Auteursrecht en erfgoed. Handleiding tot het verlijden van uitschijvers

auteurs
r
EN
e
ERFGOED
c h t
AUTEURS
r
en
e
erfgoed
c h t
auteurs
r
EN
e
ERFGOED
c h t
AUTEURS
r e c h t
10
2 I WEGWIJS IN DE AUTEURSRECHTELIJKE BESCHERMING I
Dit hoofdstuk schetst welke werken zoal auteursrechtelijk beschermd kunnen worden. De twee
basisvoorwaarden waaraan een werk moet voldoen om auteursrechtelijk beschermd te worden,
komen ter sprake: het werk moet oorspronkelijk zijn én in een bepaalde vorm gegoten.
Daarnaast worden de begrippen auteur (de maker, creator), verdeeld en onverdeeld
auteursrecht en registratie en deponering toegelicht. Als afsluiter geven we mee waar papieren
documenten, publicaties, merknamen en domeinnamen gedeponeerd kunnen worden.
2.1 I WANNEER WORDT EEN WERK AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD?
2.2.1 I Uitgangspunt
Een werk wordt auteursrechtelijk beschermd wanneer er - om te beginnen - een ‘auteur’ is van dat werk.
De term ‘auteur’ wordt in het dagdagelijkse taalgebruik nog al eens gelijkgesteld met ‘schrijver’.
Voor de wet reikt de betekenis van ‘auteur’ echter veel verder: als auteur geldt de maker, de creator
van een werk. Schrijvers, fotografen, componisten, beeldende kunstenaars… zijn in deze context allen
auteurs. Het werk waarvan sprake, het opus, is dan een tekst, boek, essay, gedicht, foto, video,
muziekstuk, schilderij, beeldhouwwerk, installatie…
2.2.2 I Twee basisvoorwaarden: oorspronkelijkheidvereiste en vormvereiste
Om auteursrechtelijk beschermd te worden moet een werk verder voldoen aan twee basisvoorwaarden:
het werk moet oorspronkelijk zijn én in een bepaalde vorm gegoten. We lichten die voorwaarden toe.
Voorwaarde 1: Het werk moet oorspronkelijk of origineel zijn.
Een werk wordt als oorspronkelijk of origineel beschouwd wanneer de persoonlijkheid
van de maker erin tot uiting komt. Met andere woorden: wanneer een werk blijk geeft
van een creatieve en/of intellectuele inspanning van een maker en het daardoor een
individueel karakter krijgt, wordt het in de regel gezien als oorspronkelijk of origineel.
MOGELIJKE UITZONDERINGEN OP DE OORSPRONKELIJKHEIDVEREISTE
De kans dat een werk niet als oorspronkelijk of origineel wordt aangemerkt en dus geen
auteursrechtelijke bescherming geniet, neemt toe naarmate dat werk meer ‘technische
dwangmatigheden’ omvat. Men gaat ervan uit dat bij de ontwikkeling van dat soort
werk minder creativiteit van een auteur komt kijken.
VOORBEELDEN VAN DERGELIJKE UITZONDERINGEN
■ werken die uitsluitend machinaal vervaardigd werden (vb. een gedrukte folder.
Let wel: de tekst in de folder en zeker de gebruikte foto’s, en het grafische ontwerp
van het geheel, kunnen wel auteursrechtelijk beschermd zijn)
■ natuurlijke creaties (vb. bomen, bloemen, landschappen…)
■ reproducties van werken die al bestaan (vb. een kopie van een schilderij)
■ informatie (vb. adressen, biografische gegevens, maten, aantallen…)
■ werken die uitsluitend betrekking hebben op technische uitvoering en onderhoud
(vb. een puur technische bewerking bij het implementeren van een computerprogramma
of het onderhoud van een tuin. Let wel: het originele tuinontwerp
kan auteursrechtelijk beschermd zijn)
■ berichtgevingen en onpersoonlijke weergaven van feiten en gebeurtenissen
(de ruwe, ‘naakte’ informatie)
■ …