Denise Snoeien: 'Kanker heeft ons als gezin ook iets gebracht ...

Goed functionerende organen net zo belangrijk als gezonde voeding (deel 1)
Oorlog en vrede
in onze darmen
Dat goed functionerende darmen net zo belangrijk voor onze gezondheid zijn als voeding, is een inzicht dat pas
de laatste tijd baan breekt. Als er iets misgaat in de darmen, kan dat zomaar effect hebben op de longen of de huid.
Dr. Hans Stoop legt uit hoe dat kan en wat de samenhang precies is tussen darmen en ons immuunsysteem.
Zoals bekend is ons lichaam opgebouwd
uit allerlei soorten cellen,
die op hun beurt weer opgebouwd
zijn uit celorganellen, membranen, celvloeistof
en tal van andere onderdelen
(afb. 1). De cellen worden gemaakt uit
grondstoffen die we via de voeding binnenkrijgen.
Tijdens de zwangerschap
worden ze geleverd door de moeder,
eerst voor de aanleg van onze organen en
later wanneer deze compleet is voor de
continue vernieuwing en vervanging van
onze lichaamscellen (afb. 2). Onze dagelijkse
voeding moet dus de goede macro-
(koolhydraten, vetten en eiwitten) en
micronutriënten (vitamines, mineralen
en sporenelementen) leveren om dit
mogelijk te maken. Om deze reden is het
van het allergrootste belang dat we de
juiste voeding nuttigen. Wat die juiste
voeding is kunt u lezen in de nieuwe
‘Voedingswijzer behorende bij het oorspronkelijke
Moermandieet’. In deze voedingswijzer
wordt uitgelegd waarom deze
voeding goed voor u is. Maar dat is nog
niet alles. Wat we vaak vergeten is dat er
nog een heel proces nodig is voor de opname
van deze nutriënten. We hebben
het dan over onze spijsvertering.
Cruciale rol
In dat proces spelen de darmen een
cruciale rol. Allereerst is daar de dunne
darm, het langste deel van de spijsverteringskanaal
dat bestaat uit drie segmenten,
die lopen van de uitgang van
de maag (de pylorus) tot de dikke darm:
• duodenum (de twaalfvingerige darm)
van ongeveer 25 cm.
• jejenum (de nuchtere darm) van
ongeveer 2,5 m.
• ileum (de kronkeldarm) van ongeveer
3,6 m.
10
De bouw van de wand van de dunne
darm is vrijwel overal hetzelfde (afb. 3).
Vanuit het inwendige van het darmkanaal
gezien krijgen we eerst het
slijmvlies met daaronder bindweefsel.
Dat bestaat onder meer uit bloedvaten,
lymfe- vaten en cellen die behoren tot
het afweersysteem, en vervolgens de
spierlaag.
Vervolgens komen we bij de dikke darm,
die onderverdeeld wordt in:
• colon: opstijgend deel met als eerste
gedeelte de blinde darm (coecum)
en het wormvormig aanhangsel (de
appendix), het dwars gedeelte, het
afdalend deel met het S-vormig deel
(sigmoid).
• rectum (endeldarm): het in de anus
eindigende deel.
Darmbacteriën
Om het maximale voordeel uit ons
eten te halen, moet ons lichaam het wel
kunnen opnemen. Hiervoor dient het
afgebroken te kunnen worden tot de
macro- en micronutriënten en dienen
deze nutriënten tenslotte in het bloed
te worden opgenomen. Hiervoor is een
optimale spijsvertering die begint bij de
mond en eindigt bij de anus onmisbaar.
De eerste stappen worden al gezet bij
de bereiding van onze maaltijd, wanneer
we het voedsel in kleine brokjes
verdelen en (soms) verwarmen of kort
verhitten. In de mond wordt het vervolgens
nog fijner verdeeld, gemalen en
gemengd met speeksel. Daarin bevinden
zich verteringssappen, waaronder enzymen,
die de aanzet geven tot het vrijmaken
van de nutriënten. In de maag
wordt het voedsel vervolgens goed gemengd
en worden er via de maagsappen
nog meer enzymen toegevoegd om
nutriënten (verder) vrij te maken.
In kleine hoeveelheden wordt de voedselbrij
vervolgens aan de dunne darm
aangeboden. Een verdere afbraak vindt
plaats in het eerste deel van de darm
(dunne darm) met behulp van darmsappen,
de gal en de enzymen uit de
alvleesklier. De opname van de vrijgemaakte
nutriënten gebeurt via het
slijmvlies van zowel de dunne als de
dikke darm. Uiteindelijk blijft er behalve
afval ook nog moeilijk verteerbaar
materiaal over: de voedingsvezels, die
onder andere bestaan uit cellulose en
andere plantaardige stoffen.
In dat plantaardig voedsel zitten de
meeste nuttige bestanddelen opgeborgen
in cellen met een wand van cellulose en
lignine. Hierop hebben lichaams eigen
enzymen geen vat. We hebben
er onze darmbacteriën voor nodig. Zij
zijn in staat om de celwanden te kraken
door fermentatie en voor ons allerlei
nuttige voedingsstoffen te produceren.
Bovendien maken sommige bacteriën
zelf eiwitten aan.
Dit fermenteren kost nogal wat tijd en
heeft een ruimte nodig waar de zuurgraad
neutraal is en de temperatuur
constant. Bij de mens is dat aan het eind
van het darmstelsel: de blinde darm
en de dikke darm. Aan het eind van de
dunne darm komen nog heel wat grote
moleculen vol kostbare onderdelen
ongeschonden uit de strijd.
Vervolgens komen de bacteriën die in
de dikke darm huizen, in actie en slopen
de suikers, eiwitten en aminozuren.
De voedingsvezels die hier worden afgebroken,
leveren een deel van onze
energiebehoefte. Tegelijk maken ze het
darmmilieu zuurder waardoor het voor
ziektekiemen lastiger wordt om zich