economie politiek management opinie trends analyse voorspelling ...

1
SNOEIEN
Alleen als we de rol
van de overheid willen
aanpassen, kan het gat
in de staatsfi nanciën
worden gedicht
POLDERLIEFDE
Met een monsterakkoord
over de pensioenleeftijd
kunnen de sociale
partners hun relevantie
weer terugwinnen
2
3 KLEINER
Nadat in de jaren tachtig
de industrie onderuit
werd gehaald, treft nu
de fi nanciële sector
hetzelfde (gezonde) lot
ZELF DOEN
Als de overheid minder
kan doen, zal de burger
in het gat moeten
springen en een tolerante
samenleving bewaken
4
5 TABOES
De renovatie van
Nederland mislukt als
de politiek nu al thema’s
tot onbespreekbaar wil
verklaren
sociale partners monsterakkoord binnen bereik
2NU DE OVERHEID GEEN LEIDING NEEMT bij de hoognodige
renovatie van Nederland, hebben sociale
partners alle ruimte om dat te wel doen. Helaas
is de sfeer daar niet naar. Na het mislukte SERoverleg
over de AOW-leeftijd is de verhouding
tussen werkgevers en vakbonden grimmig. De bonden koersen
af op een cao-seizoen waarin ze weinig eisen kunnen
stellen. Werkgevers zullen achteroverleunen.
Dat kan zo veel beter! Als werkgevers en bonden passief
en verdeeld blijven, zetten zij zichzelf buitenspel. Terwijl ze
juist nu de kans hebben om een akkoord te sluiten dat de
concurrentiepositie van Nederland fundamenteel verbetert.
Als dat ze lukt, dan is hun centrale positie in de economische
besluitvorming weer verzekerd.
Na alle bittere woorden lijkt zo’n deal ver weg, maar het
is eerder vertoond. Het akkoord van Wassenaar over loonmatiging
(1982) kwam onder regie van de onlangs overleden
Chris van Veen tot stand na een Koude Oorlog tussen
werkgevers en vakbonden. Het bleek achteraf de geboorte
van het Nederlandse polderoverleg.
Een nieuw monsterakkoord zou de pensioenleeftijd moeten
regelen. Nu de AOW-leeftijd omhooggaat, zullen ook de
aanvullende pensioenen later moeten ingaan. De maatschappelijke
acceptatie is al een feit: veel mensen gaan er toch al
van uit dat zij twee jaar langer door moeten werken. In die
twee jaar hebben zij AOW noch aanvullend pensioen nodig.
Zo’n akkoord levert een indrukwekkend rendement op
voor pensioenfondsen. Die worden uit hun fi nanciële nood
verlost als ze later kunnen uitkeren. Dat kan de twijfel aan
de houdbaarheid van ons pensioenstelsel wegnemen. Voor
een deel kan de besparing ook worden gebruikt om pensioenpremies
te verlagen. Dat leidt tot lagere kosten voor de
werkgevers (die het grootste deel van die premies betalen)
en daarmee tot een betere concurrentiepositie voor onze
economie. En ook voor de werknemer zijn er voordelen,
zoals een lagere premie en verbetering van zijn pensioenrechten.
Een eerlijke verdeling van voordelen zal niet eenvoudig
zijn. Maar als de twee extra arbeidsjaren eenmaal zijn geslikt,
moet het zowel bonden als werkgevers lukken om hun
achterban tevreden te krijgen.
De eerste tekenen van toenadering zijn er al. In de sector
kleinmetaal hebben de sociale partners elkaar gevonden in
een cao die de lonen komend jaar bevriest, in ruil voor 3,5
extra vrije dagen. Blijft de economie zwak, dan wordt dit
recept in 2011 gewoon herhaald. Daarbij zijn afspraken gemaakt
over omscholing van ouderen en extra stageplaatsen
voor jongeren.
Een akkoord over verhoging van de pensioenleeftijd is
wel wat ingewikkelder. Maar zodra de economische noodzaak
eenmaal is erkend, worden nieuwe mogelijkheden
zichtbaar.
DEC 2009
17