Superfamilie Cardioidea Lamarck, 1809 - science . naturalis

Parvicardium papillosum is bekend uit
afzettingen van het Eemien van Denemarken.
Mogelijk heeft een deel van het
strandmateriaal eveneens een laat-pleistocene
ouderdom. De door Marquet onder deze naam
besproken en afgebeelde schelpen uit het
Plioceen van Kallo en Doel lijken meer verwant
aan P. minimum. Deze schelpen blijven steeds
kleiner dan P. papillosum en hebben meestal
meer ribben. Ook de sculptuur op de ribben is
wezenlijk anders. Zie tevens onder P.
minimum.
Levend komt P. papillosum voor vanaf
Bretagne zuidelijk tot Angola en in de
Middellandse en de Zwarte Zee. Van het
zuidelijk Iberisch schiereiland meldt Salas
(1996) P. papillosum van 4 tot 62 m diepte.
Fossiele schelpjes zijn aangetroffen in West
Zeeuwsch-Vlaanderen, de Westerschelde en
de stranden van Walcheren (Domburg).
(†) Parvicardium cf. pinnulatum (Conrad, 1831)
P. ovale (Sowerby, 1840) – Tebble, P. fasciatum
(Montagu, 1808) – Heering, 1950; P. exiguum - Marquet,
2005?
Figuur 17
Lengte 14 mm.
Een licht ongelijkzijdige schelp, vrij bol en
ongeveer even lang als hoog. De schelpen van
deze soort zijn relatief dunschalig. De umbo
staat meestal duidelijk voor het midden en aan
de achterzijde is de schelp licht afgeknot. De
onderrand is regelmatig afgerond. De sculptuur
bestaat uit 23-27 ribben, die in het midden van
de schelp niet of nauwelijks gewelfd zijn en
worden gescheiden door heel smalle groeven.
Deze groeven vertonen bij meer juveniele
schelpjes regelmatige putjes.
Aan de voorzijde zijn de ribben versierd met
vrij ver uit elkaar liggende scheve lijsten over
vrijwel de gehele breedte van de rib. Op het
middendeel zijn de ribben doorgaans glad, op
de achterzijde staan er kleine stekeltjes op.
Het slot is vrij zwak en de ribben zijn aan de
binnenzijde vrij ver te volgen.
Parvicardium pinnulatum is vaak verward met
andere soorten uit dit genus. De soort
onderscheidt zich o.a. van P. scabrum door de
zeer smalle ribtussenruimtes, de sterk
afgevlakte ribben op het midden van de schelp
en de aanwezigheid van duidelijke, kleine
stekeltjes op de achterste ribben. De top ligt
iets duidelijker voor het midden van de schelp,
terwijl de achterzijde minder scherp is
afgeknot. Tenslotte zijn de schelpen van P.
pinnulatum dunschaliger, waardoor de ribben
aan de binnenzijde verder te volgen zijn.
Marquet (2005) vermeldt twee klepjes van P.
exiguum uit de Zanden van Kattendijk, welke
9
eerder met de hier besproken soort overeen
komen dan met P. exiguum. Een monster uit
de Zanden van Luchtbal bevat in ieder geval
onmiskenbare exemplaren van P. pinnulatum.
Wood (1874) noemt Cardium pinnatulum
(vergissing voor pinnulatum!) Conrad, 1831 uit
de Coralline Crag, maar deze vermelding kan
ook betrekking hebben op P. scabrum. Heering
(1950) meldt de soort uit pliocene afzettingen
in de Nederlandse bodem.
Parvicardium pinnulatum komt recent zowel
voor in het Oost- als in het West-Atlantische
gebied. Aan gene zijde is de soort verspreid
van Labrador tot Noord-Carolina, aan deze
zijde komt P. pinnulatum noordelijk voor van
IJsland in het westen en Moermansk in het
oosten zeker tot aan Morbihan, Frankrijk (Ter
Poorten, 2003) zuidelijk. Een nog zuidelijker
verspreiding wordt wel vermeld (bijv. Tebble),
maar is niet zeker. De soort is namelijk vaak
verward met andere, gelijkende soorten.
Een in de Westerschelde gevonden fossiel
klepje hoort naar alle waarschijnlijkheid tot
deze soort. Daarom nemen we deze hier - met
enig voorbehoud - op.
(†) Parvicardium scabrum (Philippi, 1844)
Figuur 18
Lengte 12 mm, meestal kleiner.
Breed ovaal schelpje, vrijwel gelijkzijdig of met
de umbo iets naar voren gebogen. Aan de
achterzijde is de schelp afgeknot. Er zijn 26 tot
28 ribben. Bij goed geconserveerde schelpjes
liggen er op de ribben dicht opeenstaande,
langgerekte schubjes. Tussen de ribben is
vaak, maar niet altijd een sculptuur van kleine
putjes zichtbaar.
Parvicardium scabrum lijkt op juveniele
Cerastoderma edule. De laatste hebben een
relatief hogere achterzijde met ter plekke
minder sterk ontwikkelde ribben en langere
achterste laterale tanden. Bovendien zijn er
twee achterste laterale tanden in de
rechterklep. Schubjes kunnen wel aanwezig
zijn, maar staan verder uiteen dan bij P.
scabrum. De verschillen met de gelijkende P.
papillosum zijn onder laatstgenoemde soort
aangegeven. Een andere gelijkende soort is P.
pinnulatum (Conrad, 1831). Deze is gemeld uit
vroeg-pleistocene afzettingen in de
Nederlandse bodem, maar is tot nu niet met
zekerheid in het Nederlandse strand- en
zeegatenmateriaal aangetoond. De soort
onderscheidt zich o.a. van P. scabrum door de
zeer smalle ribtussenruimtes, de sterk
afgevlakte ribben op het midden van de schelp
en de aanwezigheid van duidelijke, kleine
stekeltjes op de achterste ribben. De top ligt