maxime du camp uren met flaubert en andere herinneringen

oeken verdiepte die zijn leermeesters niet goedgekeurd zouden hebben, want hij hield
zich liever met Ronsard dan met Vergilius, liever met Brantôme dan met Fénelon bezig.
In de vijfde klas, de retoricaklas, had hij in opstellen en bij spreekbeurten al blijk
gegeven van een opmerkelijk groot beeldend vermogen. Een van zijn zinnen is lang in
de herinnering gebleven; hij legde Richard Leeuwenhart de volgende woorden in de
mond: `De brem van mijn familie is te hoog opgeschoten om bereikbaar te zijn voor de
bijen van Frankrijk!' 3 De leraren hadden hem gecomplimenteerd en hem voorspeld dat
hij in het voetspoor van mensen als Villemain 4 zou treden. Flaubert had een vies gezicht
getrokken, want het compliment had hem een bittere smaak gegeven; in die tijd leefde
hij in het gezelschap van Byron en Shakespeare, die hij dankzij zijn kennis van de
Engelse taal in het origineel kon lezen, en Villemain leek hem geen literaire held.
Op het lyceum had hij een van die veeleisende vriendschappen, die in zijn
karakter lagen, opgevat voor een van zijn oudere schoolkameraden die Alfred Le
Poittevin heette en niet lang zou leven. Zowel door zijn leeftijd als door zijn geestelijke
kwaliteiten oefende Le Poittevin invloed op Flaubert uit en die invloed was in literair
opzicht goed. Le Poittevin zei over zichzelf: `Ik ben een Griek uit het late Keizerrijk.'
Hetgeen waar was, alhoewel overdreven. Hij was betweterig, met in discussies een
neiging tot byzantinisme; hij schepte behagen in metafysische twistgesprekken en van
de schrijvers uit de oudheid ging zijn voorkeur uit naar die van de laatste eeuwen van
het Romeinse Rijk; regelmatig zei hij: `Ik zou alle oden van Horatius verruilen voor één
hoofdstuk van Apuleius.' Hij schreef, was zelden tevreden over zijn werk, begon weer
van voren af aan en bracht Flaubert de kunst om streng te zijn voor jezelf bij. Zij wilden
allebei literator worden en hielden dat verborgen alsof het om een misdaad ging; hun
familie had er nauwelijks enig vermoeden van en droomde ervan dat zij een baan als
substituutofficier van justitie zouden krijgen en vroeg of laat tot raadsheer voor het
leven benoemd zouden worden; zij waren dan ook, voorzien van een ruime toelage, naar
Parijs gestuurd om er jurist te worden. Tussen het lyceum en de rechtenfaculteit door
had Flaubert met dokter Jules Cloquet 5 een reis naar Corsica gemaakt; hij had in de Golf
van Sartène gezwommen en een stiletto gekocht en voelde een grotere roeping voor het
vak van bandiet dan voor de studie van het Romeinse recht.
Hij woonde in Parijs in de rue de l'Est, in een klein, licht appartement, met
uitzicht op de boomkwekerij van het Luxembourg. Ik leerde de weg erheen spoedig
kennen, want de vriendschap tussen Flaubert en mij bloeide al gauw op; na een uur
tutoyeerden we elkaar al en er ging zelden een dag voorbij zonder dat we bij elkaar
kwamen. Ik had grote bewondering voor hem; zijn intellectuele ontwikkeling was
ongelooflijk; hij had een geweldig geheugen en omdat hij veel gelezen had
vertegenwoordigde hij een soort levende encyclopedie waarin je met genoegen en profijt
kon bladeren. Op dat moment van zijn bestaan leek het Quo non ascendam? 6 van
Fouquet voor hem bedacht te zijn.
Zijn gezondheid, die nog door niets was aangetast, maakte het hem mogelijk
ongestraft vermoeienissen te doorstaan; al bracht hij de nachten door met het bestuderen
van het recht, waarvan hij niets begreep, al rende hij de hele dag rond, at hij in de stad
en ging hij naar het theater, toch bleef hij ondanks zijn aangeboren traagheid kwiek,
combineerde plezier met studie, gooide het geld over de balk, riep dat hij geen cent had,
gaf op een dag vijftig franc voor zijn avondmaal uit en leefde de volgende dag op een
homp brood en een reep chocola, dreunde proza op en brulde verzen, raakte verzot op
een grap die hij eindeloos herhaalde, was met zijn luidruchtigheid alom aanwezig,
negeerde de vrouwen die door zijn schoonheid aangetrokken werden, kwam mij 's
4