'Varkens: Vleesgeworden Veerkracht', in - Frisse Blik

More documents

Recommendations

Info

146 buitenlandse leveranciers. De scherpe concurrentie aan de inputkant heeft zonder twijfel een positieve invloed gehad op de concurrentiekracht van de Nederlandse varkenshouder, die in feite kan kiezen uit het beste en makkelijk kan overschakelen als iets niet bevalt. Dit heeft er dan ook toe geleid dat de Nederlandse toeleveranciers tot de top van Europa en de wereld behoren, omdat zij op hun thuismarkt gedwongen waren om voortdurend de beste te zijn. Afnemers Ook aan de outputkant zagen we tot voor kort veel concurrentie. Sinds 2003 is er een duidelijke marktleider in de vorm van VION, het resultaat van een fusie tussen de drie vroegere marktleiders Dumeco, Sturko en Hendrix Meat Group. In Nederland heeft VION een marktaandeel van ongeveer 65%. Omdat inmiddels ook bijvoorbeeld Duitse slachterijen zijn overgenomen, is VION na Danish Crown het grootste slachtbedrijf in de EU met een marktaandeel van 8,2 % in de EU15 (Hoste et al. 2004). In Nederland geldt voor nog maar 30% van de productie dat daadwerkelijk sprake is van ketens vanaf voerleveranties tot aan vleesverwerking (Hoste et al. 2004 p. 39). Als een van de belangrijke redenen wordt genoemd het traditioneel ontbreken van een grote en kapitaalskrachtige speler. Het is echter zeer de vraag of met de komst van VION er meer verticale samenwerking ontstaat. De discipline en sturing die nodig zijn om alle schakels van de keten op elkaar af te stemmen, lijken zich moeilijk te verenigen met het ondernemerschap van de Nederlandse varkenshouder. Eerdere pogingen om hier het Deense model van een coöperatieve slachterij, of het model van verticale integratie in te voeren, zijn niet bepaald succesvol geweest omdat de Nederlandse varkenshouder zich klaarblijkelijk niet wenst te voegen in dergelijke hiërarchische modellen. Een bijkomende reden is dat Nederlandse varkenshouders over een exit-strategie beschikken, want zij kunnen makkelijk uitwijken naar buitenlandse slachterijen. Gezien de exportcijfers gebeurt dat op grote schaal. Organisatievormen binnen de Nederlandse varkenshouderij Van oudsher is er weinig verticale arbeidsverdeling in de primaire sector. Het fokken, vermeerderen en mesten vond plaats in hetzelfde bedrijf. Momenteel begint deze organisatievorm weer dominant te worden in de vorm van gesloten bedrijven, maar om heel andere redenen en op een heel andere schaal. Deze slingerbeweging begint aan het eind van de jaren 1950, toen een trend tot verticale specialisatie werd ingezet onder invloed van de sterke groei en de opkomst van de kruisingsfokkerij. Er ontstonden fokprogramma’s met een piramidale opbouw, waarin verschillende specialisaties werden onderscheiden. De laatste vijftien jaar is deze specialisatie weer langzaam omgebogen naar integratie. Er zijn met name ‘gesloten’ bedrijven ontstaan, waar vermeerderingszeugen, vleesvarkens, en soms ook fokvarkens, op één bedrijf worden gehouden. Deze integratie heeft zich ook bij de fokbedrijven voltrokken. Door de herstructurering van de Nederlandse varkenssector, ingegeven door de wens om de kans op overdracht van ziekten te verkleinen en transporten te beperken, worden vermeerderingsbedrijven
in toenemende mate volledig gesloten. Via sperma van KI-stations voorzien deze bedrijven zich van vervangingszeugen door eigen aanfok middels rotatiekruising of productie van eigen fok- en vermeerderingszeugen. Het mesten van vleesvarkens binnen een gesloten bedrijf heeft als nadeel dat onvoldoende wordt geprofiteerd van specialisatie op comparatieve voordelen. Om een aantal redenen is Nederland namelijk beter in fokken en vermeerdering dan in het mesten van vleesvarkens. Allereerst is Nederland goed in veevoer, wat bij biggen en zeugen belangrijker is dan bij vleesvarkens. Ten tweede is het kennisniveau in Nederland hoog, waardoor voor vermeerderingsbedrijven mensen met kennis van zaken beschikbaar zijn. Dit in tegenstelling tot het vleesverwerkingsbedrijf waar de personele eisen minder hoog zijn. Ook loopt Nederland voorop in het aantal biggen per fokzeug en het terugbrengen van zowel prenatale als postnatale sterfte onder biggen. Tot slot: Nederland heeft met Wageningen een van oudsher vooraanstaande positie met onderzoek op het gebied van fokkerij. Deze specialisatie komt ook tot uitdrukking in het feit dat nogal wat Nederlandse varkenshouders biggen overbrengen naar hun buitenlandse vestigingen om daar tegen lagere kosten te worden afgemest. Afsluitende opmerkingen Komen in het buitenland verticale integratie of monopolistische coöperaties veel voor, Nederland heeft een vrij losse, decentrale en flexibele structuur. Naast het feit dat hier bij de toeleveranciers of bij de afnemers een dominante partij ontbreekt, lijkt de belangrijkste reden te zijn dat de Nederlandse varkenshouder in de regel teveel eigen ondernemer is om zich te voegen in dit soort hiërarchische modellen. Dat betekent echter geenszins dat Nederland onvoldoende mogelijkheden heeft voor samenwerking. Kijken we naar de franchise formule van TOPIGS aan het begin van de keten, dan blijken de Nederlandse varkenshouders wel degelijk bereid om samen te werken, kennis uit te wisselen en onder een gemeenschappelijke paraplu te opereren. Samenwerking in de keten lijkt met andere woorden het meest succesvol als deze wordt georganiseerd vanuit de fokkerijbedrijven. Daarbij kan wellicht gebruik worden gemaakt van de ervaringen die in andere Nederlandse sectoren met dit ‘geneticamodel’ zijn opgedaan, zoals bij de pootaardappelen (zie hoofdstuk 4). In de Nederlandse varkenshouderij heeft dit model als bijkomend voordeel dat Nederlandse varkenshouders, in samenwerking met de internationaal georiënteerde fokkerijbedrijven, sneller kunnen overschakelen op andere varkensrassen die beter kunnen voorzien in de veranderende behoeften van de consumenten op het gebied van varkensvlees. In dit model is het ook geen probleem dat een (groeiend) deel van de Nederlandse varkenshouders in het buitenland is gevestigd. 147
Page 1 and 2: 6. Varkens: Vleesgeworden Veerkrach
Page 3 and 4: aantal varkens in miljoenen Bron: P
Page 5 and 6: Het Nederlandse aandeel in de werel
Page 7 and 8: kleine bedrijven zijn er enkele zee
Page 9 and 10: Dat in het buitenland de voorkeuren
Page 11 and 12: varkensvlees gegeten en zolang het
Page 13 and 14: verlaging van de kostprijs voor de
Page 15: 6.5 Economische orde: concurrentie
Page 19 and 20: fabrikanten van landbouwwerktuigen
Page 21: communicatie- en transportmiddelen.

'Varkens: Vleesgeworden Veerkracht', in - Frisse Blik

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?