lezen en klikken printvriendelijk - Open Monumentendag Vlaanderen

OPEN MONUMENTENDAG 2011 | CONFLICT | LEZEN EN KLIKKEN
Op zoek naar boeiende lectuur over het thema ‘Conflict’? Het Coördinatiecentrum stelde
een beknopte lijst samen van publicaties, artikels en websites. Heb je ondertussen zelf al hét
standaardwerk van de forten en versterkingen gevonden? Of ken je een website met een
ongelooflijke databank van oorlogsmonumenten? Deel het met de andere Open
Monumentendag-organisatoren! Bezorg ons de referenties via
sandy.vanhandenhove@openmonumenten.be en we plaatsen ze op deze pagina.
Interessante literatuur…
over praktijk en methodologie.
De Smedt, C. (red.), Handleiding Open Monumentendag Vlaanderen, Coördinatiecentrum
Open Monumentendag Vlaanderen en Toerisme Antwerpen (Antwerpen 2007).
De Smedt, C., Lowyck, E., Veel volk en mooi weer! Draaiboek voor een geslaagd evenement,
Toerisme Vlaanderen (Brussel 2006).
Vernimme, N., Omgaan met oorlogserfgoed, Vioe-Handleidingen 02 (Brussel 2010).
over geschiedenis en herinnering.
Buelens, G., Deneckere, G., Tollebeek, J. (red.), België, een parcours van herinnering (2
delen) (Amsterdam 2008).
Waar is de tijd: reeks tijdschriften die de geschiedenis van Vlaamse steden en regio’s
beschrijft aan de hand van thema’s als oorlogen, bestuur en rechtspraak, misdaad en straf…
(Zwolle, s.d.).
over erfgoed en gewapende conflicten.
Adriaenssens, I. (red.), Militair Erfgoed, verslagboek elfde VCM-Ontmoetingsdag (Antwerpen
2004).
Arren, P., Van kasteel naar kasteel (11 delen) (Kapellen 1985-2005).
Bekaert, G., Wederopbouw of het uur van de waarheid. In: M&L (jg. 4, nr. 2, p. 6-11).
Chielens, P., Dendooven, D., Decoodt, H., De laatste getuige: het landschap van
Wereldoorlog I in Vlaanderen (Tielt 2006).
Cornilly, J., De Caigny, S., Dendooven, D., Baert, K., Bertels, I., Vandewalle, C., Goossens, C.,
Bouwen aan wederopbouw 1914/2050: Architectuur in de Westhoek (Merelbeke 2009).
Decoodt, H., De sporen van ‘den Grooten Oorlog’. In: M&L (jg. 26, nr. 1, p. 4-36).
De Decker, S., Over elfenheuvels en kabouterbergen: een overzicht van de bewaarde
mottekastelen in de Provincie Oost-Vlaanderen (Gent 2002).

OPEN MONUMENTENDAG 2011 | CONFLICT | LEZEN EN KLIKKEN
De Maesschalck, K., Oorlogsmonumenten 1914-1918 in Vlaanderen (Brussel 2002).
De Meulemeester, J., Aardige aarden monumenten. In: M&L (jg. 4, nr. 1, p. 37-53).
De Meyer, M., Inventarisatie van archeologische resten uit de Eerste Wereldoorlog en de
mogelijkheden voor onderzoek naar sporen van andere conflicten: Battlefield Arachaeology
in West-Vlaanderen, VIOE-Rapporten 02 (2006, p. 43-74).
Demeurie, D., Vandewalle, J., Onderdak. Over barakken en noodwoningen na WOI
(Diksmuide, s.d.).
De Vos, L., Aerts, M., Beyaert, M., Cannaerts, J., Casaer, H., Corens, K., Declercq, J., Declercq,
L., De Maesschalck, E., Demeter, S., Burchten en forten en andere versterkingen in
Vlaanderen (Leuven 2002).
De Vos, L., Holmes, R., Langs velden van eer: belangrijke plaatsen in de Eerste en de Tweede
Wereldoorlog (Leuven 2006).
Dewilde, M., De Meyer, M., Saunders, N.J., Archeologie van de ‘Groote Oorlog’. De Vlaamse
situatie. In: M&L (jg. 26, nr. 1, p. 37-54).
Doperé, F., Ubregts, W., De donjon in Vlaanderen: architectuur en wooncultuur. In: Acta
Archaeologica Lovaniensia Monographiae, 3 (Leuven 1991).
Genicot, L., Het groot kastelenboek van België: burchten en hoevekastelen (Brussel 1976).
Gevaert, M., Slagveld van Europa: duizend jaar oorlog in de Zuidelijke Nederlanden
(Roeselare 2007).
Gils, R., 150 jaar fortengordel Antwerpen 1859-2009. In: Vesting, 2 (Antwerpen 2009).
Gils, R., De versterkingen van de Wellingtonbarrière in Oost-Vlaanderen: de vesting
Dendermonde, de Gentse citadel en de vesting Oudenaarde (Gent 2005).
Gils, R., Een gordel van beton (Antwerpen 2006).
Gils, R., Vesting Antwerpen: Schelde en redeverdediging 1838-1944. In: België onder de
wapens, 13 (Erpe 1999).
Gils, R., Vesting Antwerpen: Bunkers en Bunkerstellingen 1914-1945. In: België onder de
wapens, 19 (Erpe 2001).
Jacobs, M., Zij die vielen als helden… Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee
wereldoorlogen in West-Vlaanderen (Brugge 1996).
Janse, H., Van Straalen, T., Middeleeuwse stadswallen en stadspoorten in de lage landen. In:
Cultuurgeschiedenis der lage landen (Zaltbommel 1975).
Kamps, P.J.M., Van Kerkum, P.C., De Zee, J., Terminologie verdedigingswerken: inrichting,
aanval en verdediging (Utrecht 1999).

OPEN MONUMENTENDAG 2011 | CONFLICT | LEZEN EN KLIKKEN
Lombaerde, P. (red.), Antwerpen versterkt. De Spaanse omwalling vanaf haar bouw in 1542
tot haar afbraak in 1870 (Antwerpen 2009).
Lombaerde, P., Met grof geschut. Vestingbouw langs de Noordzee (Oostende 1999).
Lombaerde, P. (red.), Vesting Antwerpen: de Brialmontforten (Gent 1997).
Philippart, F., De Maginotlinie. Van de Noordzee tot de Rijn (Tielt 2008).
Philippart, F., Peeters, D., van Geetruyen, A., De Atlantikwall: van Willemstad tot de Somme:
een gids langs de Duitse verdedigingslinie van de Tweede Wereldoorlog (Tielt 2004).
Smets, M., Resurgam. De Belgische wederopbouw na 1914 (s.l., 1985).
Termote, J., Bastions voor Koning en God: forten en verdedigingswerken in het Krekengebied
van Oost-Vlaanderen (Gent 2004).
Tempere, D., Duitse bunkers aan de Belgische kust. In: M&L (jg. 9, nr. 4, p. 8-20).
Van den Broeck, D., Op stap langs historische slagvelden in België (Tielt 2006).
Vansuyt, M., Van Den Bogaert, M., De militaire begraafplaatsen van WO-I in Vlaanderen
(deel 1-6) (Erpe, 2000-2002).
Verdurmen, I., Tys, D., De militaire domeinen in Vlaanderen, bewaarplaatsen van
archeologische en landschapshistorische relicten. In: M&L (jg. 26, nr. 6, p. 30-44).
over erfgoed en civiele conflicten.
Balthazar, H., Caudron, J., Decavele, J., Demuynck, A., De Tremerie, M., Vandewal, C., De
tempel van Themis Gent: 160 jaar gerechtsgebouw en rechtspraktijk (Gent 2007).
Brood, P., Kleis, G. (e.a.), Over galg en rad, executieplaatsen in Drenthe (Zwolle 2010).
De Win, P., Inventaris van de feodale schandpalen op Belgisch grondgebied: Provincies
Antwerpen, Brabant en Limburg (Brussel 1996).
De Win, P., Inventaris van de feodale schandpalen op Belgisch grondgebied: Provincies Oost-
en West-Vlaanderen (Brussel 1996).
De Win, P., Moens, F., De ‘roepstenen’ en ‘kerkpuien’ in de provincie Oost-Vlaanderen:
bijdrage tot de orale bekendmaking in het verleden. In: Handelingen der Maatschappij voor
Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent (1988, nr. XLII, p. 5-68).
De Win, P., Moens, F., De roepstenen in de provincie West-Vlaanderen en de orale
bekendmakingen in de 19 de en 20 ste eeuw. In: De Leiegouw (jg. 30, nr. 3, 1988, p. 195-232).
Lanclus, L., Monumenten voor de rechtspraak. Rechtbanken in Oost-Vlaanderen. In: M&L (jg.
14, nr. 5, p. 10-28).

OPEN MONUMENTENDAG 2011 | CONFLICT | LEZEN EN KLIKKEN
Migom, S., Bouwen voor recht en orde. In: Sterk gebouwd en makkelijk in onderhoud (Brugge
2006, p. 89-93).
Somers, R., Buckinx, R., Schandpalen in de provincie Antwerpen. In: Toerisme provincie
Antwerpen (1964, nr. 3, p. 35-38).
over erfgoed en ideologische en religieuze conflicten.
D’Haenens, A., De lagere school in België van de middeleeuwen tot nu (Brussel 1986).
Dodde, N.L., Een geschiedenis van de scholenbouw. In: Liber Amicorum Karel De Clerck
(Gent 2000, p. 59-83).
Geurs, L., Biechtbox of liberaal lab? Schoolarchitectuur en ideologie: 130 jaar schoolstrijd in
Vlaanderen 1878-2008 (niet-gepubliceerde eindverhandeling) (Gent 2009).
Schokkaert, L., Stallaerts, R., Onder dak: een eeuw volks- en gildenhuizen (Gent 1987).
Seberechts, F. (red.), Duurzamer dan graniet. Over monumenten en Vlaamse beweging (Tielt
2003).
Stynen, A., Een geheugen in fragmenten. Heilige plaatsen van de Vlaamse beweging (Tielt
2005).
over erfgoedgerelateerde conflicten.
Adriaenssens, I., Erfgoedzorg in de 21 ste eeuw. Kritische beschouwingen (Gent 2000).
De Maeyer, J. (red.), Negentiende-eeuwse restauratiepraktijk en actuele monumentenzorg
(KADOC-artes, 3) (Leuven 1999).
De Rynck, P. (red.), Op zoek naar een eigentijdse bestemming voor historische militaire
gebouwen: verslagboek studiedagen (Brussel 1999).
Migom, S., De 19 de eeuw: een ideologisch gevecht met stijl. In: Symbolen, Open
Monumentendag Vlaanderen 2002 (Oostkamp/Antwerpen 2002).
Schreurs, J., Gewikt en gewogen: hoe duurzaam is een monument? Herbestemming als
recyclagestrategie. In: Ruimtelijke Planning (december 1996, p. 105-115).
Stynen, H., De onvoltooid verleden tijd: een geschiedenis van de monumenten- en
landschapszorg in België 1835-1940 (Brussel 1998).
Van Den Bossche, H., Restauratie, van conflictmodel tot veelzijdige discipline: twintig jaar
omgaan met het charter van Venetië. In: M&L (jg. 14, nr. 6, p. 28-59).
Herbestemming van industriële gebouwen. In: Erfgoed van Industrie en Techniek – Vlaams-
Nederlands tijdschrift (2009, jg. 18, nrs. 2-3).
In ander licht: Herbestemming van religieus erfgoed (M&L Cahier 17) (Brussel 2009).

Interessante digitale links…
OPEN MONUMENTENDAG 2011 | CONFLICT | LEZEN EN KLIKKEN
Het aanbod op het internet breidt jaarlijks uit. We selecteerden voor jou een aantal
interessante websites over onroerend erfgoed of die aansluiten bij het thema ‘Conflict’. Via
de links op deze websites kan je nog dieper graven in de beschikbare informatie. Belangrijk is
de gevonden informatie goed te controleren op haar betrouwbaarheid.
over onroerend erfgoed.
De startpagina van de Vlaamse overheid inzake onroerend erfgoed in Vlaanderen is:
www.onroerenderfgoed.be.
Je kan op het net ook grasduinen tussen de vele bijdragen die de voorbije 30 jaar in het
tijdschrift M&L verschenen, op zoek naar de artikels die aanleunen bij ‘Conflict’:
www.menl.be.
Het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed biedt een massa informatie aan over het
onroerend erfgoed in Vlaanderen via haar digitale kanalen. Je kan in hun databanken
onder meer op zoek naar:
- het bouwkundig erfgoed van Vlaanderen in de inventaris van het Onroerend
Erfgoed: http://inventaris.vioe.be.
- de relicten van WOI via de inventaris van het wereldoorlogerfgoed:
http://inventaris.vioe.be/woi
- de waardevolle landschappen via de landschapsatlas: http://geovlaanderen.agiv.be/geo-vlaanderen/landschapsatlas.
- archeologisch erfgoed via de publiekspagina van de Centraal Archeologische
Inventaris: http://cai.erfgoed.net.
- duizenden foto’s en ander iconografisch materiaal via de beeldbank:
http://beeldbank.vioe.be.
- een overzicht van de kennis, de hiaten en actuele onderzoeksvragen betreffende het
onroerend erfgoed in Vlaanderen via de onderzoeksbalans:
www.onderzoeksbalans.be.
- alle digitaal beschikbare wetenschappelijke en andere publicaties van het VIOE via
de website (handleidingen) en het Open Archief: http://oar.vioe.be.
over ‘Conflict’ en erfgoed.
- Het Archief- en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme stelt een
databank ter beschikking van de monumenten die met het Vlaams-nationalisme
verbonden zijn (registreren is noodzakelijk): www.advn.be/gegevensbestanden.

OPEN MONUMENTENDAG 2011 | CONFLICT | LEZEN EN KLIKKEN
- Alles over archeologische projecten rond de slagvelden van WOI vind je hier:
www.a-w-a.be.
- De Stichting Menno van Coehoorn, die zich sinds 1932 ontfermt over historische
verdedigingswerken in Nederland, stelt op haar website een uitgebreide
begrippenlijst ter beschikking: www.coehoorn.nl.
- Informatie allerhande over de veldslag tussen de Fransen en de Engelsen bij
Oudenaarde in 1708: www.oudenaarde1708.be.
- De website van het projectsecretariaat 100 jaar Groote Oorlog (2014-18) fungeert als
internetportaal voor het project van de honderdjarige herdenking van de Eerste
Wereldoorlog van de Vlaamse overheid: http://iv.vlaanderen.be/2014-18.
- De digitale vertaling van de 11-delige publicatie Van kasteel naar kasteel van
kasteel-o-loog Paul Arren: www.vankasteelnaarkasteel.be.
- De website met de resultaten van het grootschalig onderzoek ‘Het Gekwetste
Gewest’ over de wederopbouw na WOI in de Westhoek: www.wederopbouw.be.
- Een interactief platform voor alles wat met WOI in de Westhoek te maken heeft, vind
je via: www.wo1.be.