Anticiperend landschapsbeleid - Wageningen UR E-depot

Daartoe behoort ook de nuancering van het begrip veiligheid. Er tekent zich
een tendens af in het beleid om niet overal dezelfde veiligheidsnormen en
-garanties te willen afgeven. Aan niets vermoedende buitenlandse waarnemers
moet het voorkomen dat onze waterstaatkundige opvattingen een
pure retro-fase ondergaan of dat het collectief geheugen weer is afgestoft.
Water is ook transportweg
Grote rivieren, meren en zeegaten waren dat vanzelf. Kanalen waren er al
heel vroeg, zelfs al tijdens de Romeinse tijd. Maar er zijn periodes geweest,
zoals in het begin van de 19de eeuw onder Koning Willem I, dat zowel de
behoefte aan een snellere rivierafvoer als het (internationale) scheepvaartbelang
grote investeringen in kanalen wettigden (Auke van der Woud, Een
nieuwe wereld, 2006). Uit die periode stammen het Noordzeekanaal en de
Waterweg en, verder in het binnenland, het Willemskanaal (de naam zegt
het al). Ook na de Tweede Wereldoorlog er nog behoorlijk geïnvesteerd in
kanalen: het Amsterdam-Rijnkanaal, het Maas-Waalkanaal, de Rijn-Schelde
verbinding en de rivierregulatie in Maas en Rijn.
Kanalen zijn, net als de ‘droge’ infrastructuur, vaak de aanzet voor
stedelijke en industriële ontwikkelingen erlangs (vgl. de aanzuigende werking
in par. 3.1). Feit is dat het gigantisch gegroeide Waterweg/Rijnmondgebied
en het wat minder ontwikkelde Noordzeekanaalgebied-IJmuiden hier hun
start hadden. Ook zien we aanzuigende effecten in de zone Rotterdam-
Gorinchem. Vervoer over de rivieren was en is belangrijk, vooral ook omdat
goedkoop grote volumes kunnen worden verplaatst. Vandaar die wens de
rivieren te beteugelen via bekribbing, het rechttrekken van bochten, en de
bouw van stuwen.
Rampen, bijna-rampen en krachtdadigheid
Nederland is natuurlijk getekend door spectaculaire krachten van het water
en sommige voorbeelden en verhalen zijn het waard in een historisch-landschappelijk
canon te komen. De Elisabethsvloed (1421) die de Biesbosch
deed ontstaan, de Allerheiligenvloed (1570) die grote delen van de kust en
achterland teisterde, de Haarlemmermeer (1848), een door weer en wind
op hol geslagen veenwinningsplas die, eenmaal dieper en groter geworden
Anticiperend landschapsbeleid 1 49