Anticiperend landschapsbeleid - Wageningen UR E-depot

Resteren zand en klei. Daarvoor bestaan nog een aantal behoefteramingen
voor ophoog-, industrie- en metselzand en een aantal mogelijke winlocaties.
Voor zand wijkt men, met dank aan modernere win- en transporttechnieken,
meer en meer uit naar de Noordzee. Kleiwinning voor de keramische industrie
gaat nog wel door en heeft een onverwachte rugwind gekregen in
projecten ten dienste van natuurontwikkeling, die het afgraven van kleilagen
als middel zien om schonere en nattere uitgangssituaties te creëren.
Verder heeft de noodzaak om rivierbedden te verlagen en verbreden (vaak
in combinatie overigens met natuurdoelen) een tweede argument opgeleverd
voor kleiwinning. Daarbij wordt de wijze waarop aan de eindbestemming
aangepast: ondiep, reliëfvolgend, afvoeren van vervuilde of verrijkte
bovengrond.
Grotere parken met hogere windmolens staan op de rol verder uit
de kust. Ook die zullen niet onzichtbaar zijn en één van de meer markante,
en bij de bevolking geliefde landschapsaspecten (de ongebroken einder)
aantasten. Ten slotte leidt hetzelfde motief van duurzame energiewinning
lokaal tot het telen van snelgroeiend bos met korte omlooptijd of mogelijk
het telen van bio-energie gewassen zoals koolzaad (‘eerste generatie’) of
snelgroeiende grasachtige en houtige gewassen (‘tweede generatie’). Onze
oosterburen hebben inmiddels al 12 % van het landbouwareaal in gebruik
voor biobrandstof. Het is mogelijk dat landbouwkundig marginale gebieden
in Nederland bij voldoende overheidssteun dat voorbeeld volgen (zie verder
het katern ‘Klimaatverandering en klimaatbeleid’ in deze serie, in voorbereiding).
De landschappelijke impact zou nog eens nader gespecificeerd
moeten worden, maar is niet op voorhand negatief, zeker niet afgewogen
tegen andere bestemmingen, die ook effect hebben.
In het algemeen kan gesteld worden dat zand- en kleiwinning nog steeds
aanspraken maken op het landschap, maar dat landschappelijke inpassing
en zorgvuldige herinrichting de nadelen kunnen doen ombuigen naar voordelen
voor landschapskwaliteit. Bouw van grote windmolenparken of meer
verspreide windmolens en de teelt van biobrandstoffen zullen nog wel een
aantal effecten op het landschap blijven uitoefenen, ook ter zee.
Anticiperend landschapsbeleid 1 69