'Varkens: Vleesgeworden Veerkracht', in - Frisse Blik

142
Stamboeken
Pas aan het einde van de jaren 1950 is men in de varkenshouderij, naar het
voorbeeld van planten en pluimvee, begonnen met het kruisen van verschillende
rassen. Toen bleek dat deze combinaties het beter doen dan zuivere rassen, nam de
kruisingsfokkerij een hoge vlucht en ontstonden particuliere fokkerijgroeperingen.
Dit leidde tot diverse organisaties op fokkerijgebied, die uiteindelijk zijn opgegaan in
TOPIGS.
Dat individuele varkenshouders in Nederland altijd een belangrijke rol hebben
gespeeld in de fokkerij, heeft waarschijnlijk twee redenen. Ten eerste het OVO-drieluik
(onderzoek, voorlichting, onderwijs) waardoor zij gemakkelijk en kosteloos konden
profiteren van het onderzoek van de Universiteit van Wageningen dat op het gebied
van de fokkerij nog steeds een goede naam heeft. Ten tweede de leergierigheid van de
Nederlandse varkenshouders die gebruik wilden maken van de nieuwste inzichten op
fokkerijgebied.
Ondernemerschap
Een factorvoordeel dat moeilijk is te benoemen en te kwantificeren, is ondernemerschap.
Dit is door alle gesprekspartners genoemd als een sterke kant van de
Nederlandse varkenshouder. In dit verband is het kenmerkend dat organisatievormen
waarbij de varkenshouder weinig risico loopt (zoals voergeldcontracten) weinig
voorkomen. Dit in tegenstelling tot de varkenssector in het buitenland. Verder hebben
zich bijna overal in het buitenland Nederlandse varkenshouders gevestigd, wat behalve
misschien voor de Denen zeker niet voor andere landen geldt. Ten slotte scoort de
Nederlandse varkenshouder hoog op het gebied van management (beheersing van
bedrijfsprocessen) en vakmanschap. (LEI 2006c).
6.4.3 Innovatie en upgrading
De combinatie van de bovenstaande elementen heeft ervoor gezorgd dat een bepaalde
bovenlaag van de Nederlandse varkenshouders voortdurend met innovatie bezig
is geweest, in de vorm van kleine verbeteringen. Die hebben er wel toe geleid dat
Nederland de laagste kostprijs in Europa heeft, het meest efficiënt omgaat met de
factor arbeid en de hoogste biggenproductie heeft (zie tabel 6.6). Als we innovatie in
drie categorieën onderscheiden, kan het volgende worden geconstateerd.
• De franchise-formule die de fokkerij organisatie TOPIGS hanteert in haar relatie met
individuele varkensfokkers is nieuw in deze sector en kan als transactie-innnovatie
worden betiteld.
• Bij levende varkens hebben productinnovaties in de primaire sector vooral
betrekking op het (door)ontwikkelen van nieuwe varkensrassen. Naast de
fokkerijorganisaties en de individuele varkensfokkers speelt ‘Wageningen’ –
de WUR – een belangrijke rol in het fundamenteel onderzoek.
• In de varkenshouderij draait het met name om procesinnovaties. Deze zijn in
Nederland vooral gericht op de eisen die de overheid en de maatschappij stellen
op het gebied van mest, milieu, dierenwelzijn en voedselveiligheid. Daarnaast is