DON BOSCO - Origo

DON BOSCO
Zalig Nieuwjaar, beste lezers. Hier zijn we weer met onze kalender. Wij hopen dat hij bij u in de
smaak valt. Het is vanzelfsprekend niet mogelijk om met ieders wensen rekening te houden. Toch
verwachten we, dat in ieder geval de achterkanten voor al onze medewerkers en alle belangstellenden
zullen bijdragen tot een dieper inzicht in de geest van Don Bosco. Zijn ideaal is: uw ziel te redden.
Niet meer en niet minder. En behalve úw ziel, die van de duizenden jongens die aan zijn zorgen
worden toevertrouwd over de hele wereld.
Op de laatste dag van de eerste maand wordt het feest van Don Bosco gevierd. Hij stierf op
eenendertig januari 1888. Maar vanuit de hemel en door middel van zijn zonen werkt hij verder. Elk
jaar herdenken we zijn grote goedheid, die ons vervult met dankbaarheid en die ons nog steeds zoveel
te leren heeft. Daarom beginnen we graag met een gedachte over onze Vader.
De heilige Kerk heeft schitterende liturgische teksten. De feestmis van Don Bosco bijvoorbeeld
valt op door een rake typering van de sfeer, die heel zijn werk doortintelt. Het is de moeite waard om
er een missaal op na te slaan. Laten we eens stil blijven staan bij het epistel. Het is genomen uit een
brief van sint Paulus. Die zet erin uiteen hoe we als goede christenen moeten leven. "Altijd blij zijn
om de Heer! Dat zeg ik nog eens: Blij zijn! Laat iedereen meegenieten van jullie onverstoorbare
zachtheid. De Heer is vlak bij je. Pieker nergens over. Je hebt alles maar voor het vragen bij God.
Vraag dan en bid. En vergeet niet Hem te bedanken. Mooier dan al wat je kunt bedenken is Gods
Vrede. Laat die de wacht houden over je hart en je gedachten, in Christus Jezus. Wat je nog meer
moet vragen? Al wat echt is, wat edel is, wat recht is. Al wat gaaf is, wat aardig is, gunstig is. Is iets
mannelijk? Is iets verdienstelijk? Leg je dáárop toe. Wat jullie van mij hebt geleerd en overgenomen
en gehoord en gezien: dát moet je doen. En de God die de vrede maakt zal bij je zijn."
Meer vraagt Don Bosco niet van zijn zonen en van alwie met hem op pad gaat. Salesiaans
medewerker zijn wil zeggen: als goed christen en goed burger leven. Er is dus geen sprake van
biezondere voorschriften en verplichtingen. Als een salesiaan of een medewerker opvalt, dan is het
omdat hij het gewone heel goed probeert te doen. Don Bosco's leven is ons voorbeeld. Van hem
kunnen we leren hoe de praktijk is van het Evangelie, van het leven volgens het 'Blijde Nieuws'. Op
de volgende kalenderbladen zult u korte stukjes vinden over punten die Don Bosco zeer ter harte
gingen. Nu nog iets over zijn persoon in het algemeen.
Er zijn niet veel heiligenlevens die zo uitvoerig en tot in de kleinste biezonderheden werden
opgetekend als het zijne. Van dag tot dag hielden zijn eerste zonen deze kostbare gegevens bij. Als we
over een heilige praten, dan wordt heel vaak de kwestie van wonderen aangeroerd. Misschien met de
gedachte, dat daaraan de graad van heiligheid kan worden afgemeten. Iets wat niet waar is. In het
leven van Don Bosco zijn zoveel wonderen gebeurd, dat er boekdelen nodig zijn om ze allemaal te
vertellen. Door de voorspraak van Maria Hulp der Christenen genas hij stervenden en kreupelen.
Soms sprak hij ergens met iemand terwijl men hem tegelijkertijd op een heel andere plaats zag. Hij
voorspelde de dood van tientallen mensen en las in de gewetens. Hij vermenigvuldigde heilige
Hosties en snoepgoed. Op het feest van Maria Geboorte in 1856 bijvoorbeeld was hij communie aan
het uitreiken. De ciborie was bijna leeg en de koster was vergeten voor de Mis een nieuwe klaar te
zetten om te worden geconsacreerd. Toch gingen er zeshonderdenvijftig jongens te communie zonder
dat er ook maar één Hostie gebroken hoefde te worden. Maar nogmaals: wie meent dat dit het
belangrijkste is in een heiligenleven, heeft het mis. Don Bosco's commentaar op het gebeurde was
zeer terecht: "De consecratie is een groter wonder."
Op veertien augustus 1885 schreef Don Bosco aan een van zijn priesters: "Nederigheid en liefde,
dat zijn de deugden die je in tijd en eeuwigheid gelukkig zullen maken." Dat is het! Dag in dag uit
zijn plicht doen, opgeruimd en evenwichtig. Vol vertrouwen op God, ondanks allerlei zorgen en
tegenwerking. Voor iedereen vriendelijk en behulpzaam. Beheerst in eten en drinken, in slapen en
werken. Kortom, heel gewoon doen, leven als Don Bosco heeft gedaan: dát is heldenwerk. Laten wij
allemaal echt salesiaans leven. Laten we lachen, bidden en ons best doen.
Op 31 Januari 1888 stierf Don Bosco. Ieder jaar wordt door de salesianen op die datum het Don Boscofeest gevierd. Daarom
een tekst over Don Bosco op de achterzijde van het voorblad van de kalender.

MISSIE
"Gaat en onderwijst alle volken." De redding van de zielen is de voornaamste, de enige taak van de
Kerk. Dat wil zeggen: van u en mij, van ieder van ons. Hierdoor wordt heel de stoffelijke schepping
teruggebracht tot God. Bij de vervulling van deze taak kunnen wij ons laten leiden door Don Bosco.
Hij zei immers: "Geef me zielen en houd de rest." Heel zijn leven was werken voor de hemel: door te
zorgen dat hij zelf heilig werd, nam hij ontelbaar velen mee omhoog; en door anderen op te voeden,
werd hij zelf heilig. Wat zou het goed zijn als wij allemaal zo economisch, zo sociaal waren in ons
geestelijk leven.
Onder 'missie' wordt hoe langer hoe meer ook het binnenlands apostolaat gerekend. Ver weg en
dichtbij, overal, en nu meer dan ooit, heeft het mystieke Lichaam van Christus al zijn leden nodig.
Wie zou u, beste medewerkers, beter entoesiast kunnen maken voor úw geluk en dat van ontelbare
anderen, dan Don Bosco zelf? We geven u daarom de vertaling van enkele stukjes uit zijn toespraak
van zestien mei 1878. Het was drie uur 's-middags in het kerkje van Frans van Sales: sluiting van het
eerste medewerkerscongres in Turijn.
"Wat ik u zeg over de dagelijkse toename van zoveel geestelijke en tijdelijke noden, is een niet te
loochenen en droevige waarheid. O, als u zoudt zien hoeveel aanvragen er van alle delen van de
wereld worden gedaan om huizen te openen voor arme, aan zichzelf overgelaten jongens. Eens moest
alleen in de grote steden gezorgd worden voor ziel en lichaam van zoveel arme, aan zichzelf
overgelaten, aan ergernis blootgestelde jongens, ongelukkige slachtoffers van de misdaad, van de
ellende, van de ondeugd. Maar in hoeveel andere, ook kleine plaatsen moet er nú gezorgd worden
voor de in gevaar verkerende jeugd, als men de maatschappij wil redden. Het is om van te duizelen als
men een stukje leert kennen van de bestaande ellende.
En hoe neemt verder voor de missies nu de noodzaak van ijver en hulp niet toe! En let wel, dat
het er nu niet meer op aankomt zijn eigen leven op het spel te zetten tussen de wilden, met het gevaar
van de marteldood of van grote ongemakken. Tegenwoordig beginnen de onbeschaafden zelf hun
deerniswekkende toestand te kennen en verlangen ze te leren. Zij zijn het, zou ik zeggen, die hun
armen uitstrekken naar ons, met de vraag dat men hun beschaving komt brengen en hen komt
onderwijzen in die godsdienst zonder welke, naar zij merken, hun leven ongelukkig is.
Ziehier nu dus welk het meest direkte doel van de salesiaanse medewerkers moet wezen: ziehier
waarmee zij zich moeten bezighouden. Het is nodig dat de werken, waarover ik u sprak, worden
voortgezet. Het is zelfs nodig deze werken te verhonderdvoudigen. Voor dit doel zijn mensen en
middelen nodig. Wij offeren onze mensen: God stuurt ons dagelijks mensen die tot elk offer bereid
zijn, ook om hun leven te geven voor het welzijn van de zielen. Zeker. Maar mensen zijn niet
voldoende: wij hebben stoffelijke middelen nodig. Het is uw taak, o verdienstelijke medewerkers, om
voor de middelen te zorgen. Ik belast u ermee om in deze stoffelijke middelen te voorzien. Spant u
zich ervoor in dat ze niet ontbreken. Let erop hoe groot Gods genade is, die u de middelen in handen
geeft om mee te werken aan het welzijn van de zielen. Ja, in uw hand ligt het eeuwig heil van veel
zielen. Aan hetgeen ik u tot nu toe heb verteld van onze werken, heeft u gezien, dat zeer velen de
kwijtgeraakte weg naar de hemel hervinden door de medewerking van goede mensen.
Het zou hier op zijn plaats zijn als ik u de diepstgevoelde dankbetuigingen aanbood. Maar wat
voor dankbetuigingen? Ik kan ze u niet geven. Mijn bedanken zou een te kleine vergoeding zijn voor
uw goede werken. Ik zal het aan God overlaten: moge Hijzelf het u vergelden. Ja, onze Heer zegt
meermaals, dat Hij als aan zichzelf gedaan beschouwt wat men doet voor de naaste. Van de andere
kant is het zeker, dat weldadigheid die niet zuiver op het lichaam gericht is, maar die ook een
geestelijk doel heeft, een nog grotere verdienste heeft. En ik zou willen zeggen, dat ze niet alleen een
hogere waarde heeft, maar dat ze iets goddelijks heeft.
Wilt u iets goeds doen? Voed de jeugd op. Wilt u iets heiligs doen? Voed de jeugd op. Wilt u iets
goddelijks doen? Voed de jeugd op. Zelfs tussen de goddelijke dingen is dit het meest goddelijke."
En Don Bosco besluit met de wens, dat al zijn trouwe medewerkers van God een overvloedige
beloning mogen ontvangen in de hemel. Hij herinnert aan het woord van de heilige Augustinus: "Je
hebt een ziel gered en daarmee je eigen ziel verzekerd." Wij nodigen u uit om met ons tot Don Bosco
te bidden. Mogen wij door zijn voorspraak van God de genade verkrijgen van een steeds vuriger
apostolaatsgeest voor de redding van onszelf en van de zo diep geschokte samenleving.

DE HEILIGE NIEK SAVIO
De heiligverklaring van Niek Savio is de heerlijkste bekroning van Don Bosco's werk die denkbaar is.
Het is alsof God tegen heel de Kerk nog eens uitdrukkelijk heeft willen zeggen hoeveel goeds die
heilige opvoeder heeft gedaan. Alsof Hij het nodig vond de aandacht te vestigen op de jeugd, die nu
zoveel hulp nodig heeft. De jeugd die met Zijn hulp de hoogste toppen van christelijk leven kan
beklimmen. Dominicus Savio is een symbool, een levend teken van Gods liefde voor de kinderen. Het
is daarom goed dat iedereen dit korte leven kent, dat de groten het aan de kleinen vertellen en dat de
kleinen aan de groten voordoen hoe het was en ook nu kan wezen. In de tijd van Don Bosco was Niek
ook niet de enigste die zo hoog mikte. Denk maar eens aan Michiel Rua, die Don Bosco later
opvolgde. De jongens hielden hem zelfs voor beter dan Savio. Denk aan Zeffi Namuncurá, de zoon
van een beroemd Indianenopperhoofd. Michiel Magone, voormalig bendeleider in de straten van
Turijn. Cian-Co-Woo, een chinees jongetje, dat stierf toen hij pas zes jaar oud was: maar hij kende
Niek Savio en heeft hem precies nagedaan. Hij heeft zijn vader, moeder, broertjes en zusjes tot het
ware geloof gebracht. Misschien heeft u wel eens gehoord van Laura Vicuña, een Argentijns meisje,
dat bij de zusters van Maria Hulp werd opgevoed. In Rome is haar proces al bezig. En dan zijn er nog
heel veel anderen, bekend en onbekend, die door de lach van Don Bosco aangetrokken werden. Heel
hun leven was voor God: één en al zon. Zij wisten wat versterving was. Hun blijheid was heldhaftig,
want die bleef ook als er pijn te verduren was of honger of kou. We kunnen er een hoop van leren.
Op de eerste plaats moet niemand denken, dat Savio of een van zijn heilige vrienden, een doetje
was. Hoe zou bij anders bij die straatjongens in Turijn zo gevierd zijn geweest? Ze mochten hem
allemaal graag en hij kon zich heel wat veroorloven. Dat deed hij dan ook en heel handig bracht hij ze
tot allerlei goede dingen. Hij had dat van Don Bosco geleerd. Die zei: "Ik zou zelfs voor de duivel m'n
hoed willen afnemen als die me dan de kans gaf om een ziel te redden." Vriendelijk voor iedereen.
Uiteindelijk moet dat inslaan. Maar nogmaals: Savio was geen doetje. Het was een stuk staal dat
kereltje. Voor zichzelf bar streng. Don Bosco verbood hem elke biezondere versterving. Savio
gehoorzaamde prompt, terwijl hij intussen dingen uitvond die niet onder deze wet vielen. Hij stierf op
een laag notendoppen! Overdreven? Voor hem helemaal niet. Voor ons? Laten we eerst maar eens
ophouden met mopperen over kleine ongemakken en hard ons best doen om altijd even vrolijk te zijn.
Daarna komt de rest vanzelf.
Er wordt tegenwoordig veel gepraat en geschreven over het probleem van de jeugd. Dat is heel
goed bedoeld en af en toe ook wel nuttig. Als we maar niet overdrijven. Waar jongens en meisjes iets
wordt toevertrouwd dat de moeite waard is staat men versteld van hun entoesiasme en
doorzettingsvermogen. Dat niet iedere volwassene de juiste toon weet te vinden is niet hun schuld.
Dat het niet altijd lukt om een jongen of een meisje te bezielen, is ook niet altijd de schuld van de
opvoeder. We moeten de uitersten vermijden in deze kwestie. Maar we mogen dan ook niet
pessimistisch zijn. Ook in ons land zijn er al veel jongens die Savio als model gekozen hebben. Zij
weten: wie zijn vriend wil wezen heeft hoofd, hart en handen tekort. Zij zorgen ervoor goed te bidden
en op tijd naar de kerk te gaan. Ze halen postzegels op voor de missie en ze proberen altijd vrolijk te
zijn. Heel gewoon. Het valt niet op. Maar dit is de goede manier om het op de wereld een beetje
gezelliger te maken en om later met veel mensen in de hemel te komen.
U bent ervoor, beste medewerkers, om Don Bosco te helpen bij zijn mooie werk. Probeert u het
vuur aan te wakkeren waar het maar branden wil. Er is hier een boel te doen. Verbreid de verering van
Niek Savio onder de jeugd om u heen en vergeet intussen niet, dat deze heilige ook u en iedere
volwassene veel te leren heeft. Lees zijn leven en u zult zien, dat Niek op zijn vriendelijke manier u
dingen durft te zeggen waarover anderen liever niet moeten beginnen. Hij zal u helemaal voor zich
winnen.
Op 9 maart 1857 stierf Domenico Savio (geboren 2 april 1842), dus pas 14 (bijna 15) jaar oud. Vanaf zijn twaalfde jaar
(oktober 1854) was hij leerling van Don Bosco. Hij werd door paus Pius XII zalig verklaard op 5 maart 1950, en heilig
verklaard op 12 juni 1954. In 1950 verscheen "Dominicus Savio, de kleine reus van Don Bosco" van pater Jan Klein sdb. De
tekst verraadt de wat geëxalteerde sfeer en stijl waarin het voorbeeld van Niek Savio in die jaren werd gepropageerd. In
Nederland werd o.a. een aantal scholen naar hem vernoemd.

ROEPING
We zijn op aarde om God te dienen en daardoor hier en hiernamaals gelukkig te zijn. Dit is het doel
dat God voor ons heeft vastgesteld. En in zijn oneindige goedheid heeft hij voor ieder apart een plan
uitgestippeld. We kunnen dat vergelijken met de gebruiksaanwijzing bij een pot verf: om de mooiste
kleur te krijgen moet je dit en dat doen. Je kunt maling hebben aan zo'n recept, maar je weet dan
vooruit dat je geld over de balk gesmeten is.
We willen allemaal gelukkig zijn. Het is daarom niet meer dan logisch dat we proberen onze
roeping te volgen. Het is nu maar zaak te weten te komen welke onze weg is en hoe we die moeten
gaan. Er zijn veel roepingen: zoveel als er mensen zijn. Maar we kunnen groepen maken, bijvoorbeeld
op grond van een vak. Er zijn bakkers en schilders, tekenaars, musici en nog veel meer. Maar laten we
nu eens kijken naar de verschillende manieren die bestaan om God te dienen. Want dat is het
voornaamste in iedere roeping. Iedereen moet God dienen en doen wat God van hem vraagt. En dat is
niet voor iedereen hetzelfde.
Een hoge graad van overgave aan God bezit een leven dat helemaal in zijn onmiddellijke dienst
staat. Het leven van een priester; het leven ook van iemand die niet gewijd is, maar aan God plechtig
heeft beloofd om hem alleen te dienen. Er zijn te weinig mensen die deze roeping volgen, veel minder
dan degenen die haar hebben. Dat komt omdat het niet meevalt van de mooie schijn af te zien en recht
af te gaan op een hoog ideaal. Vooral niet temidden van de stortvloed van verlangens en behoeften die
over ons wordt losgelaten door film en televisie, door krant en radio, door heel de sfeer van
materialisme die erdoor wordt geschapen.
Toch moet niemand menen, dat zulk een hoog ideaal erg moeilijk te bereiken valt. Evenals sint
Paulus kunnen we zeggen: "Ik kan alles in Hem die mij kracht geeft." We moeten dus op de eerste
plaats een groot vertrouwen hebben op de hulp van God. Vertrouwen is altijd nodig, ook als iemand je
leert zwemmen of duiken. Ten tweede wordt gevraagd dat je als goed christen leeft: regelmatig en
openhartig biecht en vaak te communie gaat. En vergeet ook vooral niet, dat er pas sprake is van een
goed christen als iemand behalve godsvruchtig ook liefdevol is voor alle mensen om hem heen. Hoe
zou er anders een goed priester uit hem kunnen groeien? Want priester zijn wil juist zeggen:
middelaar tussen God en de mensen. Hij moet dus houden van allebei.
Zou Don Bosco iets biezonders vragen aan degenen die Salesiaan willen worden? Ja en nee.
Natuurlijk moet iedere Salesiaan, of hij nu priester is of niet, graag met jongens omgaan. Don Bosco
stuurt zijn priesters en coadjuteurs (Salesianen zonder wijding maar met een grote taak als helper van
de priesters) overal onder de jeugd. Maar iets biezonders is dit eigenlijk ook weer niet. De hele Kerk
werkt voor de jeugd en Jezus zelf heeft heel duidelijk het voorbeeld gegeven. Bij Don Bosco valt er
alleen maar een biezondere nadruk op.
Beste medewerkers, u bent allemaal geroepen om Don Bosco te helpen. Een van Don Bosco's
grootste zorgen was altijd: jongens tot priester of coadjuteur te vormen, om samen met hen steeds
meer te kunnen doen voor de jeugd, de toekomst van morgen. Weet u jongens die geroepen schijnen
tot zulk een verheven staat als de dienst van God is, help dan door uw voorbeeld, gebed en goede raad
mee om ze de goede richting te wijzen. En denk erom: de goede richting is niet kost wat kost onze
congregatie. Don Bosco heeft duizenden priesters geschonken aan de bisdommen. Maar wel is het
goed om de verhevenheid van ons werk te laten zien. Zeg gerust hoe wij in de gunst staan bij Maria,
hoeveel wonderen God voor ons gedaan heeft en nog doet, hoe blij ons leven is. Don Bosco belooft
zijn zonen: brood, werk en de hemel. Alle drie of niets. Er wordt een volledige toewijding gevraagd,
maar ook een honderdvoudige beloning in het vooruitzicht gesteld. Vol entoesiasme zeggen we
daarom Don Bosco na: "Als ik nog geen salesiaan wás, dan werd ik het."
Na WO-II en met name in de vijftiger jaren nam het salesiaanse werk in Nederland, evenals dat van andere congregaties, een
hoge vlucht. Het aantal priesterstudenten in huize "Don Rua" te Ugchelen (later 's-Heerenberg) nam toe, van 95 in 1945 tot
145 in 1960 en 162 in 1965, om tegen het einde van de zestiger jaren, geheel in de lijn van de algemene tendentie, plotseling
in te storten. Al met al heeft deze opleving niet veel langer geduurd dan de 16 jaar die een volledige opleiding tot salesiaans
priester duurde: 6 jaar humaniora, 1 jaar noviciaat, 2 jaar filosofie, 3 jaar praktijk, 4 jaar theologie.

MARIA HULP DER CHRISTENEN
"Toen je ter wereld kwam heb ik je aan de heilige Maagd toegewijd; bij het begin van je studies heb
ik je de godsvrucht tot deze Moeder van ons aanbevolen; nu geef ik je de raad om helemaal van haar
te zijn. Houd van vrienden die haar vereren, en als je priester bent moet je de godsvrucht tot Maria
altijd aanbevelen en bevorderen."
Wie van Don Bosco's leven maar iets weet zal er niet aan twijfelen of deze woorden ter harte
werden genomen. Onder de wijze leiding van zijn moeder werd Don Bosco vanaf zijn eerste jaren een
echt Mariakind. In zijn eerste profetische droom hoorde hij iemand zeggen: "Ik zal je een
Leermeesteres geven; door haar lessen kun je wijs worden; zonder haar is alle wijsheid dwaasheid."
Don Bosco is een wijze mens geweest. Daarom leven zijn woord en zijn voorbeeld verder. "Maria is
de bewaarster van mijn schatkist", zei hij dikwijls. Hoe anders het reuzenwerk te verklaren dat hij tot
stand heeft gebracht? In de basiliek van Maria in Turijn getuigt iedere steen van een wonder.
Beginkapitaal was de somma van vijf stuivers.
Don Bosco vereerde Maria vooral als Hulp van de Christenen. Wij hebben hier op aarde veel
hulp nodig op alle gebied. Het is daarom goed, dat we eens nagaan wat er gedaan moet worden om
Maria's hulp mogelijk te maken. Don Bosco stelde altijd drie eisen.
De eerste was (en is nog steeds) dat de gevraagde gunst ook tot geestelijk voordeel strekt. Zo
kwam er eens een befaamd medicus naar Don Bosco met de vraag of hij hem van de vallende ziekte
kon genezen. Toen Don Bosco antwoordde, dat Maria genas en niet hij en de geneesheer uitnodigde
om te bidden, te biechten en te communiceren, vroeg deze of er geen andere oplossing was; hij
geloofde noch in God, noch in Maria. Hij kreeg de gevraagde genezing, maar niet dan nadat eerst zijn
ziel weer gezond was geworden. Hij was nauwelijks klaar met biechten of elk spoor van zijn ziekte
verdween.
Ten tweede moet men het volste vertrouwen hebben in de macht en de goedheid van onze lieve
Vrouw. In dat geval verleent zij de meest buitengewone gunsten. In een brief van 18 juli 1871 schreef
Don Bosco: " ... Laat hem bidden tot de heilige Maagd. ... Het geloof doet alles; als de gunst de
meerdere eer van God niet in de weg staat, zullen we haar zeker verkrijgen."
Don Bosco stelde als derde voorwaarde zo mogelijk een bijdrage voor het Salesiaanse werk en,
in sommige gevallen, ook voor andere goede werken en liefdadige instellingen. Op dit punt, waar
anderen kritiek gevreesd zouden hebben, was hij wonderlijk vrijmoedig en talloze malen noemde hij
de gift een absolute voorwaarde. En terecht, omdat hij opkwam voor het werk van Maria zelf.
"De beloofde gebeden, verstervingen, biechten, communies, werken van naastenhefde moeten
stipt worden uitgevoerd. 'Displicet, zegt de Heilige Geest, displicet enim deo infidelis et stulta
promissio': God houdt niet van een dwaze en niet nagekomen belofte. Men heeft meermaals
vastgesteld, dat het tekort aan getrouwheid aan de gedane beloften het verkrijgen van de afgesmeekte
gunst in de weg stond, en dat de reeds verkregen gunst er dikwijls door werd teruggenomen."
"Laat niemand, zo drong Don Bosco aan, zich vrijstellen van de verplichtingen van dankbaarheid
jegens zijn hemelse weldoenster. U kunt deze plichten op twee manieren vervullen: met het
doorvertellen van de verkregen gunst of met het op een andere manier bevorderen van de verering
voor deze Moeder van ons. Dat zal anderen aansporen om in hun moeilijkheden tot Maria te gaan,
terwijl u voor uzelf de weg klaarmaakt voor het verkrijgen van nog grotere gunsten."
Mogen deze woorden van onze heilige Vader ons ertoe aansporen om met meer liefde en meer
vertrouwen naar Maria op te zien. Denk altijd aan de fiere en bemoedigende woorden van Don Bosco:
"We kunnen niet verdwalen: Maria zelf is onze gids."
Het feest van Maria Hulp der Christenen, de favoriete titel waaronder de Maria-verering door Don Bosco werd gecultiveerd,
was op 24 mei, en werd later verplaatst naar 31 mei. Het werd ieder jaar groots gevierd en ook de medewerkers werden er
zoveel mogelijk bij betrokken. De door Don Bosco in 1862 gestichte zustercongregatie is die der Dochters van Maria Hulp
der Christenen (FMA: Figlie di Maria Ausiliatrice). Zie voor meer informatie over deze titel: "Don Bosco en de Anderen"
van Jan Klein (hoofdstuk 42).

HET HEILIG HART
Op het eind van de vorige eeuw verbreidde de godsvrucht tot het Heilig Hart van Jezus zich
buitengewoon vlug. Paus Leo XIII wijdde heel het mensdom toe aan dit Hart, dat brandt van liefde
voor al ons gestumper hier op aarde. Het was heel hard nodig, dat de mensen weer eens goed gingen
denken aan de Liefde die alles bestuurt. Met alle vooruitgang in de techniek kregen ze wel een beetje
te hoge dunk van zichzelf. En in al de ellende van die dagen was de gedachte aan Iemand die zich het
lot van iedereen aantrekt een ware verlichting.
In de nacht van de eeuwwisseling wijdde Don Rua, samen met de andere leden van het
hoofdkapittel, de hele salesiaanse familie toe aan het Goddelijk Hart. Helemaal volgens de geest van
de Kerk en ook in de lijn van Don Bosco's wensen. Had deze niet de Heilig Hart-basiliek in Rome
gebouwd? Wat hij daar al voor moeilijkheden mee heeft gehad is onvoorstelbaar. Het is alles samen
wel een bewijs van zijn grote liefde voor deze devotie. Hij verbreidde haar ook onder zijn jongens.
Hier heeft u het avondwoordje van drie juni 1875. Daaruit kunt u opmaken hoe hij zijn jongens
aanspoorde om het feest ervan goed te vieren. (Voor wie het nog niet weet: nu nog zegt elke
salesiaanse directeur in zijn huis een kort woordje na het avondgebed; we noemen dat 'avondwoordje'
of 'goede nacht': één van de mooiste tradities).
"Morgen, m 'n beste jongens, viert de Kerk het feest van het Heilig Hart van Jezus. Ook wij
moeten ons er met veel zorg op toeleggen om Het te eren. Weliswaar verzetten we de uiterlijke
viering naar zondag, maar morgen beginnen we feest te vieren in ons hart, biezonder goed te bidden,
vurige communies te doen. Zondag zal er dan muziek zijn met de andere plechtigheden van de
uiterlijke eredienst, die de christelijke feesten zo mooi en indrukwekkend maken.
De een of ander van jullie zal willen weten wat dit voor soort feest is en waarom men speciaal
het Heilig Hart van Jezus vereert. Ik zal je zeggen, dat dit feest niets anders is dan het met een
biezondere herdenking eren van de liefde die Jezus de mensen toedroeg. O die allergrootste,
oneindige liefde, die Jezus voor de mensen had bij zijn menswording en geboorte, in zijn leven en zijn
prediking, en biezonder in zijn lijden en dood! Zoals nu het hart de zetel is van de liefde, zo zal men
het Heilig Hart vereren als voorwerp, dat diende als oven voor deze mateloze liefde. Deze verering
van het Allerheiligst Hart van Jezus, dat wil zeggen van de liefde die Jezus ons bewees, heeft altijd
bestaan. Maar er is niet altijd werkelijk een feest voor de verering ervan vastgesteld geweest. Hoe
Jezus verschenen is aan de Zalige Margareta Alacoque en haar de grote weldaden heeft getoond welke
klaarliggen voor de mensen, die zijn allerbeminnelijkst Hart met een speciale devotie vereren, en hoe
daarom het feest ervan werd ingesteld, dat zullen jullie horen in de preek van zondagavond. Vatten we
nu allemaal moed en laat iedereen zijn best doen om te beantwoorden aan de zo grote liefde die Jezus
ons heeft toegedragen."
We zijn nu honderd jaar verder, beste medewerkers, en Maria Alacoque is intussen heilig
verklaard. In de meeste katholieke gezinnen vinden we de uiterlijke tekenen van de devotie tot het
Heilig Hart. Er is een beeld met of zonder lampje ervoor. De intronisatie van het Heilig Hart is overal
bekend, Maar er bestaat een gevaar: hoevelen vergeten, dat Jezus vooral in ieder hart wil vereerd
worden. Is onze devotie niet vaak wat lauw? Het is niet nodig om de hele dag schietgebeden te
zeggen. Onder het werk komt daar niet veel van. Maar we kunnen er wel een gewoonte van maken,
om in elke omstandigheid raad te vragen aan de goddelijke Liefde die ons van alle kanten omgeeft.
Waarom zouden we niet wat meer nagaan, wat Jezus in dit of dat geval zou doen en nu van ons
verwacht. Op die manier wordt de verering die we het Heilig Hart toedragen een grote steun in ons
leven. Weer een houvast, een bron van kalmte en geduld, een venster dat uitzicht geeft op de
vervulling van elke hunkering in ons hart. Wanneer we Jezus een grote plaats geven in ons midden,
dan zullen we merken, dat hij zich door niemand laat overtreffen in edelmoedigheid.
Het feest van het Allerheiligste Hart van Jezus werd gevierd op de eerste vrijdag na het Octaaf van Sacramentsdag. In 1961
viel Sacramentsdag op donderdag 1 juni, zodat het Heilig Hartfeest werd gevierd op vrijdag 9 juni. In huize "Don Rua" te
's-Heerenberg werd Sacramentsdag dat jaar groots gevierd (op zondag 4 juni) met o.a. een processie waarin de deken en de
burgemeester (met ambtsketen) meeliepen. Het H. Hartfeest daarna is wat minder uitbundig geweest.

DE PAUS
Op zijn doodsbed stelde Don Bosco aan Mgr. Cagliero (later kardinaal) een vertrouwelijke boodschap
voor Leo XIII ter hand: "Je zal de Heilige Vader iets zeggen, dat tot nog toe als een geheim wordt
bewaard. Het speciale doel van de Congregatie en van de Salesianen is het gezag van de heilige Stoel
te steunen, waar ze zich ook bevinden en waar ze ook werken."
Duidelijker kan het niet. Geen wonder dat onze tegenwoordige Paus hem noemde: "Priester van
de Paus, priester van Rome." Don Bosco's verbondenheid met Christus' plaatsvervanger is niet in een
paar woorden weer te geven. Denken we alleen maar aan de triomf die onze Vader bereid werd in de
eeuwige stad, toen Zijne Heiligheid in eigen persoon naar de gloednieuwe Don Boscokerk kwam om
te bidden bij het reliekschrijn van onze Vader; toen meer dan een miljoen mensen hem daar
opzochten; toen daar op één dag ruim zeventienduizend mensen te communie gingen, terwijl meer
dan dertig biechtvaders uren achtereen werk hadden. Don Bosco, priester van de paus, priester van
Rome.
Zijn vurigste wens was en is, dat zijn salesianen, zijn jongens en zijn medewerkers ook zoveel
van de Paus zullen houden als hij. Paus Leo XIII zei hierover tot Don Rua: "Doe wat uw stichter u
heeft aanbevolen en de Heer zal u zegenen." Wat een geluk voor ons allemaal, dat we in de oversten
die nu de congregatie leiden dezelfde ijver zien om het hoogste gezag in de Kerk te verdedigen. Keer
op keer sporen zij ons aan tot gehechtheid aan onze Opperherder, omdat dit de veiligste weg is die we
kunnen gaan. De Paus is onfeilbaar waar het gaat om geloofs- en zedenleer. En op hem allereerst zijn
de woorden van Christus van toepassing: "Wie u hoort, hoort Mij ". "Als de paus over ons tevreden is,
dan is God het ook", zei Don Bosco.
Het zou hoogmoedig zijn om de helpende hand, die God ons hier zichtbaar biedt, niet te grijpen.
Wie heeft niet zoveel zelfkennis dat hij inziet zelf tekort te schieten in de uitleg van Gods woord, in
de bepaling van Gods wil en van de goddelijke waarheden in alle voorkomende gevallen? Zijn wij
slaven van 'Rome' en domme sukkelaars die zich laten leiden door een ingebeelde grootheid? Nee, ons
Christendom, hét Christendom ademt vrijheid, maar vrijheid die zich om eigen bestwil aan banden
legt. Zoals het onmogelijk is om te waterskieën zonder lijn, zo ook moet niemand proberen om los
van het schip van Petrus de thuishaven te bereiken. Na de zondeval loopt de stroom verkeerd. Uit
onszelf drijven we af. Is dat vrijheid?
Houden we vast aan de normen en richtlijnen die de Goddelijke Voorzienigheid ons geeft door
het woord van zijn Stedehouder. Salesiaan of salesiaans Medewerker zijn wil allereerst zeggen: als
goed Christen leven. Als goed Christen nu moeten we, naar het schitterende en meeslepende
voorbeeld van Don Bosco, allereerst luisteren naar de stem van de eenheid, naar het woord van de
Heilige Vader, die werkelijk vader is, vol zachte, gulle goedheid. Dit is het ware communisme, dat de
persoon van eenieder respecteert en tot bloei brengt in harmonie met alle mensen van goede wil.
Wij nodigen u uit, beste medewerkers, te bidden voor de 'Vader der Christenheid'. Nu meer dan
ooit, omdat Hij, met de hulp van Gods genade, de eenheid van alle Christenen wil bevorderen door het
tweede Vaticaanse Concilie. We hebben de heerlijke zekerheid, dat de macht van het kwaad
uiteindelijk het onderspit zal delven tegen de glans van Gods almacht. Toch hebben wij de plicht om
als dankbare zonen en dochters van onze Moeder de heilige Kerk, alles over te hebben voor haar
welzijn. Leven en sterven voor de paus. Zelfs sterven is winst, omdat het de poort is die toegang geeft
tot ons eeuwig geluk.
Moge de zegen van Christus' plaatsbekleder ons overal vergezellen en in ons die geest van
eerbiedige genegenheid doen toenemen en versterken, waardoor wij iedere avond tot onze Vader Don
Bosco bidden: "Leer ons houden van Jezus in het Allerheiligste, van Maria Hulp der Christenen en
van de Paus; en vraag voor ons bij God een goede dood, opdat wij bij u mogen komen in de hemel.
Amen."
Don Bosco leefde tijdens het pontificaat van zes pausen: Pius VII (1800-23), Leo XII (1823-29), Pius VIII (1829-31),
Gregorius XVI (1831-46), Pius IX (1846-78) en Leo XIII (1878-1903), dat de gehele roerige 19 e eeuw bestreek. Vooral met
Pius IX ("Pio Nono") had hij een hechte band. Zie ook de hoofdstukken 25 en 26 in Jan Kleins "Don Bosco en de Anderen".
'Onze tegenwoordige paus' waarvan sprake is in dit stukje, was paus Joannes XXIII (1958-63) die het Tweede Vaticaanse
Concilie bijeen heeft geroepen.

DON RUA
Waarschijnlijk heeft u al vaak de naam Don Rua gehoord. Naar hem is ons klein seminarie genoemd.
Over hem is al vaak geschreven in het Salesiaans Nieuws. Maar het is de moeite waard om iets meer
over deze model-salesiaan te weten te komen. Zijn voorbeeld zal ons aansporen om kost wat kost
trouw te blijven aan Don Bosco; om onszelf en anderen te heiligen op salesiaanse manier.
Don Rua was de eerste opvolger van Don Bosco. Tot in de kleinste biezonderheden heeft hij
gedaan wat zijn grote weldoener en vader hem voordeed, zonder echter zijn eigen persoonlijkheid te
verliezen. Geen wonder dat hij steeds 'de levende regel' wordt genoemd. Don Bosco zei eens: "Geen
grappen met Rua. Ik moet tegenover hem mijn woorden op een goudschaaltje wegen, want zijn
gehoorzaamheid is non plus ultra." Maar Michiel Rua hield zoveel van Don Bosco, hij begreep hem
zo goed, dat niemand ooit kon zeggen dat hij hem slaafs navolgde. Nee, Don Rua zag steeds de wil
van God in Don Bosco's woord en voorbeeld. En daarom ook kon hij onze grote heilige na diens dood
vervangen, een vader zijn zoals hij.
Viel bij Don Bosco uiterlijk niet biezonder te bespeuren hoeveel moeite het hem kostte zichzelf
te beheersen, aan Don Rua zag men steeds dat hij streng was voor zichzelf. Zijn uiterlijk was dat van
een asceet en het hele oratorium wist van zijn strenge verstervingen en boeteplegingen: dingen die
Don Bosco aan Savio verboden had. Toen Moeder Rua de plaats kwam innemen van Mamma
Margherita, de moeder van Don Bosco, als hulp in de grote huishouding van het Oratorium, bemerkte
ze tot haar schrik, dat haar jongen op de naakte planken sliep en kon hem er niet van afbrengen. Toen
Don Rua later eens zwaar ziek was geworden, moest Don Bosco hem aanraden om zijn haren
boetekleed een poosje af te doen. En als directeur van het huis te Mirabello kwam hij, op een avond
laat, vuurrood van schaamte, de plank weghalen, die hij vergeten had in zijn bed, dat hij afstond aan
een bezoekende medebroeder. En behalve dit alles kon men van zijn gedrag de huisregel aflezen als
het uur van een horloge.
Waarom juist deze dingen vertellen van een Salesiaans priester? En dat nog wel in de
vacantietijd. Misschien heeft u wel eens gehoord, beste medewerkers, van Don Bosco's rozendroom.
Don Bosco meende een laan te zien met rozen op de grond, opzij en erboven. Iemand nodigde hem uit
er doorheen te lopen op blote voeten. Hij deed een paar passen en kwam toen terug, met bloed aan
zijn voeten. "Daar heb je schoenen voor nodig", riep hij. "Juist", werd hem gezegd, "de schoenen van
de versterving." De les is heel duidelijk. In het leven is veel moois. Het is mooi om opvoeder te
wezen; het is mooi om een goed gezin te hebben. Maar zonder wegcijfering van onszelf, zonder
beheersing van veel verlangens is het onmogelijk om onze ziel en de sfeer rondom ons gezond te
houden. Al schrijft Don Bosco dan geen grote boeteplegingen voor aan zijn zonen en zijn
medewerkers; al is hij heel voorzichtig in het toestaan ervan, toch is de versterving allerbelangrijkst in
elk salesiaans leven. Wel kunnen wij alles in Hem die ons kracht geeft, maar niet zonder grote moeite
van onze kant. Wij kunnen alles voor allen zijn, zoals onze grote patroon, Sint Frans van Sales, doch
op voorwaarde, dat we elke dag opnieuw het kruis opnemen dat God voor ons heeft laten maken. En
dat met een blij gezicht en vooral met een blij hart. "Bij ons is heiligheid blijheid", zei Savio.
Inderdaad, maar dan een heldhaftige opgeruimdheid; geen lawaaischopperij die dient om de angst te
overstemmen die roept in ons hart als we God niet willen zien.
Plezier mag er zijn, beste medewerkers. We wensen u daarom een prettige vacantie toe, als
weldoende rust na een jaar van werken. Maar blijf zorgen voor uw ziel. Wees streng voor uw lichaam
tot Gods meerdere eer en tot eeuwige vreugde van uzelf. U zult zien hoe licht het leven dan wordt.
De persoon van Don Bosco domineert in het salesiaanse leven zozeer, dat m.n. zijn eerste opvolger, Don Rua, mede door
diens eigen toedoen, vrijwel volkomen in de schaduw is gebleven. Eind jaren '50 van de 20 e eeuw verschenen gedeelten van
een biografie door Jan Klein in Salesiaans Nieuws, omdat voor een integrale afzonderlijke uitgave geen markt aanwezig
werd geacht. In 1953 verscheen het decreet van eerbiedwaardigheid. Op 29 oktober 1972 werd hij door paus Paulus VI zalig
verklaard. Don Rua, de eerste opvolger van Don Bosco, werd in 1942 door pater Johan van Lent gekozen tot patroon van het
salesiaanse huis in Ugchelen bij Apeldoorn, dat in 1959 verhuisde naar 's-Heerenberg en in 1971 definitief werd opgeheven
(zie: A. van Schaik, C. Staats en P. van Sterkenburg "Don Bosco op de Veluwe", Leusden 1987/1988, p.11 en pp.119vv).

DE BIECHT
Het gebeurde heel vaak dat Don Bosco zeven uur op één dag biechthoorde. Evenals de heilige Pastoor
van Ars had hij een grote liefde voor dit sacrament, omdat het een van de belangrijkste fundamenten
is van de Kerk, die immers als eerste doel heeft: de eer van God door het redden van de zielen. Maar
omdat de biecht in brede kringen te weinig gewaardeerd wordt, zullen we u laten zien, beste
medewerkers, wat Don Bosco zijn jongens voorhield op dit punt. Ongetwijfeld zal het u aansporen tot
een veelvuldiger en beter gebruik van het sacrament van Gods barmhartiglieid.
Zeventien juni 1864. Don Bosco houdt de goede nacht in het Oratorium. "Ik heb het tegen
jongens die eerbied hebben voor het sacrament van de biecht, ervan houden, er vaak gebruik van
maken. En jullie doen daar heel goed aan. Als je in de wereld komt zal je heel dikwijls mensen
tegenkomen die dit sacrament niet zo waarderen als jullie doen. Maar wees niet bang! Stel je een
dronken man voor, die op de rand van een afgrond ligt te slapen. Je roept hem toe dat hij op moet
staan omdat hij erin kan vallen. Hij zal je niet begrijpen. Om hem het gevaar te laten zien, moet je zijn
dronkenschap verhelpen, hem uit zijn roes halen. Zo is het met velen in deze wereld. Ze zijn dronken
van de zonden of van de zaken van de wereld en ze zien de gevaren voor hun ziel niet. Om ze die te
doen zien zou het nodig zijn hen een beetje los te maken van hun bezigheden en interessen, hun een of
ander drankje te geven dat hen bevrijd van de gehechtheid aan bepaalde zonden, dat wil zeggen ze een
beetje het woord van God te laten horen. Dan zouden ook zij tot de ontdekking komen, dat de biecht
iets moois is en zouden zij oog krijgen voor de noodzaak om zich met dit sacrament te onttrekken aan
het gevaar hun ziel te verliezen.
Wat heb je eigenlijk voor mooiers en kostbaarders dan de biecht? In welk ding heeft God ons
ooit een groter goed gegeven dan hierin? Als we een doodzonde op ons geweten hebben, zijn we op
dat ogenblik voor de hel bestemd en zolang we ons er niet van ontdoen door de biecht is onze
bestemming steeds de hel. Ze hebben daarom goed praten van: tijd genoeg om te biechten, doe het
maar als je oud bent. Maar intussen zweef ik boven de muil van die verschrikkelijke hel en het is de
Heer die me daarboven vasthoudt; en dat doet hij uit zuivere barmhartigheid. Als ik doorga met Hem
te beledigen kan Hij er genoeg van krijgen en me laten vallen."
Raakt Don Bosco hier niet de kern van de zaak? Wat is het verschil tussen een zondaar en een
goed mens? De een doet van alles om zich groot te houden; de ander is ondanks al zijn
beslommeringen rustig en vol vertrouwen. Niemand kan God loochenen of de rug toekeren zonder
gekweld te worden door een voortdurende angst. Hij voelt zich alleen en uiteindelijk machteloos,
zwevend boven een afgrond, bespottelijk. Wat een geluk voor ons, dat Christus de biecht heeft
ingesteld. Ieder van ons doet zoveel dat tegenover God niet te rechtvaardigen is. Maar telkens
opnieuw worden wij van die schuld bevrijd. Er blijft niets van over dan een dankbare herinnering aan
Gods goedheid en een vast voornemen om zijn beeld in ons nooit meer te verdoezelen. Waarom
zouden we dan een of twee keer per jaar gaan biechten? Don Bosco houdt zijn jongens voor: minstens
eens per maand en liefst eens per week. En dat voor jongens van zijn oratorium, jongens van stad en
land. Natuurlijk! Wie zich niet iedere dag wast noem je een viezerik; zou iemand die regelmatig
biecht dan overdrijven?
Vragen we op voorspraak van onze goede vader Don Bosco, die zoveel meer mensenkennis had
dan wij, van God de genade om het heilig sacrament van de biecht op zijn juiste waarde te schatten en
er een regelmatig en goed gebruik van te maken. Dat is een van de beste middelen tegen zenuwen en
onrust. Waarom zouden we zoeken naar de sleutel die we in de hand hebben?
De biecht was voor Don Bosco een van de voornaamste middelen om de jongens die hij om zich heen verzamelde in toom
en op de goede weg te houden. Het gaf hem de gelegenheid om op formele, want sacramentele, wijze individuele contacten
te onderhouden, waarbij de jongens hem onder geheimhouding de meest intieme dingen over zichzelf konden vertellen. Dat
zou iedere leider van een gemeenschap zich wel wensen. Vanuit Rome werd dit op den duur met lede ogen aangezien, en in
het zogenaamde 'biechtdecreet' van 1901 (waarvan de - voor Don Rua persoonlijk en de congegatie zeer onaangename -
geschiedenis wordt beschreven in Jan Kleins "Biografie van Don Rua"), wordt de dubbelrol van overste-biechtvader
verboden. Dit verbod vinden we, hoewel minder absoluut gesteld, terug in een latere editie van het Kerkelijk Wetboek
(Codex Juris Canonici, Typis Polyglottis Vaticanis: 1948, canon 891).

DE HEILIGE COMMUNIE
In de eerste jaren van de negentiende eeuw waren de voorschriften met betrekking tot het
communiceren ongehoord streng. Maar langzamerhand begon deze verstarring te verminderen. Veel
jongeren gingen verlangen naar meer contact met Jezus in het Allerheiligste. Don Bosco is in dit
opzicht een ware baanbreker geworden. Hij beschouwt de Heilige Communie als een onmisbare
faktor in de opvoeding. En hoewel we hier maar weinig kunnen zeggen over een zo belangrijk
onderwerp, willen we u tenminste duidelijk laten zien wat Don Bosco verlangt van zijn zonen en
dochters.
Waar het maar enigszins kan laten we Don Bosco zelf aan het woord. Hier heeft u het
avondwoordje van 18 juni 1864.
"Je vraagt me misschien hoe dikwijls je te Communie moet gaan. Luister. Toen de Joden in de
woestijn waren, aten zij het manna dat elke dag viel. Nu zegt het Evangelie ons, dat het manna een
voorafbeelding is van de heilige Eucharistie en daarom moeten ook wij het elke dag eten op deze
aarde, die wordt verbeeld door de veertig jaren die het Joodse volk in de woestijn doorbracht. Als we
in het beloofde land zijn aangekomen, zullen we het niet meer hoeven eten, omdat we God altijd in
zijn wezen zullen zien en bij ons hebben.
De eerste gelovigen gingen iedere dag te communie en de weinigen die als zij naar de heilige Mis
kwamen om een of andere reden niet te communie konden gaan, moesten op een bepaald punt ervan
naar buiten. Ook later, maar nog in die drie eerste eeuwen, kwam niemand naar de Mis zonder te
communie te gaan. Verder heeft de heilige Kerk, verzameld op het Concilie van Trente, verklaard, dat
het haar verlangen is, dat alle gelovigen die naar de Mis gaan, ter heilige tafel naderen. In feite, als we
elke dag voedsel voor het lichaam moeten nemen, waarom dan geen voedsel voor de ziel? Dat zeggen
Tertullianus en Sint Augustinus. 'Maar', zal je me opmerken, 'moeten we dan allemaal precies iedere
dag te communie gaan?' Ik zal je antwoorden dat het geen voorschrift is om iedere dag te communie
te gaan. Jezus Christus verlangt er vurig naar, maar beveelt het niet. Toch, om je een raad te geven die
is aangepast aan jullie leeftijd, omstandigheden, godsvrucht, voorbereiding en dankzegging die
noodzakelijk zouden zijn, zal ik je zeggen: praat erover met je biechtvader en doe wat hij je aanraadt.
Als je mijn verlangen wilt kennen, hier is het: ga iedere dag te communie. Geestelijk? Het concilie
van Trente zegt: Sacramentaliter! Dus? Doe dus zó: als je niet sacramenteel te communie kùnt gaan,
ga dan tenminste in de geest te communie.
Maar voordat ik jullie naar bed laat gaan zou ik nog een grote dwaling willen wegnemen die veel
jongens in hun hoofd hebben. Sommigen zeggen dat je heilig moet wezen om te communie te gaan.
Dat is niet waar! Dat is een dwaling! De communie is voor wie zich heilig wil maken, niet voor
heiligen; geneesmiddelen geef je aan de zieken; eten geef je aan de zwakken. O wat zou ik gelukkig
zijn als ik in jullie het vuur ontstoken zag dat de Heer op aarde is komen brengen! Ignem veni mittere
in terram et quid volo nisi accendatur!"
Steeds meer is intussen de overtuiging gegroeid, dat de Heilige Communie dagelijks voedsel is.
Zoals steeds blijkt Don Bosco de geest van de Kerk begrepen te hebben. En als bewijs dat Jezus zelf
brandt van verlangen om bezit te nemen van ons hart, kunnen we wijzen op de herhaaldelijke
vermenigvuldigingen van heilige Hosties wanneer Don Bosco communie uitreikte. Een keer wilde hij
een nieuwe ciborie halen die klaarstond in het tabernakel, toen hij merkte dat de laatste Hosties niet
verminderden. Geen gevraagd en geen noodzakelijk wonder. Louter liefde van God voor dit contact
met ons, arme mensen. Mogen wij evenals Don Bosco worden doordrongen van een onwankelbaar
geloof in Gods onvoorstelbare en onbegrijpelijke goedheid. Dan zullen wij in onze omgeving een licht
uitstralen dat allen verwarmt.
In zijn houding m.b.t. de veelvuldige, liefst dagelijkse communie, was Don Bosco zijn tijd vooruit. Het succes van het
preventieve systeem achtte hij afhankelijk van het veelvuldig gebruik van de sacramenten, m.n. biecht en communie. Pas
later, door paus Pius X, werd de leeftijd voor de eerste communie verlaagd en de dagelijkse communie aanbevolen. In huize
"Don Rua" waren de wekelijkse biecht en de dagelijkse communie gebruikelijk.

ALLERZIELEN
Don Bosco had een grote liefde voor de zielen in het vagevuur. Bij de dood van een jongen of een
vriend van het huis, schreef hij meteen openbare gebeden voor, een algemene communie, het bidden
van het rozenhoedje, het houden van een kleine rouwdienst en het opdragen van de cornmuniteitsmis
tot hun intentie. Hij liet elke dag speciaal voor de overledenen bidden, en ook bij de oefening van
goede dood en op de laatste dag van carnaval. Op de avond van Allerheiligen bad hij in de kerk samen
met de jongens de hele rozenkrans. En op twee november droeg hij een plechtige rouwmis op voor
alle overleden gelovigen. Hij spoorde de jongens aan tot de zogenaamde heldhaftige daad van liefde
ten gunste van die zielen. Deze bestaat hierin, dat iemand afstand doet van alle bovennatuurlijke
verdiensten, die hij gedurende heel zijn verdere leven zal hebben, om ze God aan te bieden voor de
zielen in het vagevuur. Telkens wanneer er een feest was waarop tot deze intentie een volle aflaat kon
worden verdiend, maakte Don Bosco dat bekend. Hij spoorde de zieken en de bedroefden aan om die
arme zielen te helpen door hun lijden voor hen aan God op te dragen, en hij bood zijn eigen
moeilijkheden aan, samen met voortdurend gebed. Als een jongen of iemand anders hem hierover
vroeg om een raadgeving, zei hij gewoonlijk: "Ga te communie", of " bidt een rozenhoedje", of "woon
de heilige Mis bij voor die ziel in het vagevuur, die alleen nog maar de verdienste van dat goede werk
nodig heeft om aan de goddelijke rechtvaardigheid te voldoen en naar de hemel te vliegen." Deze en
andere oefeningen van godsvrucht voor hetzelfde doel raadde hij ook ongevraagd aan. Hij had een
levendig geloof in het bestaan van het vagevuur. Bij het godsdienstonderricht en in gesprekken onder
elkaar deed hij dikwijls zijn best om de jongens een juist idee te geven over het geloof aan de straffen
van het vagevuur. En hij beschreef ze zo levendig, dat hij bij heel zijn gehoor een innig medelijden
opwekte en een levendig verlangen om te bidden en te lijden voor de zielen in het vagevuur. Laten we
nog eens luisteren naar een van Don Bosco's avondwoordjes. Het werd wel niet gehouden in
november, maar het kan heel goed dienen als aansporing om in de komende maand eens biezonder
aan de gelovige zielen te denken. Het was 8 januari 1865.
"Beste jongens, gisteren is carnaval begonnen. Ik wil dat ook jullie een vrolijk carnaval vieren.
Daarom zullen we ons vanavond vermaken in de toneelzaal; er zal iets extra's zijn in de eetzaal en er
zullen nog andere vermakelijkheden zijn, alnaargelang de oversten goeddunkt. Maar dat is niet alles.
Ik wil dat je aan het lichamelijk een geestelijk carnaval toevoegt, en ik zal je zeggen waarom. Er is
iemand die door middel van jullie zijn carnaval wil vieren en dat is de duivel. En ik wil niet dat hij dat
op jullie rekening doet. Daarom wil ik dat je vanaf vandaag elke dag een kleine bloem plukt, iets
biezonders doet. Met welk doel? Voor die ziel in het vagevuur die om naar de hemel te gaan dit goede
werk van jullie nodig heeft.
Je ziet hoeveel zielen wij hierdoor naar de troon van Maria kunnen brengen. Wij zijn hier met
meer dan vijfhonderd leerlingen en als we allemaal elke dag een kleine daad van godsvrucht stellen,
kijk dan eens hoeveel zielen we in twee maanden zullen bevrijden van die straffen en hoeveel
vrienden we in de hemel zullen hebben, die zich verplicht zullen voelen tegenover ons, vanwege de
vervroeging van hun eeuwig geluk, en voor ons zullen bidden. En hoeveel voordeel zullen we trekken
uit de tussenkomst van deze door ons geredde zielen, zonder nog te rekenen dat ons vagevuur korter
zal zijn, omdat de Heer ons zal behandelen zoals wij de anderen behandeld hebben. Wij zullen
allemaal veel of weinig met het vagevuur in aanraking moeten komen; laten we er daarom van
tevoren aan denken. Wat ik je gezegd heb, dat heb ik niet voor eigen rekening gezegd. Het zij jullie
genoeg te weten, dat deze practijk Jezus en Maria heel aangenaam is. Maria verwacht dit mooie werk
van jullie."
Bijna een eeuw na bovengenoemd avondwoordje van 1865 werd in huize "Don Rua" te Ugchelen nog steeds carnaval
gevierd en op Allerzielen de aflaat verdiend voor de zielen in het vagevuur. In het zogenaamde 'tweede bos' lag de eigen
begraafplaats. Ook die werd heel vaak bezocht. In het dagelijks leven waren hemel, hel en vagevuur ons voortdurend zeer
nabij, zoals ook blijkt uit de tekst der dagelijkse gebeden en uit de maandelijkse 'oefening van de goede dood.'
De tekst over Allerzielen werd op de kalender bij vergissing afgedrukt aan de achterzijde van de maand september (i.p.v.
oktober), en die over de H. Communie aan de achterzijde van oktober (i.p.v. september).

KERSTMIS
Omdat het huiselijke leven in ons land zulk een grote plaats inneemt, wordt het kerstfeest er groots
gevierd. Een kindje is gelukkig bij de meesten heel welkom. Elke mens meer is een nieuw loflied op
Gods goedheid. Het Kerstkind is daarom biezonder welkom. Het is immers de zoon van God zelf,
even volmaakt als Hij en dus een volmaakte lofzang op zijn goedheid, die ons verlossing zond; het is
onze Verlosser in eigen persoon. Zoals we allemaal weten is dat alles geen vroom sprookje. Het hele
jaar door ontvangen wij Jezus levend en wel in ons hart. Met Kerstmis denken we er eens extra aan
dat deze Mens onze zaligmaker is, geboren als een hulpeloos kind, evenals wij en ieder om ons heen.
Een baby van wie niemand bang is.
Misschien heeft u al eens gemerkt dat niet alleen kleine kinderen, maar ook jongens van een jaar
of vijftien of nog ouder, bang zijn voor hun omgeving. Branie is er vaak de dekmantel van. Deze
onzekerheid vormt een probleem op zich in de opvoeding. Het is zaak haar te vervangen door een
zeker evenwicht in de verhouding tot anderen. Don Bosco was hierin een meester. De sfeer die hij
meedroeg boezemde zoveel vertrouwen in, dat maar weinig jongens hem ontliepen; en dat waren
degenen die iets op hun geweten hadden. Ook Don Rua, hoe streng hij ook was voor zichzelf en, waar
het nodig was, ook voor anderen, trok iedereen aan. Zo zelfs dat in een toneelzaal de kleine kinderen
allemaal naar hem omkeken en geen interesse meer hadden voor de vertoning. We noemen nu wel een
paar voorbeelden uit onze, familie, maar door de hele Kerk zijn ze te vinden: mensen die alle onrust
wegnemen; mensen zonder pose; mensen waarvan je voelt dat ze begrijpend zullen glimlachen, wat je
ook vertelt.
Evenmin als het iets aan Gods grootheid afdoet dat hij mens werd, is er bezwaar tegen om deze
mensen met het kindje van Bethlehem te vergelijken. Het uiterlijk is van weinig belang, hoewel
massa's zich hierover een andere en helaas vaak fatale mening hebben gevormd: een knap voorkomen
is voor hen alles; het leven wordt gereduceerd tot film en façade. De echte, voor iedereen te benaderen
mensen geven er niets om of ze kinderen lijken of iets anders. Ze zijn goed en beminnelijk voor
iedereen en eisen geen betaling in de vorm van slaafse onderwerping. Ze zijn kortom precies zoals
Jezus. Het zijn net onnozele kinderen. Maar ze weten precies wat ze willen: "Geef me de zielen en
neem de rest maar mee." En bij de rest horen ook hun eigen genoegens en als het er op aankomt ook
hun leven.
Kerstmis is een feest van geloof. We zien een weerloos kind, maar we geloven dat het de wereld
beheerst. We zien mensen om ons heen, die evenals wij een heleboel gebreken hebben. En toch zien
wij Jezus in hen. Toch geloven we in hun goede wil. Wat heeft dit feest ons veel te leren. We leven in
een wereld vol wantrouwen en woekerende onrust, vol afgunst en haat. Dit is nog lang geen paradijs.
En toch weten we dat het dat moet worden. Zijn we van goede wil, dan werken we naar die toekomst
van licht en verzoening. En de manier waarop? Heel duidelijk, beste medewerkers: goede christenen
zijn; voor u en ons heel in het biezonder: goed salesiaan zijn, leven naar het voorbeeld van Don Bosco
en de talloze salesianen en medewerkers die ons de weg hebben gewezen. Ons werk staat onder de
biezondere bescherming van Maria. Misschien juist omdat wij lijken op kinderen en ons bezighouden
met kinderen. Ons leger heeft al veel overwinningen behaald, dank zij haar hulp. Wij mogen er dus op
rekenen dat we vooruit blijven gaan, als we maar kinderen blijven van Maria en alles doen om steeds
meer mensen, jongens en meisjes, mannen en vrouwen, de weg naar het eeuwige geluk te wijzen.
Niemand moet bang voor ons zijn en wij moeten op onze beurt bang zijn voor niemand. Meer dan ons
eeuwig geluk vervroegen kan geen enkele vervolger. Laten we daar blij om zijn en welgemoed verder
gaan met Maria en Don Bosco. En vergeet u niet voor ons te bidden, zoals wij zeker u niet zullen
vergeten in de heiligste nacht van het jaar. Zalig Kerstmis!
De tekst over Kerstmis op de achterzijde van november staat in het teken van het kind en van het worden als kinderen, van
angst en vertrouwen, van weerloosheid en kracht. In het jaar 1949-50 mochten de eerstejaars studenten voor het eerst naar
huis tijdens de kerstvakantie, maar pas op tweede kerstdag. De kerstviering was een van de meest verzorgde feesten van het
jaar. Het hele huis werd schoongemaakt, versieringen werden aangebracht, er was een zogenaamde 'academie' op de
vooravond van Kerstmis, die overliep in de plechtig gezongen nachtmis. Daarna was er nog een nachtelijk 'ontbijt'. Op eerste
Kerstdag waren er dan nog een Hoogmis, plechtige Vespers en Lof.

NIEUWJAAR
Bij het begin van het nieuwe jaar geeft onze Algemeen Overste steeds een 'Strenna' voor salesianen,
medewerkers en jongens: een slagzin, een motto voor de activiteit waarop in het komende jaar de
nadruk gelegd zal worden. De strenna voor 1962 kunt u binnenkort vinden in het Salesiaans Nieuws.
Deze jaarspreuk is al sinds de vroegste tijd van de congregatie in ere. Don Bosco wist, als een goed
generaal, de krachten van zijn soldaten te bundelen om daardoor meer tot stand te kunnen brengen.
Tegenwoordig telt zijn leger tienduizenden: salesianen, medewerkers, leerlingen, oudleerlingen,
weldoeners. Een massale krachtsinspanning kan met Gods hulp een enorme opmars van het goede
betekenen. Laten we dus het voornemen maken om ook iets te doen voor de veldtocht van 1962. En al
klinkt het vreemd: onder aanvoering van Maria, onze Hulp en de Koningin van de vrede, zal de
oorlog, door de Kerk gevoerd, niets dan geluk en tevredenheid teweegbrengen. Dat komt heel
eenvoudig, omdat wij werken voor een rijk dat niet van deze wereld is. Om de vrede te verzekeren
moeten wij dus niet aan alle kanten barricades opwerpen en tegenstellingen oproepen, maar ruimte
maken voor wederzijds begrip en helpen waar we kunnen.
Precies honderd jaar geleden, eind december 1861, was Don Bosco behoorlijk ziek. Op
oudejaarsavond kwam hij, tegen de raad van zijn zonen in (ze waren bang dat zijn toestand zou
verslechteren), naar beneden om zijn jongens een goede raad te geven voor het nieuwe jaar.
Tegelijkertijd beloofde hij, om de volgende dag aan ieder apart een ander motto te geven, iets heel
biezonders, iets verbazends en buitengewoons. De volgende morgen kreeg Don Bosco bevel om op te
staan en de heilige Mis te gaan lezen (dat zei hij zelf, maar hij wilde niet vertellen van wie dat bevel
kwam). Na de Mis dronk hij koffie met de anderen en had geen dokter of geneesmiddelen meer nodig.
's-Avonds hield Don Bosco de goede nacht. Het was muisstil, want iedereen was benieuwd naar
wat komen ging. "De strenna die ik je geef komt niet van mij. Wat zou je ervan zeggen als Onze
Lieve Vrouw in eigen persoon jullie stuk voor stuk een woordje zou komen zeggen? Als zij voor ieder
van jullie een eigen briefje had klaargemaakt om hem te vertellen wat hij het meeste nodig had of wat
zij van hem verlangde? Wel, zo is het nu juist. Maria geeft ieder een strenna." Dan vraagt Don Bosco
dat niemand er de spot mee zal drijven. Wie hem niet gelooft scheurt zijn briefje maar stuk. Hij gaat
verder: "Ik vermoed dat de een of ander zal willen weten en vragen: hoe is dat nu eigenlijk gegaan?
Heeft Maria die briefjes geschreven? Heeft Maria in eigen persoon met Don Bosco gepraat? Is Don
Bosco secretaris van Maria?' Ik antwoord: Ik zeg je niets meer dan ik je heb gezegd. Die briefjes heb
ik geschreven, maar hoe dat gebeurd is kan ik niet zeggen. En laat ook niemand er mij naar komen
vragen, want dan zou hij me in verlegenheid brengen. Wees er allemaal tevreden mee te weten, dat
het briefje van Maria komt. Het is iets heel biezonders! Ik vraag deze gunst al een paar jaren en ik heb
haar tenslotte gekregen. Laat ieder deze raad beschouwen alsof ze uit de mond van Maria zelf kwam.
Kom dus in mijn kamer, dan zal ik ieder zijn eigen briefje geven."
Er werden vijfhonderddrieënzeventig briefjes uitgereikt. Een van de salesianen schreef het van
iedereen die dat goed vond over, zodat we er nu nog achtenveertig kennen. Op dat van Don Rua
bijvoorbeeld stond: "Neem met vertrouwen je toevlucht tot Mij in de zaken van je ziel." Enkele
andere waren: "Als je doet wat je kan, zal ik je helpen. Maar bid beter." "Je bent een slaaf van de
duivel, maar je hebt nog tijd." "Ga eens goed na wat liefde is en nederigheid." "Je denkt veel aan het
lichaam, weinig aan je ziel: de dood nadert, bereid je voor." "Denk aan Mij; Ik ben je Moeder."
Wat zoudt u ervan zeggen, beste medewerkers, om ook een persoonlijke boodschap van Maria te
krijgen? Dat zal waarschijnlijk niet gebeuren. Maar me dunkt dat ieder van ons wel kan nagaan wat
Maria van hem verlangt. Nieuwjaar is een goede gelegenheid om daarover even na te denken en dan
een degelijk voornemen te maken. U kunt ook in het komende jaar rekenen op het gebed van heel de
salesiaanse familie. En vergeet u nooit wat Don Bosco zei: "Bid tot Maria en je zult zien wat
wonderen zijn." Wij wensen u toe, dat God door de voorspraak van onze hemelse Moeder, in 1962
weer nieuwe wonderen in uw ziel zal doen; wij wensen u een Zalig Nieuwjaar!
Op de achterkant van december een inleiding op het jaar 1962, met een verwijzing naar het nog te publiceren jaarmotto (It.:
'strenna' = kerst- of nieuwjaarsgeschenk), en het verhaal van de gebeurtenis die het begin was van de traditie van deze
jaarspreuk. Helemaal in de geest van Don Bosco gepresenteerd als persoonlijke verbinding met Maria. Don Bosco wenste de
feitelijke gang van zaken rond die geschreven boodschappen in het midden te laten.