door Herman Vandormael Laurens De Keyzer Jos V ... - Tento.be

kwam bouwverwarring. Schuld en boete.
Kleiner van formaat en alleen in grijstinten
(grisaille) geschilderd is het werk met de lange
naam: 'Graaf Filips Eugeen van Horne biedt
Aartshertog Leopold-Willem zijn thesis aan'. Over
de gebeurtenis zelf schreef kunsthistorica Van der
Vennet in 1960: "Naargelang van de graad die men
wenste te behalen moest men een aantal strenge
proeven doorstaan, bestaande in het verdedigen van
stellingen met betrekking tot de gedoceerde stof
(zgn. theses) tegen om het even wie. Dit gebeurde
in twee fazen, de 'disputatie' en de 'repetitio'.
Daarna diende de kandidaat een examen rigorosum
te ondergaan, waarbij hij door professoren
ondervraagd werd over de gehele stof en alles wat
ermee verband kon houden. Slaagde hij hierin, dan
kreeg hij de laurea licentiae."
Min of meer vergelijkbaar dus met de wijze waarop
ook vandaag nog toekomstige doctors hun
dissertatie in het openbaar voor een
professorencorps moeten verdedigen. Eén van de
verschillen met vandaag echter was het gebruik, in
sommige perioden althans in Leuven en in het
buitenland, om de dissertatie letterlijk en figuurlijk
op te dragen aan een illustere hooggeplaatste
Rubenskamer seigneur - in onderhavig geval Leopold-Willem,
broer van keizer Ferdinand, regent van de Spaanse
Nederlanden en aanzienlijk kunstverzamelaar.
Het schilderij van Antoon Sallaert neemt echter wel
een barok loopje met de waarheid. Filips van Horne
(niet te verwarren met de gelijknamige heer van
Gaasbeek in de 15de eeuw) zal z'n proefschrift
ongetwijfeld op een iets prozaïscher manier aan de
regent overhandigd hebben. Maar goed, het was de
geste die telde, en geste had de barok in overvloed.
Ook dus Brusselaar Antoon Sallaert ( 1 590- 1 657/
58), een later vaak door etsers gekopieerd schilder
die, benevens dit soort composities, ook faam had
als rapporteur van gildefeesten en als portrettist.
Een relatief recente ( 1 971) en bovendien
gelukkige aanwinst voor Gaasbeek is het wandtapijt
in deze kamer, afkomstig uit een 17de-eeuws atelier
in Edingen. Het stelt in groene, bruine en beige
tinten een rivierlandschap voor waarin een wilde kat
de strijd wint van een jong lam, het geheel omlijst
door friezen en twee zwaar gedecoreerde
Salomonszuilen. De naam van de wever, Hendrik
Vander Cammen, staat onderaan rechts in kapitalen,
zijn monogram en het wapen van Edingen
respectievelijk op de zijkant en hogerop.
Een gelijkaardig stuk wordt bewaard in het museum
van Philadelphia. Uit de nochtans voor hun
'verdures' ( = wandtapijten met overwegend
groenwerk) gerenommeerde Edingse ateliers, zijn
vandaag nog slechts een handvol stuks bekend.
Uiterst zeldzame kwaliteit dus, Gaasbeek deed er
een verstandige koop aan.
33