INzicht Nr 26, Jaargang 7, nummer 3 - Nederlandse Vereniging voor ...

Colofon
INzicht is een uitgave van de Nederlandse
Vereniging voor Neurolinguïstisch
Programmeren (NVNLP) en verschijnt vier
keer per jaar.
Leden ontvangen INzicht gratis.
De kosten voor een los abonnement
bedragen € 39,00 p.j. (info@nvnlp.nl)
Redactie:
• Bestuur NVNLP
(hoofd- en eindredactie)
• Dubbeljoe / Linda van de Werf
(correctie en vormgeving)
• Drukwerk: Geers Offset, Gent
e-mail Redactie: inzicht@nvnlp.nl
De verantwoordelijkheid voor de inhoud
van de artikelen berust bij de auteurs.
De redactie behoudt zich het recht voor
om ingezonden brieven, advertenties,
mededelingen of kopij te weigeren, aan
te passen of in te korten.
Overname van redactionele artikelen (niet
ondertekend of ondertekend met naam of
initialen van een redactielid) is toegestaan
met bronvermelding.
Voor overname van gesigneerde artikelen
is voorafgaand toestemming van de
auteur(s) vereist.
Sluitingsdatum inzending kopij:
Artikelen en ingezonden brieven voor het
Winternummer van INzicht:
23 november 2005
Dagelijks Bestuur NVNLP:
• Rudy Vandamme (voorzitter)
• Arthur van de Ven (penningmeester)
• Gerda Aberson (secretaris)
e-mail Bestuur: bestuur@nvnlp.nl
Informatie over het lidmaatschap van de
NVNLP en haar statuten is op te vragen
bij het secretariaat van de NVNLP.
e-mail: info@nvnlp.nl
NVNLP Secretariaat / Ledenadministratie
Postbus 12096
3501 AB Utrecht
tel. 030 - 6354011
e-mail: info@nvnlp.nl
www.nvnlp.nl
Inhoud
Colofon en inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Bestuurszaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Woordje van de voorzitter . . . . . . . . . . 3
Ingezonden brieven . . . . . . . . . . . . . . . 4
Thema: Welzijn
- Een ander lijstje om het schilderij . . 8
- Welzijn van ouderen en NLP . . . . . . 9
- Hoe word ik weer medicijnman . . . 11
- Levensfase en
veranderingsbehoefte . . . . . . . . . 13
- Levenskunst: van idee naar
werkelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . 16
- Strategie voor vitaliteit . . . . . . . . 18
- Chico en de paarden . . . . . . . . . . 22
- Traumaverwerking; een casus . . . 27
- Hoe welstand bijdraagt aan een
beter welzijn . . . . . . . . . . . . . . . . 34
- COLUMN - NLP & 65+ . . . . . . . . . 37
- Werk maakt mensen gelukkiger. . . 38
- NLP en Bedrijfsfysiotherapie . . . . . 41
- Afslanken met je hoofd?
Ja, natuurlijk! . . . . . . . . . . . . . . . 44
- De rode schoentjes . . . . . . . . . . . 46
Knipselrubriek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Boekenrubriek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Speelwijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Activiteitenagenda’s . . . . . . . . . . . . . 58
© Illustratie omslag:
foto: Ernst Yperlaan
Met dank aan:
Reclamebureau Van Walbeek Etcetera, Amsterdam
Pokon & Chrysal Nederland, Naarden
1

Beste NVNLP-er,
Met de verschijningsdatum van deze INzicht,
zo snel na het Zomernummer, hebben we
weer een stukje van de opgelopen achterstand
weggewerkt. Niet alleen de Winter-
(Kerst-)editie zal weer op tijd verschijnen:
ook de hierop volgende nummers zullen volgens
het vertrouwde schema worden uitgebracht:
derde week maart, derde week juni,
derde week september, derde week december.
Voor de vormgeving tekende dit keer Linda
van de Werf, die een synthese gemaakt heeft
tussen de vertrouwde vormgeving (bv: de
ellips en het vierkant op de cover) en vernieuwing.
Redactioneel gezien blijft het aanbod van artikelen
achter bij de behoefte. In de praktijk
blijken auteurs het gelukkig erg leuk te vinden
om –op grond van hun specialistische
expertise- door de redactie “gevraagd” te
worden. En dat is dus wat we doen: Voor de
volgende edities staat er inmiddels een team
van redactieleden klaar die op projectbasis
(per editie) heel actief zullen samenwerken
om een prachtig Tijdschrift voor NLP neer te
zetten.
Ledenaanwas:
Het aantal nieuwe NVNLP-leden lijkt gestaag
door te groeien. Er is een toenemende vraag
naar kennismaking met de NVNLP door aanvraag
van brochures en proefnummers van
INzicht.
De vastgestelde geringe naamsbekendheid
van de NVNLP zullen we aanpakken met promotionele
acties. “Vlaanderen” doet eind
november de aftrap van onze actieve PR.
Per eind september 2005 stond het ledenaantal
op 690.
Kwaliteit:
Nadat de NVNLP-adviseurs op gebied van
Kwaliteit zich gebogen hadden over het
Toelatingsbeleid en -criteria, zijn er 6 nieuwe
NLP-Instituten aangesloten bij de NVNLP.
Deze NLP-Instituten staan al op de website
vermeld en achter in deze INzicht bij de
agenda’s.
Het totale aantal Kwaliteit NLP-Instituten
2
staat hierdoor momenteel op 27.
De Kwaliteitscommissie zet haar nu haar taak
ook voort op andere aspecten dan Toelating:
Interne Kwaliteit, Internationale inbedding
van de NVNLP en Juridische organisatie
NVNLP..
In het kader van dit laatste aspect zullen de
onderwerpen: NVNLP-Statuten, Huishoudelijk
Reglement, Beroepscode en de
Klachtenprocedure op de agenda staan van de
komende Algemene Leden Vergadering
(zaterdag 26 november 2005).
Regionalisatie:
Het aanbod van gratis Workshops en
Seminars is zeer talrijk en heel erg divers.
Talrijke superleuke leer- en ontwikkelingsactiviteiten
zijn door een groot aantal van
onze NLP-trainers voor de NVNLP-leden
aangeboden!
Het vinden van budgettair verantwoorde locaties
in de niet-randstedelijke gebieden levert
hierbij echter nog een uitdaging waar hard
aan wordt gewerkt. (Zie advertentie binnenkaft.)
We houden je per mail en via de NVNLPwebsite
op de hoogte.
Communicatie met de Leden:
Over informeren per e-mail gesproken:
Bij de mailing voor “Intekening voor het
Najaarscongres” (zaterdag 26 november
2005) bleek ons dat 170 leden geen mailadres
hebben opgegeven en dat 50 mailadressen
niet meer “in de lucht” blijken te
zijn.
Het secretariaat heeft veel werk gehad aan
het handmatig nazenden van brieven per
post.
De organisatie (aankondigingen en inschrijving)
van o.a. Seminars en workshops zal per
mail verlopen dus: WIL JE OP DE HOOGTE
GEHOUDEN WORDEN?
GEEF JE ACTUELE MAILADRES AAN ONS
DOOR! (info@nvnlp.nl)
Een inspirerend Najaar gewenst!
Het Bestuur
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Woordje van de Voorzitter
We hernemen de traditie van INzicht, waarbij
de voorzitter zich rechtstreeks richt naar de
leden. Het is een manier om een meer persoonlijk
gezicht te laten zien en te laten
horen hoe we het bestuur van de NVNLP
vorm geven.
In de eerste plaats wil ik jullie eens bedanken:
in de eerste plaats de vele leden die al
jarenlang lid zijn – ook in de woelige tijden.
Het is zonder meer bijzonder dat zovelen zich
scharen achter het NVNLP project. Het feit
alleen al dat er een vereniging bestaat, is de
moeite waard. Stel je maar eens voor dat er
niets was. Wie zou dan de belangen van NLP
ter harte nemen? Wie zou dan NLP vertegenwoordigen
naar andere organisaties en belangengroepen?
Via welke kanalen zou je dan
collega’s kunnen ontmoeten?
Ook dank aan de 200 nieuwe leden. Hartelijk
welkom. Nieuwe leden brengen een andere
perceptuele positie want ze zien de NVNLP
niet in historisch verband. Ze kijken naar de
NVNLP zoals ze nu is en wat ze in de toekomst
hopelijk zal worden. Ik vergelijk het
met een ouder wordend koppel dat plots nog
kinderen krijgt. Word jij er ook energieker en
jonger van? Ben je ook nieuwsgierig wat de
nieuwkomers de NVNLP zullen brengen?
Na één jaar voorzitterschap kan ik ervan
getuigen dat het bijzonder boeiend is om het
vogelperspectief op het NLP gebeuren te
mogen hebben. Een vereniging heeft het
voordeel dat het zich bezig houdt met een
maatschappelijke laag - de aanwezigheid en
profilering van NLP in de gemeenschap.
Het minste dat we kunnen zeggen over de
maatschappelijke plaats is dat NLP verre van
door iedereen op zijn nut en waarde wordt
geschat. Er is echt nog veel werk te doen.
Wat er nodig is, is niet één persoon die hard
roept, maar duizenden die in hun eigen leven,
omgeving en beroep laten zien dat NLP hun
tot een bekwamer en beter mens gemaakt
heeft. We verenigen ons om die ene NLP, die
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
kwaliteitsvolle NLP, te verspreiden. Rond dat
project verenigen we ons.
Om die missie waar te maken, doet de NVNLP
voorbereidend werk. Want om met zijn allen
naar buiten te komen, zijn er in het hart van
de vereniging fundamenten nodig van een
goed management. Het is zoals bij de computer:
je hebt alleen maar een vlotte software
als de hardware ook in orde is. Die hardware,
de basis waarop alles draait, is nu in orde.
Je hebt het ongetwijfeld al gemerkt. Je kunt
er niet naast kijken. De NVNLP maakt zich
sterk. Nog maar een jaar geleden hebben we
gesteld: de vereniging heeft een serieuze
inhaalslag nodig. Je kunt je niet voorstellen
hoeveel werk er al verricht is om alles op
punt te zetten zoals het hoort. Alle eer aan
Gerda, die met niet aflatende ijver alles tot in
de details uitwerkt. Achter de zichtbare verbeteringen
– de website, het tijdschrift, de
opvolging van de ledenadministratie, de intervisiegroepen,
PR, het opzetten en stimuleren
van netwerken en de bijscholingen, enz. –
schuilt een boeiende dagtaak…
We zijn klaar voor de volgende stap: de software:
welke identiteit en kwaliteit van NLP
willen we met zijn allen neerzetten? Met
welke strategie gaan we naar de markt toe?
Welk soort vereniging moet de NVNLP zijn?
Met jou en voor jou bouwen we hier graag op
voort!
Rudy Vandamme
Voorzitter NVNLP
bestuur@nvnlp.nl
3

Naar één Nederlandse
vereniging voor TA en NLP?
Sinds 1955 ben ik arts. Sinds 1966 beoefen ik
TA (Transactionele Analyse), met een opleiding
en examen in 1981; sinds 1984 gebruik
ik NLP na een opleiding en examen in Londen.
Ik ben lid van 2 verenigingen, de NVNLP en
de NVTA.
Tussen TA en NLP bestaan op het oog vele
verschillen. Maar naar mijn ervaring zijn ze in
combinatie zeer nuttig in mijn beroep.
De arts begint met het uitzoeken hoe het
lichaam werkt en functioneert. Reeds lang is
het in het geneeskundige beroep bekend dat
de arts behandelt maar de natuur geneest.
Hoe de natuur dat doet is voor de geneeskundige
van meet af aan de vraag geweest en is
dit nog steeds. TA en NLP slaan voor de verder
doordenkende arts de brug.
De klassieke geneeskundige houdt zich bezig
met wat in het lichaam gebeurt, ook hoe het
lichaam bestuurd wordt. Binnen het beroep
van arts heeft zich een erkend specialisme
afgesplitst, neurologie en psychiatrie.
Echter, nog steeds wordt gedacht in termen
van binnen de mens.
TA en NLP gaan beide uit van een andere
denkwijze.
Het is aan Eric Berne, arts, psychiater en psychoanalyticus,
te danken, dat hij stelde dat
hij het theoretisch model van zijn specialisme
verlaten had en uitging van transacties van
de mens: prikkel met respons vormen samen
een transactie. De respons functioneert als
een soort feedback en is daarmee de prikkel
voor een nieuwe transactie.
4
Ingezonden brieven
In deze rubriek verwelkomen we reacties van INzicht-lezers op eerder gepubliceerde
artikelen, maar ook op het bonte scala van wat zich in en rond de wereld
van NLP afspeelt. In alle gevallen gaat de redactie van INzicht ervan uit dat iedereen
recht heeft op zijn eigen “model van de wereld”. De redactie neemt dan ook
geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van de ingezonden brieven.
Voorts stelde hij dat iedere mens eens een
kind is geweest en zich in zijn verdere leven
weer als het kind zal gedragen, dat hij eens
was.
Berne noemt dit deel van het gedrag van de
mens het Kind. Hij stelde ook dat de mens in
zijn jeugd waarneemt hoe zijn ouders zich
gedragen tegenover hem en hoe hij, in antwoord
daarop, het beste kan reageren.
Berne noemt dat het Aangepaste Kind; generaliserend
zal deze mens zich gaan gedragen
als het Aangepaste Kind, wanneer hij te
maken krijgt met iemand die zich gedraagt
als een ouderlijk persoon.
Ieder kind heeft ouders en neemt zich deze
als voorbeeld; hij zal zich in zijn verdere
leven gaan gedragen als die ouders wanneer
hij met mensen te maken krijgt die zich als
Aangepaste Kinderen gaan gedragen. Ook
neemt hij als voorbeeld hoe zijn ouders of
andere ouderlijke personen zich gedroegen
als zij met elkaar praatten over wat het kind
(of kinderen) was toegestaan.
Berne noemt het gedrag van de mens zoals
hij zich later zal voordoen tegenover personen
die zich als ouders of aangepaste kinderen
gedragen, de Ouder.
Daarnaast stelt Berne dat ieder mens in het
brein een stuk heeft dat hij gebruikt als hij
problemen en vraagstukken gaat oplossen op
zijn manier. Berne noemt dit deel de
Volwassene.
Het lijkt waarschijnlijk dat het Kind, het
Aangepaste Kind, de Ouder en de Volwassene
“huizen” in delen van de hersenen die thans
reeds ruwweg gedefinieerd kunnen worden.
Hij noemt ze de Ego States.
Aansluitend dient vermeld te worden dat
Berne spreekt van soorten patronen van
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
gedrag van mensen als Past-times, Games,
Intimacy. Men spreekt in TA-kringen van Life
Scripts. Voor een nadere beschrijving dient
men naar de werken van Berne te gaan,
onder meer het wereldbekende “Games
People Play”. Omtrent de door Berne bedoelde
betekenis van het woord “games” raadplege
men Watzlawick’s “Pragmatics of human communication”.
NLP gaat eveneens uit van het gedrag van de
mens en wat daaraan waar te nemen is. Het
lijkt erop alsof de mens daarmee programma’s
gebruikt, in de zin van computerprogramma’s
voor het bestuur van zijn lichaam
en zijn verder waarneembare gedragingen.
Linguïstiek speelt daarbij een rol: de mens
bestuurt zichzelf en gebruikt daarbij taal.
Wanneer de mens ziek is of raar doet zou een
verandering in het taalgebruik de toestand
kunnen verbeteren.
Voor de beginselen van dit alles zie onder
meer het werk van Bandler en Grinder:
“Frogs into princes” .
TA en NLP werken dus beide binnen het kader
van waarneembare communicatie vanuit het
principe dat het gedrag van mensen verandert
bij verandering van menselijke en andere
omstandigheden en dat voor dat veranderen
een soort regels bestaan.
Het lijkt erop dat niets uit de TA in tegenspraak
is met iets uit NLP en het lijkt dat het
omgekeerde eveneens geldt. Naar mijn
mening kunnen gebruikers en trainers van TA
en NLP veel van beide communicatiemodellen
gebruiken en mogelijk leren.
Wellicht is het overbodig te vermelden dat
naast het geneeskundig terrein waarop ik
werkzaam ben, NLP en TA gebruikt (kunnen)
worden voor velerlei andere, niet geneeskundige
doelen.
Vanaf de jaren 50 bestaat het begrip psychosomatische
geneeskunde: het lichaam wordt
ziek, niet door uitwendige of genetische oorzaken,
maar door de wijze waarop de psyche,
het bestuur van de mens werkt. Het onderzoek
naar het gebruik van methodieken de
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
psyche ertoe te krijgen heilzamer te gaan
werken, is doodgelopen.
Psychosomatiek wordt in de eigenlijke vorm
niet meer door de artsen beoefend. Zij houden
zich bezig met het wanfunctioneren van
het lichaam en niet meer met de zieke mens.
TA en NLP maken het, naar mijn mening,
mogelijk psychosomatiek te bedrijven, buiten
de denkwijzen van psychiatrie en klinische
psychologie om.
Ik meen dat TA en NLP elkaar veel te bieden
hebben. Het idee van de ego states, de
gekruiste transacties, de games en het
levensdraaiboek in de TA, daarvan vind ik
weinig terug in de NLP. Het onvolprezen Meta
Model, de wijze van omgaan met allergisch
reagerende personen en fobieën, het 6-stappen
reframen, van dat alles zie ik niet veel in
de TA. Beide disciplines zijn complementair,
zo vind ik.
Ik denk dat het tijd wordt om voor de medische
en niet-medische beoefenaren van NLP
en TA zich te verenigen in een vereniging
voor TA en NLP en voor de besturen van
beide bestaande verenigingen NVNLP en NVTA
om die verenigingen in die nieuwe vereniging
te doen opgaan, met één tijdschrift.
Indien zij dat zouden doen, met groot nut
voor alle gebruikers van beide disciplines, zou
men daarmee het ontstaan stimuleren van
een nieuw medisch specialisme: de
Psychosomatische Geneeskunde.
Wie neemt het voortouw?
Boris Bouricius
(gepensioneerd huisarts en Medisch Coach)
contact auteur:
boris833@yahoo.com
[1] Berne, Eric, Games People Play, Grove Press New York, 1964
[1] Watzalwick, P, e.a. Pragmatics of human communication,
Norton New York 1967, pp.45 e.v.
[1] Bandler, Richard en Grinder, John, Frogs into Princes, 1975,
Real People Press, ISBN 0-911226-19-2
5

6
Ingezonden brieven
Appèl voor Terugkeer naar het
Hart van de Zorg
Onlangs konden we in een landelijk dagblad
lezen over een avontuurlijke reis van Ronald
Naar, ongetwijfeld ‘s lands beste en meest
gewaardeerde bergbeklimmer, die op weg was
naar het Duivelsei midden in de jungle van
Suriname.
Een schier onmogelijke taak, die ondanks de
terughoudendheid van velen, toch op een
fraaie manier werd volbracht. Een bijna niet
te nemen puist in het centrum van een groene
hel vol verraderlijke watervallen en versnellingen
en oerwouddieren. Iets totaal
anders dan hij voorheen gewend was. De
meeste bergen liggen immers in gebieden en
op hoogtes waar doorgaans de temperaturen
ver onder nul liggen en waar de dieren zich
veelal beperken tot een enkele adelaar of
condor.
Bij het schrijven van deze brief moest ik
onwillekeurig aan deze missie van Naar denken.
Als fysiotherapeut ben ik nog steeds dagelijks
werkzaam in de zorg en dat ik daarnaast ook
nog eens NLP’er ben (trainer/mental coach)
komt mij alleen maar goed van pas.
Ruim tien jaar geleden kwam ik in aanraking
met het fenomeen NLP en ik ondervond al
gauw wat een geweldige methodiek dit is.
Niet eens zo zeer vanwege alle technieken die
voorhanden zijn en die je met succes op
jezelf en situaties en op cliënten kunt toepassen,
maar meer nog vanwege de essentie
die verscholen ligt in wat ik het hart van de
methodiek pleeg te noemen: nl. de vooronderstellingen
van NLP.
In het begin moet ik zeggen dat ik grote
moeite had met deze vooronderstellingen. Ik
ervoer toen nog niet de geweldige potentie
die deze stellingen in zich hebben. Eigenlijk
wist ik me er toen nog geen raad mee tot ik
me er in ging verdiepen en beetje bij beetje
de kracht ervan ging voelen.
Wat heeft deze verhandeling en het onder-
werp van deze brief nu eigenlijk te maken
met het thema “Welzijn” van deze INzicht zult
u denken?
Wel; het werken in de zorg (en daar is
Welzijn nauw mee verbonden) komt wat mij
betreft veel overeen met een expeditie in de
jungle.
De zorg is welhaast net zo onberekenbaar en
ondoorzichtig als die groene hel in Suriname.
Ik laat daarbij de huidige problematiek van
het nieuwe zorgstelsel gemakshalve even
links liggen.
Laat mij voorop stellen dat het in de zorg
voor wat betreft de mensen die er hun werk
in vinden over het algemeen goed gaat inzake
de inleving en de uitvoer van die zorg; het
kan echter altijd beter.
Mensen die in de zorg werken zouden allen
zeer gebaat zijn bij enige kennis van NLP.
Ik las laatst ergens in INzicht een oproep om
het modelleren weer centraal te stellen,
omdat dit de grondslag van NLP behelst.
Ik zou nog een stapje verder terug willen
gaan en de attitudevorming onder de aandacht
willen brengen.
Is het niet zo dat uit de attitude de methodologie
voortkomt (het modelleren) en dat daaruit
weer een spoor van technieken ontstaat.
Wel die attitude wordt naar mijn idee voor
een groot deel gevormd door de vooronderstellingen
van NLP.
Waar het naar mijn idee mee zou moeten
beginnen is respect tonen naar anderen toe,
vooral wanneer deze persoon hulpbehoevend
is.
Vanuit mijn oorspronkelijke vakgebied ben ik
verbonden aan een zorgcentrum en ervaar
dagelijks dat het aan deze fundamentele
waarde nog wel eens ontbreekt. Bij werken in
de Welzijnssector verwacht je toch enige
compassie. Menige jongere weet op de een of
andere manier niet goed raad met het
omgaan (en communiceren) met cliënten. In
de opleiding wordt hier naar mijn idee nog te
weinig mee gedaan.
Wanneer reacties van cliënten niet gewaar-
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
deerd worden verzuimen sommigen nog wel
eens de oorzaak eerst bij zichzelf te zoeken
(je bent ten volle verantwoordelijk voor je
eigen communicatie en op de respons daarop).
Uitlatingen of uitspraken worden niet correct
of verkeerd geïnterpreteerd wat op zich weer
veel verwarring kan geven (de kaart is niet
het gebied)
Bovendien is checken altijd nuttig en zinvol
om elkaar volledig en goed te begrijpen. Met
andere woorden ga niet af op interpretaties.
Hoe vervelend een reactie ook kan zijn; weet
dat iemand het zo niet bedoeld kan hebben
(zoek de positieve intentie achter elk gedrag)
en ga uit van het positieve.
Ronald Naar is een voorbeeld van een mens
die alle bekwaamheden in zich heeft die nodig
zijn om te slagen en het goede nieuws is dat
wij en met ons vele anderen dat ook kunnen,
mits we dat ook willen en daar komt een
stukje bewustzijn en bewustwording om de
hoek kijken.
Hebben we niet allemaal wel eens weerstand
bij een ander gevoeld? En hoe kwam dat
gebrek aan Rapport dan wel tot stand?
Wij weten wel beter! (er zijn geen onwillige
mensen; alleen niet flexibele communicatoren)
En uiteindelijk is alles erop gericht om je weer
één en volledig te voelen.
En is dat niet waar we allemaal naar op zoek
zijn? Om dat gevoel van één te zijn te ervaren?
Het is al meerdere keren in dit magazine aangehaald
en ik doe ook nog maar eens een
duit in het zakje.
Als je Het Veld van Lynne Mc Taggart leest
weet je intuïtief dat dát is waar we naar op
zoek zijn. Er is maar één ‘ding’ en of je dat
nu oneindige intelligentie wilt noemen of kosmisch
bewustzijn of het veld van pure potentialiteit
of God of al wat er is… Het maakt niet
uit.
Er is per definitie alleen maar energie en
informatie, daar komt alles uit voort.
En dat wetende zul je goed voor je mede-
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
mens dienen te zorgen, want het is een deel
van jou of … jij van hun zo je wilt.
Wat je een ander aandoet doe je in feite
jezelf aan!
Is dat voor menigeen niet onthutsend en
tegelijk een hele grote eye-opener. Ik hoop
van wel en dat we daardoor een nog betere
wereld zullen krijgen. Want dat is toch waar
we voor gaan.
Laten we wel-zijn!
Wolf Rappard
(schrijver is zowel fysiotherapeut als NLP-trainer
in zijn trainingsinstituut Rappard)
contact auteur:
rappardnlp@chello.nl
7

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
Activerend Huisbezoek is een
landelijk project wat zelfstandig
wonende ouderen wil
ondersteunen om zolang
mogelijk de regie over het
leven in eigen hand te houden.
In sommige plaatsen
heet het project veelzeggend
‘heft in eigen
hand’.
Het huisbezoek wordt in
verschillende situaties
ingezet. Het kan zijn dat
een persoon op oudere
leeftijd verhuist is en
behoefte heeft aan informatie
over de locale
activiteiten en diensten.
Ook kan het zijn dat een
oudere zijn partner heeft verloren
en geen raad weet met
het rouwproces. De vrijwilligers
die de huisbezoeken uitvoeren
bieden de ouderen
een luisterend oor en proberen
samen met de ouderen
de mogelijkheden in kaart te
brengen en vereenzaming te
verkomen.
Al in het eerste gesprek met
David werd duidelijk wat er
aan de hand was. Muziek was
zijn alles. Tot zijn 76e jaar
had hij piano gespeeld in
grote en kleine zalen. Ook
thuis speelde hij bijna dage-
8
lijks piano. Na de dood van
zijn vrouw zocht hij troost in
de muziek. Deze passie werd
hem echter sinds een paar
jaar onmogelijk gemaakt
door artrose in de handen.
Toen het spelen echt niet
meer ging had hij op een dag
de klep van de piano dicht
geslagen. Sinds die dag was
de kamer van kleur veranderd.
‘Ik kan niet meer spelen, ik
kan dus niets meer’, had hij
de vrijwilliger gezegd.
‘Zonder muziek stelt mijn
leven niets meer voor’.
Een aantal weken spraken zij
over dit verlies en over hoe
dit een plaatsje te geven.
De vrijwilliger vroeg de pianist
wat zijn favoriete muziek
was. Het antwoord kwam
onverwacht krachtig uit de zo
broze man: CHOPIN! Vooral
Eveline van de Putte
NLP en Welzijn:
een ander lijstje om het schilderij
David zat in een hoekje van de kamer. De regen
striemde tegen de ruiten. Buiten was het al even
somber als binnen. De enige plant die in de kamer
stond had zijn langste tijd gehad. Overal een dikke
laag stof. De klep van de piano gesloten. Zo trof een
vrijwilliger van het project Activerend Huisbezoek de
voormalige concertpianist van 78 jaar aan.
met de Nocturnes had hij zijn
publiek weten te raken……….
Tijdens de lange gesprekken
die de vrijwilliger met David
voerde probeerde hij David te
laten ontdekken wat hij nog
wel kon. Er was niets mis
met zijn ogen en zijn gehoor.
Samen kwamen ze uiteindelijk
op het idee om pianomuziek
op cd te beluisteren.
De vrijwilliger kocht een cd
met pianowerk van Chopin.
Met trillende handen nam
David de bladmuziek met
Nocturne No.8 op zijn
schoot. Vol aandacht
speelden zijn ogen de
noten, zijn linkerhand
bewoog voorzichtig over
de tafel.
De regen striemde weer
tegen de ruiten, maar het
was licht in de kamer.
Activerend Huisbezoek
gaat over herkaderen. Het
eigen leven in een ander lijstje
van mogelijkheden zien.
Kijken naar de kwaliteiten die
er zijn met respect voor
elkaar. Een betere metafoor
voor “NLP en Welzijn” is er
niet.
Eveline is coördinator
Activerend Huisbezoek, trainer,
docent creatief schrijven en
mede oprichtster van de
Empowerment Foundation.
Contact auteur:
etlvdputte@zonnet.nl
06–28393014
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Welzijn van ouderen en NLP
Welzijn is een prachtig woord. Je kunt het vertalen met
“wél Zijn” als tegenstelling van “niet Zijn “ en ook met
“de Bron Zijn”, een zijnstoestand van ultiem geluk,
godsrealisatie of verlichting. In het dagelijkse leven
wordt het woord ook voor minder hooggegrepen toestanden
of emoties gebruikt zoals: je lekker voelen, je
comfortabel voelen, gelukkig zijn en gezond zijn. Vanuit
de hulpverleners wordt vaak van welzijnswerk gesproken
wanneer het werk van hulpverleners gericht is op
het verbeteren van omstandigheden en coping met
omstandigheden bij verschillende doelgroepen, zoals
jongeren en ouderen.
In zekere zin ben ik als verpleeghuisarts
ook een welzijnswerker.
In mijn werk zie
ik vooral 75- plussers, die
niet al te lang meer te leven
hebben. Het zijn geen doorsnee
75-plussers, want ze
zitten met een reden in het
verpleeghuis: ze zijn afhankelijk
geworden van anderen
in het voorzien van hun
basisbehoeften. Ze hebben
hulp nodig bij bewegen, wassen,
kleden, eten en nog veel
meer activiteiten. Belangrijke
criteria als autonomie, vrijheid,
privacy, keuzevrijheid,
gezondheid, integriteit van
het lichaam .......zien deze
mensen in de loop van de tijd
aangetast.
Hoewel we helaas moeten
constateren dat deze omstandigheden
mensen niet onberoerd
laten (het percentage
depressieve verpleeghuisbewoners
is 30 a 40 %), is het
toch opvallend dat anderen
volstrekt gelukkig zijn.
In dit artikel probeer ik de
volgende vragen te beantwoorden:
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Als je WEL kunt ZIJN
en in een toestand
van Ultiem Geluk
kunt verblijven,
maakt het niet uit
waar je dood gaat,
want je bent
al in de hemel
1. Wat is het metaprogramma
van deze gelukkige
oudere?
2. Wat maakt dat sommige
ouderen ondanks de aantasting
van bovengenoemde
waarden wel-zijn en de
anderen niet wel-zijn?
3. Wat kunnen wij hier van
leren als we wensen
gelukkig ouder te worden?
Kan NLP als analyse of
verandermodel hier een
bijdrage leveren?
4. Kan NLP in het werk met
ouderen in het verpleeghuis
gebruikt worden om
Tjeerd de Boer
hun welzijn te bevorderen?
1. Als ik in me op laat komen
wat die gelukkige oudere
mensen in het verpleeghuis
nu kenmerkt, dan zijn dat
onder andere de volgende
aspecten. Ze kijken naar het
half volle glas. Ze accepteren
pijn en tegenslag niet als iets
waar je toch niets aan kunt
doen, maar als iets dat er
logischerwijze bij hoort. Deze
ouderen benutten dat wat ze
nog wel kunnen ten volle en
als het niet meer lukt is dat
ook goed. Elke positieve verandering
wordt als een wonder
beleefd.
Deze ouderen hebben contact
in hun relaties, delen op hun
manier emoties met hun kinderen
of hun partner als deze
nog leeft. Ze nemen deel aan
sociale activiteiten ook al zijn
ze bedlegerig, maar kiezen
soms ook voor momenten om
alleen te zijn.
Hoewel gelukkige ouderen
zich bewust zijn van hun
lichaam en er aan werken om
ongemakken te voorkomen
en hun conditie zo goed
mogelijk te houden, zijn ze
hier niet volledig op gefocussed.
Ze zijn ook bezig met
hun relaties en hun geestelijk
welbevinden.
Gelukkige ouderen kijken niet
alleen naar verleden, maar
ook nog steeds naar heden
en toekomst.
Gelukkige mensen klagen
niet, geven andere mensen
niet de schuld en zijn vaak
bijzonder mild in hun oordeel
over anderen en omstandig-
9

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
heden. Gelukkige oudere
mensen zijn zich bewust van
hun verdriet en pijn.
Als je deze willekeurige
opsomming leest, lijken
oudere mensen net jongere
mensen, met over het algemeen
het verschil dat ouderen
meer hebben verloren,
hun lichaam hen in de steek
begint te laten en ze dichter
bij de dood (denken) te
staan. Je kunt uit bovenstaande
indrukken van mij
best een metaprogramma
beschrijven. Deze wordt
gekenmerkt door: flexibiliteit,
towards gerichtheid, balans
in timeframes, balans in
index computations, internal
frame of reference. In vergelijkingen
neigen ze er minder
toe te vergelijken met hoe
het was in het verleden (selfself)
of hoe ze hoopten te
zullen zijn (self-ideal self),
maar meer een dankbaarheid
en tevredenheid met dat wat
er nog is en zal komen (matching).
2. Ik heb sterk de indruk dat
de waarden zoals in eerste
alinea genoemd bij deze
mensen niet aangetast worden,
omdat ze de flexibiliteit
hebben om een andere outcome
te kiezen om dezelfde
sequitor te bereiken. Vrijheid
is een waarde die je kunt
realiseren als je je eigen
veters kunt strikken, maar
tevens als je kunt kiezen tussen
gesprekje met de buurvrouw
of een boek lezen.
Vrijheid kan voor iemand ook
verwezenlijkt worden door
bijvoorbeeld te kiezen
iemand geen gedag te zeggen
of te kiezen Gods wil te
willen volgen.
Daarnaast ervaren deze
10
gelukkige ouderen in mindere
mate dat bij het verminderen
van hun vaardigheden en
gedragsmogelijkheden hun
persoonlijkheid wordt aangetast.
Blijkbaar zijn zij van
nature geneigd zich meer te
identificeren met de hogere
logische niveaus.
3. Wat wij er van kunnen
leren is dan eigenlijk vanzelfsprekend:
streven naar flexibiliteit
en keuzes in gedragspatronen,
in mogelijkheden
om te ervaren. Openheid in
Model van de Wereld, zoek
uitdagingen om dit model
steeds te vernieuwen, zoek
een antwoord op wie je bent
en ontdek wat het is om wel
te Zijn. NLP is natuurlijk een
prachtige methode om hier
aan te werken. Ook als je je
verder ontwikkelt kunnen
dezelfde NLP-onderdelen je
op een hoger niveau inzichten
en alternatieven verschaffen.
NLP is echter ook
weer een model (alhoewel er
geen consensus is over de
grenzen en beperkingen ervan,
gezien eerdere discussies
in INzicht). Het is dan
ook goed NLP niet als zaligmakend
te zien en over de
grenzen te kijken (het liefst
naar binnen).
4. NLP kan zeker gebruikt
worden voor het welzijn van
ouderen. In eerste instantie
door de hulpverleners te trainen
zodat ze effectiever gaan
communiceren, maar dat is
een open deur.
NLP interventies gebruiken
voor gedragsverandering of
verandering van beleving lukt
mij slechts op zeer beperkte
schaal. Eenvoudige interventies
als reframing of wat
schuiven met submodaliteiten
lukt wel doordat ze vloeiend
in een gesprek op te nemen
zijn.
Bij meer ingewikkelde interventies
loop je snel aan
tegen beperkte conditie,
beperkte cognitie of een
sterk rigide en gesloten
model van de wereld. Vele
ouderen zijn er van overtuigd
dat ze niet meer kunnen,
hoeven en/of willen veranderen
en dat is dan ook zo. De
generatie ouderen die nu in
het verpleeghuis zitten zijn
het absoluut niet gewend om
te praten wat er in hen
omgaat. (Oh wat is generaliseren
toch lekker). Misschien
heb ik hier ook van doen met
een beperkende overtuiging
van mijzelf. Ik ben dan ook
benieuwd naar ervaringen
van anderen die op inventieve
wijze bijvoorbeeld een reimprint
gedaan hebben.
Vele bezoekers en personeelsleden
van een verpleeghuis
zeggen nooit in een verpleeghuis
opgenomen te willen
worden. Ook ik zou dat
niet graag willen. De beste
manier om er wel met alle
plezier heen te gaan is te
zorgen dat je voor die tijd
verlicht bent. Als je WEL kunt
ZIJN en in een toestand van
Ultiem Geluk kunt verblijven,
maakt het niet uit waar je
dood gaat, want je bent al in
de hemel.
Tjeerd de Boer is Verpleeghuisarts
en Coach en NLP-trainer i.o. bij
Sophia, Centrum voor Integraal
WelZijn
Contact auteur:
tjeerddeboer@tele2.nl
Voor meer info:
www.sophiainstituut.nl
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Boris Bouricius
Hoe word ik weer
medicijnman?
Dat is de vraag die iedere
arts en verpleegkundige
zich terecht zou kunnen
stellen, als hij te maken
krijgt met uitbehandelde
patiënten. Misschien ook
als hij geconfronteerd
wordt met psychosomatische
aandoeningen.
Klassieke Medicijnman
Van oudsher was er bij iedere
menselijke gemeenschap
(stam) een persoon waar
zieke mensen heen konden
als ze niet meer wisten wat
te doen. Een voorbeeld daarvan
uit indianenverhalen was
de medicijnman.
Voor de stamleden was dit
een ietwat griezelige figuur,
die wat apart leefde. Hij
maakte geen deel uit van het
stambestuur en kon zich
alleen waarmaken als hij
effectief was in zijn werk.
Ongetwijfeld bezaten hij en
vele van zijn soortgenoten
min of meer medische kennis,
wisten van het verloop
van ziekten, kenden misschien
ook geneeskrachtige
kruiden. Ze wisten ook, dat
de uitwendige omstandigheden
een gegeven waren, dat
iedere mens op zijn eigen
manier in elkaar zat en dat
aan die genetische make-up
niets veranderd kon worden.
Ze wisten waarschijnlijk ook,
dat er handelingen waren,
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
waarmee ze mensen ertoe
konden krijgen zichzelf tot
heling te brengen en dat het
hele ziekteproces soms
samenhing met de verhoudingen
binnen de sociale
groep waartoe de zieke
behoorde.
het systeem beïnvloedt
de psyche en
de psyche stuurt
het lichaam
In hun vaktaal: als er een
vloek op iemand rust kost
het een extra bezwering om
die vloek op te heffen. Een
variatie van de familietherapie
van Virginia Satir.
Moderne Geneeskunde
De moderne arts en verpleegkundige
houdt zich met
dergelijke zaken niet bezig.
Zij hebben te maken met
een zieke mens, zoeken naar
een diagnose en daarmee
naar het protocol dat voorschrijft
hoe die ziekte behandeld
dient te worden.
Natuurlijk lukt dat niet altijd,
maar zolang het percentage
van de mislukkingen niet uitstijgt
boven het gemiddelde
en zolang strikt volgens het
protocol is gehandeld valt
niemand een verwijt te
maken.
De hele idee van psychosomatische
aandoeningen heeft
in dat geheel niets veranderd.
Een systematische aanpak
met psychotherapie en
statistiek van resultaten van
dat psycho-deel van het ziekteproces
is in geen enkel
westers land van de grond
gekomen. Wel zijn er bijvoorbeeld
RIAGG”s in ons land
maar die houden zich niet
bezig met de behandeling
van psychosomatische aandoeningen.
Mensen raken in een zeker
percentage van de gevallen
uitbehandeld. Bij kwaadaardige
gezwellen is dat 70%, bij
reuma, MS en diabetes mellitus
is geen genezing mogelijk
en is alle geneeskundig handelen
palliatief. Patiënten die
daarmee niet tevreden zijn
kunnen psychosociale begeleiding
krijgen. Wie dan nog
niet tevreden is gaat naar
homeopathische artsen of
naar alternatieve genezers
die (al dan niet medisch
geschoold) buiten het
medisch circuit een moderne
vorm van medicijnman zijn;
gedoogd door de gemeenschap.
Medicijnman Nieuwe Stijl
Kan het vak van medicijnman
moderne stijl geleerd worden,
ook door beoefenaren
van de geneeskunde?
Het antwoord is ja.
11

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
Ziekte gaat samen met een
continu lopende serie chemische
veranderingen, per ziekte
karakteristiek en herkenbaar
in het laboratorium.
Gesteld mag worden dat deze
chemische processen vanuit
de hersenen gestuurd worden
op een wijze die overeenkomt
met een computergestuurd
proces. Op hun beurt
hebben de hersenen een
input van genetische mogelijkheden,
van materiële
invloeden en signalen uit de
omgeving en vanuit de psyche.
In de geneeskunde wordt
medicamenteus gewerkt aan
een beïnvloeding van de chemische
processen. Indien er
bij een ziekte niet overwegend
genetische of omgevingsinvloeden
actief zijn kan
men spreken van psychosomatische
aandoeningen: de
invloed van de psyche overweegt.
12
Het communicatiemodel
Volgens het communicatiemodel
van de mens is deze
steeds onderdeel van een
sociaal systeem, waar de
input bestaat uit signalen van
de individuen die deel uitmaken
van het systeem.
De psyche van alle individuen
wordt voortdurend beïnvloed
vanuit het systeem waarin hij
leeft, voornamelijk door nonverbale
en niet-bewuste signalen,
die ook wel als analoog
aangeduid worden.
Dus: het systeem beïnvloedt
de psyche en de psyche
stuurt het lichaam. Het
bestuur van het lichaam is
ondergeschikt aan de toestand
van het systeem, in
gezondheid en ziekte. Een
van de conclusies die daaruit
getrokken kan worden is dat
bij ziekte het systeem de
mens ziek maakt en dat het
voortbestaan van de ziekte
noodzakelijk is voor het
voortbestaan van het systeem.
Wie, op andere wijze dan
medicamenteus, iets wil doen
aan het behandelen van ziekte
dient niet alleen rekening
te houden met het individu
maar ook met het pathologische
systeem van de sociale
eenheden waarin de zieke
leeft.
Dit systeem werkt niet rationeel
met woorden, maar
bestaat dankzij onbewuste
non-verbale signalen. Wie
dus dit systeem wil beïnvloeden
dient een analoog systeem
te beïnvloeden. Dat nu
is het werk van de medicijnman.
De zieke mens kan rationeel
beseffen dat hij zelf zijn ziekte
veroorzaakt en dat hij zijn
eigen bestuur dient te veranderen,
maar emotioneel verzet
hij zich daartegen omdat
het systeem geen verandering
kan gebruiken.
De medicijnman dient zijn
werk te verrichten door zich
te richten op het wegnemen
van de pathologie van het
systeem en de weerstand
tegen het helen daarvan.
Hij doet dat met zijn magisch
protocol.
NLP en TA werken met het
communicatiemodel van de
mens. Door te werken met
beide disciplines kan men
medicijnmannenwerk (Milton
Erickson, en vele anderen)
modelleren en aanleren en
daarmee “Medicijnman
Nieuwe Stijl” worden.
Boris Bouricius is
gepenisoneerd huisarts en
Medisch Coach
Contact auteur:
boris833@yahoo.com
Voor meer info:
www.uitgedokterd.nl
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Een voorbeeld van
latente
veranderingsbehoefte
Als organisatieadviseur was
ik eens bij een nieuwe klant
om een project te starten.
Een documentatieafdeling liep
niet lekker meer en kon
steeds minder aan de veranderende
informatiebehoefte
in de rest van de organisatie
tegemoet komen. Het afdelingshoofd
was volgens de
directeur in het laatste jaar
binnen het managementteam
steeds meer veranderd in een
kleurloze achtergrondfiguur.
Het afdelingshoofd vertelde
mij in een eerste gesprek,
dat hij al 13 jaar op deze
functie zat, die uiteraard echter
wel een paar maal iets
was veranderd.
Ik vroeg hem daarna om
eens te kijken naar hoe zijn
functie een jaar geleden was
en dit te vergelijken met zijn
huidige situatie. "Wat valt u
dan op?"
Hij antwoordde: "Eigenlijk is
alles zo’n beetje hetzelfde,
alleen mijn secretaresse is
vertrokken en daarvoor heb
ik een nieuwe."
Met zijn verhaal en met dit
antwoord wist ik, dat hij al
langer in deze functie zat dan
goed voor hem was: deze
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
man was om de zes jaar toe
aan een grote verandering.
Dit bleek ook in de rest van
het gesprek: hij zag geen uitdaging
meer in het verzorgen
van archiefnummers en rondzendmappen.
In onze workshop (Levens-)
loopbaanplanning ontdekte
hij wat voor hem belangrijk
was en leerde hij weer zelf
verantwoordelijk te zijn voor
het bereiken van zijn doelen.
Vanuit het project hoorde ik
daarna, dat hij zou weggaan
bij zijn werkgever.
Ruim een jaar later kwam ik
hem toevallig tegen in een
Haags restaurant. Hij had
een paar heldere stralende
ogen en was samen met een
mooie Frans sprekende
vrouw.
Ik vroeg hem hoe het hem
was vergaan na de cursus.
Hij vertelde mij dat het heel
goed ging. Hij had na de cursus
ontslag genomen, zijn
huis verkocht, was bij zijn
vrouw weggegaan en had in
Frankrijk een boerderijtje
gekocht. Daar hoedde hij nu
met veel plezier een kudde
schapen.
Met zijn nieuwe vriendin was
hij nu op vakantie in
Nederland.
Hans Dalhuijsen
Levensfasen en
veranderingsbehoefte
Met een ogenschijnlijk kleine
verandering: boeken inruilen
voor schapen, kon hij met
plezier weer jaren vooruit en
stopte hij een geheel nieuw
leven in zijn toekomst.
Veranderingsbehoefte
en levensfasen
Ieder mens leeft om te leren.
Leren is onderweg zijn naar
een doel. Wij structureren
onze leerprocessen zodanig,
dat perioden van relatieve
stabiliteit (je bent dan ergens
mee bezig) zich afwisselen
met perioden van grote veranderingen.
Deze veranderingsperioden
(ook wel crises
genoemd) duren vaak relatief
kort (ca 1 jaar). De perioden
van stabiliteit (ook wel
levensfasen genoemd) kunnen
oplopen tot 20 jaar.
De meest voorkomende duur
van een stabiele periode is
ca. 6 à 7 jaar.
Dit patroon is belangrijk
omdat het signaleert wanneer
je aan een grote verandering
toe bent.
Zo’n signaal heeft vaak de
vorm van een vage onrust, of
van een plotseling besef van
de tijdelijkheid van het
bestaan.
Negeer je deze veranderings-
13

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
signalen, dan verdwijnt de
behoefte weer en ga je
gewoon door. Wat je dan wel
vaak merkt is, dat datgene
waarmee je soms jaren lang
met plezier bezig bent
geweest, plotseling en toch
nog vrij ongemerkt is overgegaan
in sleur, zoals:
- je leuke baan wordt ongemerkt
een sleur, de dagen
rijgen zich aaneen tussen
de weekeinden
- je relatie is veranderd in
een afsprakenfabriek
- je bent uitgekeken op je
huis en/of je woonplaats
- je hobby krijgt steeds
meer het karakter van een
bijbaan
Als je in zo’n crisisperiode in
het deel van je leven waar dit
speelt geen veranderingen
doorvoert, verleg je vaak
(onbewust) je doelen naar
andere sectoren zoals:
- je uit je professionele creativiteit
in een vereniging
in plaats van in je werk
- je verbouwt je huis of
neemt een kind om je
relatie weer een periode
te verlengen
- je gaat structureel overwerken
om de avonden te
vullen
- je wordt lid van de ondernemingsraad
Na opnieuw doorlopen van
een stabiliteitsperiode komt
dezelfde veranderingsbehoefte
weer boven. Negeer je ook
dit tweede veranderingssignaal,
dan lijkt het vaak of er
een stukje van jezelf afhaakt.
Dit deel van je leven wordt
geheel of gedeeltelijk "afgeschreven".
Het veranderingssignaal is na
een derde periode meestal
14
zwakker, of verdwijnt geheel
uit het bewustzijn.
Is dit deel van je leven
belangrijk voor je (bijvoorbeeld
carrière of je huwelijksrelatie),
dan ga je meer functioneren
dan leven. Je hoort
dan commentaren als:
- "Vroeger was je zo vrolijk,
maar de laatste jaren ben
je een chagrijn."
- "Vroeger kluste je zelf,
maar nu doe je nooit
meer wat."
- "Vroeger was je altijd
gezellig bij ons, maar nu
zit je altijd op Internet."
Ook kan dit op den duur leiden
tot chronische en
progressieve somatische
ziekten.
Ieder mens leeft
om te leren.
Leren is onderweg
zijn naar een doel.
Omgekeerd geldt, dat als je
moet veranderen voordat je
eraan toe bent, dit stress en
weerstand veroorzaakt. In
organisaties treedt dit vaak
op bij extern opgelegde organisatieveranderingen.
Veranderingsbehoefte
en functioneren in
organisaties
De dominante duur van de
levensfasen is te kenmerken
als een cultuurverschijnsel.
Het is verbonden aan je
manier van leren. Zo verschilt
het bijvoorbeeld tussen
Nederland en de USA. De
Nederlandse samenleving is
vanouds ingesteld op perio-
den van zes jaar (bijvoorbeeld
onderwijs) en de
Amerikaanse op drie à vijf.
Onder de invloed van de
oprukkende Amerikaanse cultuur
wordt de planningshorizon
ook in de Nederlandse
maatschappij korter.
Ook het onderwijs gaat geleidelijk
in de richting van
perioden van vier jaar. Dit
gaat hier soms gepaard met
voor Zoetermeerse beleidsmakers
onvoorspelbare hardnekkige
gevolgen, die zij
maar niet kunnen beheersen:
Wat zou er toch de oorzaak
van zijn dat studenten die op
zesjarige leeftijd naar de
lagere school gaan, op 12
jarige leeftijd naar de middelbare
school en op 18 jarige
leeftijd naar de universiteit,
ondanks de inkorting van het
curriculum tot vier studiejaren,
toch niet voor hun 24e
levensjaar afstuderen of klaar
zijn voor hun eerste baan?
Antwoord: mensen met een
andere cyclusduur dan ca. 6
jaar maken het VWO-onderwijs
niet af.
Ook bij sollicitatieprocessen
en voor persoonlijke planning
is weten van uw veranderingsbehoefte
- of die van de
sollicitant - belangrijk.
Het is de planningshorizon
(bijvoorbeeld bij het opleidingsbeleid)
en de horizon
voor de duur van de werkrelatie
in loondienst.
Veranderingsbehoefte
als cultuurverschijnsel
Steeds meer bedrijven en
instellingen volgen het
Amerikaanse veranderingstempo.
In Nederland past dit
niet goed bij het Nederlandse
patroon van de duur van
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
levensfasen. Mijns inziens is
dit een van de oorzaken van
het hoge aantal WAO-ers.
Een vergelijking van de veranderingsbehoeften
in de
Nederlandse en de
Amerikaanse cultuur leert het
volgende:
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Uit deze vergelijkbare schattingen
blijkt dat in de USA en
in Nederland ca. 75% van de
bevolking tussen de 3 en de
7 jaar zit. Echter de gemiddelde
waarde binnen die
groep verschilt nogal:
In Nederland is de periodeduur
minstens een jaar langer.
Duur van levensfase
(in jaren) ca. 1,5 ca. 3 3 à 5 5 à 7 ca. 20
Percentage Nederland
(ISE bestand) 5% 10% 10% 65% * 10%
Percentage USA
(Tad James) 5% 25% 10% 50% 10%
* Leidinggevenden scoren hier ca. 90%
De koppeling aan andere cultuurverschijnselen,
te maken
met het ISE persoonlijkheidsen
culturenmodel, leert, dat
de verkorting van de constante
perioden in het onderwijs
gepaard gaat aan het
afnemen van de capaciteit
om met informatie om te
gaan.
Onderwijsvernieuwingen in
Nederland volgen deze trend:
Minder informatie en meer
doen, in de hoop dat dat wat
oplevert.
Onze toekomst is af te lezen
in de USA waar wij zo graag
achteraan lopen: Daar is al
80% van de 20% beste studenten
van allochtone
Aziatische afkomst en minder
dan een generatie lang in de
USA woonachtig.
De Aziatische culturen hechten
veel waarde aan weten
als ingang voor het functioneren.
Patronen zijn onafhankelijk
van de inhoud
De duur van de levensfase,
waarin je iets constant kunt
houden, zegt niets over de
inhoud van waarmee je bezig
bent:
Ik ontmoette eens een man,
die gemiddeld elk jaar een
nieuwe vriendin had en daar
een poosje mee samenwoonde.
Hij bleek een levensfaseduur
te hebben van 20 jaar.
Dit klopte toch. Hij stopte dit
patroon na 20 jaar en leeft
nu al zes jaar met een en
dezelfde partner.
De workshop (Levens-) loopbaanplanning
geeft de deelnemers
onder meer inzicht in
de duur van hun eigen
levensfasen en in de overgangsverschijnselendaartussen.
Dit heeft een positieve
invloed op hun vermogen om
te kunnen omgaan met
stress.
Ook leren zij om te gaan met
wat op dit moment voor hen
het belangrijkste is en kunnen
zij hun huidige en/of hun
toekomstige werkomgeving
beter afstemmen op hun
eigen behoeften.
Hans Dalhuijsen is internationaal
NLP-Mastertrainer en verzorgt
certificatieopleidingen in
interculturele NLP in zijn
Institute of Social Engineering
(ISE)
Contact auteur:
info@ise-training.nl
Meer info:
www.ise-training.nl
15

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
Levenskunst:
Het zou een leuk spel worden
en het zou een spel worden
waarbij geen enkel levensterrein
geschuwd wordt. Voor
ons waren de contouren duidelijk,
maar nu de uitwerking
en de actie nog.
Omdat we enthousiast waren
en wisten wat we wilden,
vonden we, een klein jaar
later, zowel een opdrachtgever
als een financier en konden
wij echt aan de slag.
Onder het motto ‘Levenskunst’
zouden we een gezelschapsspel
ontwikkelen,
bedoeld voor ouderen die
met veranderende leefomstandigheden
te maken kregen.
Doel van het spel: kansen
en mogelijkheden ontdekken
om met deze veranderingen
om te kunnen gaan.
Samen met een vormgever
en een ontwerper en een
klankbordgroep, die bestond
uit zes 50+ers, gingen we
aan de slag. Het werd een
spannend proces, van plannen
maken, plannen uitvoeren,
voorleggen aan de
klankbordgroep en weer
terug om de opmerkingen te
verwerken. Met een prachtig
uitgevoerde dummy hebben
we het spel in een viertal
16
pilotgroepen uitgeprobeerd.
De reacties waren positief en
de toepassingen werden talrijker.
Het leuke is dat het een spel
geworden is dat door iedereen
gespeeld kan worden,
NLP-er of niet. Ook de leeftijd
maakt trouwens niet uit. Het
is erg boeiend om Levenskunst
met ouderen te spelen,
maar de ervaring heeft
geleerd dat bezig zijn met
Ria Eijck
van Idee naar Werkelijkheid
Het zal zo’n twee jaar geleden zijn dat Tootje Broekema (mijn collega) en ik op een
zonnige dag, op een mooi terras het plan opvatten om een spel te ontwikkelen.
Beiden werkzaam als zelfstandig adviseur, trainer en coach in het welzijnswerk, wilden
we mensen de gelegenheid bieden om in groepsverband op een speelse manier
te laten ontdekken waar hun kansen en mogelijkheden liggen.
het ontdekken van je kansen
en mogelijkheden in veranderende
leefomstandigheden
niet aan leeftijd gebonden is.
Nu, ruim twee jaar na de
eerste brainstorm is het spel
onder de titel “Levenskunst’
van de spellenfabriek gekomen.
Dat trotse en blije
gevoel bij het vasthouden
van het eerste echte spel, is
met geen pen te beschrijven.
Korte beschrijving van Levenskunst:
• Iedere deelnemer begint aan het spel met een vraag,
die hij/zij wil onderzoeken.
• Alle deelnemers lezen hun vraag hardop voor.
• Met behulp van de pijl op het spelbord kom je terecht
bij één van de vijf categorieen kaartjes. Je pakt de
bovenste kaart en leest de vraag/opdracht hardop voor.
• De speler die aan de beurt is antwoordt. De anderen
mogen meedenken, als de speler in kwestie dat wil.
Er zitten ook groepsopdrachten in het spel.
• Elke speler noteert voor zichzelf de gevonden
antwoorden.
• Na drie en zes rondes vraagt de spelleider welke
informatie het spel tot nu toe heeft opgeleverd en of
je met dezelfde vraag doorspeelt.
• Na negen rondes is het spel over en vraagt de
spelleider aan iedere speler afzonderlijk welke actie
ze gaan ondernemen.
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Wat heeft dit nu met
NLP te maken?
Voor mij alles. Omdat ik zelf
zo enthousiast ben over NLP
wilde ik dat ook aan anderen
overdragen. Wat ik vooral
wilde overbrengen is het ontdekken
van kansen en mogelijkheden.
Dat is wat NLP ook
aan mijn leven heeft toegevoegd.
Er is niet één oplossing
voor iets, er zijn heel
veel oplossingen, de kunst is
om ze te ontdekken. Vandaar
dat het doel van het spel
was: mensen in de gelegenheid
stellen hun kansen en
mogelijkheden te ontdekken.
Het is voor mij ook heel duidelijk
geworden dat het hebben
van een doel, zo concreet
mogelijk, absoluut
helpt. We zagen het spel als
het ware al voor ons, in
gedachten speelden we het al
met groepen mensen. En
omdat het brein immers een
doel nodig heeft, is het spel
er ook gekomen.
Dat de kaart niet het gebied
is, werd ook duidelijk in de
klankbordgroep. De verwachtingen
die de deelnemers van
het spel hadden, waren uiteenlopend.
Juist dat heeft
ons in de ontwikkeling van
het spel enorm geholpen. De
reacties die we kregen brachten
ons keer op keer weer
een stapje dichter bij ons
doel.
Een belangrijke vooronderstelling
van NLP nl. “ieder
mens heeft de hulpbronnen
in zich voor positieve verandering”,
is ook een belangrijke
vooronderstelling van ons
spel geworden. Ervan uitgaan
dat mensen de verschillende
antwoorden op hun vraag in
zich hebben, maar alleen
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Er is niet één oplossing
voor iets, er zijn
heel veel oplossingen,
de kunst is om ze
te ontdekken
gestimuleerd moeten worden
om ze te vinden, is de basis
van het spel geworden.
In de opdrachten in het spel
hebben we gebruik gemaakt
van technieken als associëren
en dissociëren, visuele, auditieve
en kinesthetische predikaten,
reframes en metaforen.
Spelleiders kunnen met
behulp van de vooronderstellingen
van NLP, metamodelvragen
en doorvragen op
submodaliteiten en procesbewaking
het effect voor de
spelers vergroten.
Terugkijkend op de afgelopen
twee jaar, was het bezig zijn
met het spel voor mij één
grote vingeroefening NLP. Het
is zo leuk om te merken wat
je bewust en onbewust inzet
en dat die elementen ook in
het eindresultaat merkbaar
zijn. Wat ons betreft ligt er
een instrument waarmee op
een speelse manier, met
behulp van NLP, een bijdrage
geleverd kan worden aan het
welzijn van mensen.
Contact auteur:
r.eijck@adviesgroepterts.nl
Voor meer info:
www.adviesgroepterts.nl
zie ook de advertentie op de binnenzijde
van de achterflap
17

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
2. Wat is vitaliteit?
Vitaliteit betekent: algemeen
welbevinden. Gezondheid wil
zeggen: afwezigheid van
medisch aantoonbare aandoeningen.
Een mens kan
vitaal zijn zonder gezond te
zijn en gezond zijn zonder
vitaal te zijn. Iemand met
een fysiek gebrek kan zich
als mens volwaardig voelen,
terwijl iemand zonder
medisch vastgestelde afwijkingen
een wrak kan zijn,
lichamelijk en/of emotioneel.
Denk hierbij aan het chronischvermoeidheidssyndroom.
De Wereld Gezondheids
Organisatie hanteert als
definitie:
"Gezondheid is niet louter de
18
afwezigheid van ziekte, maar
een zo compleet mogelijke
toestand van lichamelijk,
geestelijk en sociaal welzijn".
Van belang hierbij is vooral
het woord 'compleet', dat
hier niet de betekenis heeft
van 'volledig' of 'perfect',
maar van 'wederzijds aanvullend'
of compenserend'.
3. Psycho-somatiek
Kernpunt bij vitaal leven en
vitaal oud worden is het principe
van psychosomatiek.
Dat wil zeggen: de wisselwerking
van lichaam, ziel en
geest.
Lichaam is het lichamelijke,
ziel zijn de emoties en
gevoelens en geest is het
verstandelijke denken, de
rede en de inspiratie.
De wisselwerking kan het
best begrepen worden in een
beeld van drie spiegels die in
een driehoek naar elkaar toe
opgesteld staan. Als wij nu
een diamant tussen deze
spiegels leggen, ontstaat een
gelijktijdige wederkerige verspiegeling
in alle drie de
spiegels. Elk spiegelbeeld
Marcel Gazendam
Strategie voor Vitaliteit
1. Inleiding
Al een tijdje onderzoek ik
welke strategieën tot een
bevordering van algehele
vitaliteit leiden .
Ik betrek hierbij onder meer
biologische, medische en
psychologische aspecten. Ik
kijk naar andere culturen.
Diepgaande verwondering
over mens en natuur dringt
zich steeds meer op. Alsmede
het besef hoe diepgeworteld
in onze maatschappij sommige
misvattingen over vitaliteit
en gezondheid zijn. In trainingen
komen deze strategieen
aan de orde in het kader
van zelf-management.
Daarbij betrek ik de wetenschappelijke
grondslag, en
wat wij met vitaliteit praktisch
kunnen. Onderstaand
enige kernpunten.
GEEST
ZIEL
LICHAAM
wordt daarbij oneindig verspiegeld
in de andere beelden,
denk aan het cacao-blikje
van Droste! Het is niet zo
dat deze weerkaatsing vertraagd
in de spiegels komt,
nee; als ik voor de spiegel ga
staan, is het beeld er direct.
Loop ik met de diamant weg,
blijft het beeld niet nog even
hangen! En de ene spiegel
loopt niet 5 minuten vóór op
de andere, er is een onmiddellijke
weergave in drie kanten.
Zo is elke gebeurtenis in
lichaam, ziel of geest terstond
in alle drie de vormen
werkzaam. Er is dus niets dat
niet in de gehele mens werkt.
4. Samengesteldheid:
de lagen van de mens
Om deze interactie te snappen
maken wij een verder
onderscheid:
Het verstandelijke denken
roept gevoelens en emoties
op, dit alles brengt het hersen-zenuwstelsel
en het
endocriene systeem (hormoonstelsel)
in actie.
Het CZS (centrale zenuwstelsel)
en het endocriene stelsel
activeren vervolgens alle biologische
systemen zoals het
perifeer zenuwstelsel, de
bloedsomloop, het spierstelsel,
hart, longen en de spijsverteringsorganen.
Het hormoonstelsel vervult
daarbij de schakelfunctie
tussen geest-ziel enerzijds en
lichaam anderzijds, een buitengewoon
gevoelig mechanisme
dat tot in elke
lichaamscel permanent uitwerkt.
De hormoonfabriekjes
zijn bescheiden van omvang
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
maar hier geldt wel heel duidelijk:
klein maar fijn! Er zijn
fabriekjes in de hersenen, en
onder meer de schildklier en
bijnieren.
Je zou het ook anders kunnen
zeggen: wij zijn onszelf
voortdurend aan het herscheppen
waarbij de “trilling”,
het soort kracht dat wij inzetten,
bepalend is voor datgene
wat er geschapen wordt.
5. Jantje huilt, Jantje
lacht
Negatieve hormonen en
positieve hormonen
Eenvoudig gezegd kunnen wij
het geheel in een negatieve
toestand brengen of in een
positieve toestand.
Negatief wil zeggen dat onze
gedachten en gevoelens
onprettig gericht zijn, bv door
angst, spanning, piekeren,
tobben, zorgen, agressie,
verdriet. Dit brengt hersenen
en zenuwstelsel in spanning,
en bevordert de aanmaak
van negatieve hormonen,
stoffen die via het bloed alle
stelsels in het lichaam onder
druk zetten. Angst voor een
bedreigende toestand roept
Gedachten , gevoelens
Hersenen/zenuwstelsel
Hormonen
Alle biologische systemen:
ZS, hart, longen, organen,
Bloedsomloop enz
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
stresshormonen op, en dat
werkt terstond (denk aan de
onmiddellijke werking) op de
ademhaling (gejaagd), hart
gaat versnellen, spijsvertering
valt stil, redelijke denken
en voelen valt weg, de zenuwen
prikkelen de spieren en
de spierspanning loopt op,
buikorganen in een kramp
enz. enz.
Een voortgezette negatieve
toestand is ziekmakend en
afweerverlagend (waarmee ik
niet zeg dat elke ziekte uit
een negatieve toestand
voortkomt, dat is een heel
andere stelling).
Positief wil zeggen dat onze
gedachten en gevoelens prettig
ingesteld zijn, bv door
rust, blijdschap, vertrouwen,
enthousiasme, waardering,
zorgzaamheid, ontroering,
hoop enz.
Dit brengt CZS en endocriene
systeem in een gunstige trilling,
hetgeen wil zeggen dat
positieve stoffen overal in het
lichaam hun goede werk
doen, getransporteerd door
de bloedsomloop en de signalen
van zenuwstelsel!
Ademhaling komt tot rust, de
zenuwen sussen de spieren ,
de juiste tonus (spierspanning)
komt terug. Bloedvaten
ontspannen en het bloed kan
overal komen. Alle organen
van de buik voelen zich
senang en gaan lekker hun
best doen. De hersenen spinnen
en er ontstaat ruimte
voor redelijk denken en creativiteit.
Een voortgezette
positieve toestand is gezondmakend
en weerstand-verhogend.
Dit is psycho-somatiek, en de
grondslag voor zelfgestuurde
vitaliteit: het systeem blijvend
in de positieve instelling
plaatsen.
6. Pupjes zijn aan het
spelen…
Opvallend is dat lichaam
(organen), ziel (emoties) en
geest (gedachten) zich
gedragen als trouwe, gehoorzame
knechten die buitengewoon
snel en effektief elke
opdracht vervullen die de
baas geeft.
Het zijn alle drie pupjes;
jonge hondjes die met de
juiste opvoeding hun plaats
in het geheel snappen en
ijverig gaan werken. Zonder
opvoeding, leiding en richtlijn
gaan ze maar wat spelen en
uitproberen. Ze doen maar
raak!
Er moet dus wel een pósitieve
opdracht zijn en geen
negatieve. En er moet een
eenduidige opdracht zijn en
geen dubbelzinnige. (De dubbelzinnige
wordt ook trouw
uitgevoerd, dan raakt het
orgaan dus in de war!)
‘Werkt gij heden voor hen,
dan werken zij morgen voor
U.’
7. Hoe zet ik jonge
honden aan het werk?
Yo man, relax!
De mens is complex en tegelijk
zo simpel als wat. We
kunnen positief denken
bereiken via één kernbegrip:
ontspanning.
(Onder positief denken versta
ik hier positieve instelling van
de mens als geheel, een
scherper woord zou zijn positieve
ingesteldheid of trilling
of klank).
Zodra er ontspanning is:
kaboem… weerschijnt de diamant
in alle 3 de spiegels.
Het lichaam: de spieren wor-
19

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
den zacht en warm, het bloed
stroomt rustig en gelijkmatig
de vaten in, de ademhaling is
regelmatig en diep (O2-CO2
wisseling!), hartslag is een
mooi ritme. De darmen doen
braaf en toegewijd hun werk,
de lever verteert en ontgift,
de maag verwerkt de aangeboden
materie met precies
de juiste aanpak. De juiste
hormonen worden in de juiste
hoeveelheid aangemaakt.
De hersenen gaan doen wat
ze moeten doen: rustig de
juiste neurale verbindingen
maken die nodig zijn voor de
situatie.
Gedachten zijn zinvol, opbouwend,
positief en creatief,
helder.
Emoties kunnen zich voordoen
en kalmeren weer.
Alles wat ontspanning geeft
is te gebruiken. En wat je
kiest is individueel: voor de
één is iets anders geschikt
dan voor de ander. Alle systemen
die zijn bedoeld om
mensen lekker in hun vel te
laten zitten werken op dit
principe, op ontspanning, het
is het begin, midden en einde
van alle methoden en benaderingen
die resultaat hebben.
8. Tienduizend
manieren
Er zijn wel 10.000 manieren
om ontspanning te scheppen.
Er zijn ingangen via de geest,
via de ziel, via het lichaam
en op alle drie de nivo’s is
zeer veel beschikbaar….
Een greep:
• Onderzoek je gedachtepatronen.
Met behulp van RET (rationeel-emotieve
therapie) en
NLP kun je je gedachten
positief instellen.
20
De viool van je
denken brengt naar
keuze de ene of de
andere klank voort,
al naar gelang de
snaar die je
aanstrijkt
• Activeer de glimlachspieren.
Onderzoek heeft aangetoond
dat het in een glimlach
brengen van de
gezichtspieren de productie
stimuleert van positieve
hormonen. Gezicht en zintuigen
staan in direct verband
met hersenen en de
klieren in de hersenen, dit
is een snelle neurale verbinding!
• Humor.
Alles wat humor in het
leven brengt (behalve misschien
leedvermaak).
Uit onderzoek bleek dat
patienten die naar Laurel
en Hardy-films keken sneller
herstelden na een operatie
dan een andere groep
patienten.
• Geef voorrang.
Ik geef graag mensen voorrang
bij het zebrapad als ik
met de auto aan kom rijden.
Zij kunnen dan met
een gerust hart oversteken
en ik vind het prettig om
even te wachten. Zo raken
wij beide in een positieve
toestand!
• Speel, speel, speel!
Wij zijn veel te serieus.
Kinderen en jonge dieren
weten hoe het moet: een
ludieke instelling, gericht
op de leuke kanten van het
leven zet het systeem volslagen
in de loslaat-modus.
Speel met kinderen, met
dieren, breng een speels
element in je werk, je
dagelijkse communicatie.
• Gelijkmoedigheid in alles.
Onze samenleving zoekt in
veel opzichten de uitersten:
vreugde en verdriet, de
kick, de ultieme uitdaging,
snelheid, snelheid, snelheid,
genieten, genieten.
Volgens Oosterse opvattingen
is elke overmaat ongezond,
brengt het systeem
in de war, ook overmatige
vreugde. In het Westen
kennen wij dit ook: hysterische
emoties. Aangezien
alles in het leven tijdelijk
is, ontstaat , bestaat en
vergaat, is het goed mogelijk
om bij alles meteen in
het midden te gaan staan,
en een milde gelijkmoedigheid
tegenover alle wisselvalligheden
van het bestaan
te ontplooien. Nu is het
zus, morgen is het zo…. En
over 5 jaar-weer anders.
Deze gelijkmoedigheid is
niet saai, integendeel: op
de bodem ervan bloeit een
diepe ontspanning op die
het systeem in een positieve
toestand brengt.
• Waardering voor alle levende
en dode wezens.
Er leeft van alles, zoekend
naar behoeftebevrediging,
mens, plant en dier. Daarin
zijn alle wezens gelijk. We
zouden met een rustige
belangstelling naar alle verschijningsvormen
kunnen
kijken en verbondenheid
ervaren in het streven van
alles dat beweegt. Twee
voordelen: we geven alles
de ruimte en voelen ons er
prettig bij.
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
“Dode vormen”, materie,
voldoen in allerlei behoeften
van de mens. In dat
opzicht verdient materie
eveneens onze waardering.
• Wroet in de aarde.
• Betaal eens de boodschappen
van de persoon voor je
in de rij bij de supermarkt.
• Kijk uit je doppen.
Louter het ontvankelijk
naar buiten leren kijken is
heilzaam. Laat vorm en
kleur op je inwerken. En
neem waar wat er dan
gebeurt.
• Zing mee in een koor.
Zingen is blijmakend (diepere
ademhaling!).
9. Positieve instelling:
twee valkuilen
Ten eerste: het is belangrijk
om verschil te maken tussen
“positief denken” en “vervoering”.
Met positief denken bedoel ik
een rustige positief-neutrale
gesteldheid zonder overdreven
gemoedsaandoeningen
zoals extase of fanatisme.
Bij overmaat is er neiging tot
hysterie en daar heeft positiviteit
niets mee te maken –
nuchterheid is wezenlijk.
Een andere valkuil: het is
niet de bedoeling om de
negatieve emoties weg te
stoppen of het lijden te ontkennen.
Alles heeft een
plaats in het geheel.
10. De taak van de
mens
Naar aanleiding van het voorgaande
onderzoeken wij kritisch
de waarden van het collectieve
denken. Zijn dit ook
onze, mijn waarden. Waar
gaat het om in mijn leven?
Zijn de maatschappelijke normen
niet vaak klakkeloos
overgenomen uit het verle-
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
den, zonder vaststelling van
de werkelijkheidswaarde?
Het zogenaamde verzet ertegen
stoelt vaak evenzeer op
emotionele gronden.
Maak je vrij en wordt mentaal
dissident van de samenleving
terwijl je er deel van
uit blijft maken.
Een element in deze vrijheid
is: concentreer je op het
opbouwen van een positieve
toestand en sluit je volledig
af van het negatieve denken.
Sta de eenzijdige negatieve
gerichtheid van de media (die
immers bestaan bij de gratie
van ellende, bedacht of werkelijk)
en je omgeving niet
langer toe je te beïnvloeden.
De viool van je denken
brengt naar keuze de ene of
de andere klank voort, al
naar gelang de snaar die je
aanstrijkt. En daarna: door
jouw voorbeeld en je woorden
draag je het principe van
een positieve instelling over
op de mensen om je heen.
11. Wetenschap,
geneeskunde en
psychosomatiek:
de toekomst
In Nederland werd dit verhaal
20 jaar geleden verworpen
als een sprookje voor geitewollen
sokken en zwevers.
Nu is dit principe in USA en
Nederland een zwaartepunt
voor wetenschappelijk onderzoek
geworden, omdat men
inziet dat hier de doorbraken
in geneeskunde en psychologie
vandaan (zullen) komen.
Enige voorbeelden:
Aan de Universiteiten van
Nijmegen en Utrecht is de
psycho-neuro-immunologie
een speerpunt: verbanden
tussen geest, zenuwstelsel en
afweersysteem. In de pijnklinieken
verbonden aan uni-
versiteiten werkt men met dit
principe (positief denken doet
de interne productie van pijndempende
hormonen, endorfinen,
toenemen). Sonja van
Zweden heeft exact beschreven
hoe bij chronische stress
er ontregeling optreedt in alle
aspecten van lichaam-zielgeest,
zogenaamd chronisch
stress syndroom.
Goethe Universiteit Frankfurt:
het zingen in een koor versterkt
het immuunsysteem
en verbetert de gemoedstoestand.
Luisteren naar klassieke
muziek leidde tot een
afname van de productie van
het stress-hormoon cortison.
Victoria Pain Clinic, een pijnkliniek
in Victoria, Canada,
geleid door Greenwood
(arts), biedt een behandelplan
met een brede benadering
vanuit diverse disciplines.
Stress- en pijnkliniek, Universiteit
van Massachusettes,
USA, geleid door microbioloog
Jon Kabat Zinn, werkt
met meditatie.
De maatschappelijke kosten
van de gezondheidszorg zullen
het onderzoek naar deze
vruchtbare aanpak versnellen.
In dit model zit zowel
een enorme bron van ziektepreventie
als van genezing,
terwijl de lasten goed
beheersbaar zijn. En vanuit
de medische wereld zal dit
doordruppelen in opvoeding
en onderwijs, zodat kinderen
al vroeg getraind worden om
zich in een welzijnbevorderende
toestand te brengen…
Mr. Marcel Gazendam, is Trainer
/Adviseur bij Odyssee en
Gazendam Training en Coaching.
Contact met auteur:
m.gazendam@hccnet.nl
21

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
22
Een verhaal dat inzicht
geeft in het (contraproductieve)
effect van jouw
‘controledwang’ op de
ander…
Een vrouw van midden
dertig was naarstig op
zoek naar een levensgezel.
Telkens als ze een
man – via dating-sites of
contactadvertenties –
ontmoette en vond dat
het klikte, stuurde ze aan
op vastigheid en toekomstplanning.
En wel
onmiddellijk. De mannen
in kwestie haastten zich
dan om (in pure shock)
het vege lijf te redden.
Resultaat: een kater na
een one-night stand en
een giga-deuk in het zelfvertrouwen
van deze –
overigens alleraardigste
– vrouw. Deze metafoor
schreef ik om haar een
andere, luchtigere kijk op
de zaak te bieden. Ze
heeft het verhaal ontroerd
aanvaard. Pikant
detail: niet lang erna ontmoette
ze de man die ze
‘los’ genoeg kon laten
om hem zelf op de
gedachte te brengen dat
hij met haar verder wilde:
ze zijn onlangs
getrouwd…
Chico en de paarden
Metafoor over de kunst van het ‘loslaten’
I
Chico blies op zijn vingers.
Een snerpend geluid gilde
over de prairie. Vogels fladderden
uit de bosjes naast
hem, uit hun slaap opgeschrikt.
Het was half vier in
de ochtend. Een neveldeken
versluierde alles tot op een
meter van de grond. Het
paard dat in de verte weg
draafde leek geen benen te
hebben. Hier en daar stak er
wat kreupelhout boven de
mist uit. Chico greep zijn
breedgerande hoed van zijn
hoofd en smeet deze met
geweld op de grond.
‘Kritzmo!’ vloekte hij hartgrondig,
en hij stampte op de
bolling van zijn hoofddeksel.
Met een droge knak spleet de
bolling uiteen. ‘Kritzmo!’ brulde
hij, harder nu. Hij graaide
de vermorzelde hoed van de
grond, plantte hem zonder
ceremonie op zijn lange
haren en beende, leren beenwindsels
achter zich aanslepend,
naar huis.
Alweer een kostbaar bezit
verloren aan de wildernis.
Chico had het paard een
maand geleden eigenhandig
gevangen. Kort daarna vertelde
zijn makker Whisko
hem in de saloon over een
kudde wilde paarden die hij
had gezien: ‘Ongeveer een
uur westwaarts, Chiek,
prachtige paarden. Maar
schuw. Ik was met Jacco
zeker twee mijl van ze af
toen ze ons al in de gaten
hadden. Als een stelletje dollen
gingen ze een bos in.
Jacco en ik probeerden ze
nog te achterhalen, maar we
zagen dat hun sporen het
brede ravijn inliepen en we
hadden geen zin in een ontmoeting
met Lamme Vleugel,
dus zijn we maar afgedropen.
Geen moment te vroeg trouwens,
want toen we later
achterom keken, stond de
hele heuvelkam rond het
ravijn vol met gevederde
vrienden, speren in de hand.
Je zou denken dat de paarden
van hen waren...’
Chico had niet laten merken
hoe geïnteresseerd hij was.
Hij wilde Jacco en Whisko
niet in zijn buurt als hij zelf
poolshoogte zou nemen.
Paarden. Ja, Chico bezat zelf
wel paarden. Gewone, doorsnee
paarden, waarmee hij
de koeien binnen zijn eigen
territorium kon houden, of
deze naar de naburige marktplaats
kon drijven.
Werkpaarden. Zijn passie
gold echter wilde paarden.
Paarden waar de mens nog
niet zijn verwoestende
invloed op had laten gelden.
Paarden met temperament.
Onbedorven en woest.
Prachtig om te zien. Gracieus
en angstaanjagend. Glanzend
van gezondheid en schuimbekkend
van eigenzinnigheid.
Juist met die paarden wilde
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
hij een band. Juist zo’n paard
wilde hij voor zich winnen.
Zo’n paard wilde hij bezitten.
Visioenen van tochten over
de prairie, in duizelingwekkende
snelheid. Zonder
zadel, één met het dier.
Handen aan de wapperende
manen op weg naar de
ondergaande zon. Omringd
door een tiental net zo wonderbaarlijke
creaturen.
Klepperende hoeven, schuimvlokken
en stomende neusgaten.
Een vertrouwensband
zo oud als de wereld.
Chico had afgeleerd over zijn
passie te praten. Zijn kameraden
lachten hem uit. ‘Een
paard is er om voor je te
werken. Geen romantisch
gedoe.’
En nu was het hem gelukt
een wild paard te strikken in
zijn lasso en huiswaarts te
nemen. Met alle energie die
hij in zich had, had hij
gepoogd de wilde ros in te
rijden. Te onderwerpen. In
een kleine koraal, omringd
door een hoog hekwerk, was
hij dag-in-dag-uit bezig
geweest met halsbrekende
toeren om het paard te temmen.
Een prachtig dier.
Glanzend zwarte huid, weelderige
gitzwarte manen en
een waaierende staart die tot
op de grond reikte. De eerste
dagen had Chico hem met
voedsel gelokt. De kale
koraal had niets te bieden
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
gehad en na dagen zonder
eten en drinken, had het dier
zich verwaardigd om wat
eten van Chico aan te
nemen. Schichtig en vluchtig.
Een klein klopje op de hals
had hem doen steigeren, een
tik tegen de achterhand had
hem doen schoppen. Het had
dagen geduurd voordat het
dier zich had laten aanraken.
Het hoofdtuig dat Chico hem
vervolgens had omgegooid,
had de vooruitgang weer
dagen teruggezet. Het paard
had vervolgens het tuig aan
flarden geschuurd voordat er
een tweede poging kon worden
ondernomen. Hoofdtuig
en lange teugel hadden
Chico’s paard de erop volgende
dagen in de ban gehouden.
Een lange zweep hanteerde
Chico ter aanmoediging.
En toen hij zijn eerste
poging had gedaan om het
paard te bestijgen, volgde er
een actie die het wildste
rodeopaard hem niet had
kunnen verbeteren: met een
gecombineerde zijwaartse en
opgaande beweging had hij
Chico tot over het hek van de
koraal gelanceerd. Woest had
deze zijn gekneusde en gehavend
lijf bijeengeraapt en
was huiswaarts getogen.
Een warme Bourbon tegen de
pijn en vroeg naar bed. De
volgende dag zou hij de
zaken wat drastischer aanpakken.
Het paard móest en
zou zich aan hem onderwer-
Angelique de Graaff
pen. Het was zíjn paard, híj
had hem gevangen. Of het
dat nu leuk vond of niet.
Het was drie uur in de ochtend
toen hij het gebonk en
gekraak hoorde. In zijn hoofd
was al een kwaadaardig
wezen met een hamer in de
weer, maar dit speelde zich
duidelijk buiten zijn eigen
krakkemikkige gestel af. Hij
sleepte zich uit bed. Greep
gewoontegetrouw zijn hoed
van de stoelknop en wikkelde
zijn leren schoenlappen om
zijn benen. In zijn lange
onderbroek strompelde hij
stram van de kneuzingen de
deur uit om te zien wat er
gaande was. Wat hij zag
deed hem zijn pijn tijdelijk
vergeten. Het koraalhek was
finaal versplinterd en het
paard verdwenen.
Chico blies op zijn vingers.
Een snerpend geluid gilde
over de prairie. Vogels fladderden
uit de bosjes naast
hem, uit hun slaap opgeschrikt.
Het was half vier in
de ochtend. Een neveldeken
versluierde alles tot op een
meter van de grond. Het
paard dat in de verte weg
draafde leek geen benen te
hebben. Hier en daar stak er
wat kreupelhout boven de
mist uit. Chico greep zijn
breedgerande hoed van zijn
hoofd en smeet deze met
geweld op de grond.
’Kritzmo! vloekte hij hart-
23

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
grondig, en hij stampte op de
bolling van zijn hoofddeksel.
Met een droge knak spleet de
bolling uiteen. ‘Kritzmo!’ brulde
hij, harder nu. Hij graaide
de vermorzelde hoed van de
grond, plantte hem zonder
ceremonie op zijn lange
haren en beende, leren beenwindsels
achter zich aanslepend,
naar huis.
II
Chico lag op zijn buik op het
natte stekelige gras. Het was
nog vroeg in de ochtend.
Gisteren had hij de kudde
wilde paarden ontdekt waar
Whisko het over had gehad.
Schitterende dieren.
Grauw-grijs met gitzwarte
manen en staart. Grote glanzende
ogen en een zwarte
neus. Tamelijk klein en wendbaar.
Als klipgeiten waren ze
de steile helling van het
brede ravijn opgestormd,
toen ze lucht van hem kregen.
Zijn eigen paard had
Chico moeten achterlaten,
want de grond was voor hem
te onbegaanbaar gebleken.
De wilde paarden daarentegen,
denderden er met woeste
gratie overheen. Hij had
zijn verrekijker uit zijn zadeltas
meegenomen en nu lag
hij op het hoogste punt van
de tegenoverliggende bergkam.
Tussen hem en de
paarden lag het brede ravijn.
Een mijl verderop, waar het
brede ravijn dramatisch versmalde,
lag het indianendorp
van Lamme Vleugel, wist hij.
De afgelopen jaren waren er
tussen de indianen en de
kolonisten geen ongeregeldheden
voorgevallen. Ze lieten
elkaar met rust. Zo af en toe
waagde een indiaan zich in
de buurt van Chroscoe, de
24
plaats waar Chico’s saloon
zich bevond. En reizigers
meldden de aanwezigheid
van indianen, als ze over de
oostelijke route door de prairie
Chroscoe aandeden.
Chico stelde zijn kijker scherp
op de plek waar hij de kudde
vermoedde. Ja, daar stonden
ze. Als schichtige herten
stonden ze te grazen met de
achterbenen bijna zichtbaar
in de startblokken. Naast zijn
oor knapte een takje. Chico
schoot rechtop, maar een
voet hield zijn schouder
tegen. Schuin omhoog keek
hij tegen de lichter wordende
hemel op naar het silhouet
van een meisje. Een indiaans
meisje dat haar voet ferm op
zijn schouder hield. ‘Sjjj,’
siste ze. Ze zakte op haar
knieën en een hand nam de
plaats van haar voet op zijn
schouder in. ‘Sjjj.’ Ze gebaarde
naar haar getuite lippen
en vervolgens naar de kudde
aan de overkant. De kudde
was door de kijker goed te
zien geweest, maar met het
blote oog in de optrekkende
duisternis kon Chico hem niet
onderscheiden. Het meisje
blijkbaar wel, want ze wees
met grote stelligheid. ‘Sjjj,
anders verdwijnen ze.’ ‘He, je
spreek mijn taal,’ fluisterde
Chico verbaasd. ‘Dat heb ik
geleerd van Wijze Bleke. Hij
heeft mij verteld van jonge
Chicano die paarden gevangen
houdt.’ ‘Ik houd geen
paarden gevangen’, protesteerde
Chico, ‘ik bewonder
die wilde paarden. Ik wil er
een aan mij laten wennen.’
Het meisje stond geruisloos
op en liep de helling af het
brede ravijn in. Chico kreeg
de indruk dat ze wilde dat hij
haar volgde. Hij deed zijn
laarzen met de ijzeren hakken
en sporen uit en wikkelde
zijn beenlappen onder zijn
voeten. Bijna net zo onhoorbaar
als zij volgde hij het
indianenmeisje. Onderaan de
helling hield ze stil. Twee
handen achter haar rug
gebaarden dat hij moest blijven
waar hij was. Hij stopte
abrupt. Om de een of andere
reden vertrouwde hij het
meisje volkomen en hij was
benieuwd wat ze aan hem
wilde laten zien. Het meisje
liep een paar stappen verder
tot zij vanaf de andere kant
van het ravijn volkomen
zichtbaar moest zijn voor de
kudde. Chico kon op de
andere helling nog niets
anders onderscheiden dan
rotsblokken en cactussen en
hier en daar een bosje kreupelhout.
De helling, hoewel
veel steiler, zag er eender uit
als de helling waarvan zij
zojuist waren afgedaald. Hij
zakte op zijn hurken en
wachtte af. Het meisje stond
roerloos aan de voet van de
helling.
In de intense stilte van dat
moment, juist als de dag het
overneemt van de nacht,
borrelde er een zacht geluid
op uit het meisje. Zoet kabbelende
tonen klokten uit
haar keel. Zoiets moois had
Chico niet eerder uit een
mensenkeel horen komen.
Betoverd staarde hij haar
aan. Ze werd stil en stapte
verder het brede ravijn in.
Een grote, brede vlakte. Kaal
en grijs. Kiezels en dotten
mos. Her en der een verdwaalde
cactus. Ze liep ontspannen
naar het midden van
de vlakte in de richting van
de helling aan de overzijde.
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Weer bleef ze staan. Opnieuw
stegen er zachte tonen op die
Chico’s ziel beroerden.
Nog voordat hij goed en wel
besefte wat er gebeurde,
denderde de kudde paarden
het ravijn in. Grote stofwolken
sloegen de helling af en
onttrokken een deel van de
kudde aan het gezicht. Tien,
twaalf schitterende dieren
zetten vaart in de richting
van het meisje. ‘Nee!’ brulde
Chico, ‘nee, kijk uit!’ Hij
vloog overeind om het meisje
weg te grissen van de plaats
waar ze zo duidelijk gevaar
liep. Maar verbaasd bleef hij
staan. Het meisje, onbeweeglijk
op dezelfde plek,
had haar hand omhooggestoken
als om hem te zeggen:
’Blijf waar je bent.’ En daar
zag hij de dieren links en
rechts aan haar voorbij stuiven.
Hinnikend en snuivend.
Ze maakten ieder voor zich
een korte draai om terug te
keren en stoven wederom
langs haar heen. Dit herhaalde
zich een aantal malen,
totdat ze hun draf verwisselden
voor een rustige stap en
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
hoofdschuddend en briesend
om haar heen kwamen staan.
De stofwolken gingen liggen
en het briesende gestamp
maakte plaats voor zacht
gesnuif. Nu pas hoorde Chico
opnieuw het geluid dat uit
het meisje kwam. Een zacht
klokkend geluid, dat een kalmerende
uitwerking op hem
had. Het meisje verzette een
paar stappen. De paarden liepen
met haar mee. Het meisje
dook onder de hals van
een paard door en giechelde
plagerig toen een ander
paard haar voorbeeld wilde
volgen, maar tot een halt
werd gebracht door het eerste
paard. Ze tikte speels op
de neus van een ander en
streelde de flank van een volgende.
Intussen liep ze een
eindje verder. De paarden
volgden haar terwijl ze de
grappigste capriolen maakten,
en haar speels zetjes
gaven met hun dampende
neus.
Ineens schuifelde de kudde
onrustig uiteen. De paarden
keken om zich heen. Er stond
iets te gebeuren. Hier en
daar hinnikte een paard verwachtingsvol.
De paarden,
die het meisje omringden,
keken gezamenlijk naar een
punt vanwaar zij zelf gekomen
waren. Nu hoorde Chico
wat de paarden blijkbaar al
eerder hadden gehoord. Een
zacht gesnuif en gestamp.
Nog een paard? En waarom
was dat paard achtergebleven?
Het meisje hief haar
oorspronkelijke, vreemde
gezang aan. De paarden om
haar heen stonden roerloos
te wachten. Het achtergebleven
paard scheen dit als een
aanmoediging te beschouwen,
want aarzelend zette
het wat schreden in de richting
van het ravijn. Chico
schreeuwde het bijna uit van
verbazing: dat was zíjn
paard! Het paard dat dagen
ervoor uit zijn koraal was
gebroken, dat hij weg had
zien draven de mistige vrijheid
tegemoet. Zo had hij het
toen niet gezien.
Weggelopen. Weg van hem,
dat was wat hij had gevoeld.
Weg, onterecht weg. Alle
energie verspild. Alle geduld
voor niets. Nu zag hij pas dat
het dier zijn vrijheid had
gezocht. De prairie. De paarden.
Zijn eigen kudde was al
wekenlang doorgetrokken.
‘Zijn’ gitzwarte paard had
aansluiting gevonden bij deze
prachtige, grauwgrijze dieren
en ze hadden hem geaccepteerd.
Alleen: zìj kenden dit
bijzondere indiaanse meisje
en hìj nog niet.
Chico voelde een behoefte
om het paard toe te schreeuwen:
‘Kom, maar. Wees niet
bang. Zij zal je niet van je
vrijheid beroven. Kijk maar
naar je nieuwe vrienden. Ze
laten je zien dat je haar kunt
25

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
vertrouwen. Sluit je aan en
geniet!’ Ineens voelde hij dat
de ogen van het gitzwarte
paard op hem gericht waren.
Hij zag de spieren van het
edele dier tot het uiterste
gespannen. Klaar om te
vluchten. En terwijl Chico de
blik van het dier vasthield,
voelde hij een intense droefheid
over zich komen. Hoe
kon hij het dier vertellen dat
hij hem de vrijheid gunde.
Dat hij het dier in zijn overweldigende
aardse schoonheid
had willen koesteren,
niet belemmeren. Hij keek
naar het meisje en wist dat
zij de vrijheid bood die nodig
was om de dieren aan zich te
binden. Dat ze gaf zonder te
vragen, dat ze genoot zonder
te willen houden, dat ze liet
zonder te dwingen.
Diep geraakt draaide hij zich
om en beklom de helling op
weg naar huis. Dankbaar
voor wat het meisje hem had
laten zien. Overweldigd door
de schoonheid van de kudde
en bezeten door de wens hen
te laten zijn wat ze waren.
Grote stappen brachten hem
naar de plek vanwaar hij op
zijn buik gelegen de kudde
had bespied. Waar het meisje
hem had gevonden. Het wijze
meisje, het meisje dat wist.
Hij raapte zijn laarzen op en
liep in gedachten verzonken
verder tot er – voor de tweede
maal die ochtend – een
tak kraakte. Hij draaide zich
schielijk om. En daar, op een
pas of twintig afstand stond
het paard. Gitzwart stak het
af tegen de lichte hemel. Zijn
staart zwaaide en zijn neus
vormde dampige wolkjes.
Een zacht briesend geluid.
Een bijna onhoorbaar schra-
26
pende hoef. ‘Nerio,’ fluisterde
Chico, bij wie deze naam
ineens te binnenschoot als
zeer toepasselijk. ‘Nerio,
brave jongen, wees maar niet
bang, ik zal je niet meenemen.’
En hij draaide zich om
om verder te lopen. Toen
drong het pas tot hem door
dat het paard zich niet bij het
meisje en de kudde had aangesloten.
Dat hij het ravijn
was overgestoken en de helling
opgeklommen achter
hém aan. Hij draaide zich
om. Geen paard.
Teleurgesteld dat hij zichzelf
zo in de maling had genomen,
wilde hij verder sjokken.
Een zacht gehinnik klonk
vlak voor hem, vanachter een
bessenstruik. Nerio? Hij durfde
het niet te geloven. Het
paard had hem ongemerkt
weten te passeren. En zo,
kat-en-muis-spelend, naderden
ze zijn eigen trouwe ros,
dat hij achtergelaten had,
vastgebonden aan een boom.
Als Nerio al onrustig zou zijn
geworden, was dat niet te
merken. Terwijl hij zijn paard
besteeg om huiswaarts te
keren, draafde Nerio talloze
keren rondjes om hem heen
om tenslotte eerder dan hij
thuis te komen. Daar trof
Chico hem aan, dralend om
de koraal met het gerepareerde
hekwerk. ‘Nee Nerio,
ik zal je niet meer vangen en
opsluiten.’ En hij zette zijn
eigen paard op stal, gaf het
te eten en liep zijn huis in.
Vanaf die dag kwam Nerio
hem dagelijks bezoeken en
toen de kudde grauwzwarte
paarden verder trok, bleef
Nerio achter. Hij stond Chico
toe hem te berijden en
samen de prairie te verkennen
en Chico wist dat dit zou
voortduren zolang hij hem de
vrijheid zou laten. En op vele
tochten sloot zich een meisje
aan. Een indianenmeisje met
een lieflijke stem, gezeten op
een grauwzwart paard…
Angélique de Graaff is co-trainer
bij BGL & Partners en werkt
als trainer/coach vanuit haar
bedrijf Cherub NLP Training &
Coaching
Contact met auteur:
angelique@cherub.nl
Voor meer info:
www.cherub.nl
www.bgl.nl
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Traumaverwerking;
een casus
F. is een Marokkaanse vrouw
van 27, die woont in het zuiden
van het land. Zij woont
nog bij haar vader en moeder
en haar jongere broer en zus.
F. is sinds haar eerste menstruatie
voortdurend zowel
geestelijk als lichamelijk mishandeld
door haar moeder.
De geestelijke mishandeling
en de dreiging van lichamelijk
geweld gaan nog tot de
op de dag van vandaag door.
F. wil een goede moslim zijn.
Zij bidt veel en in mijn
Westerse visie volgt ze de
wetten en vereisten van haar
geloof zeer streng op.
Uiteraard wil zij dat de mishandeling
zo snel mogelijk
stopt. Echter, de enige uitweg
die zij ziet, is om te trouwen
en op die manier het ouderlijke
huis te verlaten. Om te
voorkomen dat zij echter van
de ene situatie van mishandeling
in de andere komt, wil
zij per se trouwen met een
Europese Marokkaan, dat wil
zeggen een goede Marokkaanse
moslimman die zoveel
Westerse waarden en normen
heeft dat hij goed met zijn
vrouw en kinderen omgaat.
Natuurlijk zou zij zelf het
ouderlijke huis kunnen verla-
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
ten, maar dit zou betekenen
dat ze verstoten zou worden
uit de familie en als “hoer” te
boek zou komen te staan.
Hierdoor zou ze haar jongere
broer en zus, die zij in grote
mate heeft opgevoed niet
meer mogen en kunnen zien.
In de afweging de mishandeling
te ondergaan en zo het
contact met de jongere broer
en zus te kunnen houden of
alle contacten te verbreken
kiest zij bewust voor dat eerste.
Trouwen is dan ook haar
enige hoop. Juist omdat zij
weet dat als zij in haar huwelijk
opnieuw mishandeld zou
worden dat zij zou scheiden
van haar man, en daarmee
ook verstoten te worden uit
de familie als “hoer”, is haar
er alles aan gelegen om de
juiste man te vinden.
Uithuwelijken heeft voor haar
dus geen zin, omdat zij weet
dat dit uiteindelijk op hetzelfde
neerkomt als zelf weggaan
uit het gezin.
De lichamelijke mishandeling
bestond eruit dat zij ernstig
geslagen werd met de hand,
stokken en riemen. Zo ernstig
zelfs dat zij hier open
wonden aan over hield. De
Joost van der Leij
De volgende casus gaat over een ernstig lichamelijk en geestelijk mishandelde
vrouw. Cliënte heeft toestemming gegeven om haar case te publiceren, omdat het
haar vurige hoop is dat hiermee eventueel ook andere vrouwen, in vergelijkbare
situaties, geholpen kunnen worden. Ondanks dat de kans dat haar familie deze casus
onder ogen krijgt zeer klein is, zouden de gevolgen zeer ernstig zijn. Daarom vraag ik
de lezer om verstandig om te gaan met de informatie die hier gegeven wordt.
geestelijke mishandeling
bestond er o.a. uit dat moeder
kokend water bij haar
gezicht hield en dreigde haar
gezicht te verbranden zodat
ze zo lelijk was dat geen
enkele jongen haar meer
wilde hebben. De mishandeling
die nu nog gaande is
bestaat eruit dat zij thuis
opgesloten is en het overgrote
deel van het huishouden
moet doen, dat zij voortdurend
gecontroleerd wordt en
dat moeder haar met regelmaat
aan het schrikken
maakt en woedende ruzies
voert.
Jaarlijks gaat het gezin op
vakantie naar Marokko, waar
moeder samen met de tantes
aan de slag gaat om F. tegen
haar zin uit te huwelijken.
Ondanks de enorme druk die
op haar gelegd wordt om
neven te trouwen (onder het
mom dat het toch zo zielig is
dat hij zo arm is en dat hij
ook graag naar Nederland
komt), weigert zij aan een
huwelijk mee te werken,
omdat zij weet dat dit erop
neerkomt dat zij uiteindelijk
toch verstoten wordt. Zoals
bij veel situaties wordt haar
weigering afgereageerd op de
jongere zus, zodat F. zich
27

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
schuldig voelt om wat zij
haar zus, van wie ze veel
houdt, aandoet. Zo wordt de
jongere zus (16) nu uitgehuwelijkt
aan de eerder door F.
afgewezen neef.
Omdat F. weigert uitgehuwelijkt
te worden, heeft moeder
samen met de tantes de hulp
ingeroepen van zwarte
magiërs en een vloek laten
uitspreken over F. zodat zij
nooit een Europese
Marokkaan zou vinden. Wat
ik niet wist is dat zwarte
magie goed binnen de moslimcultuur
blijkt te passen.
F. was er dan ook sterk van
overtuigd dat een groot deel
van haar problemen veroorzaakt
werd door zwarte
magie.
F. heeft onder strenge begeleiding
en controle de HEAO
gedaan, maar mag van moeder
niet werk op haar niveau
doen, omdat dit vaak reizen
en contact met mannen
inhoudt. Maar omdat moeder
graag het geld dat F. kan verdienen
wil hebben, is voor
haar een baan gevonden vlak
in de buurt zodat zij daar,
weer onder strenge controle,
kan werken.
Op haar werk echter heeft F.
beschikking over Internet en
na tot God gebeden te hebben
om hulp, is zij zelf op
zoek gegaan naar hulp voor
angsten, depressies en huilbuien.
Op www.tiouw.com
aangekomen heeft zij het
gratis rapport Hoe Angst en
Onzekerheid te Stoppen
gedownload en op basis
daarvan de telefonische hulplijn
gebeld alwaar ik voor het
eerst met haar in contact
kwam.
28
Tijdens het verkennende
gesprek, werd meteen duidelijk
dat het hier ging om ernstige
mishandeling. Niet
alleen door de beschrijvingen
van het topje van de ijsberg
van de mishandeling (later
vertelde ze daar steeds meer
over), maar ook omdat zij
telkens emotioneel brak en
zeer hard moest huilen terwijl
ze vertelde hoe erg het
wel niet was. Het is voor de
therapeut heel belangrijk om
meteen in dit eerste gesprek
al een provocatieve houding
te hebben, maar tegelijkertijd
om niet tegen de cliënte in te
gaan.
Normaal gesproken wanneer
een cliënt tal van negatieve
overtuigingen uitspreekt, is
het goed om juist direct
tegen deze overtuiging in te
gaan, zodat het onbewustzijn
zo snel mogelijk de boodschap
krijgt dat er iets verkeerds
geleerd is. Zou je
omwille van rapport met de
cliënt meegaan in de negatieve
overtuiging, dan maak je
de overtuiging juist vaster.
Echter wanneer cliënt zo van
streek is als in deze situatie,
is bevestiging de enige optie.
Echter wel bevestiging vanuit
een provocatieve houding
zoals binnen Provocative
Therapy van Frank Farrelly
dat door dr. Richard Bandler
gebruikt is als een van de
uitgangspunten van NLP. Dit
houdt in dat jezelf ervoor
zorgt met state control dat je
zelf positief, blij en vrolijk
blijft en ook met een grote
glimlach al dan niet een beetje
lachend tegen cliënt zegt
dat het inderdaad allemaal
heel erg is. Het incongruente
gedrag zorgt ervoor dat het
onbewustzijn van cliënt
oppikt dat het misschien toch
anders leert. Van belang is
dat de provocatieve houding
gecombineerd worden met de
zorgzaamheid van de liefde
voor de cliënt en humor.
Gelijkertijd is het belangrijk
om de focus te veranderen
van alles wat er verkeerd
gegaan is, naar wat er in de
toekomst goed gaat. Door uit
te leggen dat er goede oplossingen
zijn voor dit soort problemen
(en dat met het aanleren
van een aantal technieken
je de emotionele stress
van het verleden kan loslaten
en je weer beter voelen),
schep je nieuwe mogelijkheden.
Begin zo snel als mogelijk
over data voor behandeling
zodat de deur naar verandering
en verbetering verder
open komt te staan.
Nadat cliënte haar verhaal
kort gedaan heeft, stel ik een
behandeling voor van twee
sessies van twee uur om de
problemen op te lossen. In
de eerste sessie wordt dan
het concrete probleem opgelost
en in de tweede sessie,
twee weken later, worden de
goede ervaringen van die
afgelopen twee weken vervolgens
geïntegreerd in de
komende maanden en jaren
zodat ze van tevoren al weet
dat het weer goed met haar
gaat.
Omdat haar moeder haar in
alles controleert (kilometerstanden
van haar auto e.d.),
moet cliënte in het geheim
en met smoesjes naar de
praktijk komen voor de eerste
sessie. Eenmaal aangekomen
herhaalt zich hetzelfde
patroon weer. Cliënte is erg
overstuur als zij terug denkt
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
aan alles wat haar aangedaan
is en wat zij gemist heeft.
Het eerste kwartier geef ik
cliënte veel ruimte om alle
ellende die ze meegemaakt
heeft en voelt te uiten zodat
ik me een goed beeld kan
vormen van wat er allemaal
aangepakt moet worden.
Tegelijkertijd maak ik vanuit
een gevoel van humor en
liefde voor het welzijn van
cliënte, harde grappen over
het leed dat zij geleden
heeft. Ondanks de huilbuien,
blijkt dat ze hier toch nog wel
om kan lachen. Ik merk dan
ook op dat ze zeer snel tussen
lachen en huilen heen en
weer kan gaan. Dit is een
hoopgevend punt omdat het
goed kunnen voelen van
positieve gevoelens één van
de snelste manieren is tot
het oplossen van de problemen.
Hoewel het mijn visie is dat
mensen niet ziek zijn, en er
ook niets mis met ze is, maar
dat ze slechts de verkeerde
dingen geleerd hebben, maak
ik toch gebruik van psychiatrische
“ziektebeelden”. Niet
omdat het hier om echte
ziektes zou gaan, maar
omdat het als het ware categorieën
zijn van wat mensen
verkeerd geleerd hebben. In
1999 heb ik een link gelegd
tussen de negen types van
het Enneagram en de negen
psychopathologieën die de
World Health Organisation
onderkent in de IDC-10 classificatie.
Door het grote
gemak waarmee zij tussen
lachen en huilen switcht is
mijn eerste inschatting van
cliënte dat zij emotionele
borderline problematiek
heeft.
In het eerste kwartier bouw
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
ik in mijn hoofd het programma
op wat we die sessie
gaan doen om de problemen
te laten verdwijnen. Het is
duidelijk dat cliënte slecht
met emoties om kan gaan,
veel last heeft van traumatische
ervaringen uit het verleden
en zeer stressvolle toekomstbeelden
heeft.
Het programma ziet er dan
ook als volgt uit. Cliënte
dient de Neuro-Hypnotic
Repatterning (NHR) techniek
te leren om controle te krijgen
over haar gevoelens. En
de NLP techniek voor het
stoppen van fobieën en het
verwerken van trauma’s.
Daarnaast ga ik kort haar
Enneagramtype bepalen om
haar een Aha-erlebnis te
geven, enig inzicht in haar
eigen persoonlijkheid en mijn
autoriteit te versterken. En
tenslotte wat er verder nog
ter tafel komt.
Voor de NHR techniek vraag
ik cliënte eerst om terug te
denken aan een specifiek
moment waarop ze zich echt
heel naar voelde. Dit doet ze
met groot gemak, en door
het huilen is het ook makkelijk
te zien dat ze de state
echt goed doorvoelt.
Vervolgens vraag ik haar om
te voelen waar het gevoel
begint. Dit voelt ze goed aan.
Daarna vraag ik haar hoe dit
gevoel beweegt. Draait het of
beweegt het naar boven of
naar onderen.
Zodra cliënte het patroon van
haar gevoel gevonden heeft,
vraag ik haar om het gevoel
buiten haar te plaatsen en
voor haar te visualiseren te
beginnen bij het beginpunt
van het gevoel. Dit lukt.
Vervolgens vraag ik haar om
het oude patroon van het
gevoel buiten haar te zien
bewegen. Dit lukt ook. Dan
vraag ik haar om het hele
patroon om te draaien zodat
het begint in het eindpunt en
dat het in tegengestelde richting
draait. Dit lukt ook.
Dan duw ik het nieuwe
tegengestelde patroon met
veel kracht terug in haar
lichaam, en vraag of ze voelt
dat het nu in tegengestelde
richting stroomt. Dit voelt ze
inderdaad zo. Dan vraag ik
haar of ze dit nieuwe
gevoelspatroon kan herhalen.
Dat kan ze. Vervolgens vraag
ik of ze het kan blijven herhalen.
Dat kan ze ook. En
tenslotte vraag ik of ze het
kan versnellen. Dat lukt dan
ook nog.
Na haar dit een korte tijd te
hebben laten doen, vraag ik
haar wat er met het oude
gevoel gebeurd is terwijl ik
met analoge markering met
mijn handen toon dat het uitgedoofd
is. Ze zegt dat het
nare gevoel verdwenen is. Ik
leg uit dat dit slechts stap
een is en dat het belangrijk is
om altijd met stap twee te
volgen, namelijk het terugdenken
aan een specifiek
moment dat ze zich goed
voelde. Voor haar is dat
salsa-dansen (in haar eentje
wel te verstaan). Wanneer ze
hier aan terugdenkt, zie ik
meteen haar stemming
omslaan en haar gezicht
oplichten. Inderdaad een
goed moment dus.
Opnieuw vraag ik haar om te
voelen waar dit goede gevoel
begint en hoe het beweegt.
Wanneer zij vastgesteld heeft
hoe dit patroon beweegt,
29

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
30
Drie rituelen uit Israel Regardie’s
The Art of True Healing.
Als eerste de Lesser Pentagram Ritual om negatieve
energie en magie uit te bannen:
1. Touch with the forefinger your forehead and
say Ateh (Unto Thee).
2. Touch your breast and say Malkuth (The
Kingdom).
3. Touch your right shoulder and say ve-
Geburah (and the Power).
4. Touch your left shoulder and say ve-Gedulah
(and the Glory).
5. Clasp your hands upon your breast, and say
le-Olahm, Amen (to the Ages, Amen.)
6. Turn to the East, draw a pentagram with your
finger (that of Earth) with the proper weapon
(the Wand for calling. the dagger for
banishing). Say Ye-ho-wau.
7. Turn to the South, do the same, and say
Adonai.
8. Turn to the West, do the same, and say
Eheieh..
9. Turn to the North, do the same, and say Agla.
10. Extend your arms in the form of a Cross, and
say:
11. Before me Raphael
12. Behind me Gabriel
13. On my right Michael
14. On my left Auriel
15. For about me now the Pentagram flames
16. And in the Column stands now the six-rayed
Star. (=Hexagram)
17. Touch with the forefinger your forehead and
say Ateh (Unto Thee).
18. Touch your breast and say Malkuth (The
Kingdom).
19. Touch your right shoulder and say ve-
Geburah (and the Power).
20. Touch your left shoulder and say ve-
Gedulah (and the Glory).
21. Amen
en de Middle Pillar Ritual om jezelf te genezen
en beter te gaan voelen:
1. Stand in the Temple (or other location)
facing West. (This is because you are taken
to be standing in the East, source of the
Light of the Golden Dawn as it manifests on
the Earth plane.) Arms are stretched out
straight to both sides. On your right (the
North) is the Black Pillar of Severity; on
your left (the South) is the White Pillar of
Mercy. You stand in between as the Middle
Pillar of Balance.
2. A blindingly brilliant white light, the Light of
the Infinite God (Ain Soph Aur) originates
far above your head, coming from the
Crown. (Saharshra).
3. The light descends to the top of your forehead,
forming a sphere the size of your
head. Vibrate, strongly: EH-EI-EH ("I AM")
4. When this is felt strongly, allow the light to
descend to the Daath center (throat chakkra).)
Vibrate: YHVH ELOHIM (I Am the
Mighty One of God.)
5. Allow the Light to descend further to the
heart center (Tiphareth/Anahatta chakra).
Vibrate: YHVH ELOAH VE-DAATH. (I Am the
Lord of Knowledge.)
6. Allow the Light to descend through the
Solar Plexus, down to the Svadisthana
Chakra (generational center) at Yesod.
Vibrate: SHADDAI EL-CHAI (Lord of Life.)
7. Allow the Light to descend further, through
the Muladhara Chakra (root center) and all
the way down to the earth, gaining density
as it progresses. Vibrate: ADNI HA-ARETZ
(Lord of the Earth.)
8. The Light of the Golden Dawn now surrounds
the whole body of the Initiate.
9. Allow it to ascend back up to center it in the
Heart, where it becomes established in fullness.
10. From this Center the Light may be channelled
as a healing energy, through the palm of
the right hand, as a white ray of force aimed
at an object. The Light may also be established
in the Heart and utilized as a catalyst
for meditative states and visions, if it is
meant to be so.
En een manier om met een glas water jezelf te
reinigen van negatieve energieën en dergelijke.
1. Neem een glas water.
2. Doop je vingers in het water
3. Was met je natte handen je hele lichaam
door ongeveer 1 centimeter boven je
lichaam met je handen een wassende beweging
te maken.
4. Klop drie keer op de rand van het glas om
de negatieve energie die je afgewassen
hebt in het water te zetten.
5. Gooi het vervuilde water weg.
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
vraag ik haar dit nu meteen
in dezelfde richting te blijven
herhalen en te versnellen.
Cliënte merkt inderdaad dat
hierdoor het goede gevoel
versterkt wordt.
Om cliënte sterk te laten
ervaren hoe makkelijk zij tussen
nare gevoelens en goede
gevoelens kan switchen,
vraag ik haar deze techniek
nog twee keer te doen, maar
dan met andere nare gevoelens.
Doordat cliënte vertrouwen
op begint te bouwen dat
deze techniek echt werkt en
haar verder kan helpen, worden
de gebeurtenissen waar
zij aan terugdenkt steeds
traumatischer. Maar telkens is
zij prima in staat om het
nare gevoel te stoppen en
het goede gevoel op te wekken
en te versterken.
Op dit punt merken de meeste
mensen op dat ze inderdaad
makkelijk nare gevoelens
kunnen stoppen en zich
weer goed kunnen voelen,
maar dat als zij stoppen dit
bewust te doen, zich weer
snel naar voelen. Zo ook
cliënte. Ik leg uit dat zij nu
alleen een techniek geleerd
heeft waarmee ze acute nare
gevoelens kan laten verdwijnen.
Dat haar onbewustzijn
dit nu aan het leren is waardoor
het in de komende
dagen en weken steeds makkelijker
en automatischer zal
gaan. Tegelijkertijd leg ik uit
dat het ook komt omdat het
verleden nog te veel op haar
drukt en ze zich nog te veel
zorgen maakt om de toekomst,
maar dat ik haar daar
een andere techniek voor ga
leren.
Ik vraag haar terug te denken
aan een traumatische
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
periode in haar leven, maar
meteen naar het moment te
gaan vlak nadat het voorbij
was en ze zich weer enigszins
goed voelde. Wanneer ze dit
beeld goed voor ogen heeft,
vraag ik haar dit beeld
zwart/wit te maken en circusmuziek
te horen. Dit lukt.
Dan vraag ik haar de hele
film van de nare periode versneld
terug te spoelen tot
voorbij het begin. Dit lukt
ook.
Om te testen of het goed
gelukt is, vertel ik tegen
cliënte dat zij zich vroeger
heel erg druk gemaakt heeft
over wat er gebeurd was, dat
ze dat heel goed kon en dat
wanneer ik haar zou vragen
om dat nu weer te proberen
dat het toch zou moeten lukken,
toch? Vervolgens vraag
ik haar om het oude gevoel
tevergeefs proberen terug te
halen. Dit lukt haar niet en
ze gaat lachen in plaats van
huilen. Ik blijf maar roepen
om het te proberen en hoe
harder ik haar onder druk zet
(op een ironische manier
natuurlijk, het moet duidelijk
voor haar zijn dat ik het niet
echt wil), hoe harder ze gaat
lachen. Op deze manier verwerken
we nog twee andere
nare gebeurtenissen uit het
verleden, en ik geef haar het
huiswerk mee om de komende
twee weken alle nare
gebeurtenissen waar ze aan
denkt op deze wijze te ontdoen
van hun emotionele
lading.
Daarna vraag ik haar of ze
zich ook druk maakt om de
toekomst. Dit weet ik al lang,
maar ik wil graag dat zij die
emotionele toestand weer
voelt zodat ik de techniek om
daar mee om te gaan goed
kan leren. Ik leg haar uit dat
om zich drukt te maken over
de toekomst ze als het ware
een soort rampenfilm verzint
die ze bekijkt en waar ze
naar van wordt. Ik stel voor
die film nog een keer helemaal
af te kijken, maar wel
voor de allerlaatste keer. (Het
is belangrijk om ervoor te
zorgen dat alle ingebeelde
ellende bewust wordt, zodat
je niet slechts de helft wist
waardoor de andere helft
mensen nog naar maakt).
Met een soort begeleide visualisatie
loop ik met haar door
een van de rampenscenario’s
waar zij zich druk om maakt
heen. Ik maak het nog veel
verschrikkelijker (met humor)
waardoor ze sowieso al een
emotie blow-out krijgt en
door er provocatief mee om
te gaan een contrareactie.
Daarna maak ik cliënte echter
duidelijk dat ondanks al
deze ingebeelde ellende het
op een gegeven moment wel
weer voorbij is, toch? Zodra
ze hier mee instemt, vertel ik
haar om het beeld stil te zetten,
zwart/wit te maken en
de circusmuziek aan te zetten.
Wanneer dit gelukt is vraag
ik haar de hele rampenfilm
versneld terug te spoelen tot
voorbij het begin. Dit lukt.
Dan vraag ik haar om van
het hele beeld een compleet
wit vlak te maken. Dit lukt
ook. Tenslotte vraag ik cliënte
om een nieuwe feel-good
movie te maken waarin zij
zichzelf op een rustige ontspannen,
comfortabele en
veilige wijze ziet omgaan met
de ellende die haar aangedaan
wordt. (Ik had cliënte
31

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
gevraagd wat zij wilde bereiken.
Zij wilde omwille van
het contact met haar familie
niet weg uit de situatie, maar
beter met de situatie
omgaan).
Nadat dit alles gelukt is, vertel
ik cliënte opnieuw dat zij
vroeger er heel goed in was
om zich over dit soort dingen
druk te maken, en dat als ik
haar zou vragen om dat nog
eens te proberen dat ze dat
dan zou moeten kunnen.
Vervolgens vraag ik haar
opnieuw om dit tevergeefs te
proberen, en wanneer dit niet
lukt en ze gaat lachen, maak
ik het extra belachelijk. We
herhalen deze techniek nog
twee keer met andere rampenscenario’s
en ik geef haar
als huiswerk mee om de
komende twee weken telkens
wanneer zij zich druk maakt
om de toekomst op deze
wijze de spanning te verwijderen.
Omdat deze eerste twee
technieken een hoge mate
van trance en hypnose bevatten,
las ik op dit punt aangekomen
een breekpunt in door
over te gaan op het
Enneagram en cliënte daarmee
zo af te leiden dat het
onbewustzijn tijd heeft om de
nodige aanpassingen te
maken. Aan de hand van
mijn vragenlijst deelt cliënte
zich al snel in als een type II,
de helper. Hetgeen precies
overeenkomt met mijn eerdere
observatie dat zij een
emotionele borderline type
was. Ik geef aan dat de type
II een paar valkuilen kent,
namelijk slecht omgaan met
emoties (dat was wel duidelijk)
en een zeer slecht zelfbeeld.
Met de NHR techniek
32
om goede gevoelens op te
wekken laat ik haar terugdenken
aan specifieke
momenten dat zij zeer blij en
gelukkig met zichzelf was.
Doordat gevoel te versterken
voelt zij zich goed over zichzelf.
Ik leg uit dat dat de
manier is om een goed
eigenbeeld over jezelf te vormen.
Op dit punt vertelt cliënte dat
het allemaal wel goed en aardig
is deze technieken, en
dat ze daar ook best wel wat
mee kan, maar dat het allemaal
weinig zin heeft omdat
haar moeder samen met haar
tantes in Marokko zwarte
magie toepassen om cliënte
ongelukkig te houden.
Moeder en tantes gaan naar
speciale Islamitische zwarte
magiërs toe om dit te
bewerkstelligen.
Ik begin hard te lachen en
leg uit dat het heel toevallig
is, maar dat ik al jarenlang
witte magie doe en dat zwarte
magie slechts een verbond
is tussen de duivel en mensen
die in hem geloven en
dat bij zo’n verbond beide
partijen zichzelf beduvelen.
Dat met andere woorden
zwarte magie echt super
zwak is en niets voorstelt en
dat je daar met witte magie
daar gemakkelijk doorheen
breekt.
Ik vertel haar dat ik haar
enkele rituelen kan leren
waarmee ze zich makkelijk
kan verweren. Echter zeg ik
tegen haar, er is wel een probleem.
De witte magie die ik
ken, is niet Islamitisch, maar
Joods. Geen enkel punt, zegt
cliënte. Joodse magie is veel
sterker dan Islamitische
magie, dat komt juist goed
uit.Ik leer cliënte vervolgens
drie rituelen (kader p. 30).
Cliënte is duidelijk heel erg
blij met deze rituelen. Ze
heeft nu het gevoel dat ze
goed bewapend de strijd kan
oppakken. Vanuit dit goede
gevoel sluit ik de sessie af
met een een stuk hypnose.
Ik breng cliënte in een diepe
trance en zeg haar dat ze het
verleden loslaat omdat het
goede aan het verleden is dat
het voorbij is. Dat ze alle
technieken die ze vandaag
geleerd heeft makkelijk, veilig
en comfortabel automatisch
gaat gebruiken de
komende dagen, weken,
maanden, jaren en dat ze
met veel plezier een gevoel
van nieuwsgierigheid gaat
ontwikkelen om te ontdekken
wat het is dat zij kan doen
om al dat te bereiken dat zij
wil bereiken. En daarmee
eindigt de eerste sessie.
Twee weken later ben ik heel
benieuwd hoe ik haar zal
aantreffen. Wanneer ze in de
praktijk verschijnt dan zie ik
meteen dat ze zich al een
stuk beter voelt. Als ik haar
vraag hoe de afgelopen twee
weken gegaan zijn, dan vertelt
ze me dat ze de technieken
goed heeft kunnen
gebruiken, dat de witte
magie echt heel goed werkt,
maar dat als terug denkt aan
alles wat ze gemist heeft en
welk onrecht haar aangedaan
wordt, ze zich meteen naar
begint te voelen. En dat klopt
want ze begint inderdaad
weer te huilen.
Ik leg uit dat we ook nog
maar halverwege het programma
zijn, en dat, als ik
haar nu vergelijk met hoe erg
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
ze er twee weken geleden
aan toe was, ze stukken
opgeknapt is. Ze huilt nog
wel, maar veel minder dan
voorheen, en veel minder
heftig. Verder leg ik uit dat
het voor haar belangrijk is
om te focussen op wat er
goed gegaan is de afgelopen
twee weken. En dat we op
basis van de dingen die goed
gegaan zijn ervoor zorgen
dat ze nu reeds het vertrouwen
gaat krijgen dat de toekomst
ook goed gaat.
Ik begin de tweede sessie
met herhaling van de technieken
uit de eerste sessie
om zeker te weten dat cliënte
deze goed onder de knie
heeft. Ik laat haar het gevoel
van wanhoop stoppen en
inruilen voor een sterk gevoel
van zelfvertrouwen. Dit werkt
goed. Daarna laat ik haar de
afgelopen twintig jaar zwart/
wit met circusmuziek terugspoelen
en leg haar tegelijkertijd
uit dat het geen zin
heeft om de komende twintig
jaar te verpesten met het
treuren om de afgelopen
twintig jaar. Dit werkt ook
goed en cliënte kan niet meer
op verzoek het gevoel van
wanhoop en gemiste kansen
terug halen. In plaats daarvan
gaat ze lachen. Dit versterk
ik door te zeggen dat
als ze over twintig jaar erom
kan lachen, dat ze net zo
goed er meteen om kan
lachen.
Vervolgens ga ik aan de slag
met Time Line Therapy. Ik
zoek bij haar uit hoe haar
brein tijd organiseert door te
vragen waar ze het beeld van
morgen neerzet, en van volgende
week, volgende maand
etc. Hetzelfde doe ik met het
verleden en we merken op
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
dat het een rechte lijn is
waarbij de toekomst naar
voren loopt en het verleden
naar achteren.
Vervolgens breng ik cliënte in
een lichte trance en laat haar
in die toestand naar haar
toekomst kijken en ik vraag
haar om alle momenten
waarop zij meer rust, kracht
en zelfvertrouwen kan
gebruiken te zien. Dit lukt.
Dan vraag ik haar om de toekomst
in te zweven en elke
keer als zij voorbij zo’n
moment komt te zien dat het
begint te veranderen omdat
zij het gevoel van rust,
kracht en zelfvertrouwen in
het moment begint te stoppen.
Op die manier vraag ik
haar haar hele toekomst door
te zweven.
Aan het einde van de tijdslijn
vraag ik haar om zich om te
draaien in haar hoofd zodat
ze terug kijkt naar haar eigen
toekomst en ziet hoe elk
moment al begonnen is te
veranderen omdat zij er rust,
kracht en zelfvertrouwen in
geplaatst heeft. Daarna vraag
ik haar om terug te zweven
naar het nu. En om te zien
dat elke keer dat zij voorbij
een moment komt dat zij
rust, kracht en zelfvertrouwen
nodig had, zij dat daadwerkelijk
gekregen heeft.
Wanneer ze weer bij het nu is
aangekomen vraag ik haar
om zich weer in haar hoofd
om te draaien en terug te kijken
naar de toekomst en te
zien dat alle momenten waar
ze rust, kracht en zelfvertrouwen
nodig gehad had, ze
het ook daadwerkelijk gekregen
heeft. Tenslotte zeg ik
haar haar ogen te openen en
te zien hoe door het licht de
wereld nu veranderd is.
Aan het einde van de tweede
sessie praat ik nog wat na
met haar terwijl ik net doe
alsof de sessie voorbij is, en
we de tijd nog vullen met wat
gekeuvel. Door het vertellen
van verhalen over andere
mensen die van alles en nog
wat meegemaakt hebben,
test ik ondertussen of de
technieken, de hypnose en
de Time Line Therapy goed
zijn aangeslagen. Mede ook
omdat ze al anderhalf uur
niet meer gehuild heeft,
ondanks dat ik met regelmaat
de ellende van haar
bestaan over het voetlicht
bracht, blijkt dit inderdaad zo
te zijn. Daarna neem ik
afscheid van haar.
Voor een goede nazorg, krijgen
cliënten nog telefonische
coaching. Hier heeft cliënte
twee keer gebruik van
gemaakt. In beide gevallen
om de technische kant van
technieken ten opzichte van
speciale situatie te bespreken.
Cliënte gaf in alle twee
de telefoongesprekken aan
dat het zeer goed met haar
ging en dat ze de behandeling
als zeer succesvol
ervaart.
Joost van der Leij is NLPtherapeut
van TIOUW.com BV.
Contact auteur: joost@tiouw.com
Meer info: www.tiouw.com
1 De bovenstaande NHR techniek en
NLP techniek staan uitgebreider
beschreven in het rapport ‘Hoe Angst
en onzekerheid te Stoppen’. De vragenlijst
om het Enneagramtype te bepalen
staat beschreven in het rapport ‘Hoe je
Enneagramtype volledig en correct te
bepalen’. Beide rapporten zijn gratis te
verkrijgen op www.tiouw.com.
33

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
Hoe welstand bijdraagt aan
een beter welzijn NLP
Een taalkundige verkenning over begrippen die met ‘rijkdom’ te maken
hebben
De Dikke Van Dale (Van Dale Groot woordenboek, Hedendaags
Nederlands, versie 2.0©2002) schrijft het volgende:
- Welzijn: toestand waarbij men in materieel en geestelijk opzicht voorspoedig,
gelukkig is (synoniem: welbevinden)
- Welstand: gelukkige, voorspoedige omstandigheden (synoniem: voorspoed)
- Welzijnsdenken: denkwijze die in het algemeen welzijn, het zich goed
voelen in een gemeenschap, stelt boven materiële welvaart
- Welzijnszorg: de zorg voor het geestelijk welzijn van de sociaal en economisch
minder bedeelden
- Welzijnsvast: (van uitkeringen en pensioenen e.d.) gekoppeld aan de
prijsontwikkelingen
- Welvaart: toestand van gunstige ontwikkeling in maatschappelijk en
vooral economisch opzicht
- Welvaartsvast: waardevast door koppeling aan de stijging van lonen en
salarissen
Hierbij valt op dat welvaart vooral een materiële betekenis heeft omdat
het een duidelijke relatie heeft met geld. Welzijn en welstand hebben
vooral te maken met hoe wij ons voelen. Taalkundig lijkt welstand een
ruimere betekenis te hebben dan welzijn maar het is duidelijk dat beide
aanduidingen in het taalgebruik ambigu zijn. Zij kennen zowel een materiële
als een geestelijke component en hun betekenissen hangen af van
de context. Als deze twee woorden taalkundig met elkaar verbonden zijn
maar in een bepaalde context een ander accent op de geestelijke respectievelijk
de materiële aspecten ervan leggen, dan is het niet verwonderlijk
dat er zoveel misverstanden bestaan over hun betekenis en ook over hun
samenhang.
Wij geven er de voorkeur aan om aan het woord welzijn een ruimere
betekenis toe te kennen dan welstand. De reden hiervoor vinden wij in de
NLP grondbeginselen waarin het ‘zijn’ een hoger niveau in de identiteit
van mensen aanduidt dan het ‘staan’; het één is een up-chunk van het
ander. Welzijn is ook een toestand die in het spraakgebruik een meer
algemeen maatschappelijke betekenis heeft van voorspoed en gezondheid,
getuige de gezegden “Bij leven en welzijn” en “Op uw welzijn!”.
Het woord welstand daarentegen wordt naar onze indruk vaker geassocieerd
met materiële voorspoed en duidt dus meer een omstandigheid
aan. Een omstandigheid, die bijdraagt aan ons gevoel van algeheel welbevinden.
Zo wordt de relatie tussen beide woorden door ons geïnterpreteerd als
welzijn: de algemene toestand van welbevinden en welstand: het welzijn
in materieel opzicht. Daarmee is bepaald dat en hoe beide woorden
samenhangen. In dit artikel gaan de auteurs verder in op de vraag:
waarom?
34
Dick Mink en Freek Muilwijk
technieken kunnen
uitstekend toegepast worden
op onze perceptie van
rijkdom en welvaart. De
auteurs beschrijven het
verband tussen de begrippen
welzijn: ‘rijkdom’ op
identiteitsniveau en welstand:
het welzijn in
materieel opzicht.
Een beschouwing
Wat is eigenlijk rijkdom? Hoe
rijk we zijn en waarmee we
ons rijk achten, varieert.
Dagobert Duck staat in schril
contrast met een Tibetaanse
monnik en zijn wellicht extremen
te noemen. Beiden zullen
zichzelf als succesvol en
rijk beschouwen. De één acht
zich rijk met veel materiële
rijkdom en de ander met veel
geestelijke rijkdom. Maar er
is nog een component,
gezondheid. Voor velen zal
een combinatie van die drie
het grootste geluk opleveren.
Rijkdom kan dus een ruimere
betekenis hebben, het
beschrijft eerder omstandigheden
voor welzijn (hoe rijk
ben je in materieel, fysiek en
geestelijk opzicht) dan voor
welstand (zie kader). Er
bestaan grote verschillen hoe
mensen over rijkdom denken.
Voor velen geldt zelfs dat
welzijn niet zonder welstand
kan bestaan. Sommigen wijzen
materieel bezit af, maar
of je er nu veel of weinig van
wilt hebben, voor iedereen
speelt geld een belangrijke
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
rol in hun leven.
Wat is geld? Een ruilmiddel?
Is geld energie? Is geld
niets? Wetenschappelijk
onderzoek heeft aangetoond
dat boven een bepaalde
grens het geld geen enkel
effect heeft op alles waar het
om gaat in het leven. Als je
om je heen kijkt vraag je je
soms af of de welvaart ons
nu meer tevreden heeft
gemaakt of juist ontevredener.
Op de TV zie je mensen
uit de arme landen toch veel
meer lachen, zij ogen blijer.
Na zo’n programma komt er
weer reclame die je vertelt
dat je pas meetelt en gelukkig
kunt zijn als je die en die
merkkleding en schoenen
draagt, en wordt het nieuwste
model automobiel aangeprezen.
De menselijke
begeerte is onstilbaar.
Hoeveel is genoeg? Kun je
echt niet leven zonder je
mobieltje? Veel jongeren
komen in de geldproblemen
door hun telefoonrekeningen.
Ouderen die van hun AOWtje
moeten rondkomen lijden
vaak stille armoede. De banken
roepen: “U kunt nog
zoveel opnemen via uw hypotheek
of persoonlijke lening “
in plaats van: “U kunt u nog
zoveel meer in de schulden
steken.” Tachtigduizend per
jaar verdienen of misschien
vier ton, ben je dan tevreden?
Eén ding is duidelijk: veel
geld hebben is geen garantie
voor een hoge mate van welbevinden.
Maar zorgen over
geldgebrek kunnen echter
het welzijn tijdens een mensenleven
goed verzieken. In
onze workshop gaan wij zelfs
zo ver om de beperkende
percepties over welstand als
een mentale aandoening te
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
beschouwen, een vorm van
ziekte. We vergelijken het
berusten in een gebrek aan
materieel welzijn met een
fysieke aandoening. Een
ieder weet hoe hij zichzelf
van zo’n aandoening kan
bevrijden. Wij bezoeken de
arts, bespreken de klachten,
vernemen de diagnose en
bestrijden vervolgens de aandoening.
Wij vragen ons af
waarom mensen eigenlijk
niet dezelfde stappen ondernemen
om zich van de mentale
klachten over geld te
bevrijden?
Wat is toch de weerstand als
iemand aangeeft zich niet
goed te voelen omdat het
financieel tegenzit? Er rust bij
ons kennelijk een taboe op
het koppelen van welstand
aan welzijn. Van de omstandigheden
waarin het allemaal
materieel (niet) goed loopt
naar de toestand waarin men
gelukkig is. Van wie mogen
we ons niet ‘onwel’ voelen als
we meer welstand nastreven
omdat we die als ontoereikend
ervaren? Er zijn andere
culturen, zoals die van de
Verenigde Staten, waarin een
dergelijk taboe niet algemeen
is. Het kan een calvinistische
invloed zijn die zich bij ons
laat gelden.
Onze mening
Naar onze mening word je
geen beter mens als je met
geldzorgen blijft tobben of als
je jezelf tevreden stelt met
een klein huis of kleine auto,
wetend dat een grotere je
beter doet voelen.
Omgekeerd wordt iemand
geen slechter mens als die
leeft in weelde, net zo min
als iemand die bewust
afstand doet van materieel
bezit. In onze visie is materiële
rijkdom ons aller
geboorterecht!
Vanuit de NLP beginselen
bepaalt het materiële welzijn
slechts onze keuzemogelijkheden
– voor zover die een
prijs in geld kennen - en is
het goed om er veel van te
hebben. Zo stelt geld ons in
staat om ons verder te ontwikkelen
en anderen behulpzaam
te zijn in hun welzijn.
Hiermee stellen wij dat het
voor iedereen waardevol is
om een goed gevoel te krijgen
over je welstand en dat
daarmee je welzijn wordt
gediend.
Onze aanpak
Welstand nastreven mag dus
van ons en we doen onszelf
tekort door daarin beperkingen
te aanvaarden. Vanuit
een besef van eigen verantwoordelijkheid
voor alle
gebeurtenissen in ons leven,
is het nuttig je eigen beperkingen
over geld te onderzoeken.
Bij de deelnemers
aan onze gelddag kijken we
naar hun houding ten aanzien
van materieel en geestelijk
welzijn. Denken zij bijvoorbeeld:
“Geld stinkt” of “Ik
hou van geld”. Wat zijn misschien
de excuses? “Als ik het
talent van andere mensen
had...” of “Als het geluk niet
tegen me was...” Wat zijn de
waarden en overtuigingen?
Hoe staat het met spiritualiteit?
Je kunt dan zeggen:
Onderzoek regelmatig je
levenswaarden. Identiteit:
eigenwaarde, weten wat je
waard bent. Gedrag: durf je
comfortzone te verlaten.
Omgeving: laat je niet ontmoedigen
door negatieve
denkers.
35

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
Veel NLP technieken beginnen
met het identificeren van
de innerlijke weergaven of
representaties die daarbij een
rol spelen. Denk hierbij aan
vragen stellen over de doelen,
de huidige situatie, de
hindernissen en de hulpbronnen.
Dat werkt ook zo bij
geld. Individueel kunnen
geprogrammeerde filters worden
veranderd en met submodaliteiten
kunnen we
beperkende overtuigingen
veranderen. Bij een groep
kunnen we ook andere technieken
aanreiken zoals het
gebruik van affirmaties,
bestaande uit een gedachte
met een uitspraak.
Filters veranderen
“Als je voor een dubbeltje
geboren bent, word je nooit
een kwartje”. Laat dit gezegde
eens goed op je inwerken
en besef welke enorme
impact dit kan hebben op
jouw beleving van welstand.
Een kind dat dit geregeld van
zijn ouders te horen heeft
gekregen, werd als ’t ware
geprogrammeerd om armoede
te aanvaarden. Hoe goed
bedoeld ook van ouders die
een grote schare kinderen
met weinig tevreden moesten
stellen, het is bijna iets om
kwaad over te worden. Elke
actiebereidheid is de bodem
ingeslagen en het werd de
aanleiding om het eigen welzijn
te weren en die van
anderen af te wijzen.
Welstand is losgekoppeld van
welzijn.
Ga voor jezelf na hoe opvattingen
over geld van anderen,
bij jou een rol spelen.
Benoem zo’n filter bij jezelf
en vraag je af hoe die jouw
kijk op welzijn beïnvloedt.
36
Hoe zou het zijn als je onvervormd
kon waarnemen wat
welzijn voor jou betekent?
Wie ben jij om deze vervorming
in stand te houden?
Zorg ervoor dat je een beter
passend beeld maakt van de
werkelijkheid en verander dat
filter zodat het je helpt om
meer materieel bezit na te
streven.
Zintuiglijk veranderen
Daar het onderwerp “Geld”
niet van emoties ontbloot is,
is het interessant om te zien
hoe we daar mee omgaan.
Als we praten over geld hoeven
we maar te kijken naar
iemands lichaamshouding,
beweging, gebaren, enthousiasme
of droefheid. Op wat
voor toon praat iemand,
wordt er gezeurd of is er plezier,
of is er sprake van
tevredenheid. Hoe betaalt
iemand zijn rekeningen, chagrijnig
of neuriënd. We letten
op het taalgebruik en predikaten
zoals; hij zwemt in het
geld, hij is stinkend rijk, knisperende
bankbiljetten, klinkende
munt, hij ruikt het
geld. O ja, hoe doet hij dat?
Misschien moeten we dat
maar snel modelleren. Veel
mensen wijzen naar het zintuig
dat ze innerlijk gebruiken,
ze wijzen naar hun oren
of naar hun buik als ze iets
heel sterk voelen.
Een algemeen bekende techniek
is visualiseren. Ga je
doel visualiseren, maak het
groot en levensecht, duidelijk
en helder en zie de voor jou
belangrijke kenmerken zoals,
welke kleur, geluid en uitstraling
heeft het? Welk gevoel
roept het bij je op?
Overtuigingen
veranderen
Nadat we de overtuigingen in
kaart gebracht hebben en
eventuele weerstanden hebben
gesignaleerd, kunnen we
ook hier aan de slag met NLP
technieken. Denk hierbij aan
het vergroten van keuzes en,
heel belangrijk, het veranderen
van beperkende overtuigingen
die iemand heeft aangegeven.
Deze methode hebben wij in
ons artikel in INzicht nummer
24 uitgebreid toegelicht. Het
is altijd prettig om te horen
dat het welzijn van de deelnemers
na het volgen van de
gelddag, is toegenomen.
Sommige deelnemers meldden
ons opmerkelijke doorbraken
in hun welstandsgroei
en het budgetteren bleek
zeer behulpzaam voor bijna
alle deelnemers.
Tenslotte
NLP bezit vele fantastische
technieken die we kunnen
inzetten ter bevordering van
ons algemeen welzijn en welstand
in het bijzonder.
Ons motto luidt dan ook: May
each day of the week be a
good day.
De auteurs Dick Mink en Freek
Muilwijk van het Centrum voor
Groei en Ontwikkeling GO geven
regelmatig een Gelddag workshop,
in Soesterberg.
Contact auteurs:
dick.mink@chello.nl
muilwijk@wxs.nl
Voor meer info:
www.go-centrum.nl
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Column
In iedere editie hopen we een column te plaatsen, waarin een INzicht-lezer
blijkt geeft van het hebben van inzicht, wijsheid, humor, NLP-begaafdheid,
parate kennis, de gave des woords of affiniteit met een bepaald NLP-specialisme.
In deze editie geven wij het woord aan Jan Damen met “NLP & 65+”.
NLP en 65+
Mijn moeder woont sinds het overlijden van
mijn vader in een aanleunwoning.
Ze heeft het daar redelijk naar haar zin
maar kan nog niet zo goed overweg met
haar eenzaamheid. Nieuwe relaties aanknopen
op haar 85-jarige leeftijd is minder
eenvoudig dan het lijkt, met name omdat
zij tot de groep hoog opgeleide vrouwen
behoort die meer is geïnteresseerd in
cultuur en sociale betrekkingen dan in
“gebabbel over het weer, de kinderen, ziekten
en GTST”.
In de afgelopen jaren heb ik haar vaak verteld
over NLP, het Enneagram en waarden
systematiek. Ze heeft daarover al wat boeken
gelezen en vaak komt er dan zo’n verzuchting:
“Ik zou willen dat ik hierover
eens met anderen van gedachten kon wisselen,
maar ja, hier zitten de meeste vrouwen
achter de T.V. en de mannen houden
zich in hoofdzaak bezig met klaverjassen en
biljarten”.
Na overleg met een welzijnswerker zijn er
enige maanden geleden plannen gemaakt
om een aantal avonden te plannen en daarbij
in te gaan op sociale vraagstukken zoals
die nu in onze maatschappij spelen. Zoals
vragen over de veranderde mentaliteit, de
problemen met de Moslims, de aanslagen
en de onveiligheid zoals die nu wordt ervaren,
etc.
Ik heb op grond van de wensen en gedachten
een flexibel programma opgesteld
waarbij NLP, mens-typen (Enneagram) en
waardensystemen (Graves/ Spiral
Dynamics) de basis vormen.
De eerste avond was een geweldig succes!
27 ‘Oudjes’ waren aanwezig en het niveau
was hoger dan verwacht.
Spelen met submodaliteiten, provocatieve
voorbeelden, laten ervaren hoe “het den-
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
ken” sterk samen hangt met “het voelen”
was, samen met een geweldige interactie,
de basis voor een zeer geslaagde avond.
Hoe komen we aan onze overtuigingen, hoe
denken we; wat hebben we uit onze historie,
ervaring en opvoeding mee gekregen?
Vragen waarover geanimeerd werd gediscussieerd.
Met name het ‘Graves Value Systems’ was
een eye-opener maar toch heel herkenbaar
door de praktische historische referentie en
het zichtbare resultaat in de huidige maatschappij.
Een bijzondere bijeenkomst met mensen
waarvan er bij zijn die de eerste
Wereldoorlog nog hebben meegemaakt!
Mensen die àlles weten over: de Grote
Depressie in de jaren ‘30, de 2e
Wereldoorlog en de wederopbouw van
Nederland…de culturele omslag, de koude
oorlog, het wegvallen van de kerken….
Normen en waarden…
We praatten en werkten met ‘ervaringsdeskundigen’:
het was een superfantastische
avond! De riante beloning voor mij was
(buiten koffie, zelfs cognac en een goede
sigaar) vooral: een weldadig gevoel
of…noem je dat misschien zelfs wel:
een Gevoel van Welzijn?
Jan Damen
(Internationaal NLP-trainer
in zijn instituut EduCare in
Tilburg)
Contact auteur:
educare.nl@net.hcc.nl
Meer info:
www.educare.biz
37

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
‘Werk maakt mensen gelukkiger’
NLP in een loopbaantraining
Het is slecht gesteld met de arbeidsmarkt in Nederland.
Veel werkzoekenden zien de bijstand als een eindstation.
Maar het kan ook anders. De gemeente Hilversum
heeft een uniek traject ontwikkeld om haar bijstandsgerechtigden
aan een baan te helpen, genaamd
Wisselwerk. Zowel het traject als de trainingsaanpak,
gestoeld op NLP, zijn innovatief en blijken in de praktijk
zó succesvol dat andere gemeenten volgen. Bureau
Driewerf uit Eindhoven verzorgt binnen Wisselwerk de
loopbaantrainingen. Directeur Marianne Driessen doet
verslag over de werkmethode aan de hand van een
gesprek met twee van haar trainers: Sabina Meiling, die
de inhoud van de training grotendeels ontwikkelde, en
Hein Siebers. Beide zijn NLP-master.
Waarom wordt iemand
werkloos?
Tijdelijk zonder baan zitten,
kan iedereen overkomen. Als
het economische tij tegenzit
bijvoorbeeld, of als je pech
hebt bij een reorganisatie.
Belangrijker is de vraag:
waarom blijft iemand werkloos?
Na een ontslag gaan
mensen vaak op een vervelende
manier weg bij een
werkgever. Vervolgens gaan
ze op een klassieke manier
solliciteren en volgt afwijzing
na afwijzing. Deze negatieve
ervaringen gaan zichzelf versterken.
En zo gaan ze de
sollicitatiegesprekken in. Ze
verwachten niets goeds en
dan gebeurt er ook niets
goeds; self fullfilling
prophecy. Patronen zetten
zich vast, mensen raken verstard
en kunnen niet meer bij
hun eigen mogelijkheden
komen. Mensen trekken vervolgens
conclusies op identi-
38
teitsniveau: ‘werkgevers
moeten mij niet’ of ‘ik ben
niets waard op de arbeidsmarkt’.
Zo worden ze langdurig
werkloos.
Kun je aan de hand van
metaprogramma's een
typische deelnemer aan
de training beschrijven?
Natuurlijk is het verhaal voor
iedere deelnemer anders,
maar er zijn wel patronen.
Veel werklozen zijn reactief in
plaats van proactief. Ze praten
veel, maar doen weinig.
Ook wat betreft werk zoeken.
De oorzaak van hun werkloosheid
leggen ze buiten
zichzelf, een externe locus of
control. Zijzelf kunnen er
niets aan doen; de maatschappij
is rot of werkgevers
deugen niet. Zeker als mensen
wat langer zonder werk
zitten, leren ze zich in deze
slechte situatie staande te
houden. Ze handhaven zich.
Marianne Driessen, Sabina Meiling en Hein Siebers
Hun problemen blijven, maar
het is allemaal niet erg
genoeg om in actie te
komen. Er is weinig motivatie
om iets te veranderen.
Denken in opties is er niet
bij, het gaat om procedures
en problemen. ‘Hoe behoud
ik mijn uitkering, want solliciteren
lukt toch niet.’ Over de
toekomst denken de meeste
werklozen niet na. Er is geen
doel, mensen willen alleen
weg van hun problemen. Ze
zitten in het verleden of in
het problematische nu.
Hoe pak je zo'n complexe
situatie aan?
Een dergelijke situatie verander
je niet van de ene op de
andere dag. Er zijn een heleboel
zaken die we moeten
aanpakken. Daarom duurt de
training negen dagen, verspreid
over drie weken. Dat
is behoorlijk lang en intensief.
Daarna volgt nog een
ander traject, dat een jaar in
beslag kan nemen.
Vertel eens iets meer
over de methoden en
technieken die jullie
gebruiken.
Allereerst proberen we oude
patronen te doorbreken. De
eerste week van de training
mogen de deelnemers niet
over werk praten en mogen
ze niet solliciteren. Dat vinden
ze heel raar, want ze
verwachten dat ze dat juist
wel moeten doen. We geven
ze paradoxale opdrachten.
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Vanuit de verbazing en verwarring
van de deelnemers
gaan wij aan de slag. Alle
energie die eerst in het handhaven
van hun situatie ging
zitten, richten we op iets
anders. Langzaam weken we
oude overtuigingen los en
proberen daar nieuwe voor in
de plaats te zetten.
Deelnemers gaan nadenken
over hun toekomst. Niet
alleen over hun werkende
leven, maar ook over hun
privé-leven.
We kijken naar dingen die ze
goed kunnen. We praten niet
over wat er allemaal mis is
gegaan in het verleden. Dat
versterkt alleen maar hun
oude patroon van werkloos
zijn en dat werkt niet.
Hoe komen metaprogramma’s
aan bod in
de training?
Op allerlei manieren activeren
we metaprogramma's.
We zorgen voor afwisseling
door veel verschillende
opdrachten te geven. Die
opdrachten lopen weer door
elkaar. We werken op bewust
en op onbewust niveau. Zo
gebruiken we Milton-taal. We
hebben het nooit over werklozen,
maar over werkzoekenden.
We vertellen verhalen,
doen lichaamsoefeningen
en laten muziek horen. We
maken gebruik van de Atlas
van de belevingswereld, die
werkt met metaforen, en van
diverse spellen, waaronder
het Waardenspel. Soms doen
we oefeningen gebaseerd op
systemisch werken.
Verder komen er regelmatig
gasten in de training, zoals
vertegenwoordigers van de
vervolgtrajecten en mensen
uit het bedrijfsleven.
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Aanpak van Wisselwerk
Nadat iemand een aanvraag voor bijstand heeft gedaan, krijgt
hij of zij een periode van maximaal twee maanden waarin ze zelf
op zoek kunnen gaan naar een betaalde baan. Het CWI begeleidt
de werkzoekende daarbij. In dit stadium wordt de aanpak
van Wisselwerk en de loopbaantraining van de Wisselwerk
Academie al aan de klant duidelijk gemaakt. Als er tegen het
eind van de vrije zoekperiode geen zicht is op een betaalde
baan, volgt een gesprek met de klantmanager van de gemeentelijke
sociale dienst. De klantmanager geeft voorlichting over het
vervolgtraject en wijst de bijstandsgerechtigde op het verplichte
karakter van de drieweekse loopbaantraining. Alle nieuwe bijstandsgerechtigden,
onafhankelijk van bijvoorbeeld werkervaring,
opleidingsniveau of leeftijd, nemen deel aan de training.
Uitgezonderd zijn alleen verslaafden en psychiatrische patiënten.
Na de training krijgen de deelnemers, afhankelijk van hun
afstand tot de arbeidsmarkt, een vervolgtraject aangeboden.
Dat traject kan bestaan uit een arbeidsovereenkomst bij een verloningsbedrijf,
een werkstage of een activiteit in het kader van
sociale activering.
Jullie werken ook met
acteurs.
Onze acteurs zijn geen mensen
die typetjes spelen met
hoedjes en sjaaltjes. We hebben
het ook niet over rollenspellen,
maar over sociaal
interactiedrama. Normaal
neemt de acteur een rol op
zich en moet de deelnemer
daarop reageren. Bij ons gaat
het precies andersom. De
deelnemer bepaalt het
gedrag van de acteur. De
acteur reageert op wie er
tegenover hem zit.
Deelnemers leren enorm veel
van het werken met acteurs.
Ze leren observeren, interpreteren,
feedback geven en
reflecteren op het eigen
gedrag. Ze zien dat ze soms
maar iets kleins hoeven te
veranderen, om een groot
effect te bereiken.
Uiteindelijk leren ze wat het
effect is van hun gedrag en
wat de betekenis is van hun
communicatie.
Wat is het doel van de
training?
Het hele project is erop
gericht dat mensen een
betaalde baan vinden.
Tijdens de training zoeken de
deelnemers een doel dat binnen
hun mogelijkheden ligt
en dat op korte termijn financiële
onafhankelijkheid biedt.
Op lange termijn kunnen ze
daarna hun dromen gaan
realiseren. Mensen leren zo
accepteren dat ze tijdelijk in
een fabriek dozen moeten
inpakken om hun droom van
een eigen zaak dichterbij te
brengen. We leren de werkzoekenden
in hun kracht te
staan en hun overtuigingen
te herkaderen.
We zijn er van overtuigd dat
het hebben van een betaalde
baan mensen gelukkiger
39

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
maakt. Werk staat namelijk
voor een hoop andere zaken,
zoals vrijheid en onafhankelijkheid.
Het betekent voor
sommige mensen dat ze hun
familie in hun thuisland weer
kunnen bezoeken, dat ze op
vakantie kunnen of hun kinderen
een betere toekomst
kunnen bieden. Voor een
deelnemer uit de training
betekende het vinden van
een baan dat hij zijn zwangere
vrouw naar Nederland kon
laten komen. Dan is een
baan duidelijk een middel om
een hoger doel te bereiken.
Lukt het ook wel
eens niet met een
deelnemer?
Ja hoor, af en toe komen we
mensen tegen die vast zitten
in hun situatie en er geen
enkel voordeel in zien om
iets in hun leven te veranderen.
Ze hebben genoeg te
eten, een dak boven hun
hoofd en zekerheid over hun
eigen situatie. Zoals Toon,
een grootmeester in het vasthouden
van zijn eigen patronen.
Voor iedere oplossing
die hem werd aangereikt,
wist hij een nieuw probleem
te formuleren. Maar ook hij is
veranderd na drie weken training,
zijn wereld is groter
geworden. Maar hij gaat pas
iets doen als alle andere
wegen zijn afgesloten. Daar
gaat zijn klantmanager nu
mee aan de slag.
Bij dit project zijn veel
mensen betrokken. Van
medewerkers van het
opleidingsbureau tot
klantmanagers en van
directieleden van de
sociale dienst tot medewerkers
van de vervolgbedrijven.
40
Hoe houd je iedereen
'aligned'?
We hebben commitment voor
onze aanpak bij het management
van de sociale dienst.
Ze zijn bijvoorbeeld altijd op
een informele manier aanwezig
bij de certificaatuitreiking
aan het eind van de training
en stellen opleidingslokalen
ter beschikking tussen hun
eigen werkruimtes. Dat is
uniek.
Maar alle betrokkenen hebben
geïnvesteerd in de
samenwerking. Er zijn voorlichtingsbijeenkomsten
en
trainingen gehouden. Er is
wekelijks overleg en de lijnen
zijn kort. Iedereen, van de
baliemedewerker tot de top,
weet waar we mee bezig zijn.
In de training zit iedereen op
een lijn doordat zowel de
trainers als de acteurs een
NLP-achtergrond hebben. We
spreken allemaal dezelfde
taal en snappen wat er met
een oefening bedoeld wordt.
Bijvoorbeeld op welk logisch
niveau we aan het werk zijn
of welk metaprogramma we
met een oefening activeren.
Daarnaast is er nog iets
anders dat alle mensen bindt
die aan dit project meewerken:
ze houden van mensen.
De een noemt het een zacht
plekje voor werkzoekenden,
de ander spreekt van passie
voor reïntegratie of het gunnen
van overvloed aan mensen
die het niet gemakkelijk
hebben. Maar iedereen heeft
dezelfde instelling en werkt
daardoor mee aan het slagen
van het project.
Contact auteurs via:
marianne@driewerf.nl
info@smeiling.nl
heinsiebers@home.nl
www.driewerf.nl
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Jesse van Tuijl
NLP &
Bedrijfsfysiotherapie
Fysieke belasting en
welzijn
Bij het bevorderen van welzijn
kun je niet om het aandeel
van fysieke belasting
heen.
Het psychische en het fysieke
welzijn hangen zo samen dat
ook de aandacht voor beiden
belangrijk is tijdens het
begeleiden van clienten.
Steeds meer arbeids- en
bedrijfsfysiotherapeuten zien
NLP als toegevoegde waarde
binnen hun begeleiding en
behandeling. Aangezien fysiotherapeuten
veel te maken
hebben met het individueel
begeleiden van patienten,
gaan zij vaak ook gemakkelijk
met NLP technieken om
en kunnen zij gesprekstechnieken
direkt toepassen in
hun dagelijks werk. Doordat
bedrijfsfysiotherapeuten met
name preventief werkzaam
zijn, is NLP helemaal goed in
te passen in het dagelijks
werk.
Veel fysieke klachten ontstaan
natuurlijk uit bepaalde
patronen in het dagelijks
prive leven en binnen het
werk. De bedrijfsfysiotherapeut
die in NLP onderlegd is,
heeft meer mogelijkheden
om de client te begeleiden
naar werkgedrag dat de
fysieke klachten kan verminderen
en dus het welzijn verhogen.
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Bedrijfsfysiotherapeutisch
spreekuur
NLP geeft mij in mijn beroep
als bedrijfsfysiotherapeute
veel meer diepgang en tegelijkertijd
meer verbreding.
Bij een van mijn opdrachtgevers
(een leverancier van
kantoorartikelen) houd ik met
regelmaat een bedrijfsfysiotherapeutisch
spreekuur.
Verandering in
mentaal welzijn
hangt sterk samen
met fysiek welzijn
Naast preventieve trainingen
fysieke belasting is dit
spreekuur erg inspirerend
voor mij. Dit is de reden dat
ik een eigen bedrijf heb:
opdrachten kunnen doen
waarin ik mijn passie kwijt
kan. Mensen begeleiden in
het met meer plezier en
klachtenvrij hun werk kunnen
uitvoeren en daardoor/daarnaast
een privéleven naar
tevredenheid kunnen leven.
Medewerkers ervaren met
beginnende klachten een
lagere drempel om naar een
bedrijfsfysiotherapeut te gaan
dan meteen naar de bedrijfs-
arts. Zeker met beginnende
klachten hebben veel medewerkers
het idee dat er nog
niet echt iets aan de hand is.
Bij deze organisatie waar veel
medewerkers in een magazijnfunctie
werken, is het de
bedoeling dat medewerkers
steeds vaker in een vroeg
stadium gaan herkennen als
er dysbalans is tussen de
belasting en belastbaarheid.
Daarvoor is het belangrijk dat
de bedrijfsfysiotherapeut contact
heeft met de bedrijfsarts,
leidinggevenden en
natuurlijk de P&O afdeling.
In het bedrijfsfysiotherapeutisch
spreekuur krijg ik dus
medewerkers te zien die in
het algemeen beginnende
rugklachten en/of nek-schouder-armklachten
hebben. Een
andere mogelijkheid is dat
medewerkers na of in een
periode van ziekteverzuim
begeleiding kunnen gebruiken
om hun werk weer uit te
kunnen voeren.
Binnen het spreekuur zag ik
dat de fysieke aanpassingen
in werkomgeving en werkgedrag
bij veel medewerkers
beduidend resultaten in
klachtenvermindering opleverden.
Echter bij een aantal
medewerkers bleek dat
bepaalde waarden en overtuigingen
hen in de weg stonden
om gezond werkgedrag
te vertonen.
41

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
42
Fysiotherapie
Fysiotherapeuten zijn gericht op fysieke klachten als gevolg
van dysbalans tussen belasting en belastbaarheid. Naast het
behandelen van klachten is er in de loop van de jaren steeds
meer aandacht gekomen voor de eigen verantwoordelijkheid
van de patiënt. De bijgeschoolde fysiotherapeut stimuleert
actieve coping, i.p.v. zich alleen te richten op symptoombestrijding.
Arbeidsfysiotherapie
Een aantal fysiotherapeuten richten zich meer op arbeidsgerelateerde
klachten: hiervoor is de opleiding arbeidsfysiotherapie
ontwikkeld. De arbeidsfysiotherapeut is opgeleid om
een patient met arbeidsgerelateerde klachten beter te kunnen
begeleiden. Zij hebben kennis van hoe een werkplek
eruit moet zien. Door een bezoek aan de werkplek ziet de
arbeidsfysiotherapeut welke werkwijze een patient heeft en
kan dus de revalidatie en begeleiding beter toespitsen.
Bedrijfsfysiotherapie
Hiernaast is een andere specialisatie binnen de beroepsgroep
Fysiothepie ontstaan: de bedrijfsfysiotherapeuten. Een
bedrijfsfysiotherapeut houdt zich bezig met adviseren binnen
een bedrijf aan leidinggevenden en medewerkers op het
gebied van fysieke belasting.
Daarnaast houden zij bedrijfsfysiotherapeutische spreekuren
binnen bedrijven om medewerkers met (beginnende) klachten
te adviseren. Belangrijk hierbij is het werkgedrag en/of
de werkomgeving zodanig aan te passen, dat de klachten verminderen
of verdwijnen. Al deze werkzaamheden zijn vaak
onderdeel van een integraal advies in fysiek beleid.
Er is dus wat overlap in de functies arbeidsfysiotherapie en
bedrijfsfysiotherapie, aangezien de bedrijfsfysiotherapeut
ook werkplekonderzoeken uitvoert. Een verschil is dat de
bedrijfsfysiotherapeur naast het individuele werkplekadvies,
ook gespecialiseerd is in organisatieadvies en ontwerp en
uitvoering van groepstrainingen op gebied van fysieke belasting.
Er is ook nog een aantal bedrijfsfysiotherapeuten die
organisatieadvies en training combineren met arbeidsfysiotherapie.
Landelijk zijn bedrijfsfysiotherapeuten georganiseerd binnen
de Nederlandse Vereniging voor BedrijfsFysiotherapie
Voor de medewerkers waar
de “fysieke insteek” niet voldoende
effect bereikte, heb ik
toen een coachtraject voorgesteld
bij de leidinggevenden
en de P&O afdeling.
Intussen is er al een behoorlijk
aantal medewerkers
“mentaal” begeleid. Door
deze benadering waarin NLP
interventies en gesprekstechnieken
gebruikt worden,
krijgt de medewerker inzicht
in diepere oorzaken van
zijn/haar fysieke klachten.
Hierdoor verandert het klachtenpatroon
voor velen sterk.
Een mooi resultaat aangezien
velen van hen al jaren fysieke
klachten hadden en dat
gewoon waren gaan vinden.
De uitdaging voor mij binnen
dit bedrijf ligt in het feit dat
een groot gedeelte van de
medewerkers weinig opleiding
heeft genoten. Hierdoor
is het belangrijk om alle
interventies op een zodanige
manier te beschrijven en te
benoemen dat het voor de
medewerkers duidelijk is. De
lager opgeleide medewerker
heeft bijvoorbeeld vaak nog
niet zo’n grote woordenschat
om een beschrijving van
zijn/haar waarden te geven.
Veel medewerkers hebben tot
dan toe niet heel bewust
geleefd. Dit maakt het uitdagend
voor mij en is er regelmatig
wat improvisatie nodig
binnen de “oefeningen”. Die
afwisseling met NLP maakt
voor mij het vak bedrijfsfysiotherapie
zo interessant.
Het mooie van het spreekuur
is dat het bedrijf het beleid,
in relatie tot fysieke belasting
en welzijn, daarmee meer
uitgedragen kan worden. Nog
mooier is dat daardoor minder
ziekteverzuim ontstaat of
het ziekteverzuim laag blijft.
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Wat bij een aantal medewerkers
van het magazijn bepalend
is voor hun fysieke welzijn,
is het feit dat men een
aantal orders moet verzamelen
(“order picking”) op een
dag. Hoewel de leiding
natuurlijk blij is met medewerkers
die veel “regels”
maakt (veel orders picken:
dozen vullen met artikelen
voor de klant), heeft men liever
op lange termijn gezonde
medewerkers. Men probeert
dan ook zoveel mogelijk
medewerkers met klachten in
te delen bij lichtere werkzaamheden.
Daarnaast probeert
men medewerkers die
veel van zichzelf eisen, wat af
te remmen. Echter hoe meer
orders op hen wachten, des
te meer wordt de werkdruk
door een aantal ervaren.
Zoals velen vertonen zij daardoor
ook ander werkgedrag;
werkgedrag dat meer risico
geeft op klachten.
Heel wat medewerkers binnen
zo’n coachtraject hebben
in hun leven een duidelijke
overlevingsstrategie opgebouwd,
van hard werken om
eigenwaarde te verdienen en
zelfvertrouwen te krijgen. De
interventies zijn dan ook
gericht op het verkrijgen van
inzicht hierin en hoe het
werkgedrag aan te passen
(dit heeft natuurlijk ook
gevolgen in het privé leven
van de medewerker).
Mooi is om teruggekoppeld te
krijgen van leidinggevenden
dat de gecoachte medewerker
beduidend anders met
werkdruk omgaat en eerder
hulp vraagt waar nodig.
Ook dit is positief voor de
manier van omgaan van de
leidinggevende met de medewerkers.
Dat is ook het
mooie van het spreekuur in
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
combinatie met de coachtrajecten:
als bedrijfsfysiotherapeut
houd je contact met de
medewerkers, waardoor zij
een steuntje in de rug ervaren,
maar het uiteindelijk wel
zelf doen.
Verandering in mentaal welzijn
hangt dus sterk samen
met fysiek welzijn. Een
bedrijfsfysiotherapeut (zeker
met NLP ervaring) is naar
mijn mening de optimale persoon
om in te zetten in
bedrijven waar de combinatie
van werkdruk en fysieke
klachten veel voorkomt.
Zij kunnen naast de individuele
begeleiding ook beleidsmatig
advies geven zodat
ziekteverzuim verminderd
wordt. Ook kan natuurlijk
naar een combinatie gekeken
worden van een arbeidsfysiotherapeut
met een coach,
waarbij de arbeidsfysiotherapeut
zich richt op het fysieke
aandeel en de coach hulp
biedt bij het mentale gedeelte.
Ik ben persoonlijk erg blij
met het feit dat ik beide
onderdelen mag “aanpakken”,
dit brengt voor mij meer eenheid,
waardoor ik steeds
meer in lijn met mijn missie
kan werken en leven.
En dat… schenkt vooral een
gevoel van wel zijn!
Jesse is zelfstandig gevestigd
Geregistreerd Bedrijfsfysiotherapeute
(www.arbofysiek.nl) en
vice-voorzitter van de
Nederlandse Vereniging voor
Bedrijfsfysiotherpeuten
(www.nvbf.nl)
Contact auteur:
jvtuijl@arbofysiek.nl
43

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
Afslanken met je hoofd? Ja natuurlijk!
Overal waar het gaat over
het bereiken van doelen kunnen
de mogelijkheden die
NLP te bieden heeft worden
toegepast.
Zo ook bij de behandeling
van mensen met overgewicht
en eetstoornissen.
Eerste ervaringen
De eerste ervaring met
“Afslanken met je Hoofd” is
een heel persoonlijke.
Tijdens mijn NLP Masteropleiding
opperde ik tijdens
een oefensessie op een hete
zomeravond om mijn zojuist
gestelde doel, een aantal
kilo’s afvallen, in te zetten als
onderwerp. Na een integratie
van conflicterende overtuigingen
bleek het afvallen verbluffend
eenvoudig te zijn.
Zonder speciale dieetvoorschriften,
bleek ik in staat tot
een gezonde leefwijze waar
ik geheel achter stond. Het
koste geen moeite en het
voelde niet als volhouden.
Mijn doel was helder en mijn
overtuigingen waren congruent.
Het gewenste gedrag
vloeide daar als vanzelf uit
voort. Vanuit deze ervaring
was mijn interesse gewekt
voor het werken met eetstoornissen
en NLP.
Daarnaast kwam ik in mijn
coachingspraktijk vaak mensen
tegen waarbij overgewicht
het gevolg bleek te zijn
van een dieper liggende oorzaak.
De hulpvraag bij aanvang
van de coaching was
dikwijls een andere.
Vanuit deze ervaringen heb ik
44
eigen technieken ontwikkeld
en is een werkwijze gegroeid
op basis van NLP en
Imaginatie die tot goede
resultaten leidt.
Overtuiging stuurt
gedrag!
Juist bij gewichtsproblematiek
blijkt overduidelijk de
invloed van overtuigingen op
eetgedrag en volhouden van
een veranderde, gezonde
leefwijze. Het opruimen van
belemmerende overtuigingen
heeft zijn effect op het totale
gevoel van welbevinden van
de cliënt.
De juiste overtuiging
is de basis van
waaruit je met Hart
en Hoofd op een
gezond gewicht kan
komen en blijven
Veel aandacht is nodig om
deze overtuigingen op te sporen
en bespreekbaar te maken.
Hierdoor ontstaat ook zicht
op het soort eetprobleem dat
er speelt en of er sprake is
van een
- Lijngerichte eter
- Emotie eter
- Extern gerichte eter
Bij deze verschillende soorten
Shakti van der Zeeuw
eters bestaan bijbehorende
subjectieve ervaringen en
belemmerende overtuigingen,
die het probleem in stand
houden ondanks de nieuwste
diëten en afslankprogramma’s.
Het positief steunen van de
cliënt bij zijn/haar zoektocht
naar de gewenste overtuiging
is vervolgens van groot
belang. Als coach is het
essentieel naast de persoon
te staan en een gevoel van
begrip en veiligheid te creëren,
in plaats van een extra
vijand te worden in een
wereld die toch al zoveel oordelen
heeft over zijn/haar
gewicht.
Als NLP-coach stel ik niet het
gewicht centraal, maar het
welbevinden van de mens als
geheel.
Onderzoek, Begrip en
Actie
Mijn werkwijze kent de volgende
fasen: onderzoek,
begrip en actie.
In de onderzoeksfase onderzoekt
de cliënt wat zijn/haar
doel is, waar de hindernissen
liggen en welke overtuigingen
hierbij een rol spelen.
In deze fase werken we
tevens aan het creëren van
een veilige plek in hem/haar
zelf. Het vinden van een
basis in jezelf, geeft de
kracht om aan verandering te
beginnen. Ook een aantal
vooronderstellingen en principes
van NLP komen hier uitvoerig
aan de orde als uit-
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
gangspunt van waaruit hij/zij
kan werken.
Begrip van de persoon voor
zichzelf en begrip voor
hem/haar van de coach zullen
het veranderingsproces
ondersteunen. Rapport en
respect zijn hier de sleutelwoorden.
Pas als dat vertrouwen
er in voldoende mate is,
kan de stap gezet worden
naar actie.
In deze actiefase kan gebruik
gemaakt worden van vele
NLP technieken zoals re-imprinting,
reframing en integratie
van conflicterende overtuigingen.
Daarnaast maak ik
veelvuldig gebruik van GIP’s,
en (geleide) visualisaties/
imaginaties.
De juiste overtuiging is de
basis van waaruit je met Hart
en Hoofd op een gezond
gewicht kan komen én blijven.
Combinatie met een
gezonde leefwijze!
Zoals ook uit het onderzoek
van Ouwens blijkt (zie
kader), is het uitsluitend volgen
van diëten niet echt succesvol.
Vanuit mijn visie en ervaring
is de basis van een gezonde
leefwijze vooral gelegen in
het hebben van de juiste
overtuigingen, in combinatie
met kennis over voeding en
beweging. Voorlichting over
de verschillende aspecten van
een gezonde leefwijze is een
goede aanvulling op het werken
op overtuigingsniveau.
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Workshops
Sinds twee jaar geef ik
samen met Netty van
Kaathoven, diëtiste en NLP
Master, de volgende workshops
aan diëtisten:
- Afslanken met je Hoofd
- Vrij van Eetverslaving
De reacties die we uit deze
groepen ontvangen, en die
gestoeld zijn op ervaringen in
de diëtistenpraktijk, hebben
ons steeds duidelijker
gemaakt dat onze benadering
(een combinatie van overtuiging+kennis)
resultaat oplevert,
zowel voor de korte als
de lange termijn.
Binnenkort geven wij op uitnodiging
van de NVNLP een
workshop waarin u met onze
werkwijze kennis kunt
maken.
Shakti van der Zeeuw werkte
jarenlang als manager op het
snijvlak van Overheid en
Gezondheidszorg en werkt nu
als trainer en coach vanuit haar
eigen bureau Nieuw-Perspectief.
Contact auteur :
T: 06 48 422 137
E: shakti@nieuw-perspectief.info
Voor meer info:
www.nieuw-perspectief.info
Dieet helpt slechts kleine groep
Een dieet helpt slechts een kleine
groep te zware mensen. Voor
veruit de meeste zwaarlijvigen
zijn andere maatregelen, zoals
gedragstherapie, nodig om de
zozeer verlangde slanke lijn te
veroveren.
Dat blijkt uit een onderzoek
waarop de Nijmeegse geestelijk
gezondheidskundige M. Ouwens
op 10 maart aan de Radboud
Universiteit in Nijmegen promoveert.
Volgens Ouwens is lijnen
voor heel veel mensen met overgewicht
juist contraproductief.
Het gevaar is niet denkbeeldig
dat het vermageringsdieet uiteindelijk
juist tot overeten en
dus nog meer gewicht leidt.
Ouwens deed testen met ruim
vierhonderd willekeurige vrouwen,
die tijdens het onderzoek
niet op dieet waren. "Het is
bekend dat veel vrouwen zogenoemde
emotionele eters zijn,
die gevoelens van onbehagen
wegeten met iets lekkers.
Mannen horen vaker bij de
groep externe eters, mensen die
de verleiding van uitgestald lekkers
niet kunnen weerstaan. Uit
mijn testen is gebleken dat
mensen die opvallend veel aten
uit beide groepen afkomstig
waren. Overeten treedt dus op
bij emotionele en externe eters
en daarom zullen zij weinig baat
hebben bij een vermageringsdieet."
Ouwens denkt dat cognitieve
gedragstherapie wel succesvol
kan zijn
In de vrouwenbladen zie je wel
af en toe tips en adviezen om af
te vallen buiten een dieet om.
Zoals een cadeautje kopen als
je je niet goed voelt in plaats
van een gebakje. Of boodschappen
doen met een volle maag.
Maar blijkbaar slaat dat nog niet
voldoende aan.
Bron: Diverse dagbladen
45

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
Ghata Roozen
De Rode Schoentjes
Door de jaren heen echter
ontdekte ik ook dat veel huidige
verlangens hun wortel
hebben in onze geschiedenis.
En dat wanneer je niet bij de
wortel van de gewenste verandering
komt er eerder honger
naar meer kan ontstaan
dan dat de realisatie je echt
vervult.
In Nederland hebben we
mogelijk geen echte honger
meer naar voedsel zoals in
ontwikkelingslanden, de symbolische
honger naar meer en
meer is terug te vinden in
veel facetten van onze
samenleving en in heel ons
huidige economische bestel.
Misschien heeft het te maken
met het gegeven dat ik ouder
word en besef dat ik veel
deel heb genomen. Het is tijd
geworden om het evenwicht
te herstellen en de focus te
verleggen naar het bijdragen
van mijn deel.
In het werken met NLP, individueel
en binnen de opleidingen,
staat dan ook meer
en meer de vraag centraal of
we bij de gewenste realisatie
uiteindelijk wel varen. Doet
het ons deugd? Simpelweg
omdat als wij ons wel bevin-
46
Binnen NLP vertrekken we vaak vanuit een verlangen zoals bijvoorbeeld
het verlangen naar verandering. Wat wil je precies? Hoe weet je dat je
realisatie vorm krijgt? Met wie, waar en wanneer wil je x? Wat
hield je tegen? Zo maar wat vragen uit het zogenaamde
Outcome-model op weg naar het
realiseren van gewenste resultaten.
Dankzij dit model en andere NLP-technieken
kregen we al veel moois voor elkaar. En
zeker de eerste jaren dat ik NLP gebruikte was ik zeer
enthousiast: er was zoveel maakbaar.
den, als het ons deugd doet,
we als mensen een natuurlijke
neiging hebben om daarvan
te delen. Laat ik vertellen
over de rode schoentjes …..
Toen ik laatst weer eens op
zoek was naar de juiste
schoenen bij het pak dat ik
droeg, schakelde ik spontaan
terug naar het verleden.
Onder de trap in mijn ouderlijk
huis was een kast. Veel
mensen noemden dat een
trapkast, maar wij hadden
het over het schoenenkastje.
Naast een schort aan een
haak, de stofzuiger en een
mandje met poetsmiddelen,
bestond de inhoud van de
kast vooral uit een hele grote
verzameling schoenen. En
niet omdat we met zoveel
mensen waren, maar omdat
vooral mijn moeder veel
schoenen had.
Ik kan me herinneren dat we
daar toen wel eens over
mopperden. Wij elk maar één
paar (en lang niet altijd een
nieuw paar) en mama die
altijd maar schoenen te kort
leek te komen. Terwijl er toch
zo veel stonden die alleen
aan haar voeten pasten.
Zo hervond ik mezelf al sorterend
en kiezend uit m’n
eigen - inmiddels grote - verzameling
schoenen. Er zijn
zwarte, bruine, blauwe, groene
en grijze stappers. Maar
wat me opvalt is de enorme
hoeveelheid van allerlei soorten
rood schoeisel: veterschoenen,
klassieke en hippe
instappers, Birkenstocks,
pumps, wandelschoenen,
laarzen… en zelfs de pas
gekochte loopschoenen hebben
opvallend veel rood.
Een gemodelleerde tic of, in
gewoon Nederlands, een
onbewust patroon dat ik
afkeek en overnam van mijn
moeder? Waardoor ik nog
steeds, als ik niet alert ben,
een winkel binnen stap en
thuiskom met weer een paar
nieuwe schoenen die ik niet
nodig heb.
Het zette me aan het denken
en bleef me bezig houden.
Wat ’zeggen’ al die schoenen
en dan vooral die rode schoenen
over mij? Wat vervullen
ze eigenlijk voor mij? Welk
verlangen zit daar onder?
Het hele proces waarbij ik
onderzocht wat me steeds
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
weer deed thuis komen met
nieuwe rode schoenen lijkt op
het proces van kerntransformatie:
doorvragen tot het
oorspronkelijke verlangen
zich onthullen wil.
Bij mij ging dat zo: als ik die
nieuwe schoenen koop val ik
op. Als ik opval word ik
gezien. Als ik gezien word
mag ik misschien wel meedoen.
Als ik mee mag doen
kan ik dansen. Als ik dansen
kan voel ik me leven…en het
leven danst in mij ….we vieren
het bestaan….en niet ik
maar de dans zèlf nodigt
iedereen uit om mee te dansen….elke
keer weer.
De Amish people hebben een
mooie attitude heb ik me
laten vertellen. Bij nieuwe
ontwikkelingen of nieuwe uitvindingen
vragen ze zich af
of het God zal dienen. Deze
attitude, eventueel met een
kleine verbale wijziging qua
tekst, is naast de techniek
om niet vervulde verlangens
te neutraliseren, een prachtige
leidraad om door te gaan
tot alleen de dans nog overblijft…
Het ervaren van die uitnodiging
die we meekregen bij
onze geboorte…Wel Zijn in
de meest pure vorm.
Ghata Roozen werkt als internationaal
NLP-trainer, Health
Practitioner en Personal Coach
en is verantwoordelijk voor de
activiteiten van het opleidingsinstituut
van Heart Systems
Nederland.
Contact auteur:
info@heartsystems.nl
Voor meer info:
www.heartsystems.nl
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Knipselrubriek
Opmerkelijke berichten uit de samenleving
Bewijs voor biochemisch effect van nepmedicijnen
Nepmedicijnen stimuleren in de hersenen de aanmaak van lichaamseigen
pijnstillers. Dat blijkt uit een onderzoek dat op 23 augustus is verschenen
in The Journal of Neuroscience.
"De bevindingen weerspreken de gedachte dat het placebo-effect
alleen maar psychologisch is", stelt onderzoeker Jon-Kar Zubieta van
de Universiteit van Michigan in Ann Arbor.
De onderzoekers gaven veertien mannelijke vrijwilligers een injectie
met een zoutoplossing in de kaakspieren. Aangezien de hersenen
onmiddellijk aan het werk gingen om de pijn te verdoven, verhoogden
de onderzoekers de dosis om de pijn op peil te houden. Toen de proefkonijnen
hoorden dat ze een pijnstiller kregen (wat een fopmiddel
was), bleek het lichaam zich nog beter tegen de pijn te weren.
De hersenscans die werden uitgevoerd, lieten zien dat na toediening
van het placebo het opiatensysteem op volle toeren ging werken. Een
hersenscan maakt de stofwisseling in de hersenen zichtbaar.
Het placebo-effect is al lang bekend. Niet alleen nepmiddelen maar ook
nepoperaties kunnen bepaalde klachten verhelpen. Waarom nepmiddelen
werken, was nog niet duidelijk. Tot nu werd aangenomen dat het
effect alleen maar psychologisch was.
Eerder deze zomer hadden onderzoekers aangetoond dat placebo's tot
hersenactiviteiten leiden die tot doel hebben onaangename gevoelens
te vermijden. Daarbij zou de mentale gesteldheid van patiënten een
belangrijke rol spelen. Mensen die veel vertrouwen en hoge verwachtingen
ten aanzien van medicijnen hebben, zouden er meer bij gebaat
zijn.
Telegraaf, 25-08-‘05
Nederlanders hebben massaal spijt
Nederlanders hebben spijt. 86 procent betreuren de keuzes die ze in
hun leven hebben gemaakt. Vooral in de liefde, blijkt uit een onderzoek
van Psychologie Magazine
In het septembernummer 2005 meldt Psychologie Magazine dat de
partnerkeuze nummer één staat in het spijtonderzoek, gevolgd door
opleiding en persoonlijke ontwikkeling. Aan het onderzoek deden 640
mensen mee. Slechts 14 procent zou precies dezelfde keuzes maken,
als ze hun leven over mochten doen.
Amerikanen, zo bleek uit soortgelijk onderzoek, betreuren vooral de
keuze van hun opleiding en carrière. Liefde staat pas op de derde
plaats. Mensen die aan het Nederlandse onderzoek meededen, hebben
op lange termijn vooral spijt van de dingen die ze hebben nagelaten.
Maar op korte termijn, de afgelopen twee weken, betreuren ze
juist meer dingen die ze hebben gedaan. Als voorbeeld van dat laatste
wordt vaak genoemd: onaardig geweest tegen mijn partner.
47

48
De dreiging van hoger beroep tegen de gunstige uitspaak
Gerechtshof inzake “aftrekbaarheid NLP-opleidingen” (juli
2005) is definitief van de baan:
(Onderstaande tekst is woensdag 14 september 2005 gepubliceerd
op de website van het Ministerie van Financiën)
IB: Kosten opleiding NLP aftrekbaar
De staatssecretaris laat in een toelichting weten waarom hij geen cassatieberoep
heeft ingesteld tegen de hofuitspraak. A's echtgenote
heeft in 2002 een opleiding neuro linguïstisch programmeren (NLP)
gevolgd alsmede een themadag over communicatie. De inspecteur weigert
aftrek van het als scholingskosten opgevoerde cursusgeld. Naar
zijn mening is de NLP-opleiding gevolgd ter zelfontplooiing.
Het hof denkt hier anders over. Er is voldoende aannemelijk geworden
dat de echtgenote met het volgen van de opleiding en het bijwonen van
de themadag het oogmerk had beter te gaan functioneren binnen haar
dienstbetrekking. Hieraan wordt geen afbreuk gedaan door de omstandigheid
dat het volgen van de opleiding en het meedoen aan de themadag
mogelijk hebben geleid tot vergroting van de persoonlijke uitrusting
van de echtgenote. Het beroep is gegrond.
De staatssecretaris licht toe waarom hij geen beroep in cassatie instelt,
zie onderstaande doorklik. Toelichting staatssecretaris van 19 augustus,
nr. DGB 2005-4493, n.a.v. uitspraak Hof Amsterdam E X van 7 juli
2005, 2004/04204, 2002, IB 2001 6.27
Volledige teksten van jurisprudentie zijn niet bij Financiën beschikbaar,
maar kunt u op de Internetsite van de rechterlijke organisatie
(www.rechtspraak.nl) terugvinden door te zoeken op Zaaknummer.
Optimisten kijken naar boven
Uit recent onderzoek is gebleken dat mensen met een pessimistische
levenshouding letterlijk anders naar de wereld kijken dan onverbeterlijke
optimisten. Wat blijkt namelijk? De hersenen bij pessimistische
mensen werken beter wanneer die mensen de blik naar beneden richten.
Van nature optimistische mensen kijken juist naar boven als ze
nadenken.
Het Amerikaanse onderzoek toont aan dat de manier waarop en de
richting waarin we kijken als we nadenken, inderdaad de stemmingen
versterkt. Met andere woorden, wanneer ze naar beneden kijken, versterken
pessimisten het gevoel 'down' te zijn.
Onderzoeker Brian Meier van de Amerikaanse North Dakota State
University denkt dat deze ontdekking belangrijke gevolgen kan hebben
voor mensen die lijden aan een depressie. Volgens Meier zou dat betekenen
dat het mogelijk is een depressie te verhelpen door mensen hun
natuurlijke gewoontes te laten doorbreken en hen naar boven te laten
kijken. Depressies komen zeer veel voor: in Nederland heeft ongeveer 1
op de 20 mensen er last van
Bron: Gezondheidsplein, september 2005
Knipselrubriek
`Flow` verbetert arbeidsproductiviteit
en kwaliteit van
leven
Een toestand van `flow` draagt
enorm bij aan arbeidsvreugde en
productiviteit. Volgens de
Amerikaanse psycholoog Mihaly
Csikszentmihalyi, die het begrip in
1990 introduceerde, lijkt flow op de
magische spanning dat een schilder
ervaart als de kleuren op zijn
doek samenwerken en tot leven
komen. Flow is op een soortgelijke
manier van toepassing op de werkvloer.
Door flow te creëren, vinden
de beste momenten in het leven
niet langer slechts plaats op vakantie
of achter de schildersezel, maar
ook op de werkplek.De laatste
jaren voerden grote bedrijven als
Microsoft, Ericsson en Toyota het
concept in. Ze gebruiken flow als
methode om het beste uit hun
werknemers te halen en de relatie
met klanten te verbeteren.
Management consultant Gallup
Organization werkt momenteel bij
zo`n 300 bedrijven met het begrip
flow. Ceo Jim Clifton stuurt zijn
eigen werknemers elke dag een email
waarin hij ze vraagt hun positieve
energieniveau weer te geven
op een schaal van 1 tot 5. Als
iemand de 5 bereikt, zijn ze `in
flow`. Mensen met een hoog flowgehalte
zijn volgens Clifton altijd
productief, nooit ziek, krijgen veel
minder ongelukken en zien hun
kwaliteit van leven verbeteren.
bron: Fast Company, the (01-08-05)
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Opmerkelijke berichten uit de samenleving
Westerlingen kijken anders
dan Aziaten
Aziaten kijken - letterlijk - op een
andere manier naar de wereld om
hen heen dan westerlingen. Dat
hebben psychologen van de
Amerikaanse universiteit van
Michigan vastgesteld.
De wetenschappers volgden de
oogbewegingen van hun proefpersonen
terwijl die naar foto's keken.
De westerse studenten keken vooral
naar het object dat centraal
stond in de foto, terwijl de Aziaten
veel meer oog bleken te hebben
voor de achtergrond.
De verschillen komen volgens de
wetenschappers ook tot uitdrukking
in de taalkundige ontwikkeling.
Westerse kinderen leren sneller
zelfstandig naamwoorden te
onthouden.
Onderzoek naar Zuid-Koreaanse en
Chinese kinderen wijst uit dat ze
veel eerder werkwoorden leren, die
gebruikt worden om verbanden tussen
objecten aan te geven.
Volgens onderzoeksleider Richard
Nisbett zijn er genoeg aanwijzingen
dat er een wezenlijk verschil is in
de wereldbeelden van westerlingen
en Aziaten. In het algemeen hebben
Amerikanen de neiging zaken te
ontleden en te analyseren. Doel is
objecten in categorieën te plaatsen
en regels vast te stellen waaraan zij
zouden moeten voldoen. Aziaten
bezien objecten veel meer in relatie
tot het grotere geheel.
Nisbett hoopt dat zijn werk kan bijdragen
aan een betere verstandhouding
en meer wederzijds
respect tussen verschillende culturen.
Algemeen Dagblad 24-08-2005
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Pijn doet minder pijn als je hem verwacht
Een hevige pijnprikkel is minder erg als hij niet helemaal onverwacht
komt. Die subjectieve pijnervaring is zelfs in het brein meetbaar: de
hersengebieden die pijn registreren zijn bij zo'n lage verwachting
minder actief.
Deze hersenscan toont de hersenactiviteit bij pijn (rood) en bij verwachte
pijn (groen). Het gele gebied is bij allebei actief.
Neurobiologen van de Wake Forest School of Medicine in North
Carolina (Verenigde Staten) vonden tien mensen bereid deel te nemen
aan hun pijnonderzoek.
De proefpersonen kregen pijnprikkels van een halve minuut toegediend
door middel van een heet blokje op hun onderbeen. In een
oefensessie leerden zij dat zij drie gradaties van pijn konden verwachten.
Die werden aangekondigd door pauzes van verschillende lengte.
Een rust van zeven seconden luidde een milde pijnprikkel in (46 °C),
een interval van vijftien seconden matige pijn (48 °C), en een pauze
van dertig seconden hevige pijn (50 °C).
Enkele dagen na de oefensessie begon het echte experiment. Dertig
keer werden de deelnemers gekweld met een pijnprikkel op hun
been, terwijl de onderzoekers hun hersenactiviteit bestudeerden met
een functional Magnetic Resonance Imaging (fMRI)-scanner. Bij iedere
prikkel gaven de proefpersonen aan welke pijnintensiteit zij verwachtten,
en hoe sterk de werkelijk ervaren pijn was. Af en toe volgde
onverwacht de hevige pijn van 50 °C na een interval van vijftien
seconden, of een matige prikkel pas na dertig seconden.
De pijn die de proefpersonen ondervonden na een hevige prikkel was
ruim een kwart minder hevig wanneer zij zich hadden ingesteld op
een matige pijnscheut. Een dosis morfine van 0,08 mg per kilogram
lichaamsgewicht heeft een vergelijkbaar pijnstillend effect.
De scanbeelden laten zien dat ook de hersenactiviteit werd beïnvloed
door de verwachtingen. Hoe intenser de pijn die de proefpersonen
verwachtten, hoe meer activiteit er te zien was in hersengebieden die
een rol spelen bij pijn, zoals het cerebellum en de thalamus. Veel van
die hersengebieden waren ook actiever naarmate de daadwerkelijk
beleefde pijn intenser was. Maar wanneer een heviger prikkel werd
toegediend dan verwacht, was de activiteit van de pijngebieden in het
brein vergelijkbaar met die bij matige pijn.
De onderzoekers concluderen dat het brein voor het registreren van
pijn niet alleen informatie betrekt van de zenuwen in het pijnlijk
getroffen gebied, maar ook informatie over verwachtingen en eerdere
ervaringen. Hun bevindingen onderstrepen het belang van gedragstherapie
gericht op een positieve instelling bij de behandeling van
pijn.
Niki Korteweg bron PNAS
NRC 12 september 2005
49

Expanding Your World – Modeling
the Structure of Experience
Auteurs: David Gordon en Graham Dawes.
Uitgever: Desert Rain, Tucson AZ, 2005
ISBN 0-9765616-0-3
Verkrijgbaar via www.expandyourworld.net
Boekbespreking door Ronald van Oosten
Modelleren gemodelleerd
Modelleren vormt het hart van NLP. Toch zijn
er weinig boeken op de markt verschenen die
het modelleren beschrijven en het uitvoeren
ervan stimuleren.
In 1985 verscheen “The Emprint Method” van
Leslie Cameron-Bandler, David Gordon en
Michael Lebeau. In 1998 publiceerde Robert
Dilts zijn “Modeling with NLP”, dat door velen
als het standaardwerk over modelleren wordt
beschouwd. En nu is er dan “Expanding Your
World”, een boek dat het resultaat is van de
samenwerking van de Amerikaan David
Gordon en de Brit Graham Dawes. Twee zeer
verschillende mensen die, vanuit een gezamenlijke
fascinatie voor het modelleren, hun
complementaire karakters en kwaliteiten hebben
ingezet om het modelleerproces op een
heldere, toegankelijke manier te beschrijven
(in de woorden van Gordon:”after titanic
struggles, we generally meet somewhere
between our two extremes”).
“Expanding Your World” is meer dan een
boek. Er hoort een DVD bij waarop we het
modelleerproces dat in het boek als voorbeeld
gebruikt wordt van begin tot eind kunnen volgen.
De schrijvers modelleren Kendall, een
vrouw wier bijzondere bekwaamheid “ergens
hartstochtelijk over zijn” is. Op dat gebied is
zij de na te volgen expert.
Na een inleiding met een definitie en afbakening
van modelleren presenteren Gordon en
Dawes een model, een stroomschema, dat
zowel dient tot handleiding om een expert uit
te vragen, als een manier om de bekwaamheid
overzichtelijk te presenteren: de
“Experiential Array” (letterlijk: “ervaringsrangschikking”).
50
Boekenrubriek
Volgens de schrijvers gaat het er bij modelleren
om, díe onderdelen van een bekwaamheid
vast te leggen die zowel noodzakelijk als voldoende
zijn. Daar Gordon en Dawes als het
ware het modelleren zelf gemodelleerd hebben,
geldt dat ook voor de Experiential Array.
Die bestaat uit vier onderdelen:
1. Overtuigingen; hier draait het om het criterium:
wat stelt de expert centraal tijdens
het uitvoeren van de bekwaamheid? Wat is de
persoonlijke definitie ervan, en wat is het
bewijs dat aan het criterium voldaan is? Wat
maakt het voor iemand mogelijk om het criterium
te bereiken? Wat levert het voldoen aan
het criterium op?
2. Strategieën; de schrijvers hanteren een
bredere, ruimere definitie van het begrip strategie
dan de beperkte en beperkende TOTEopvatting
ervan. Behalve strategieën die uit
een serie vastgelegde stappen bestaan, omvat
hun definitie ook strategieën die bestaan
uit niet-sequentiële, met elkaar samenhangende
gedragingen.
Uniek voor hun benadering is het vastleggen
van “secundaire strategieën”: wat doe je als
je oorspronkelijke strategie niet werkt?
3. Emoties; emoties zijn belangrijk, omdat
ze kunnen dienen als feedbackmechanisme:
ze vertellen in welke mate er aan het criterium
voldaan is. Ook helpt emotie om de
bekwaamheid in stand te houden.
4. Extern gedrag; elke bekwaamheid kenmerkt
zich op zeker moment door extern
gedrag. Het kan belangrijk zijn bepaalde
gedragingen expliciet vast te leggen.
In dit model dienen de strategieën, ondersteund
door de emoties, ervoor om het criterium
te bereiken op een manier die concreet
wordt in het externe gedrag.
Misschien zult u zich, net zoals ik dat deed,
afvragen:”waar zijn de metaprogramma’s?”
Voor velen maakt het vastleggen van metaprogramma’s
een vast, zelfs onmisbaar,
onderdeel uit van het modelleerproces.
Ik ben zo vrij geweest David Gordon hiernaar
te vragen. Volgens hem maken de metapro-
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
gramma’s wel degelijk deel uit van de
Experiential Array. Maar dan impliciet, in de
structuur van de inhoudelijke beschrijving die
de expert geeft bij het uitvragen. Het volgen
van de stappen van de Experiential Array
maakt dat de metaprogramma’s vanzelf,
onuitgesproken, deel gaan uitmaken van het
model, aldus Gordon.
In de ervaring van beide schrijvers is het kennen
van iemand’s metaprogramma’s niet buitengewoon
bruikbaar als het gaat om het verwerven
van iemands bekwaamheid. Ze zijn
wel waardevol in andere contexten, zoals therapie.
Maar het kennen ervan in de context
van modelleren is niet waardevol, omdat
metaprogramma’s gescheiden van de inhoud
weinig betekenis hebben.
Tijdens hetzelfde contact maakte David
Gordon duidelijk dat wat hem betreft de
Experiential Array niet de enige en definitieve
manier is om te modelleren. Hij verwacht, dat
ook van deze aanpak ooit de beperkingen duidelijk
zullen worden, en dat er dan weer nieuwe
benaderingen gezocht en gevonden zullen
worden.
Na de instructie over het hanteren van de
Experiential Array en het verfijnen ervan, ronden
Gordon en Dawes het boek af met een
beschrijving van de manier waarop iemand de
in kaart gebrachte bekwaamheid kan verwerven.
Ook hier biedt het schrijversduo een
nauwkeurig stap-voor-stap proces, dat duidelijk
het resultaat is van vele jaren testen en
bijschaven.
Ik vind het een opwindende gedachte dat deze
aanpak, door haar eenvoud en elegantie,
het mogelijk maakt om al op practitionerniveau
te modelleren. In ons persoonlijke contact
maakte David Gordon me duidelijk dat
wat hem betreft de practitioneropleiding alleen
maar over modelleren zou moeten gaan...
Compleet en toch geen woord teveel; praktisch
gericht, met geïntegreerde theorie;
zowel te gebruiken voor het zelf verwerven
van bekwaamheden vàn anderen, als voor
“productgericht modelleren”: het maken van
toepassingen vóór anderen…
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Wanneer u als NLP-er slechts tijd, gelegenheid
of geld hebt om dit jaar één boek te
lezen, laat het dan dit boek zijn. “Expanding
Your World” verdient het
om het nieuwe standaardwerk
over modelleren te
zijn.
Contact auteur:
ronald@opschudding.com
Over de auteurs
David Gordon was lid van de oorspronkelijke groep die,
samen met Bandler en Grinder, NLP ontwikkelde. Hij
werd bekend door de publicatie van zijn boek
“Therapeutic Metaphors”, een standaardwerk over het
gebruik van metaforen. Ook schreef hij, met Marybeth
Myers-Anderson, “Phoenix – The Therapeutic Patterns
of Milton H. Erickson”. Met Leslie Cameron-Bandler en
Michael Lebeau schreef hij “The Emprint Method”, de
eerste beschrijving van een modelleermethode, en
“Know How”, een verzameling modellen die volgens die
methode tot stand zijn gekomen. De afgelopen twintig
jaar heeft hij zich, naast het lesgeven over metaforen,
beziggehouden met het onderzoeken en ontwikkelen
van het modelleerproces. Hij woont in de Sonora woestijn
in Arizona.
Graham Dawes is oprichter van het UK Training Center
for NLP, het eerste NLP-instituut buiten Noord-Amerika.
Hij haalde een doctoraat in Management Learning aan
de universiteit van Lancaster, met een verkenning van
de aard van de werkelijkheid, betekenis en verandering.
Hij heeft vele boeken over NLP en aanverwante onderwerpen
op zijn naam staan, zoals het artikel “A
Bermuda Triangle of the Mind” over Frank Farelly, in
“Der Zirkel des Talos”van Heinz Kersting.
51

vervolg Boekenrubriek
Voorbij je eigen wijze:
effectief communiceren met
metaprogramma’s in professionele
relaties
Auteurs: Guus Hustinx en Anneke Durlingervan
der Horst
uitgeverij Nelissen / Soest, 279 pag.
Prijs € 34,50
ISBN: 90244 16884
Boekbespreking door Chris Minne
Met de titel ‘Voorbij je eigen wijze’ communiceren
Anneke Durlinger-van der Horst en
Guus Hustinx kernachtig de wijsheid en het
praktische nut van dit boek dat zij in het
voorjaar publiceerden. Een guitige knipoog
naar de herkenbare gewoonte waar wij bij het
communiceren met anderen eigenwijs vasthouden
aan onze kaart van de wereld en de
ander benaderen als een kloon van onszelf.
Intrigerend genoeg om dit nieuwe boek (279
blz.) beknopt te belichten. Deze beide NLPtrainers
schrijven gefascineerd vanuit een
NLP-traditie alsmede vanuit hun ervaringsdeskundigheid
als adviseur, trainer en coach in
het bedrijfsleven en bij de overheid.
Metaprogramma’s zijn kenmerkende patronen
in het denken, voelen en handelen van een
persoon in een specifieke context. Het zijn de
filters waarmee wij de wereld om ons heen
interpreteren en ons handelen vormgeven.
Dit boek verheldert voor een breed publiek op
een bijzondere vlotte en overzichtelijke wijze
de voornaamste te onderscheiden metaprogramma’s.
Het verhaal ontwikkelt in het
tweede deel de vele professionele toepassingen
en illustreert deze telkens aan de hand
van relevante cases. Vooraf belichten de
auteurs in deel I van het boek het algemene
begrippenkader, de 19 categorieën van metaprogramma’s
alsook hoe deze in de praktijk in
taal en gebaar te herkennen (het metaprofielinterview
en metaprofielanalyse).
52
Algemeen begrippenkader
Interessant hier is de samenhang die de
schrijvers verduidelijken tussen de begrippen
criteria, subjectieve ervaring en metaprogramma’s.
‘In de wijze waarop wij onze subjectieve
representaties opbouwen en organiseren, zijn
metaprogramma’s als patronen zichtbaar…
Onze waarneming, motivatie, denken en opereren
wordt gestuurd door wat we belangrijk
vinden in een bepaalde context, zeg maar
door onze criteria. Hoe wij hierbij onze interne
ervaringen organiseren, verloopt volgens
bepaalde patronen die we geneigd zijn om in
gelijkaardige contexten steeds te herhalen.
Deze terugkerende patronen (metaprogramma’s)
worden ook meestal als typisch voor
een persoon aangegeven .’
Stel, mijn kinderen spelen op de computer
hetzelfde spel met het criterium ‘winnen’.
Wanneer het spelprogramma hen bij een
bepaalde operatie naar ‘af’ voert, zijn de
reacties van mijn dochtertje: ‘Hoho …wat heb
ik nu weer gedaan…’, en deze van mijn zoontje:
‘Wat een stom machien…’ voor mij herkenbare
patronen van de wijze waarop zij hun
invloed op het gebeuren aangeven (controle
binnen versus buiten zelf)… .
‘Metaprogramma’s laten zien hoe mensen
denken los van de inhoud zelf, ofwel hoe zij
hun denken, voelen en doen organiseren,
welke patronen daarin herkenbaar zijn…
Criteria en metaprogramma’s hebben dus een
directe samenhang binnen een bepaalde context.
Criteria hebben betrekking op de inhoud,
metaprogramma’s op de vorm, de manier
waarop de criteria en de subjectieve ervaringen
gerealiseerd worden.’
Dit kader benadrukt onder meer dat het werken
met metaprogramma’s een echt NLPgebeuren
is. In die zin dat het de NLP-er
helpt om de inhoud los te laten en zich nog
beter op het proces te focusseren.
19 categorieën met
53 metaprogramma’s
Hierna volgt een overzicht van de metaprogramma’s
die het boek behandelt. De auteurs
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
geven een nauwkeurige omschrijving van elke
set van metaprogramma’s. Elk metaprogramma
wordt toegelicht met de grondslag en de
kern van de zaak, de beschrijving van het
metaprogramma , een praktijkvoorbeeld en
de verbale en non-verbale indicatoren waarmee
het programma zich manifesteert.
Pro-actief en reactief / weg van – naar toe /
interne referentie – externe referentie /
opties – procedures / voldoet wel – voldoet
niet / controle binnen zelf – controle buiten
zelf / handhaving – ontwikkeling – verandering
/ globaal – specifiek / zelf – ander – wij /
mensen – informatie – activiteiten – dingen
–plaatsen / concept – structuur – gebruik /
samen – nabijheid – alleen / verleden –
heden - toekomst / in time – through time /
visueel – auditief – kinesthetisch / leidend –
zelfregulerend – volgend / emotioneel –
keuze – rationeel / zien – horen – doen en
voelen – lezen / automatisch – aantal keren –
tijdsperiode – continu.
Hoe herken je ze in de praktijk?
‘Metaprogramma’s komen tot uitdrukking in
de taal. Door ‘verbatim’ te luisteren naar die
taalpatronen is het mogelijk om erachter te
komen welke metaprogramma’s in een
bepaalde context bij iemand actief zijn. ’Wie
alvast stelt: ‘The proof of the pudding is in
the eating’ …(gebruik) heeft een andere denkstijl
actief dan de collega die conceptueel
beweert ‘We rather taste the meaning of the
things we eat’ … (vergelijk vleesbouillon eten
uit een blik hondenvoer).
Guus Hustinx en Anneke Durlinger geven verder
twee methoden aan om op een systematische
wijze de actieve metaprogramma’s in
een bepaalde context in kaart te brengen. Het
metaprofielinterview is een gestructureerd
interview met voorgeprogrammeerde neutrale
vragen. Deze vragen leiden ertoe de favoriete
metaprogramma’s voor een bepaalde context
bij de ander te ontdekken. Het vergt evenwel
heel wat oefening alvorens deze vraagvormen
op een valide en betrouwbare wijze in verschillende
situaties te kunnen hanteren. Een
alternatief voor deze werkwijze is het zeer
gebruiksvriendelijke computer-programma
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
‘Metaprofielanalyse’®. Dit programma werkt
met meerkeuzevragen die met beelden,
geluid en teksten meerdere zintuigkanalen
aanspreken.
Meta-programma’s en de vele
toepassingsgebieden
Vanuit hun praktijkervaringen brengen de
auteurs in het tweede deel van het boek de
vele toepassingen van het werken met metaprogramma’s
in kaart. Ter illustratie van elk
gebied gebruiken zij vele voorbeelden en
casussen. Dit werkt sterk verhelderend en
leidt tevens tot een beginnend inzicht in de
systematiek waarmee verschillende metaprogramma’s
elkaar mogelijk kunnen beïnvloeden
of versterken. Een greep uit de vele toepassingen.
Bij het coachen geeft bijvoorbeeld het opstellen
van een metaprofiel in de probleemtoestand
een direct inzicht in hoe iemand zijn
probleem doet. Welke criteria spelen er in de
probleem-context en welke metaprogramma’s
sturen actief het denken, voelen en handelen?
Zo’n diagnose in metaprogramma’s vergroot
het inzicht in de actuele situatie en is tevens
indicatief om inhoud te geven aan een passende
interventie. In zijn eenvoudigste vorm
kan dit gewoon het activeren van afwezige
metaprogramma’s zijn of het overbrengen van
het vermogen van een bepaald metaprogramma
actief in een andere context naar de probleemcontext.
Effectief coachen vereist dat de coachee de
eigen verantwoordelijkheid voor zijn doel
opneemt. Het is als coach dan ook steeds
nuttig om er voor te zorgen dat de cliënt in
de coachingscontext de passende metaprogramma’s
voldoende activeert, met name:
naar toe, controle binnen zelf en interne referentie
(i.t.t. ‘Mijn chef wil dat jij ervoor zorgt
dat dit probleem me niet meer overkomt’).
Het werken met metaprogramma’s kan ook in
een breder organisatiekader worden ingezet.
Zo kunnen metaprogramma’s ook de cultuur
van een organisatie in beeld brengen.
Organisatiecultuur kent vele omschrijvingen,
onder meer deze van Geert Hofstede ‘de
mentale patronen van denken, voelen en han-
53

vervolg Boekenrubriek
delen die typisch zijn voor een groep van personen’.
Of in de woorden van Hustinx en
Durlinger ‘het metaprofiel, typisch en eigen
aan het functioneren van de onderneming’.
Ook hier illustreren zij aan de hand van een
casus hoe het werken met metaprogramma’s
cultuur en organisatieveranderingen richting
kunnen geven en faciliteren.
Naast de individuele- en de organisatietoepassingen
kan het werken met meta-programma’s
ook op groepsniveau worden toegepast.
Het werken met metaprogramma’s blijkt
vooral nuttig om de interpersoonlijke relaties
in een team beter op elkaar af te stemmen en
om teams evenwichtig en doelgericht samen
te stellen. De dynamiek van een groep wordt
verklaard vanuit de verschillen in criteria en
metaprogramma’s actief bij haar leden.
Metaprogramma’s maken groepsleden bewust
van de rijkdom van deze intrinsieke verschillen
en van de opportuniteiten die hierin voor
de groep schuil gaan. Het leert hen op een
nuttiger wijze af te stemmen op de metaprogramma’s
die zij in de samenwerking als
antagonistisch ervaren.
De metaprogramma’s worden ook als een
Human Resource ‘gereedschapskist’ besproken.
Durlinger en Hustinx geven ons aan de
hand van sprekende cases inzicht in het
gebruik van hun tool in het domein van recrutering
en selectie, training, functioneringsgesprekken,
loopbaanbegeleiding, conflicthantering
en leiderschap.
Doorheen al deze toepassingen loopt er een
gedachtengoed als rode draad. De kwaliteit
van de (inter)persoonlijke processen beïnvloedt
het (bedrijfs)resultaat. En het werken
met metaprogramma’s biedt de mogelijkheid
om de kwaliteit van deze (professionele) relaties
te verbeteren. Vooral de bewustwording
en de bespreking van de verschillen tussen
mensen en het inzetten van deze verschillen
als kwaliteiten en groeikansen, worden als
sturingsmogelijkheden sterk benadrukt.
Metaprogramma’s, een tool zoals zo
veel andere?
Gedreven door helderheid en eenvoud zouden
we mismatchend kunnen stellen: ‘Nog een
54
model, … weer een instrument? Er zijn er al
zoveel?’ En dit is ook zo. De gereedschapskist
van vele adviseurs, managers en coaches
bulkt van de vele tools die je als roosters en
interventies bij vele opdrachten van communicatie,
organisatieontwikkeling, training,
coaching en teambuilding kan hanteren (we
denken aan Meyer Briggs Type Indicator,
Team Management System, Belbin teamrollen,
Process Communication Management,
….en voeg al de andere waarmee u werkt er
aan toe). Toch voldoen hiervan velen niet aan
de betrachting om context-specifieke uitspraken
over het denken en handelen van een
persoon weer te geven. Vele van de bestaande
profielinstrumenten abstraheren op contextoverstijgende
wijze in algemene uitspraken.
Hiermee gaan ze voorbij aan de precieze
wijze waarop het gedrag zich in een specifiek
context organiseert en voltrekt.
Metaprogramma’s zoemen precies in op dit
niveau. Ze omschrijven in een context- en criteria-specifieke
wijze hoe het denken, voelen
en handelen vorm krijgen. Het werken met
metaprogramma’s leidt dan ook tot een fijnere
diagnose en preciezere interventiekeuzes.
‘Ons werk op het gebied van metaprogramma’s
is niet afgerond’, concluderen de
auteurs.
De ontwikkelingsmogelijkheden zijn inderdaad
nog legio. Ook in dit werk wordt er geen
echte systematiek aangeboden van de wijze
waarop verschillende metaprogramma’s elkaar
kunnen versterken of verzwakken en hoe
combinaties van metaprogramma’s te clusteren
tot specifieke gedragskwaliteiten. Ook in
het domein van de verkoop kunnen we heel
wat toepassingen van metaprogramma’s
bedenken. Kortom, een blijvende opdracht
voor ieder die na het lezen van dit bijzonder
vlot geschreven en verhelderend boek tot
deze uitdaging wil bijdragen.
Chris Minne is bedrijfspsycholoog en partner bij
het begeleidings- en organisatieadviesbureau
Enable.
Contact auteur:
cm@enable.be
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Social Panoramas
Changing the unconscious landscape
with NLP and psychotherapy
Auteur: Lucas Derks
Crown House, 2005, 379 p. Prijs £18.99
ISBN 1904424031
Boekbespreking door Rudy Vandamme
Een gefundeerde bijdrage tot de
ontwikkeling van NLP
Lucas Derks, wie kent hem niet. Als je ooit
een spreker wil engageren die zowel humoristisch
als degelijk is, nodig hem uit. Maar nu
gaat het over zijn boek dat nu ook in het
Engels vertaald is. Ter gelegenheid van deze
uitgave moeten we merken dat er nog geen
recensie is geweest van ‘Sociale Denkpatronen’.
De Nederlandse versie is nochtans van
2002. Dat zetten we graag in dit INzichtnummer
recht. Ik heb het nu over de Engelse
versie die vooral in de eerste hoofdstukken
een aanzienlijke verdieping geeft van de uitgangspunten
– de moeite van het lezen
waard. Het boek is van groot belang voor
mensen die willen meewerken aan de verdere
ontwikkeling en toepassing van NLP.
Waarom?
Het boek sluit aan op de unieke bijdrage van
NLP tot het begrijpen en hanteren van mensen.
Of in ons vakjargon gezegd: het is een
bijdrage tot de studie van de structuur van de
subjectieve ervaring. Ik bedoel het feit dat
een NLP-beoefenaar zijn aandacht niet richt
naar WAT iemand zegt, maar op HOE inhouden
zich in onze mentale ruimte organiseren.
Met behulp van de representatiekanalen en de
lijsten van submodaliteiten kan de NLP-beoefenaar
zijn eigen ervaring en dat van anderen
in kaart brengen. NLP levert beschrijvende
categorieën om de mentale ruimte in kaart te
brengen. Nu nog is de Vakog één van de
modellen die voor de beginnende NLP-beoefenaar
wonderlijk en vernieuwend overkomt.
Naast het in kaart brengen, heeft NLP technieken
die dienen om die te veranderen op
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
het niveau van de mentale ruimte. Het lijkt
dat NLP op die manier rechtstreekser ingrijpt
in de ervaring, dan een therapeut die bijvoorbeeld
een overtuiging van iemand probeert te
veranderen door argumenten aan te brengen
hoe de persoon het anders kan zien. Er kan
maar niet genoeg gesteld worden dat je als
NLP-beoefenaar echt moet gedrild zijn om
met die laag te werken van de ervaring. NLP
werkt niet met de inhoud, maar met de
representaties van de inhoud. Het gaat om te
observeren en te calibreren welke processen
en toestanden er zich aan de binnenkant
afspelen.
De hoofdopdracht die Lucas Derks zich heeft
gesteld in zijn boek, is dat idee verder uit te
werken door de innerlijke representaties van
een aantal fenomenen quasi statistisch te
gaan vaststellen. Tot nu toe werden de representatiekanalen
in NLP als tool aangereikt.
Maar er was nog geen systematisch onderzoek
over een hele reeks verschijnselen. Het
boek bestaat dan ook in de opsomming van
een reeks verschijnselen en hoe die in onze
cultuur door de meeste mensen worden gerepresenteerd.
In het boek komen aan bod: de
representatie van liefde, zelfbeeld, macht,
groepsrelaties, familie, spirituele ervaring en
tenslotte training.
Het is een soort encyclopedie. Je kunt dadelijk
surfen naar het onderwerp dat je interesseert.
Ik raad je aan dit te doen. Het is een
lijvig boek dat je zeker niet van A tot Z moet
lezen. Het is eerder een boek dat je regelmatig
eens uit de kast haalt om je aandacht op
te frissen voor ‘de structuur van de subjectieve
ervaring’. Of je kunt het consulteren als je
met een bepaald onderwerp bezig bent. Het
geeft je visie en technieken om met jezelf en
anderen om te gaan. In totaal staan er zo 61
technieken in.
Lucas Derks is academicus, dat merk je in het
boek. Niet dat het boek theoretisch overkomt
of saai wordt. Er zijn geen statistische tabellen
opgenomen en er is ook geen abstracte
theorie geëxpliciteerd. Dat maakt dat het
werk wetenschappelijk gefundeerd overkomt
en tegelijk vlot leesbaar blijft.
55

Conclusies worden gestaafd met onderzoek.
Er wordt ook verwezen naar diverse auteurs
die de pragmatische inslag van NLP mee helpen
staven: Lakoff & Johnson, William James,
Piaget, enz.
Voor mij blijft er na het lezen van dit boek
een hamvraag open. Het gaat over het mensbeeld
waarop NLP zich baseert. Het is duidelijk
dat NLP stelt dat alle ervaringen en betekenissen
mentale constructies zijn. Dat is de
pragmatische inslag. Zoals Berne indertijd
interactiespelen tussen mensen heeft
beschreven (‘Mens erger je niet’), zo
beschrijft Lucas nu de spelregels hoe we
mentaal betekenissen construeren. Ons mentaal
innerlijk lijkt wel een theater van locaties
die ter beschikking zijn om ervaringen aan op
te hangen.
Het encyclopedisch werk van Lucas Derks
doet me denken aan een krantenkop: Gen
ontdekt dat de oorzaak is van …. De medischbiologische
wereld heeft zijn gen-onderzoek
en NLP heeft zijn onderzoek naar mentale
constructies. Betekent dit nu dat mentale
constructies de laatste verklaring geven over
een ervaring? Betekent de mentale constructie
van de spirituele ervaring dat alles besloten
ligt binnen de ervaring? Zouden er dan
toch alleen maar kaarten zijn? Of genen? Wat
doen we met de ontheiligende macht van al
die cartografie?
Vandaar de tip: gebruik de schat aan NLPknow-how
om te begrijpen en te helpen. Maar
blijf beseffen dat we werken met de vooronderstelling
dat alles een kaart is, maar één
kaart is, toch in ieder geval een kaart is van
het gebied. Surfen naar www.sociaalpanorama.nl,
de website van Lucas Derks, is zeker
ook de moeite waard. Want het begrijpen en
beïnvloeden van het Sociaal Panorama is een
heuse specialisatie waard.
Rudy Vandamme is internationaal NLP mastertrainer,
leidt de School voor NLP en is voorzitter
van de NVNLP
Contact auteur:
vandamme.rudy@skynet.be
56
Speelwijzer
Er zijn tal van interessante en toepasselijke
spelen op de markt. Wil je lucht geven aan je
enthousiasme over een spel? Laat het ons
weten. In deze editie van Speelwijzer:
The Nano Tech Power Deck van Jaap Hollander
© IEP Publications, Nijmegen.
The Nano Tech Power Deck
‘Communicatiedeskundigen (therapeuten, trainers,
opvoeders, coaches, counselors en dergelijke)
gebruiken dit door Jaap Hollander
ontwikkelde Nano Tech Power-kaartspel om
hun cliënten in de NLP-gedachte te begeleiden
en bezielen. Normaal gesproken wordt
zo’n NLP-proces verzorgd door een mens van
vlees en bloed, bij het Nano Tech Spel worden
deze processen neergezet door een spel kaarten.
Hoe doeltreffend kan dat zijn?’ zo begint
Jaap Hollander zijn instructieartikel ‘Games as
a Medium for Presenting Psychological
Techniques’ voor NLP World, waarin hij stelt
dat – tot zijn verbazing – het kaartspel net zo
effectief is als, zelfs vaak effectiever dan
genoemde mens van vlees en bloed.
‘Hoe kunnen spellen effectiever zijn dan
coaches en therapeuten?’ vraagt hij zich af.
Je gaat immers niet, zoals met je begeleider,
een echte relatie aan met het spel. En toch
heeft hij, bijna zonder uitzondering, gemerkt
dat dit zo is.
‘Een van de relationele invloeden die spellen
als Nano Tech Deck hebben, is dat mensen
geneigd zijn de instructies serieus te nemen.
Als ik jou vraag je een biotoop voor te stellen
waarin elke diersoort aanwezig is, dan weet ik
zeker dat je wil weten waarom ik dat aan je
vraag. En als ik antwoord dat ik dat doe
omdat ik denk dat dat je kan helpen, zul je
willen weten hoe precies dat jou zal helpen.
Wie had mij trouwens gevraagd jou te helpen?
En denk ik feitelijk dat jij dierlijke neigingen
hebt? Maar als je de ‘Animal Magic’kaart
van het Nano Tech spel trekt en ik de
instructie aan je voorlees die exact hetzelfde
klinkt als ik hierboven beschreef, dan zul je
de instructie zonder mankeren opvolgen.’
Een kaartspel heeft ook als voordeel boven
een menselijke coach, dat het niets merkt van
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
de onbewuste non-verbale weerstand tegen
bepaalde onderwerpskeuzen: het kaartspel
instrueert gewoon door.
Daarnaast is er de vaardigheid van mensen
om samenhang te creëren. Jaap Hollander
ontdekte dat mensen de ervaring hebben dat
de verscheidene elementen in het spel frappant
op hun eigen situatie slaan. Zo voelt
men dat de Entree-kaart precies datgene aangeeft
waarvan zij zelf al vonden dat ze ernaar
moesten kijken. Of het Oracle vertelt hen
exact wat zij al halfbewust wisten. Iemand zei
gekscherend: ‘die kaarten moeten wel elektronische
chips hebben dat ze kunnen registreren
wat ik denk…’
Aan de hand van de instructies van dit kaartspel
kun je het spel stap voor stap spelen
(Nederlandse handleiding op te halen bij
www.nanotechpowerdeck.com).
Je kunt dit eerst voor en met jezelf doen, om
te ervaren wat het spel doet.
Het spel helpt je – telkens op een andere
manier – om
• Belangrijke levensdoelen te bereiken
• Dagelijkse problemen op te lossen
• Je innerlijke hulpbronnen te ontwikkelen
• Je zwakke punten te verbeteren
• Onverwachte, verrassende ervaringen op te
doen
• Op een nieuwe manier contact te hebben
met vrienden, familie en collega’s
Het ondersteunt je psychologische en
gevoelsmatige ontwikkeling in de richting van
meer levensgeluk en meer succes. Dat kan
tevens positief doorwerken in de systemen
waar je deel van uit maakt, zoals je gezin of
de organisatie waar je werkt.
Een stuk uit de bestaande inleiding, zodat je
vóór je ziet hoe je dit oh, zo veelzijdige, leerzame,
en superleuke NLP-spel kan spelen en
als het ware popelt om ermee aan de slag te
gaan:
Wat voor een soort spel is dit?
Het deck is diepgaand op een speelse manier! Het is
een gemakkelijke, onderhoudende manier om de
moderne psychologische technieken van het neuro
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
linguïstisch programmeren (NLP) te gebruiken.
Deze nieuwe methoden worden gecombineerd met
de oude principes van het orakel, zoals die tot ons
gekomen zijn via de Griekse, Keltisch en Germaanse
beschavingen.
Wat betekent ‘Nano’?
’Nano’ betekent ‘heel klein'. Een nanoseconde bijvoorbeeld,
is één miljardste seconde. De uitdrukking
‘nano tech’ refereert aan een heel klein psychologisch
techniekje. Zo’n nano-techniek kan soms
al in een paar minuten worden uitgevoerd.
Speel met anderen of speel alleen
Je kunt het spel solo spelen of met anderen. Als je
het samen met anderen speelt, staat een van de spelers
centraal. De anderen geven de speler ondersteuning
en advies, terwijl de speler zijn ervaringen
beschrijft. Zij volgen de instructies uit dit
boekje. De speler trekt de kaarten en één van de
anderen leest ze hardop voor. Als je solo (alleen)
speelt, lees je de kaarten en de instructies gewoon
zelf.
Schep een vriendelijke psychologische
omgeving
Stel je bijvoorbeeld voor, dat er vriendelijke, positieve
energieën in de ruimte om je heen aanwezig
zijn. Het is niet nodig om te geloven dat ze echt
bestaan. Zie ze en voel ze in gedachten. Stel je voor
dat ze je spel ondersteunen.
Leg de instructiekaarten op tafel op de aangegeven
manier, zodat zij ‘het spelbord’ vormen voor het
spel dat je gaat spel.
En dan: aan de slag! Veel speelplezier! Of….
voor de ‘jonge NLP-ers’ onder ons: Happy
Gaming!
Je kunt het Nano Tech Power Deck (zonder het houten
kistje op onderstaande foto) meteen bestellen
door € 21,50 (inclusief verzendkosten) over te
maken aan: IEP, Nijmegen, Bankrekening:
41.49.59.205 ABN-AMRO ovv “Nano Tech Powerdeck”
en je juiste naam en adresgegevens
Voor meer info:
info@iepdoc.nl
www.iepdoc.nl
www.nanotechpowerdeck.nl
57

58
Activiteitenagenda van bij de NVNLP geregistreerde instituten
Academie voor NLP Dolderseweg 150a, 3738 BM Den Dolder
Tel: 030-22 99 022, e-mail: info@academievoornlp.nl, www.academievoornlp.nl
OPLEIDINGEN
26 januari 2006 Start NLP Practitioner Den Dolder
2 februari 2006 Start NLP Master Practitioner in Leiderschap Den Dolder
13 februari 2006 Start NLP Mastercoach Den Dolder
27 februari 2006 Start De Kunst van het Coachen Den Dolder
WORKSHOPS
27 oktober 2005 Speaking Circles®. Ook jij hebt de capaciteit om Den Dolder
echt contact te maken met je
publiek of gesprekspartner. Met Erma Arts.
10 en 11 november 2005 Het Enneagram en NLP. Twee manieren om Den Dolder
te komen tot persoonlijke ontwikkeling en
een groter zelfbewustzijn. Met Frank Schaper.
21 november 2005 NLP Introductie Workshop. Ervaar wat NLP Den Dolder
voor u kan betekenen. Met Leo Janse.
23, 24 , 25 november en Familiesystemen. Een intensieve
15, 16, 17 december 2005 onderzoekende workshop. Met Charry Janse. Den Dolder
INFORMATIE-EN KENNISMAKINGSAVONDEN
24 oktober, 21 november Informatie over de Academie voor NLP en de Den Dolder
en 19 december 2005 opleidingen en workshops die wij verzorgen. U
maakt kennis met onze trainers en medewerkers.
U kunt ons vragen stellen en met ons praten.
.......................................................
Alter Vision Melbournestraat 24, 3047 BJ Rotterdam, tel: 010-2470686, fax: 010-2470682,
e-mail: info@altervision.nl, www.altervision.nl trainer: Christiene M. de Vries
23 oktober Gratis oriëntatiemiddag Rotterdam
20 november Gratis oriëntatiemiddag Rotterdam
18 december Gratis oriëntatiemiddag Rotterdam
08 januari 2006 Gratis oriëntatiemiddag Rotterdam
13 + 14 + 15 oktober ‘Master your Inner Self’ – workshop met Barbara Witney (U.S.A.)
27 + 28 + 29 oktober TAIM® Counseling - Module B Blok II – module B
19 + 20 + 21 januari 06 Practitioner opleiding (6.1) Start Blok I – groep 6.1
(integratie in juni ’06)
22 feb t/m 11 mrt 2006 ‘Future Vision’ - NLP op Hawaii Hawaii
Zwemmen met dolfijnen en NLP
14 + 15 + 16 april 2006 Advanced Master Practitioner Post Master opleiding -
met certificaat
14 + 15 + 16 april 2006 Transformationeel Coach NLP Beroepsopleiding -
met certificaat
20 + 21 + 22 april 2006 Master Practitioner opleiding (6.1) Start Blok I – groep 6.1
(integratie december ‘06)
.......................................................
Arcturus NV internationaal training instituut voor communicatie en NLP
Lierse Steenweg 105, B-2560 Kessel, tel +32 (0)3 488 40 54 fax + 32 (0)3 488 40 53
info@arcturus.be, www.arcturus.be
7-8-9-10 oktober 2005 NLP en spiritualiteit 1 Eric Schneider Kessel
17-18-19-20 oktober 2005 NLP en spiritualiteit 2 Eric Schneider Kessel
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
3 november 2005 NLP en dans Carine Pollaert Kessel
Start 9 januari 2006 TRANSPERSOONLIJKE COACHING EN COUNSELING
2de jaar Eric Schneider en gasttrainers Kessel
Start 13 januari 2006 TURBO PRACTITIONER NLP Kessel
Eric Schneider / Ann Ravoet / Anné Linden
Start 6 februari 2006 TRANSPERSOONLIJKE COACHING EN COUNSELING
1ste jaar Eric Schneider en gasttrainers Kessel
27-28 febr. / 1-2 maart 2006 TRAINING EN LEIDERSCHAP Frits Wilmsen
19-20-21-22 juni 2006 Kessel
27-28-29-30 maart 2006 NAAR HET HART Eric Schneider Kessel
.......................................................
BGL & partners Hoofdweg 726, 2132 BV Hoofddorp
tel: 023-5556755, e-mail: info@bgl.nl, www.bgl.nl
14 oktober Start Opleiding tot Trainer Driebergen
25 oktober Start Opleiding NLP Basic Hoofddorp
5 november Start Opleiding tot Coach Driebergen
11 november Start Opleiding tot Kindercounselor Hoofddorp
23 november Start Opleiding tot Trainer Hoofddorp
25 november Start Opleiding tot Agressietrainer/-coach Hoofddorp
20 januari Start NLP Master Practitioner Hoofddorp
20 januari Start Opleiding tot Loopbaanadviseur Hoofddorp
21 januari Start Beroepsopleiding Hypno-Psychotherapie Hoofddorp
27 januari Start Opleiding tot Mediator Driebergen
Data workshops Supervisietraject www.bgl.nl
Workshops clowns
Workshops improvisatietheater
Workshop Inner Child - Kennismaking
Workshop Inner Child - Verinnerlijke interacties
Workshop NLsPel
Enneagram voor therapeuten
Werken met dromen
.......................................................
Bureau Personal Development Topaas 8, 2719 VD Zoetermeer,
tel. 079 3630685,fax. 0793630687, e-mail: rkamps@planet.nl, www.bpdtraining.nl
20 oktober Info avond practitioner Gouda
3 november Info avond business practitioner Gouda
17 november Info avond practitioner Gouda
8 december Info avond business practitioner Gouda
15 december Info avond practitioner Gouda
17 jan 2006 Mind Power Mindmaps & Memory power Gouda
18 jan 2006 TSR Turbo Speed Reading Gouda
Start 19 jan 2006 NLP business Practitioner Gouda
Start 26 – 27 jan 2006 NLP Practitioner Gouda
2 februari 2006 Workshop Sales & Mindreading Gouda
9 maart 2006 Workshop Sales & Mindreading Gouda
30 maart 2006 Workshop Sales & Mindreading Gouda
.......................................................
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
59

vervolg Activiteitenagenda
60
EduCare Postbus 192, 5110 AD Baarle Nassau
tel: 013-5078411, e-mail : info@educare.biz, www.educare.biz
19-20 nov. 2005 Enneagram I Tilburg
10-11 dec. 2005 Enneagram II Tilburg
9-10 nov. 2005 RET en NLP Tilburg
1-2 dec. 2005 NLP en E.Q. Tilburg
2-3 nov. 2005 T.A. en rollenpatronen Tilburg
28 jan. 2006 Start NLP Practitioner 2006-1 Tilburg
.......................................................
Frank Bruining Personal Coaching & Training
Gantelweg 2 4286 EH Almkerk (bij Gorinchem)
tel: 0183-40 45 83, fax: 0183-40 47 86, e-mail: info@frankbruining.com, www.frankbruining.com
18 augustus 2005 Open Dag Herwijnen
8 september 2005 NLP Practitioner Oirschot
18 september 2005 NLP MasterPractitioner Oirschot
1+2 december De Kracht van Taal & Perceptie Werkendam
20 december 2005 Het belang van Persoonlijke Waarden Werkendam
14 september 2005 Faalangst Oirschot
11, 12 oktober + 1 november Faalangst Oirschot
27 oktober 2005 Introductie EVE Werkendam
1 december 2005 Open Avond Oirschot
13 januari 2006 Start turbo practitioner Oirschot
13 januari 2006 Goede Voornemens Seminar Jaarbeurs
.......................................................
GO Centrum voor Groei en Ontwikkeling T.U.Masmanstraat 7, 3813 ZE Amersfoort
tel: 033 – 4802993, e-mail: go-centrum@planet.nl, www.go-centrum.nl
13 dec 2005 en 5 jan 2006 * Introductie-avonden NLP Practitioner Opleiding Soesterberg
11 januari 2006 Introductie-avond over “Heel je gebroken hart” Soesterberg
9 mnd (ma. en di.) * NLP Practitioner Opleiding Soesterberg
start 23 en 24 jan 2006
iedere 1e zat vd maand * Familie Opstellingen Leusden
Door: Djien Tan en Hanneke van Tienhoven
iedere 2e ma vd maand Familie Opstellingen Soesterberg
Door: Djien Tan en Hanneke van Tienhoven
Twee tweedaagse van * Heel je gebroken hart, Soesterberg
ieder 5 dagdelen: Serie workshops Verliesverwerking
* Fase 1: 20 en 21maart en * Fase 1: Loslaten van het verleden Soesterberg
* Fase 2: 24 en 25 april 2006 * Fase 2: Het omarmen van de toekomst
Door: Hanneke van Tienhoven en Noor Verheul Soesterberg
11 maart 2006 * Gelukkig Omgaan met geld Soesterberg
Door Dick Mink en Freek Muilwijk
.......................................................
Heart Systems Nederland Julianaplein 9, 6049 BS Herten (bij Roermond)
e-mail: info@heartsystems.com (of .nl), www.heartsystems.com (of .nl)
1 t/m 3 oktober Start opleiding NLP Practitioner 05/06 Herten
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
2e en 4e wo.vd maand ‘Meditatie als Medicatie’ avondcursus Herten
14 & 15 okt, 16 & 17 dec ‘Tools on the Path’ Herten
3 & 4 febr, 31 mrt & 1 april
28 & 29 april
19 oktober Introductieavond Familieopstellingen Herten
21 t/m 24 oktober Mastersopleiding 04/05 Certificatieblok Herten
26 oktober Lezing ´Wat niet weet deert wel degelijk´ Heerlen
4 t/m 7 november Start Masters 05/06 Module A-1 Herten
19 november Workshop Familieopstellingen Herten
25 t/m 27 november Practitioneropleiding 2e blok Herten
30 november Lezing ‘Communicatie–relatie met jezelf en anderen´ Heerlen
20 t/m 23 januari Masters Module A-2 Herten
25 januari Workshop Familieopstellingen Herten
27 t/m 29 januari Practitioner 3e blok Herten
17 & 18 februari Partnerdagen NLP-opleidingen Herten
.......................................................
De HOMME tcc Postbus 4, 7630 AA Ootmarsum, Tel: 0541-680501, Fax 0541-680337,
e-mail: info@dehomme.nl, www.dehomme.nl
28 sept t/m 1 okt 2005 NLP Practitioner opleiding [P07-1] U.T. Enschede
2 t/m 5 november 2005 NLP Practitioner opleiding [P07-2] U.T Enschede
11 november 2005 Familieopstellingen met Luc Jonker U.T Enschede
16 t/m 19 november 2005 NLP Master Practitioner certificatie U.T Enschede
23 t/m 26 november 2005 NLP Practitioner certificatie [P06} U.T Enschede
3 december 2005 Workshop: Ontdek je potentieel m.b.v.
de Tzolkin, de Heilige Mayakalender U.T Enschede
8,9,10 december 2005 NLP Practitioner certificatie [P05} U.T Enschede
9 januari 2006 Maandagav. training NLP Practitioner Opleiding [P05] U.T Enschede
15 februari 2006 Start NLP Master Practitioner [M02] U.T Enschede
22 februari 2006 Start NLP Practitioner [P09] U.T Enschede
.......................................................
IEP - Instituut voor Eclectische Psychologie Staringstraat 1, 6511 PC Nijmegen,
tel: 024 -3230837, fax: 024- 3226512, e-mail: mail@iepdoc.nl, www.iepdoc.nl
27, 28 en 29 oktober New tools for a world in transformation Nijmegen of
met Robert Dilts omgeving
31 oktober, 1 en 2 november NLP voor trainers I met Lucas Derks en Nijmegen
Anneke Durlinger of omgeving
8, 9 en 10 november NLP-adviesvaardigheden met Edo Koppelaar Rijnhotel/Arnhem
11 en 12 november Oplossingsgericht Plus met Hans Cladder Nijmegen of
omgeving
14, 15 nov en 19 dec Authentiek presenteren met Speaking circles Nijmegen
met Jennet Burghard en Koos Wolcken of omgeving
22 november Introductietraining metaprofiel analyse Nijmegen
met Jaap Hollander of omgeving
13 en 14 december NLP in teams met Edo Koppelaar Rijnhotel/ Arnhem
20 januari 2006 Introductietraining provocatief coachen Nijmegen
met Jaap Hollander en Jeffrey Wijnberg of omgeving
.......................................................
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
61

vervolg Activiteitenagenda
I.S.E. – Institute of Social Engineering Onder de Bos 114, 8077 TD Hulshorst,
Tel: 0341-453088, fax: 0341-453542, e-mail: info@ise-training.nl, www.ise-training.nl
20 oktober Workshop Master coach/ Begeleiden van Familie- en Hulshorst,
Organisatieopstellingen Vierhouten
26 oktober Start Interculturele Hulshorst,
NLP Master Practitioner opleiding Vierhouten
9 november Start 2 jarige Trainersopleiding Hulshorst,
in Interculturele NLP Vierhouten
10 november 3 daagse workshop Hulshorst,
Persoonlijk functioneren in de groep/ Zelfpresentatie Vierhouten
10 november Start Interculturele NLP Practitioneropleiding Hulshorst,
Vierhouten
23 november Start Assertiviteits- en persoonlijke Hulshorst,
effectiviteitsprogramma Vierhouten
23 november 4 daagse workshop Levensloopbaanplanning Hulshorst,
Vierhouten
.......................................................
IVCN – Instituut Voor Communicatieve Vaardigheden Nederland
Jacob Catslaan 19, 3705 BN Zeist, tel: 030-6990635, fax: 030-6991075, e-mail: ivcn@ivcn.nl, www.ivcn.nl
Maatwerktrainingen • Omgaan met verbaal geweld In company/Zeist
• Stressmanagement
• Coaching & teambuilding
• Timemanagement
• Interviewtechnieken
• Vergaderen, presenteren en onderhandelen
9 september 2005 Start Communicatie voor gevorderden Zeist
9 september (+09-’07) Start NLP Business Master Practitioner Zeist
13 en 14 september 2-daagse Sollicitatietraining Zeist
15 en 17 september 2-daagse Interview technieken Zeist
16 september Start Communicatie voor Trainers / Coaches Zeist
4 oktober 2-daagse Mediation Technieken Zeist
10 oktober Start De Kunst van het Vragen Stellen Zeist
14 oktober (+ 09-’07) Start NLP Business Master Advanced Zeist
19 oktober Start 6-daagse Oplossingsgericht Coachen Zeist
21 oktober Start Basiscommunicatie Zeist
21 oktober (+09-’07) Start NLP Business Practitioner Zeist
27 oktober Start Business Communicatie voor Managers Zeist
28 maart 2006 Start 6-daagse Oplossingsgericht Coachen Zeist
.......................................................
LINN Stroetlingsweg 1, 6142 AT Einighausen-Sittard
tel: 046-4111590, fax: 046-4111589, e-mail info@linn.n, www.linn.nl
8 okt 2005 en 14 jan 2006 Gratis Open Dag: NLP opleidingen,
trainingen en workshops van 11 uur tot 17.00 uur Veldhoven
26 januari 2006 Start Master Practitioner opleiding Veldhoven
.......................................................
62
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Nederlandse Academie voor Psychotherapie
A. Schelfhoutstraat 48, 1058 HV Amsterdam tel: 020- 6150494, fax: 020-6173578
e-mail: info@academie-psychotherapie.nl, www.academie-psychotherapie.nl
NLP –opleidingen Amsterdam
28 januari 2007 Practitioner Weekend
3 maart 2006 Master Turbo
11 februari 2006 Master Weekend
4 november 2005 Counseling (post Master)
NLP-workshop Amsterdam
5 en 6 november 2005 Ontwikkel uw visie en leef uw missie
25 en 26 februari 2006 Stil in mij
20 en 21 mei 2006 Kerntransformatie
Hypnotherapie Amsterdam
30 januari 2006 Klassieke Hypnotherapie
september 2006 Neo-klassieke Hypnotherapie deel I
Lichamelijke klachten Amsterdam
najaar 2005 Kinderen met buikklachten en PDS
januari 2007 Hoofdpijn
januari 2006 Rugpijn
Modulen Theorie Psychotherapie (ECP) Amsterdam
2 november 2005 Interventierepertoire
9 november 2005 Pedagogiek
16 november 2005 Psychopathologie en –diagnostiek
25 januari 2006 Onderzoeksmethoden
25 januari 2006 Wet en ethiek
5 april 2006 Wijsgerige vraagstukken
12 april 2006 Sociale problematiek
24 mei 2006 Ontwikkelingspsychologie
Aanschuifonderwijs Amsterdam
vanaf oktober 2005 Interventies
12 januari 2006 Transpersoonlijke Ontwikkeling
januari 2006 Psycho-Oncologische Hulpverlening
.......................................................
NTI-NLP - Nederlands Trainingsinstituut voor NLP Oosterzijweg 8, 1906 AX Limmen
tel: 072-5053501, fax: 072-5052294, e-mail: info@ntinlp.nl, www.ntinlp.nl
17 t/m 20.11 – 15 t/m 18.12 Practitioner 2005-11 Limmen
13 t/m 16.1 – 9 t/m 12.2
30.1 t/m 2.2 - 28.2 t/m 3.3 Practitioner 2006-1 Limmen
27 t/m 30.3 - 26 t/m 29.4
9 t/m 12.2 - 9 t/m 12.3 Practitioner 2006-2 Zuidlaren
5 t/m 8.4 - 26 t/m 29.4
20 t/m 23.2 - 28 t/m 31.3 Practitioner 2006-3 Limmen
22 t/m 25.4 - 20 t/m 23.5
16 t/m 19.3 - 11 t/m 14.4 Practitioner 2006-4 Zoetermeer
11 t/m 14.5 - 8 t/m 11.6
Start januari 2006 Practitioner en Onderwijs Limmen
13 t/m 16.10 – 6 t/m 9.11 Master Practitioner 2005-D Limmen
1 t/m 4.12 – 3 t/m 6.1
26 t/m 29.1- 24 t/m 27.2 Master Practitioner 2006-A Limmen
16 t/m 19.3 - 12 t/m 15.4
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
63

vervolg Activiteitenagenda
64
12 t/m 15.3 - 06 t/m 09.4 Master Practitioner 2006-B Limmen
08 t/m 11.5 - 06 t/m 09.6
4 t/m 7.10 – 23 t/m 26.11 Training voor Trainers Limmen
9 t/m 12.1 – 6 t/m 9.3
03 t/m 06.2 - 31.3 t/m 03.4 Training voor Trainers Limmen
12 t/m 15.5 – 29.6 t/m 02.7
10 en 11.10 - 10 en 11.11 Persoonlijk begeleider Limmen
14 en 15.12 – 23 t/m 25.1.06
22 t/m 25.11 Management en NLP Limmen
16 t/m 18.12 NLP en Lichaamscommunicatie ‘Hoe ben je in balans’ Limmen
27 t/m 31.12 NLP voor Jongeren Limmen
17 t/m 19.10 NLP & Verlangen Limmen
19 t/m 21.12 Verlangen en Partnerrelaties Limmen
11 t/m 13.12 Workshop Family Constellation Limmen
Johannes Schmidt (voertaal Engels)
Start november 2005 20-daagse Opleiding Familie&Organisatieopstellingen Limmen
Start maart 2006
12 t/m 15.11 - 19 t/m 22.1. Traumatraining Limmen
23 t/m 26.3 – 25 t/m 28.5 Johannes Schmidt & Andrea Wandel (voertaal Engels)
.......................................................
On Speaking Terms Sibeliushof 27, 3438 XH Nieuwegein, tel: 030-2733991
Website: www.ost.nl, e-mail: info@ost.nl
8 en 9 oktober 2 daagse workshop Persoonlijk Meesterschap Utrecht
in Overvloed SCHATEILAND
19 en 20 november 2 daagse workshop Persoonlijk Meesterschap Utrecht
in Balans en Verbinding DE BESTEMMING
29 en 30 november Introductie NLP PROEFTAFEL Utrecht
12 en 13 december 2 daagse workshop Persoonlijk Meesterschap Rome, Italië
in Realiteit en Dankbaarheid DE OOGST
13, 14 en 15 januari 2006 Start NLP practitioner: entrepreneurial edition Utrecht
24 januari Speciaal voor ondernemers en managers. Utrecht
Hoe benader je organisatieproblemen en hoe ga je
om met consultants en andere adviseurs
ORGANIDOKTEREN EN ADVIZEUREN
18 en 19 februari 2 daagse workshop Persoonlijk Meesterschap Utrecht
in Overvloed SCHATEILAND
.......................................................
Phoenix Opleidingen Raiffeisenlaan 26A, 3571 TE Utrecht
tel.: 030-2711383, e-mail: info@phoenixopleidingen.nl, www.phoenixopleidingen.nl
7/8 okt. 05, 10/11 febr. 06 Hoe raak ik je aan? Utrecht
10/11/12 okt., 14/15 nov 05, Kennismaken met Systemisch Werken Utrecht
20//21/22 febr 2006
12 en 13 oktober 2005 Succes- en faalangst Utrecht
17 en 18 oktober 2005 Vrouwelijk Leiderschap Utrecht
31 okt., 7/14/21/28 nov Gespreksvaardigeheden Utrecht
12/19 dec. 2005,
10/17/24/31 jan. 7/14/28 feb.
9/10 november 2005 Leiderschap en overdracht Utrecht
16/17 november 2005 Leiderschap en contracten Utrecht
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
18/19 november 2005 Op verhaal komen Utrecht
18//19 november 2005 Overgave en de kracht van verlangen (2) Utrecht
25/26 november 2005, Persoonlijk werk/ Supervisie Utrecht
27/28 januari 2006
28/29 november 2005 Relaties Utrecht
1/2 december 2005 Energetisch Emotioneel Lichaamswerk voor vrouwen Utrecht
2/3 december 2005 Spel van licht en schaduw, omgaan met haat Utrecht
7/8 december 2005 Rouw en rouwverwerking Utrecht
1 februari 2006 Kennismaken met de 3-jarige opleiding in Utrecht
Professionele Communicatie
15/16 februari 2006 Leiderschap en teamontwikkeling
23/24/25 februari 2006 Leiderschap en het systeem Utrecht
SPECIALISATIE EN VERDIEPING (VERVOLGOPLEIDINGEN)
6/7 feb., 13/14/20/21 mrt. Professionele Begeleiding: Meesterschap in
3/4/24/25 apr., 15/16 mei coaching en therapie 6
12/26/27 juni
14/27 febr., 8/15/22 mrt TA Opleiding 6
10 apr. 2006
.......................................................
School voor NLP St. Reneldisplein 3, B-3001 Leuven,
tel: 0032/475/61.45.23, e-mail: info@nlp.be, www.nlp.be
11/10/05 Start NLP Explorer (5 avonden) Hasselt, België
12/10/05 Start NLP Explorer (5 avonden) Leuven, België
22-23/10/05 Workshop Patronen Doorbreken Kapelle-op-den-Bos, België
24/10/05 Start NLP Practitioner week Kapelle-op-den-Bos, België
29/10/05 Start NLP Practitioner weekend Kapelle-op-den-Bos, België
03/11/05 Start opleiding Bemiddelaar Kapelle-op-den-Bos, België
11/11/05 Workshop Familieopstellingen Tremelo, België
12-13/11/05 Workshop De Ultieme Hulpbron Kapelle-op-den-Bos, België
17-18/12/05 Workshop Je Levensmissie Vinden Kapelle-op-den-Bos, België
14-15/01/06 Workshop Eerst Zijn Dan Doen Wilrijk, België
25/01/06 Start opleiding Professionele Coach Kapelle-op-den-Bos, België
.......................................................
SenSolid Postbus 58, 9980 AB Uithuizen (Groningen)
tel: 0595-432534, fax: 0595-434477, Mob: 06 53 25 886, e-mail:info@sensolid.nl, www.sensolid.nl
22 oktober Kennismakingstraining Zeewolde
2 november Start NLP Practitioner opleiding Elspeet
25 november Start 3 daagse training Pakkend Presenteren Elspeet
Maatwerktrajecten Doorbraak Coaching, 2 dg of in overleg centr. in Ned.
.......................................................
SETH Academie voor Eclectische Psychotherapie Postbus 95909, 2509 CX Den Haag
tel: 070-3881105, 079-3317331, e-mail: info@seth.nl, www.seth.nl
Heel 2005 Start Opleiding Basis Medische Vakken E1 - n.v.t.
i.v.m. zorgvergoeding: Afstandsonderwijs.
Heel 2005 Start Beroepsopleiding tot Communicatie Specialist Utrecht
sectoren management, onderwijs, zorg & welzijn Doorn, De Bilt
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
65

vervolg Activiteitenagenda
66
Heel 2005 Start Opleiding Communicatietrainer / Professional Utrecht
Master Coach, (coaching, counseling en mediating) Doorn, De Bilt
Heel 2005 Start Beroepsopleiding Eclectische & Integratieve Utrecht
Psychotherapie, w.o. modules Kinder- en Jeugdcoach Doorn, De Bilt
en NLP therapeut.
Voorjaar 2006 Vierdaagse training NLsPel, Groesbeek
Communicatie met het hele gezin
Voorjaar 2006 Start opleiding NLP en Utrecht
Psychotherapeutische hulpverlening
Voorjaar 2006. Vierdaagse Rationeel Emotieve Training, Utrecht
v. hulpverleners/coaches
Voorjaar 2006 Driedaagse training Toegang tot je Eigen Genialiteit Doorn
mbv Neuro Semantic. APG 'Accessing Personal Genius'
Voorjaar 2006 Tweedaagse training Systeem denken, veranderen Doorn
en het NLP SCORE model, bij complexe systemen
Toel.eis practitionersniveau.
21 oktober 2005 INFOAVOND NLP & Communicatie Specialist, Utrecht
Hypnotherapie, Eclectische & Integratieve Psychother.
Jeugd- en kindercoaching
24 oktober 2005 Start Opleiding Casemanager/Reïntegratieconsulent. De Bilt
SETH/THQM
24 oktober 2005 Start Opleiding Jobcoach. SETH/THQM De Bilt
26 oktober 2005 INFODAG Casemanager / Reïntegratieconsulent Utrecht
en Jobcoach.
29 oktober 2005 Start Opl. Basis Medische Vakken E1 + E2, Utrecht
Ook v.d. NLP therapeut.
29 oktober 2005 Start Opl. Basis Medische Vakken E1 + E2, Utrecht
Ook v.d. NLP therapeut.
5, 6, 12, 13 nov. 05 4 daagse Stress-management en Burnout Training De Bilt / Utrecht
6 november 2005 Open-Doe-Dag NLP & Communicatie Specialist, Utrecht
Hypnotherapie, Eclectische & Integratieve Psychother.
Jeugd- en kindercoaching met gratis workshops
7 en 8 nov. 2005, Start Systemisch werk: Familie-/organisatie Groesbeek
19 en 20 dec. 2005 opstellingen volgens methode Bert Hellinger.
19 nov+17 dec 2005 Tweedaagse training NLsPel, Spelenderwijs Utrecht
NLP-en met kinderen
19 november 2005 Start Beroepsopleiding Jeugd- en kindercoaching Utrecht/de Bilt
25 november 2005 Start NLP Practitioner Basistraining. 6 daagse training De Bilt /Doorn
25 november 2005 Start NLP Practitioner Opleiding De Bilt /Doorn
25 november 2005 Start Beroepsopleiding tot Mediator De Bilt /Doorn
26 november 2005 Start Beroepsopleiding tot Hypnotherapeut Utrecht
26 november 2005 Start opleiding Hypno, Regressie- en Psychotherapie Utrecht
26 november 2005 Start opleiding Praktische basistraining Hypno- Utrecht
en Psychotherapie
26 november 2005 Start Beroepsopleiding tot Imaginatietherapeut Utrecht
deel I en II Mentaal-emotionele begeleiding
van cliënten met chronische aandoeningen
2 december 2005 Start NLP Practitioner Vervolgtraining. 13 dg training De Bilt /Doorn
6 januari 2006 Start NLP Practitioner Vervolgtraining. 13 dg training De Bilt /Doorn
15 januari 2006 Open-Doe-Dag NLP & Communicatie Specialist, Utrecht
Hypnotherapie, Eclectische & Integratieve Psychother.
Jeugd- en kindercoaching met gratis workshops
11 en 12 maart 2006 2 daagse NLP Sociaal Panorama - Transculturele Utrecht
Psychotherapie met drs. Lucas Derks Groesbeek
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Smara Siddhi Instituut van Helmontstraat 21, 3029 AA Rotterdam,
tel: 010-4781158, info@smarasiddhi.nl, www.smarasiddhi.nl
17 t/m 20 oktober 2005 NLP & Spiritualiteit II, Trainer, Eric Schneider België / Kessel
Let op: certificaat NLP en Spiritualiteit I vereist
8 november Gratis NLP introductieochtend 09.00 - 13.00 u. Rotterdam
15 december Gratis NLP introductieavond 19.00 - 21.30 u. Rotterdam
7 januari Gratis NLP introductiemiddag 13.00 - 16.00 u. Rotterdam
Start datum, 12 januari 2006 Versnelde Practitioner donderdag opleiding Rotterdam
Inclusief 2 dagen NLP en Spiritualiteit: Kessel in België
Trainer Eric Schneider
Start januari 2006 Cursus werken met klankschalen Rotterdam
Trainer, Rutger Schrijver
.......................................................
Sophia, Centrum voor Integraal Welzijn Borgstee 48, 9403 TV Assen
tel. 0592-399790, e-mail: info@sophiainstituut.nl , www.sophiainstituut.nl / www.sophia-ciw.nl
03-10-2005 Light & Soundmeditation I Assen
05-10-2005 NLP & Astrologie Assen
07-10-2005 Bekrachtiging in de opvoeding (clikkeren) Assen
03-11-2005 NLP & PDD NOS Assen
18-11-2005 Oudercursus Fluisterkind® Assen
21-11-2005 Light & Soundmeditation II Assen,
28-11-2005 Het oog van de Meester Assen,Veenwouden
01-12-2005 Informatieavond NLP Assen
19-01-2006 NLP Practitioner Turbo opleiding Assen
26-01-2006 Informatieavond zomeropleiding Assen
13-02-2006 Introductiedag NLP Assen
23-03-2006 Informatieavond NLP Assen
.......................................................
Tarázát Instituut Ungerplein 2 - flat 6, 3033 BR Rotterdam
tel: 010-4183599, fax: 010-2850038, e-mail: info@tarazat.nl, www.tarazat.nl
8 november Lezing “Stem van de Ziel” door Ton de Bruijn Rotterdam
16 november Training Hypnose (basis) door Anné Linden Rotterdam
en Steven Goldstone
21 november Driedaagse training Clownerie (met NLP) Rotterdam
28 november NLP & Spiritualiteit 2 door Eric Schneider Rotterdam
5 december Practicum “Spiritualiteit” n.a.v. Stem van de Ziel Rotterdam
12 december 3-daagse NLP introductietraining Rotterdam
15 december NLP Introductieavond Rotterdam
7 januari 2006 NLP Introductiedag Rotterdam
10 januari 3-daagse workshop “Gezond leven, gezond Zijn” Rotterdam
15 januari 7-daagse Trainers training door Anné Linden Rotterdam
26 januari NLP Practitioner op donderdagen Rotterdam
24 maart Post-Masters Rotterdam
1 juni Training Hypnose (advanced) door Anné Linden Rotterdam
en Steven Goldstone
.......................................................
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
67

vervolg Activiteitenagenda
68
Trainingsinstituut Rappard Bregeleane 72, 9051 PN Stiens (Friesland)
tel. 058-2574091 mob. 06-51995626, email: rappardnlp@chello.nl, www.rappardnlp.nl
03/11/2005 Het Geheim van Succes Introductiemodule NLP Leeuwarden
NLP 8 donderdagavonden
11/11/2005 Start NLP Practitioner Leeuwarden
26/01/2006 Het Geheim van Succes Introductiemodule NLP Leeuwarden
8 donderdagavonden
16 en17/02/2006 Introductietraining NLP Leeuwarden
13 en14/04/2006 Omgaan met Emoties Leeuwarden
.......................................................
Unique Quality Coaching Krijtenberg 16, 8131 HB Wijhe
tel. 0570 – 524880, e-mail: info@uqc.nl, www.uqc.nl
8 oktober 2005 Ademwerk Beekbergen
21 oktober Paardenwerk Duiven
31 oktober NLP-basis Zwolle
1 november NLP-basis Doetinchem
2 november NLP-basis Arnhem
16 december Vuurloop Beekbergen
9,10, 11 januari 2006 Introductie basis Lelystad/Zutphen/
Arnhem
20 januari Start Practitioners Beekbergen
27 januari Start Master Beekbergen
.......................................................
ZUMAYA Brouwerstraat 6, 1814 HZ Alkmaar
Tel: 072-5127113, e-mail: info@zumaya.nl, www.zumaya.nl
13-16 okt.05 Start NLP Practitioner Opleiding (P05-8) Alkmaar
18 okt.2005 Informatie avond Light Body, meditatie Alkmaar
19 okt. Start Light Body:Self-exciting, meditatie-vervolgtraining Alkmaar
20 okt.’05 Avond Familie- en loopbaan opstellingen Alkmaar
4/5/6 nov. Light Body blok 1: Je basis verstevigen Alkmaar
11 nov. Liefde en Kracht in balans, dagworkshop Alkmaar
25 nov. Intensive Systemisch Werk, dagworkshop Alkmaar
30 nov. Lezing: Geld & Overvloed Alkmaar
1 en 2 dec. 2-daagse NLP Introductietraining Alkmaar
9/10/11 dec. Light Body blok 2: Je hartcentrum openen Alkmaar
21 dec. Avond Familie-en loopbaanopstellingen Alkmaar
16 jan 2006 Informatie avond NLP Alkmaar
27 jan. 2006 Waardering & Dankbaarheid, dagworkshop Alkmaar
30 en 31 jan. 2-daagse NLP Introductietraining Alkmaar
2 feb. Avond Familieopstellingen Alkmaar
3/4/5 feb. Light Body blok 3: Je Hogere centra activeren Alkmaar
8/9/10 feb. NLP Trainers Evaluatie Alkmaar
16-19 feb. Start NLP Practitioner Opleiding (P06-9) Alkmaar
2 en 3 mrt. Geld & Overvloed. 2-daagse workshop Alkmaar
10/11/12 mrt Light Body blok 4: Je energielichamen harmoniseren Alkmaar
13 mrt. Avond Familie opstellingen Alkmaar
23 en 24 mrt. 2-daagse NLP Introductietraining Alkmaar
27 mrt. De kunst om van jezelf te houden, dagworkshop Alkmaar
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5