INzicht Nr 26, Jaargang 7, nummer 3 - Nederlandse Vereniging voor ...

thema: NLP & het bevorderen van Welzijn
‘Werk maakt mensen gelukkiger’
NLP in een loopbaantraining
Het is slecht gesteld met de arbeidsmarkt in Nederland.
Veel werkzoekenden zien de bijstand als een eindstation.
Maar het kan ook anders. De gemeente Hilversum
heeft een uniek traject ontwikkeld om haar bijstandsgerechtigden
aan een baan te helpen, genaamd
Wisselwerk. Zowel het traject als de trainingsaanpak,
gestoeld op NLP, zijn innovatief en blijken in de praktijk
zó succesvol dat andere gemeenten volgen. Bureau
Driewerf uit Eindhoven verzorgt binnen Wisselwerk de
loopbaantrainingen. Directeur Marianne Driessen doet
verslag over de werkmethode aan de hand van een
gesprek met twee van haar trainers: Sabina Meiling, die
de inhoud van de training grotendeels ontwikkelde, en
Hein Siebers. Beide zijn NLP-master.
Waarom wordt iemand
werkloos?
Tijdelijk zonder baan zitten,
kan iedereen overkomen. Als
het economische tij tegenzit
bijvoorbeeld, of als je pech
hebt bij een reorganisatie.
Belangrijker is de vraag:
waarom blijft iemand werkloos?
Na een ontslag gaan
mensen vaak op een vervelende
manier weg bij een
werkgever. Vervolgens gaan
ze op een klassieke manier
solliciteren en volgt afwijzing
na afwijzing. Deze negatieve
ervaringen gaan zichzelf versterken.
En zo gaan ze de
sollicitatiegesprekken in. Ze
verwachten niets goeds en
dan gebeurt er ook niets
goeds; self fullfilling
prophecy. Patronen zetten
zich vast, mensen raken verstard
en kunnen niet meer bij
hun eigen mogelijkheden
komen. Mensen trekken vervolgens
conclusies op identi-
38
teitsniveau: ‘werkgevers
moeten mij niet’ of ‘ik ben
niets waard op de arbeidsmarkt’.
Zo worden ze langdurig
werkloos.
Kun je aan de hand van
metaprogramma's een
typische deelnemer aan
de training beschrijven?
Natuurlijk is het verhaal voor
iedere deelnemer anders,
maar er zijn wel patronen.
Veel werklozen zijn reactief in
plaats van proactief. Ze praten
veel, maar doen weinig.
Ook wat betreft werk zoeken.
De oorzaak van hun werkloosheid
leggen ze buiten
zichzelf, een externe locus of
control. Zijzelf kunnen er
niets aan doen; de maatschappij
is rot of werkgevers
deugen niet. Zeker als mensen
wat langer zonder werk
zitten, leren ze zich in deze
slechte situatie staande te
houden. Ze handhaven zich.
Marianne Driessen, Sabina Meiling en Hein Siebers
Hun problemen blijven, maar
het is allemaal niet erg
genoeg om in actie te
komen. Er is weinig motivatie
om iets te veranderen.
Denken in opties is er niet
bij, het gaat om procedures
en problemen. ‘Hoe behoud
ik mijn uitkering, want solliciteren
lukt toch niet.’ Over de
toekomst denken de meeste
werklozen niet na. Er is geen
doel, mensen willen alleen
weg van hun problemen. Ze
zitten in het verleden of in
het problematische nu.
Hoe pak je zo'n complexe
situatie aan?
Een dergelijke situatie verander
je niet van de ene op de
andere dag. Er zijn een heleboel
zaken die we moeten
aanpakken. Daarom duurt de
training negen dagen, verspreid
over drie weken. Dat
is behoorlijk lang en intensief.
Daarna volgt nog een
ander traject, dat een jaar in
beslag kan nemen.
Vertel eens iets meer
over de methoden en
technieken die jullie
gebruiken.
Allereerst proberen we oude
patronen te doorbreken. De
eerste week van de training
mogen de deelnemers niet
over werk praten en mogen
ze niet solliciteren. Dat vinden
ze heel raar, want ze
verwachten dat ze dat juist
wel moeten doen. We geven
ze paradoxale opdrachten.
I N z i c h t H e r f s t 2 0 0 5
Vanuit de verbazing en verwarring
van de deelnemers
gaan wij aan de slag. Alle
energie die eerst in het handhaven
van hun situatie ging
zitten, richten we op iets
anders. Langzaam weken we
oude overtuigingen los en
proberen daar nieuwe voor in
de plaats te zetten.
Deelnemers gaan nadenken
over hun toekomst. Niet
alleen over hun werkende
leven, maar ook over hun
privé-leven.
We kijken naar dingen die ze
goed kunnen. We praten niet
over wat er allemaal mis is
gegaan in het verleden. Dat
versterkt alleen maar hun
oude patroon van werkloos
zijn en dat werkt niet.
Hoe komen metaprogramma’s
aan bod in
de training?
Op allerlei manieren activeren
we metaprogramma's.
We zorgen voor afwisseling
door veel verschillende
opdrachten te geven. Die
opdrachten lopen weer door
elkaar. We werken op bewust
en op onbewust niveau. Zo
gebruiken we Milton-taal. We
hebben het nooit over werklozen,
maar over werkzoekenden.
We vertellen verhalen,
doen lichaamsoefeningen
en laten muziek horen. We
maken gebruik van de Atlas
van de belevingswereld, die
werkt met metaforen, en van
diverse spellen, waaronder
het Waardenspel. Soms doen
we oefeningen gebaseerd op
systemisch werken.
Verder komen er regelmatig
gasten in de training, zoals
vertegenwoordigers van de
vervolgtrajecten en mensen
uit het bedrijfsleven.
N L P & h e t b e v o r d e r e n v a n w e l z i j n
Aanpak van Wisselwerk
Nadat iemand een aanvraag voor bijstand heeft gedaan, krijgt
hij of zij een periode van maximaal twee maanden waarin ze zelf
op zoek kunnen gaan naar een betaalde baan. Het CWI begeleidt
de werkzoekende daarbij. In dit stadium wordt de aanpak
van Wisselwerk en de loopbaantraining van de Wisselwerk
Academie al aan de klant duidelijk gemaakt. Als er tegen het
eind van de vrije zoekperiode geen zicht is op een betaalde
baan, volgt een gesprek met de klantmanager van de gemeentelijke
sociale dienst. De klantmanager geeft voorlichting over het
vervolgtraject en wijst de bijstandsgerechtigde op het verplichte
karakter van de drieweekse loopbaantraining. Alle nieuwe bijstandsgerechtigden,
onafhankelijk van bijvoorbeeld werkervaring,
opleidingsniveau of leeftijd, nemen deel aan de training.
Uitgezonderd zijn alleen verslaafden en psychiatrische patiënten.
Na de training krijgen de deelnemers, afhankelijk van hun
afstand tot de arbeidsmarkt, een vervolgtraject aangeboden.
Dat traject kan bestaan uit een arbeidsovereenkomst bij een verloningsbedrijf,
een werkstage of een activiteit in het kader van
sociale activering.
Jullie werken ook met
acteurs.
Onze acteurs zijn geen mensen
die typetjes spelen met
hoedjes en sjaaltjes. We hebben
het ook niet over rollenspellen,
maar over sociaal
interactiedrama. Normaal
neemt de acteur een rol op
zich en moet de deelnemer
daarop reageren. Bij ons gaat
het precies andersom. De
deelnemer bepaalt het
gedrag van de acteur. De
acteur reageert op wie er
tegenover hem zit.
Deelnemers leren enorm veel
van het werken met acteurs.
Ze leren observeren, interpreteren,
feedback geven en
reflecteren op het eigen
gedrag. Ze zien dat ze soms
maar iets kleins hoeven te
veranderen, om een groot
effect te bereiken.
Uiteindelijk leren ze wat het
effect is van hun gedrag en
wat de betekenis is van hun
communicatie.
Wat is het doel van de
training?
Het hele project is erop
gericht dat mensen een
betaalde baan vinden.
Tijdens de training zoeken de
deelnemers een doel dat binnen
hun mogelijkheden ligt
en dat op korte termijn financiële
onafhankelijkheid biedt.
Op lange termijn kunnen ze
daarna hun dromen gaan
realiseren. Mensen leren zo
accepteren dat ze tijdelijk in
een fabriek dozen moeten
inpakken om hun droom van
een eigen zaak dichterbij te
brengen. We leren de werkzoekenden
in hun kracht te
staan en hun overtuigingen
te herkaderen.
We zijn er van overtuigd dat
het hebben van een betaalde
baan mensen gelukkiger
39