advies - ACVZ

Het Vluchtelingenverdrag
Het Vluchtelingenverdrag zelf bevat geen bepalingen over de bewijslast voor vluchtelingen.
In het Handboek over procedures en criteria voor het bepalen van de vluchtelingenstatus
op grond van de Conventie van 1951 en het Protocol van 1967 inzake de
vluchtelingenstatus (hierna: het Handboek) staat een aantal uitgangspunten waaraan
asielprocedures volgens de United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR)
moeten voldoen om de status van een asielzoeker te bepalen. Daarbij geldt dat de
asielzoeker in de eerste plaats de relevante feiten moet verstrekken en dat het aan het
bestuur is om de aangedragen informatie en de geloofwaardigheid van het asielrelaas te
beoordelen.
In het Handboek wordt geen grondige beschrijving gegeven van methodes om de
geloofwaardigheid van een asielzoeker te toetsen. 44 In veel zaken zal de informatie die
de asielzoeker geeft onvoldoende zijn om tot een vaststelling van vluchtelingschap
te komen. Het Handboek roept de staten op om onder bepaalde omstandigheden de
asielzoeker het voordeel van de twijfel te geven. Daarvoor is vooral van belang dat al de
beschikbare informatie is gecontroleerd en de beslissingsautoriteit zich van de algehele
geloofwaardigheid van het asielrelaas heeft overtuigd. Hiermee wordt de beoordeling
van de geloofwaardigheid een centraal onderdeel van de asielprocedure.
Het Handboek is geen juridisch bindend document. 45 Toch hebben bovenvermelde
passages een zeker gezag. Zij hebben in veel gevallen als voorbeeld gediend voor latere
wet- en regelgeving. Dit komt bijvoorbeeld tot uiting in het Unierecht. De EU-Kwalificatierichtlijn
bepaalt onder punt 15 van de preambule: ‘Het Handboek (…) bevat voor
de lidstaten waardevolle aanwijzingen bij het vaststellen van de vluchtelingenstatus
in overeenstemming met artikel 1 van het Verdrag van Genève.’ Daaronder vallen ook
bovengenoemde passages over de bewijslast.
Het Unierecht
Artikel 4 van de Kwalificatierichtlijn 46 en artikel 41 van het Handvest van de Grondrechten
van de Europese Unie (HvG EU) geven de eisen uit het Unierecht die relevant
zijn voor de beoordeling van feiten en omstandigheden bij het behandelen van een
asielaanvraag. Artikel 4 lid 1 van de Kwalificatierichtlijn luidt: ‘De lidstaten mogen van
de verzoeker verlangen dat hij alle elementen ter staving van het verzoek om internationale
bescherming zo spoedig mogelijk indient. De lidstaat heeft tot taak om de relevante
elementen van het verzoek in samenwerking met de verzoeker te beoordelen.’
De Kwalificatierichtlijn is hier strenger dan het UNHCR-Handboek. Lidstaten mogen
verlangen dat het bewijs ‘zo spoedig mogelijk’ wordt ingediend. Dit staat niet in het
Handboek.
Het is op basis van het Unierecht in principe aan de asielzoeker om zijn aanvraag te
onderbouwen. Artikel 4 lid 5 van de Kwalificatierichtlijn stelt dat, ook wanneer de
aanvrager niet in staat is bewijs te produceren voor alle verklaringen, hem het voordeel
van de twijfel moet worden gegeven als aan de overige voorwaarden van dit artikel is
44 Handbook on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status under the 1951 Convention and the 1967
Protocol relating to the Status of Refugees, paragraaf 200, te vinden op: http://www.unhcr.org/refworld.par. 200.
45 ABRvS 4 september 2002, RV 2002/11 m.nt. Bruin.
46 Richtlijn Raad nr. 2004/83/EG, 29 april 2004 inzake minimumnormen voor de erkenning van onderdanen van derde
landen en staatlozen als vluchteling of als persoon die anderszins internationale bescherming behoeft, en de inhoud
van de verleende bescherming, Pb EG 2004, L304, p. 12 (de Kwalificatierichtlijn).
ac v z - juli 201 2 26 expert ise getoetst