door Herman Vandormael Laurens De Keyzer Jos V ... - Tento.be

De onbekende schilder blijkt weliswaar nauwelijks in
staat om de gebeurtenis ook een artistieke
meerwaarde te verlenen, maar als documentair en
iconografisch souvenir blijft het hoe dan ook een
bekoorlijk en nieuwsgierig makend werk.
Hoog tegen de wand, aan de andere kant van
de hal, staat een gekroonde heilige Barbara tentoon,
met een kelk in de hand. Het I ,2 meter hoge en
gepolychromeerde houten beeld zou Duits van
origine zijn en dateren uit de ISde eeuw.
Vermoedelijk maakte deze blozende en ondanks
haar kroon wel erg volks ogende Barbara ooit deel
uit van een altaarstuk - in dit geval wellicht naar
goede gewoonte in gezelschap van de heilige
Catharina en Magdalena, samen de personificatie
van geloof, hoop en liefd e.
Vlakbij, in de diepe groene nis, staat een lieftallige
Margaretha. Het I ,32 m hoge beeld is gekapt uit
notehout, onderaan draagt het trouwens nog de
sporen van de jaarringen van de boom. Dat het om
de heilige Margaretha gaat, blijkt uit het fe it dat ze
als koningsdochter een kroon draagt en onder de
voeten de restanten van een draak vertrapt. Even
tevoren was ze namelijk door de draak (de duivel)
verslonden, maar het teken van het kru is volstond
om de kansen te keren, een gebaar dat overigens
ook onder vampieren danig paniek veroorzaakt.
In dit 16de-eeuwse beeld is Margareta echter niet
door de draak, wel door de tand des tijds aangetast.
Ze mist beide handen, evenals de kru isstaf waarmee
ze de duivel op de knieën dwong.
Prachtig, droefgeestig, haast 2 meter hoog en
extreem slank, is de Franse, I 6de-eeuwse
mantelmadonna (of Mater Misericordiae) die links
tegen de buitenmuur verrijst. Het lichtjes
heupwiegende beeld is achteraan uitgehold, wellicht
was het dus bestemd om ergens op te hangen,
bijvoorbeeld in het tympanon van een kerk of
kloosterportaaL De eiken Madonna werd in '76-'77
door de Staat aangekocht.
Als u tenslotte de trap afdaalt, kijkt u aan tegen een
panorama van het Gaasbeek van de 17de eeuw.
Het doek van Filips lmmenraet toont ondermeer de
kerk, de dorpskom met plein en schandpaal, de
Donkerstraat met thans verdwenen huizen,
brouwerij 'De Molensteen', het kasteel, het
baljuwshuis en - aan de einder - het silhouet van
Brussel. En 't is er groen tot aan de horizon,
lintbebouwing stond toen nog niet op het
programma.
26
De blauwe kamer
Weer zo een kamer om vrije loop te geven
aan de fantasie. Want hier, tussen het blauwe
zijdebehang en vanuit drie erkers uitkijkend op
water en groen, verbleef de laatste markiezin - en
dat is dan ook aan heel wat inboedel te merken.
Op de eerste plaats aan het smaakvol en elegant
geornamenteerde hemelbed, een nagenoeg
getrouwe kopie van het bed van Antoon van
Lotharingen en Renée de Bourbon, dat zich in Le
Musée Lorrain van Nancy bevindt. Uiteraard ru ilden
de Arcanati's de emblemen van het huis van Nancy
voor hun eigen symbolen in; met name een serpent
met een kind in de muil (de betekenis van dit
embleem is niet eenduidig achterhaald), naast de
heel wat bevattelijker en niet onverstandige spreuk
"Souvenir et taire".
Naast het bed hangt een albasten topstuk uit de
verzameling van Gaasbeek. Het halfverheven
beeldhouwwerk van 27 x 19 cm dateert volgens een
inscriptie uit 1526, toont de wapens van Habsburg
en Portugal en is dus nagenoeg zeker ontworpen ter
gelegenheid van het huwelijk van Karel V met
lsabella van Portugal. Om zijn stilistische kenmerken
en grote artistieke vaardigheid wordt het
toegeschreven aan Jehan Mone, zowat de privébeeldhouwer
van de keizer.
Het echtpaar staat voor een fijn bewerkte portiek.
Karel legt in een liefdevol gebaar de arm om de
schouder van zijn bruid en houdt haar linkerhand in
de zijne geklemd. Van haar kant biedt lsabella hem
haar kleine, maar ongetwijfeld warm kloppende hart
aan. Het werk is ooit al, hoe kan het ook anders, in
T oledo tentoongesteld.
jehan Mone
( 1480/85-ca. 1550)
Karel V en lsabella van
Portugal
1526
Albast, verguld hout,
56 cm x 53,5 cm
lnv. 707