door Herman Vandormael Laurens De Keyzer Jos V ... - Tento.be

De galerijzaal
De galerijzaal, elfde kamer van ons
kasteelbezoek, heeft alvast haar naam niet gestolen.
De ruimte, de atmosfeer tussen de eikenhouten
lambrizeringen, de overvloed aan kunst en adeldom,
het werkt allemaal samen tot een verbluffe nd
spektakel van weelde en schoonheid. En al leidt de
exuberantie van deze kamer de bezoeker echt niet
tot overdruk, toch durven we de lezer van ons
verslag geen volledigheid garanderen. Er is gewoon
zoveel dat een zekere selectie zich opdringt.
Aan ogen en verbeelding van de bezoeker om de
rondgang hier en daar aan te vullen.
Die rondgang begint al boven de
toegangsdeur. Daar hangt, nogal verrassend in dit
Europese interieur, een Arabisch uitgedoste heer op
de rug van een dromedaris. Geen exotische
aankoop nochtans, wel een familiesouvenir.
Want de man is Giammarti no Arconati Visconti,
de laatste Gaasbeekse kasteelheer van zijn geslacht
en slechts drie jaar echtgenoot van Marie Peyrat
(hij huwde haar in 1873 en stierf te Firenze in
1876). Na een veel gelauwerde loopbaan als officier
wijdde deze Arconati zich aan archeologie en
aardrijkskunde, bezigheden die hem vaak in Egypte
en het Midden-Oosten brachten. Geen amateur
overigens, want zijn publikaties leverden hem o.a.
het lidmaatschap op van de 'Societa italiana di Studi
orientali' en die van Geografica. Op zijn reizen liet
de studieuze kasteelheer zich graag vergezellen van
de Franse portrettist met de Duits klinkende naam
Metmacher - en meteen hebben we de stap naar
het oosterse tafereel gemaakt, waarop markies
Arconati in djellaba tussen de palmbomen
figureert.
De grote schoorsteen naast de deur is het
werk van de Belgische beeldhouwer Victor Rousseau
( 1 865- 1 954), die vooral faam kreeg door z'n
kleinere, impressionistische beelden en portretten in
marmer.
De dame in driekwart profiel, smaakvol
gedecolleteerd en met de appel der wijsheid in haar
(wellicht door een ander schilder geretoucheerde)
linkerhand, is Eleonora van Oostenrijk. Het frisse,
sfeervolle, lichtjes sensuele portret wordt door
Renson en Casteels toegeschreven aan Joos van
Cleef, hofschilder van Frans I, de tweede man van
Eleonora.
Onder twee portretten die mogelijks van de hand
zijn van de veelzijdige en hoog getalenteerde
Hollandse schilder-architect-technoloog Jan van
Scorel, staan twee interessante ladenkasten. De
draagbare Spaanse 'varguefios' dateren uit de
16de eeuw en zijn stilistisch duidelijk schatplichtig
aan Moorse invloeden.
Naast de Spaanse pronkstukken, die verworven
werden uit een verkoop van het kasteel
Emile Metzmacher
Giammartino Arcanatie
Viscontie in Arabië
1875
Paneel, olieverf,
64 cm x 54,5 cm
Chenonceaux, staat een in vier grote panelen
gedecoreerde Bourgondische koffe r. De uiterste
panelen dragen een lelie, de andere een sluithengsel
en twee gekruiste pijlen. Een klein paneeltj e in het
midden toont de Madonna met Kind. Volgens de
inventaris van het kasteel is de koffe r afkomstig uit
de hoeve Vermoesen in Sint-Martens-Lennik.
Dat detail kan ons misschien wijzer maken over de
situering van het meubel. Volgens Renson/Casteels
is het een neo-gotisch, volgens conservator
Vandormael een gotisch stuk. De laatste mening lijkt
de meest waarschijnlijke. Men kan zich inderdaad
bezwaarlijk indenken dat landbouwer Vermoesen
zich voor gebruik op de hoeve - als kneedtrog nog
wel - een kostbare neo-gotische koffe r zou
aanschaffen, laat staan zich een exemplaar zou laten
maken. Veel waarschijnlijker is dat hij, lichtjes
oneerbiedig dan wel, van een oude koffe r gebruik
maakte om er z'n deeg in te kneden.
Op de kast prijkt de zilveren buste van
lsabella de Katholieke, door de laatste markiezin van
Gaasbeek vermoedelijk aangekocht bij de veilingen
Spitzer in Parijs. Het leuke aan deze 16de-eeuwse
Vlaams-Spaanse realisatie is echter dat de koningin
hier stiekem als juwelenhouder poseert. De buste
kan namelijk van de achtkantige basis gekanteld
worden en openbaart op die manier een schrijn
voor relieken of juwe len. Er bestaat overigens een
pendant van deze sieraadbuste in de gedaante van
Ferdinand van Aragon.
29