ELIAS CANETTI PARTY TIJDENS DE BLITZ

en van elke aanraking verschoond. Het zou van gebrek aan wellevendheid getuigen je
ook maar door de geringste aanraking te laten bezoedelen. Wie zelf niet wil draaien, zijn
rug recht wil houden, verstaat de kunst de anderen om zich heen te laten draaien. In
terughoudendheid, een soort onthouding die ook actief kan zijn, maakt de mens zich
waar. Hij is volmaakt als hij niets van zich laat zien. Wie zo bekend is dat iedereen hem
van dichtbij of veraf herkent, hoort eigenlijk niet thuis op een party, tenzij hij zo’n
meester is in het veinzen dat het hem lukt volkomen te verdwijnen.
Ideaal zou een situatie zijn waarin heel veel mensen bij elkaar komen van wie je er
niet weinig zou willen leren kennen, maar die zich van hun kant nooit bekendmaken.
Het raadsel mag niet kleiner worden, anders zakt de party in als een doorzeefde ballon.
Zodra te veel van de aanwezigen elkaar kennen, verandert de aggregatietoestand,
onthouding wordt nietszeggende vriendelijkheid. De spanning van het niet-kennen is
aantrekkelijker, vooral als je weet hoe belangrijk het zou zijn deze of gene te kennen.
De hang naar hoger gezelschap is altijd manifest, hij wordt gedragen door de verering
van het hoogste, maar in toom gehouden door de moeilijkheid er in de buurt te komen,
en zelfs als dat lukt door de moeilijkheid het aan te raken. Dat leer je alleen als je je vlak
bij anderen bevindt.
Het lijkt weldadige bescheidenheid als zeer geziene lieden zich onder de mensen
begeven en erin slagen zo weinig op de voorgrond te treden dat ze door niets worden
herkend. Ze dragen geen maskers, maar stellen zich ook nooit voor. Je kunt een gesprek
met iemand voeren zonder een idee te hebben wat hij is. Hij kan zich terugtrekken
zonder het gevoel te hebben ergens toe verplicht te zijn. Er is niets beloofd, nergens
over onderhandeld, het was een onschuldig beloeren dat elke gedachte aan een .....
verheimelijkt. De een mag niet vermoeden hoezeer hij werd veracht, de ander mag niet
laten merken welke macht hij zou hebben als het niet hier was.
De macht is vanzelfsprekend geworden, maar hij heeft zich verdeeld en ..... zijn
grenzen door verborgenheid te midden van anderen. Hij bevredigt niet als hij op
gelijkheid stoelt en wordt herkend. Hij blijft – zeg maar uit consideratie – verborgen om
degenen met veel minder macht niet af te schrikken. De letters die mensen als teken van
erkenning achter hun naam dragen zijn afgelegd en worden in het gesprek pas
gaandeweg zichtbaar. Vaak blijft degene met wie woorden werden gewisseld radeloos
achter, ‘baffled’, zoals een mooie Engelse uitdrukking luidt, en steeds weer vraagt hij
zich af: ‘Wie was dat? Wie kan dat geweest zijn?’
De proporties in de gaten houden. Aymer, Gavin en hun moeder staan bij mij nog te
zeer op de voorgrond. Waarschijnlijk vanwege de reizen die ik met Aymer heb gemaakt
en die essentiële bestanddelen van het leven zijn geworden. Ik wil meer aan anderen
denken en hen naar voren halen.
Ik heb nog nauwelijks iets aangesneden wat verband houdt met Veronica
Wedgwood. Het staat me tegen het werkelijke beeld van haar te geven dat ik met me
meedraag. Ooit was zij de eerste Engelse die zich met enthousiasme en overtuiging voor
Het martyrium heeft ingezet. Ze heeft tijd en energie in de vertaling gestoken. Ze was
ook zeer ingenomen met Friedl, vooral met onze relatie: de leerlinge die van haar leraar
houdt en zich met hartstocht door hem laat vormen. Friedl heeft haar later door haar
manier van leven, door een tijdelijke afhankelijkheid van haar teleurgesteld. De
veelvuldige afwijzing van Het martyrium, die echt zeer betrekkelijk was – het boek
heeft toen al veel voor mensen betekend –, dan de pretentie van Massa en macht, dat
eindelijk verscheen en dat ze door een uiterst positief artikel trachtte te promoten maar
8