Auteursrecht en erfgoed. Handleiding tot het verlijden van uitschijvers

Woord vooraf
Ontwikkelaars van erfgoedprojecten worden geregeld geconfronteerd met uitschuivers, vergelijkbaar
met die in de anekdote hiernaast, soms zonder ze het beseffen. Met veel begeestering zet men zich
aan de uitwerking van een fototentoonstelling, zoekt men interessant tekstmateriaal voor een
publicatie, pluist men archieven uit naar geschikt beeldmateriaal voor een beeldbank enz.
Al te vaak blijft de vraag of en onder welke voorwaarden men een bepaald informaticaprogramma,
een tekst, foto, prent of zelfs geluid mag gebruiken, achterwege. Dikwijls ligt dat (begrijpelijk!)
aan een gebrekkige kennis van het kluwen dat de auteursrechtweging toch is. Argumenteringen
als ‘Ach, zo’n oude foto, de fotograaf zal wel niet meer in leven zijn’ of ‘We kregen de foto van
mijnheer x, we zullen die dan toch wel mogen gebruiken’, zijn courant, maar gevaarlijk!
Als steunpunt voor archiefinstellingen, documentatiecentra, bewaarbibliotheken, musea en erfgoedcellen
wil Culturele Biografie Vlaanderen vzw met deze handleiding het risico op uitschuivers
verminderen. Deze handleiding zal u immers doen kennismaken met een aantal begrippen
uit het auteursrechtjargon en u inzicht bieden in de te volgen procedures, mogelijkheden en
beperkingen van de auteursrechtwetgeving. Ze is bedoeld als hulpmiddel om een weloverwogen
beslissing te nemen of keuze te maken. Ook voor wie toch een risico overweegt.
Ondanks haar 50 pagina’s is deze handleiding beknopt. Ze richt zich rechtstreeks tot de initiatiefnemers
van erfgoedprojecten en wil hen vooral op weg helpen. Maar de auteursrechtwetgeving
is een omvangrijk en complex kluwen. Vandaar deze bede: consulteer bij twijfel steeds de wetgeving
of een specialist, zelfs wanneer u voor een deadline staat of gebonden bent aan een beperkt
budget!
Net als de meeste wetten en decreten is ook de auteursrechtwetgeving onderhevig aan
aanpassingen. Zo ligt er momenteel een nieuw wetsvoorstel tot wijziging van de auteursrechtwetgeving
ter tafel. Om u snel en efficiënt in kennis te stellen van de laatste aanpassingen op het vlak
van auteursrechten, zal deze handleiding mee evolueren: zodra de wet aangepast is, zal ook deze
publicatie worden aangepast. Door een regelmatige blik op de website www.culturelebiografie.be
van Culturele Biografie Vlaanderen vzw blijft u hiervan op de hoogte.
En tot slot. U zult merken dat er in deze handleiding speciale aandacht gaat naar de
auteursrechtproblematiek in functie van de ontwikkeling van beeldbanken. De reden is de
volgende. Beeldbanken zijn ‘in’. Ze schieten als het ware als paddestoelen uit de grond, her en der
verspreid over Vlaanderen. Vragen rond auteursrechtproblematiek rijzen in hetzelfde sneltreintempo.
Om de eerste nood te lenigen, organiseerde Culturele Biografie Vlaanderen vzw afgelopen zomer
een aantal workshops rond auteursrechten en beeldbanken. Ontwikkelaars van beeldbanken en
juristen kwamen samen tot een opsomming van mogelijke valkuilen en interessante tips. Het leek ons
dan ook wenselijk die zaken te integreren in deze handleiding. Na lectuur van deze handleiding
begeeft u zich niet meer op glad ijs!
Culturele Biografie Vlaanderen vzw
3