Ziekteverzuim in VUmc weer gedaald - VU medisch centrum ...

More documents

Recommendations

Info

01-12_716487 02/04/2003 19:46 Pagina 6 FOTO KICK SMEETS Lancet-publicatie over verhoogde kans netvlieskanker IVF-kinderen links Saskia Imhof, rechts Annette Moll Behandeling retinoblastoom teamwerk ■Mariet Buddingh’ ‘Verhoogde kans op netvlieskanker bij IVF-kinderen’: deze kop in diverse kranten bracht veel teweeg. Bij verontruste ouders, andere artsen en uiteraard ook bij journalisten. Annette Moll, oogarts in het VU medisch centrum, had het er druk mee. Aanleiding voor de ontstane onrust is een artikel dat Moll publiceerde in The Lancet. In dat artikel maakt zij melding van een gevonden verhoogde kans op retinoblastoom bij kinderen die zijn geboren na een ivf-behandeling. Moll kan zich de zorgen die ouders zich maken goed voorstellen: “Natuurlijk schrikken ouders. Wat echter wel heel belangrijk is, is dat retinoblastoom een zeer zeldzame ziekte is. Een op de zeventienduizend kinderen, dat zijn er tien tot vijftien per jaar, krijgt deze ziekte. Bij ivf-kinderen is die kans vijf tot zeven keer zo groot, maar dat is nog steeds een heel kleine kans.” Annette Moll en collega-oogarts Saskia Imhof zijn de behandelaars in Nederland van kinderen met retinoblastoom. Tracer liep een donderdagochtend met ze mee. Imhof en Moll hebben het druk: ze ‘zien’ de ochtend de kinderen met retinoblastoom. Gelukkig is de ziekte in de meeste gevallen wel goed te behandelen. Een ochtend meelopen op de poli met de twee oogartsen geeft een aardig beeld van de diverse behandelmethodes, maar vooral van de inzet waarmee een heel team deze kinderen behandelt. Enkelzijdig of dubbelzijdig Retinoblastoom is een vorm van kanker die ontstaat in het netvlies (retina). Deze ziekte onstaat door een fout in de celdeling, vroeg in de zwangerschap. De ziekte openbaart zich bij kinderen onder de vijf jaar. Retinoblastoom kent twee verschillende verschijningsvormen. Bij de meeste kinderen ontwikkelt de tumor 6 zich in één van beide ogen. Dit eenzijdige retinoblastoom is in 90 procent van de gevallen niet erfelijk. Bij de andere vorm, die op erfelijkheid berust, worden beide ogen aangetast. Bij dit dubbelzijdig retinoblastoom ontstaan vaak meerdere tumoren op Een tumor in het netvlies verschillende plaatsen in het netvlies. Kinderen van patiënten met een dubbelzijdig retinoblastoom hebben 45 procent kans om de ziekte te erven. Bij een dubbelzijdig retinoblastoom zit de genafwijking in alle lichaamsen geslachtscellen, dit maakt dat deze patiënten een iets verhoogd risico lopen nieuwe primaire tumoren te ontwikkelen. Neval is de eerste patiënte van vanmorgen. Zij is drie jaar geleden behandeld met radiotherapie voor een dubbelzijdig retinoblastoom. Inmiddels is zij vier jaar oud en komt eens in de vier maanden voor nacontrole. Vandaag zal ze voor het eerst gecontroleerd worden zonder narcose. Moll: “De meeste kinderen die bij ons onder behandeling zijn, zijn nog zo klein dat we ze voor controle van de ogen onder narcose moeten brengen. Kinderen die wat ouder zijn, mogen het, als we inschatten dat ze dat kunnen, proberen zonder narcose. Dat is best moeilijk, ze moeten hun ogen goed openhouden wanneer ik er met een fel lampje in schijn.” Wanneer Neval op de behandeltafel plaatsneemt, blijkt ze het toch een beetje eng te vinden. Nadat het eerste oogje is onderzocht, vindt Neval het mooi geweest. Moll prijst haar en legt de ouders uit dat ze de controle deze keer beperkt houdt. “Ik vind het belangrijk om het nu niet te forceren, volgende keer proberen we het gewoon weer, dan lukt het misschien bij beide oogjes.” Ze adviseert de ouders thuis voorzichtig te oefenen door met een zaklampje in de oogjes te schijnen. Levenslange controle De meeste patiënten met een retinoblastoom blijven hun hele leven onder behandeling in het VU medisch centrum. Tijdens deze controles, bij volwassenen eens in de een à twee jaar, komt een aantal zaken aan bod. De artsen bekijken de langetermijneffecten van bestraling, zijn attent op tweede primaire tumoren, controleren het zicht en zo nodig aanwezige oogprotheses. Tenslotte bespreken ze met patiënten de risico’s van erfelijkheid bij een kinderwens en de mogelijkheid van prenatale screening. Tevens wordt verwezen naar de klinisch geneticus (erfelijkheidsvoorlichter) uit het retinoblastoomteam. Imhof: “Omdat een ouder met een dubbelzijdig retinoblastoom bijna 50 procent kans heeft de ziekte door te geven, is het belangrijk dit goed te bespreken. Tijdens de zwangerschap kunnen we door een dna-test al bekijken of het kind ook de genmutatie heeft die retinoblastoom veroorzaakt. Wanneer dit het geval is, wordt dit kind na de geboorte heel vaak gecontroleerd. De vroege ontdekking en behandeling van de oogtumoren maakt de kans van slagen van behandeling zonder veel zichtverlies groter.” Eén van de kinderen die al vanaf de geboorte onder behandeling is bij het retinoblastoomteam is de nu eenjarige Barbara. Barbara’s vader heeft retinoblastoom aan beide ogen gehad. Na drie maanden werden bij Barbara de eerste kleine tumoren zichtbaar. Moll: “Vanaf dat moment zijn we die plekjes meteen gaan laseren. Met laseren is het mogelijk om elk plekje heel gericht te bestrijden. Bij sommige van haar tumoren was dit voldoende effectief. Andere tumoren reageerden onvoldoende. Die hebben we behandeld met thermochemotherapie.Thermo-chemotherapie is een chemokuur waarop na twee uur een laserbehandeling volgt.” Radio-actief schildje De tumoren in Barbara’s oogjes die ook op deze sterkere behandeling niet afdoende reageerden, werden behandeld met een radio-actieve plaque. “De plaque is een radio-actief schildje dat op de buitenkant van het oog wordt aangebracht, op de plek van de tumor. Het schildje zorgt voor een lokale, heel gerichte bestraling van de tumor. Deze relatief nieuwe methode maakt dat algehele, uitwendige bestraling steeds minder vaak nodig is. De plaque-methode kent niet de ernstige bijwerkingen die uitwendige bestraling kan hebben”, aldus Imhof. Zij en Moll behandelen een aantal kinderen met de radioactieve plaque. Tot voor kort werd de plaquebehandeling uitgevoerd in Essen, Duitsland. Bijna een jaar geleden werd de eerste plaque door Moll en Imhof zelf geplaatst. Nu, een jaar nadat de eerste tumoren zich bij Barbara manifesteerden, wordt ze nog iedere vier weken gecontroleerd. Imhof vindt ook nu nog een plekje aan de rand van het netvlies. Beide artsen bekijken de plek goed en besluiten, nu Barbara toch onder narcose is, direct te laseren. Moll: “Iedere keer weer kom je als arts bij dit ziektebeeld voor moeilijke beslissingen te staan. Het gaat om zulke kleine, maar toch soms gezichtsscherpte-bedreigende plek- Tracer – 6 februari 2003 – Nieuws – Onderwijs – Onderzoek – Patiëntenzorg – Organisatie – Mededelingen – Vacatures – Kinderen geboren na een IVFbehandeling hebben een 5 tot 7 maal verhoogde kans op het krijgen van retinoblastoom in vergelijking met andere kinderen geboren in Nederland.Dit blijkt uit onderzoek dat is uitgevoerd door de afdeling oogheelkunde van het VU medisch centrum in samenwerking met het Nederlands Kanker Instituut / Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI/AvL).Dit is het eerste onderzoek waaruit aanwijzingen komen dat kinderen na een IVF-behandeling mogelijk een verhoogd risico hebben op een vorm van kinderkanker. Afgelopen anderhalf jaar werden vijf kinderen met retinoblastoom gediagnostiseerd die geboren zijn uit een zwangerschap totstandgekomen na IVF.Momenteel komt in Nederland ongeveer 1,5 procent van de geboortes door IVF tot stand.In Nederland is een nagenoeg volledige retinoblastoomregistratie.Imhof en Moll hebben het aantal retinoblastoompatiënten geboren na IVF vergeleken met het aantal retinoblastoompatiënten geboren in geheel Nederland. Hoewel het onderzoek wijst op een verhoogd risico,benadrukken de onderzoekers dat de bevinding vooralsnog gebaseerd is op zeer kleine aantallen.Moll:“Verder onderzoek is nodig om dit verhoogde risico te bevestigen en te kijken wat de mogelijke oorzaak van deze associatie is.Er bestaat tenslotte ook zoiets als statistisch toeval.” jes op zo’n klein gebied als het netvlies. Elke tumor roept weer de vraag op welke behandeling in dit specifieke geval het meest geschikt is. Dat is de reden dat wij meestal samen alle patiënten zien. Onze samenwerking is voor ons beiden van groot belang.” De twee artsen werken samen met een vaste verpleegkundige. Die coördineert de afspraken en is altijd bereikbaar voor de patiënten. Daarnaast is er nog een aantal disciplines betrokken bij het retinoblastoomteam. Moll en Imhof kennen een nauwe samenwerking met de kinderoncologen, de afdelingen klinische genetica, medische psychologie, pathologie, radiologie, radiotherapie en met de afdeling moleculaire genetica van het Academisch Ziekenhuis Groningen. Missie Daar komt Tim binnen, de laatste patiënt van deze ochtend. Tim is tweeënhalf jaar oud. Toen hij één jaar was is zijn linkeroogje verwijderd. Hij had een enkelzijdig retinoblastoom, veroorzaakt door een mutatie in één netvliescel in zijn oog. Imhof: “Bij kinderen zoals Tim is de ziekte vaak al in een vergevorderd stadium als ze bij ons komen. In zijn geval zat zijn hele oog al vol. We konden niets anders doen dan het oog verwijderen. Omdat de ziekte zo weinig voorkomt, zijn eerstelijnsartsen er, uit onbekendheid, vaak niet attent op. Onze missie is om de eventuele aanwijzingen voor een retinoblastoom onder zoveel mogelijk ouders en professionals in de eerste lijn bekend te maken. Wanneer een kind ofwel verkleuringen in de pupil heeft of scheel ziet, is dat altijd een reden om een oogarts ernaar te laten kijken. Gelukkig kan die in de meeste gevallen een retinoblastoom uitsluiten. Bij de kinderen die de ziekte wel hebben, kunnen we zo snel mogelijk behandelen, om erger te voorkomen.”
01-12_716487 02/04/2003 19:46 Pagina 7 Ze missen Duitsland maar zelden. Ramona Radtke,Antje Hartmann en Basil Waldmann zijn hier verpleegkundige en voelen zich volledig thuis. Het was niet eens een kwestie van zoeken naar het avontuur:“Ik dacht:‘Of ik stop met dit beroep, of ik ga naar een ander land’. Maar ik vind dit werk heel leuk, en nu weet ik weer waarom.” Drie ‘gastarbeiders’aan het woord over hun werk en de integratie in Nederland. Duitse verpleegkundigen maakten de overstap naar VUmc “Ja ik blijf hier,was het eerste dat ik dacht” ■ Tim Korenhoff Waldmann (34) is leidinggevend verpleegkundige op de afdeling neurologie. Hij woont en werkt al wat langer dan de andere twee in het VUmc, al drie jaar namelijk. Snel noemt hij de grootste verschillen op tussen werken als verpleegkundige in Duitsland en Nederland: “In Nederland is meer menskracht, een andere werkdruk, en meer aandacht en verantwoordelijkheid voor de verpleegkundige.” Zijn twee collega’s Hartmann en Radtke, die beiden sinds november 2001 in Amsterdam zijn en werken (respectievelijk op de afdeling neurologie en neurochirurgie), knikken instemmend. Wat opvalt is hun goede beheersing van de Nederlandse taal. Dit komt onder andere door de verschillende cursussen die het VUmc betaalt voor buitenlandse werknemers. “’Ja, ik blijf hier’, was het eerste dat ik dacht”, zegt Radtke (23) over haar eerste werkdag. “Het ziekenhuis had woonruimte voor me geregeld, ik kon meteen beginnen met de talencursussen en iedereen was zo ontzettend aardig voor me. In Nederland zien de leidinggevenden je staan. Mijn afdelingshoofd zei me steeds dat ik rustig aan mocht doen, dat ik niet bang moest zijn, dat hij alles zou regelen. Ik wist niet wat me overkwam.” Overwerken Radtke was het wel anders gewend, net als Hartmann en Waldmann trouwens. Radtke groeide op in Meckelenburg, maar verhuisde zes jaar geleden naar Hamburg om daar haar opleiding tot verpleegkundige te volgen en omdat daar meer werk te vinden was. Ze werkte op de afdelingen orthopedie en interne geneeskunde. Groot vaatcongres De vorming van bloedvaten (angiogenese) heeft de laatste jaren wereldwijd grote belangstelling. Remming van dat proces kan tumoren ‘droogleggen’, terwijl stimulatie ervan verbetering zou kunnen bieden bij een slechte doorbloeding van het hart. Van 13 tot 15 februari wordt een groot internationaal congres over deze materie gehouden in het lumc. Ed. van der Veen zal dit congres openen. Sprekers komen uit Israël, Engeland, Duitsland, Finland, België en de Verenigde FOTO YVONNE COMPIER FOTO FRED SCHUURHOF De studentenflats van Uilestede “Tijdens een dagdienst had je met twee verpleegkundigen zo’n dertig patiënten. Dat is veel te veel.” Ze vertelt dat er nauwelijks tijd voor een pauze was en dat ze structureel moest overwerken. “Daarbij kon ik nooit wat afronden en kon ik ook nooit iets overdragen. Ik kreeg mijn werk nooit af. Voor een goed contact met de patiënten was geen tijd.” Staten, maar ook uit Leiden en Amsterdam. Het congres wordt georganiseerd door het samenwerkingsverband rond vasculaire geneeskunde van het lumc, tno- Preventie & Gezondheid en het VU medisch centrum. Meer informatie: mail naar angiogenesis.Leiden2003@pg.tn o.nl, of bel prof. Victor van Hinsbergh op 48110. ■TK Waldmann zegt dat hij de overuren die hij maakte ook niet terugkreeg in de vorm van vrije tijd: “Daarmee wordt de werkdruk alleen maar groter: het werk blijft immers liggen.” Volgens hem moet snel iets gaan veranderen aan deze situatie. Hij vindt dat de Duitse overheid meer geld moet vrijmaken voor het creëren van werkplekken. Het tekort aan verpleegkundigen maakt de werkdruk voor de huidige verpleegkundigen te groot. Hartmann (26) is net als Radtke geboren in het voormalige Oost- Duitsland. Ze leerde Radtke kennen in Hamburg, waar ze samen op de afdeling inwendige geneeskunde werkten. Ze verbleef er vijf jaar, en vertrok daarna samen met Radtke naar Amsterdam. “Ik wilde wel eerder weggaan, maar er waren toch altijd wel dingen waardoor ik uiteindelijk toch weer bleef. Ik wilde mijn collega’s niet in de steek laten. En stoppen met het werk wilde ik niet.” Toen Radtke voor zichzelf de beslissing had genomen om in Nederland als verpleegkundige aan de slag te gaan, besloot Hartmann haar te volgen. Opleidingcentrum Waldmann was al eerder vertrokken. Via een uitwisselingsprogramma hoorde hij van een Nederlandse stagiaire dat het werken in het Amsterdamse ziekenhuis een stuk prettiger was. Hij was ook al een paar keer op vakantie geweest in Amsterdam en vond het een fijne stad. Toen hij ook nog eens verliefd werd op zijn huidige vriend was de keuze niet moeilijk. Hij schreef één sollicitatiebrief en mocht direct komen. Zijn baan in Frankfurt zei hij daarmee vaarwel. Na tweeënhalf jaar als verpleegkundige op de afdeling neurologie te hebben gewerkt is hij daar nu leidinggevende over 56 mensen die samen 40 volledige banen invullen. Hartmann en Radtke kwamen in Nederland via het Europese Arbeidsbureau (eures). Er was heel veel informatie over het werken hier; allebei schreven ze rap een sollicitatiebrief. Al snel kregen ze antwoord van het VUmc, met daarbij een overzicht Hartmann en Waldmann: thuis in Nederland van op welke afdelingen er plaats was. De verhuizing was snel geregeld, de integratie in Nederland verliep snel door de talencursussen, hun huisgenoten, collega’s en de lange inwerkperiode. Heimwee hebben ze, net als Waldmann, niet. Radtke: “Ik was meteen verliefd op de stad. Zo mooi, al dat water en iedereen fietst hier. Dat kan overal, je hebt echt geen ander vervoermiddel nodig. En Amsterdam is heel gezellig, het is altijd wel ergens leuk.” Waldmann: “Ik ben al gelukkig als ik ’s ochtends op weg naar mijn werk langs de grachten fiets.” Hartmann: “En je woont dichter bij de zee, maar ook het ziekenhuis zelf is prachtig en fijn om in te werken.” Radtke: “Ik ga nooit meer terug, er is hier zoveel te doen en alles is lekker dichtbij; het strand, de winkels, theaters noem het maar op.” Waldmann: “Misschien ga ik ooit nog wel terug om te wonen, maar zeker niet om er te werken zolang de situatie in de Duitse ziekenhuizen blijft zoals deze nu is.” Verantwoordelijkheden Wat vinden ze zo prettig aan het werk in Nederland? Alle drie noemen ze de werkdruk. “In Amsterdam deel ik met zeven anderen de zorg voor 25 man”, zegt Radtke. “Echt een luxe. En dan nog hoor ik de Nederlandse collega’s wel eens klagen over die werkdruk. Nou, dan moeten ze maar eens in Duitsland gaan kijken.” Volgens Waldmann is er in Nederland een andere werkdruk. “Hier doe je meer voor de patiënt, je regelt meer, je bent de organisator aan het bed. In Duitsland is de hiërarchie veel groter. In Nederland ben je qua zeggenschap aan het bed gelijkgesteld aan de arts. Dat geeft ook meer verantwoordelijkheden. Maar ik vind dat dit het werken wel leuker maakt.” Radtke is dat met hem eens. “Je weet meer. De opleiding in Duitsland is goed, je leert er veel. Maar in de dagelijkse praktijk mag je in Duitsland haast nooit doen waarvoor je geleerd hebt. Hier wel. Ik heb hier één keer in de week klinische les. Ik was al het een en ander vergeten omdat ik die kennis in Duitsland nooit gebruikte.” Hartmann roemt ook de techniek in Nederland. “Ik stond echt mijn ogen uit te kijken. Elk bed heeft hier een automatische bediening!” Radtke is nog steeds verwonderd over het feit dat ze in elke hoek van haar afdeling een computer ziet staan. Ze zegt dat er in haar ziekenhuis in Hamburg één was voor haar gehele afdeling. Ze noemen ook nog de werkbesprekingen: “Ik weet welke patiënten er komen en welke onderzoeken gepland zijn. In Hamburg komt er gewoon even een patiënt tussendoor en dan weet je van niets. Maar er wordt wel van je verwacht dat je goed voor die patiënt zorgt”, zegt Radtke. Is dan alles beter hier? Je zou het bijna denken. De salarissen en de toeslagen voor onregelmatige diensten zijn volgens Waldmann in elk geval iets hoger. De huizenprijzen zijn natuurlijk wel heel hoog: het is bijna onmogelijk om met een verpleegkundigensalaris een goed huis in een leuke buurt te kopen. Het VUmc heeft weliswaar een aantal betaalbare huurflats beschikbaar waar de buitenlandse verpleegkundigen zo kunnen intrekken, maar de locaties (Uilestede en Bijlmer) zijn niet bij iedereen even geliefd. Ook mogen de medewerkers er vaak maar een jaar blijven wonen, omdat ze dan moeten plaatsmaken voor nieuwe collega’s. Momenteel is het VUmc daarom druk bezig om nog meer en betere huisvestingsmogelijkheden te kunnen bieden aan nieuwe medewerkers. Tracer – 6 februari 2003 – Nieuws – Onderwijs – Onderzoek – Patiëntenzorg – Organisatie – Mededelingen – Vacatures – 7
Page 1 and 2: 01-12_716487 02/04/2003 19:45 Pagin
Page 3 and 4: 01-12_716487 02/04/2003 19:45 Pagin
Page 5: 01-12_716487 02/04/2003 19:46 Pagin
Page 9 and 10: 01-12_716487 02/04/2003 19:46 Pagin
Page 11 and 12: 01-12_716487 02/04/2003 19:46 Pagin

Ziekteverzuim in VUmc weer gedaald - VU medisch centrum ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?