Download Code van goede praktijk - Emis - Vito

4 Toxicologie van asbest
Dit hoofdstuk werd niet geactualiseerd en werd integraal overgenomen uit het ‘Protocol voor
orënterend en beschrijvend bodemonderzoek naar asbestverontreiniging’ (OVAM, 2006b).
4.1 Gezondheidseffecten (atsdr, 2001)
Epidemiologische studies bij asbestarbeiders en dierproeven hebben aangetoond dat de
inademing van asbest de belangrijkste blootstellingsweg is. Een aantal epidemiologische studies
geven aan dat orale blootstelling ook kan gerelateerd worden aan gastro-intestinale kanker.
De afzetting van asbest in de longen wordt grotendeels bepaald door de afmetingen en de vorm
van de vezels. Sommige vezels kunnen uit de longen verwijderd worden via mucociliaire afvoer
of macrofagen; andere blijven voor lange periode in de longen aanwezig. Om die reden wordt
inhalatoire blootstelling over het algemeen beschouwd als een cumulatief proces; blootstelling
werd daarom meestal uitgedrukt als (vezels/ml lucht) x jaar (v/ml-j).
Studies bij mensen hebben aangetoond dat inademing van asbestvezels kan leiden tot de
ontwikkeling van longziekten met inbegrip van asbestose (vorming van bindweefsel rond
asbestvezels met hinder voor de ademhaling tot gevolg) en/of longkanker en van mesothelioom
(kanker van het buik- of longvlies).
Kanker
Er is geen twijfel omtrent het feit dat inademing van asbest leidt tot een verhoogd risico op
longkanker en mesothelioom. Asbest wordt zowel door IARC als door IRIS beschouwd als een
humaan carcinogeen. Voor longkanker blijkt de hoogte van het risico bepaald te worden door
een complex geheel van parameters. De belangrijkste zijn:
― niveau en duur van blootstelling;
― tijd verlopen sinds blootstelling;
― leeftijd waarop blootstelling plaatsvond;
― rookgewoonten van de blootgestelde persoon;
― soort en grootteverdeling van de asbestvezels.
De soort en grootteverdeling van asbestvezels is van belang, want door de variatie in
carcinogeen vermogen tussen vezels zal ook het kankerrisico bij blootstelling verschillen van
plaats tot plaats. Hoewel een deel van deze variatie kan verklaard worden door het
mineraaltype (chrysotiel heeft over het algemeen een geringere potentie bij het optreden van
mesothelioom), spelen de afmetingen (lengte en dikte) een primordiale rol. Er zijn sterke
aanwijzingen dat lange vezels een hoger carcinogeen vermogen hebben dan kortere vezels. De
relatie tussen vezelafmeting en kankerverwekkend vermogen is mogelijk ook verschillend
tussen longkanker en mesothelioom. Hoewel de discussie hieromtrent nog niet afgelopen is,
wordt vaak uitgegaan een minimale lengte van 5 µm, een diameter van 3 µm en een
lengte/diameter verhouding van minstens 3:1 als voorwaarden voor carcinogeen vermogen.
Omwille van het grote aantal variabelen is het moeilijk om betrouwbare voorspellingen te doen
omtrent de hoogte van het kankerrisico in functie van blootstelling van de algemene bevolking.
Longkanker en mesothelioom zijn over het algemeen geassocieerd met chronische blootstelling
aan asbest. Nochtans zijn er studies die aangeven dat ook korte-termijn blootstelling tot
gezondheidsproblemen kan leiden. Arbeiders blootgesteld aan asbest gedurende 1 – 12
Code van goede praktijk voor oriënterend bodemonderzoek, beschrijvend bodemonderzoek en risicoanalyse voor
asbestverontreiniging 17/69