Superfamilie Cardioidea Lamarck, 1809 - science . naturalis

More documents

Recommendations

Info

iets duidelijker voor het midden van de schelp, terwijl de achterzijde minder scherp is afgeknot. Mogelijk kan P. pinnulatum nog worden aangetroffen in het strandmateriaal. Parvicardium scabrum is gevonden in mariene afzettingen uit het Vroeg zowel als Laat Plioceen van het Noordzeebekken. Uit de Deense Eemien-afzettingen wordt de soort eveneens genoemd. Strandenmateriaal zal daarom mogelijk voornamelijk van pleistocene herkomst zijn. De soort komt levend voor vanaf Noorwegen tot Marokko en in de Middellandse Zee op bodems van modderig zand, grind, schelpengruis en steen, vanaf ca. 9 m tot op aanzienlijke diepte. In Nederland zijn fossiele kleppen gevonden in materiaal uit de Westerschelde, het Sloegebied en van Walcheren. Een afgesleten klep van Terschelling (De Bruyne & De Boer, 2008: 233) en ander door hun genoemd materiaal van de Waddeneilanden behoren mogelijk ook tot P. scabrum. (†) Serripes groenlandicus (Mohr, 1786) Figuur 19 Lengte 70 mm. Een dunschalige, brede, driehoekige tot ovale schelp, met de umbo iets voor het midden. Op het middendeel van de schelp zijn – althans bij volwassen schelpen – geen ribben te zien. Op de groeilijnen en met strijklicht is aan voor- en achterzijde meestal wel een fijne ribbensculptuur zichtbaar. Opvallend is, dat de binnenrand niet gecreneleerd is. De voetretractor- en voetelevatorindruksels (gelegen resp. boven het voorste spierindruksel en onder de umbo) zijn zeer kenmerkend en steken in het strandmateriaal scherp af. Eerstgenoemde bestaat uit meerdere indrukseltjes. Door het verweringspatroon worden de groeionderbrekingen prominenter; het verloop ervan vertoont een typerend, enigszins gekarteld patroon. De ligamentdrager is erg lang, waardoor fragmenten goed te onderscheiden zijn van die van Laevicardium decorticatum. Bij laatstgenoemde soort is de ribbensculptuur ook steeds op het middendeel van de schelp te zien en is de binnenrand gecreneleerd. Dit geldt ook voor Ciliatocardium ciliatum, die qua bouw van het slot en in het Nederlandse materiaal er ook qua conservering sterk op lijkt. Bij C. ciliatum is het aantal ribben duidelijk lager. Volgens Kafanov (2003) komen in de Noord- Atlantische Oceaan twee ondersoorten van S. groenlandicus voor: S. g. groenlandicus en S. 10 g. fabricii (Deshayes, 1854). Eerstgenoemde heeft een arctische verspreiding, laatstgenoemde komt in een smalle zone voor in Zuidoost-Canada, Zuid-Groenland, Zuid- IJsland tot Noord-Noorwegen en heeft een meer subarctische verspreiding. Het is goed voorstelbaar dat (een deel van) het Nederlandse materiaal betrekking heeft op fabricii. Wegens het ontbreken van goed geconserveerd en gaaf volwassen materiaal valt hierover vooralsnog geen uitsluitsel te geven. Uit boringen is een afwijkende, breed ovaalronde vorm bekend van een vroeg-pleistocene ouderdom. Deze zeer juveniele kleppen hebben wat meer (ca. 42 tot 45) en duidelijker ontwikkelde ribben, die ook zichtbaar zijn op het midden van de schelp, en die aan de achterzijde enigszins geknobbeld zijn. De voor Serripes kenmerkende voetretractorindruksels zijn duidelijk waarneembaar. Nader onderzoek is nodig om vast te stellen of we hier met een aparte (onder)soort van doen hebben. Serripes groenlandicus s.l. is bekend vanaf het Vroeg Mioceen van Kamchatka (Kafanov, 2003). In het Noordzeebekken wordt de soort aangetroffen vanaf het Pleistoceen (Red Crag van Bawdsey en Sutton). In Nederland noemt Spaink (1975) deze soort typerend voor de vroeg-pleistocene molluskenzone MOL.B, die ook wordt aangeduid als “molluskenzone van Serripes groenlandicus en Yoldia lanceolata”. Serripes groenlandicus heeft een wereldwijde arctische en hoogboreale verspreiding en leeft vanaf het litoraal tot op 80 m diepte. Deze soort is aangetroffen op de stranden van Zeeuwsch-Vlaanderen, maar voornamelijk die van Walcheren en Noord-Beveland en vrijwel uitsluitend in de vorm van fragmenten. Een klepje afkomstig uit de Westerschelde (fig. 19b,c), geklopt uit een groter slakkenhuis, komt met een uit boringen bekende, afwijkende vorm overeen. † Orthocardium subporulosum (d´Orbigny, 1850) Vepricardium porulosum (Solander, 1766) - Janssen, 1975; Vepricardium subporulosum (d´Orbigny, 1850) – Janssen & Van der Slik, 1978, Janssen et al, 1984. Figuur 20 Lengte 27 mm. Bij deze tamelijk stevige, bolle, geschouderde schelp liggen de voorste en achterste dorsale rand in elkaars verlengde. De schelp heeft 40 tot 44 vlakke radiale ribben die aan de zijkanten gekield zijn. Hierdoor zijn de tussenruimten, hoewel ondiep, toch duidelijk afgegrensd ten opzichte van de ribben. Bij goed geconserveerde schelpen staat er op de
ibben een kam met aan de bovenzijde iets naar beide zijden uitgetrokken knobbeltjes. De ribtussenruimten zijn aan de onderzijde sterk verlengd. Deze kenmerken zijn bij het versleten strandmateriaal niet of nauwelijks meer waar te nemen. De slotplaat is opvallend recht, de ligamentdrager meet ongeveer de helft van het achterste slotgedeelte. Deze soort wordt in afzettingen van eocene ouderdom (Ypresien/Lutetien) aangetroffen, onder meer in de Zanden van Aalter en Zanden van Oedelem in België. Orthocardium subporulosum maakt deel uit van een phylogenetische reeks waarvan in onze omgeving uit jongere eocene afzettingen tevens O. porulosum (Solander, 1766) vertegenwoordigd is. De laatste soort is bekend uit laat-eocene afzettingen. De 11 onderscheiden vormen verschillen met name in het aantal ribben en de ribsculptuur. Orthocardium subporulosum wordt ten opzichte van de andere vormen gekenmerkt door de bescheidener afmetingen en een relatief groot aantal ribben. Bij O. porulosum is de kam op de ribben (ca. 31 tot 33) zeer hoog en dun, aan de basis op regelmatige afstanden geperforeerd en zijn de tussenruimten gepunctureerd. De schelp is bovendien wat dunschaliger. Schelpen van O. subporulosum zijn aangetroffen in West Zeeuwsch-Vlaanderen, het Sloegebied en Walcheren. Afdrukken van een aantal kleppen van Orthocardium in een kleisteen van de Kaloot doen echter sterk aan O. porulosum denken.
Page 1 and 2: Superfamilie Cardioidea Lamarck, 18
Page 3 and 4: Acanthocardia paucicostata (Sowerby
Page 5 and 6: meer gebruikt voor de aanleg van de
Page 7 and 8: onregelmatig verloop. De binnenrand
Page 9: Parvicardium papillosum is bekend u

Superfamilie Cardioidea Lamarck, 1809 - science . naturalis

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?