Bijlage 2 Archeologische onderzoeken - ruimtelijkeplannen ...

16
▼
ADC Rapport 128 - Enschede, Josink Es - AAO
5 Aardewerkonderzoek - S.B.C. Bloo en S. Ostkamp
5.1 Inleiding
De keramiek die tijdens het onderzoek werd aangetroffen, bestaat voor het overgrote deel
uit lokaal vervaardigd aardewerk. Van zowel het Prehistorische als van het Middeleeuwse
handgemaakte aardewerk werd de gebruikte klei veelal gemagerd met steengruis. 6 Rand-
scherven met een karakteristiek ‘kogelpot-profiel’ (te dateren in de Middeleeuwen) zijn qua
baksel zeer verwant aan scherven met daarop een onmiskenbare Kalenderberg decoratie
(te dateren in de Prehistorie). Hierdoor is het moeilijk om voor de onversierde wand-
scherven op grond van hun baksel een duidelijk onderscheid te maken. Kleine detail-
verschillen zoals de dikte van een scherf of de compactheid en hardheid van het baksel la-
ten evenwel een globale scheiding van het materiaal toe. De aard van het onderzoek liet
echter geen uitgebreid vergelijk van de verschillende baksels toe. Derhalve is er voor ge-
kozen om het vermoedelijk Prehistorische aardewerk in de determinatietabel (onder het
kopje magering/baksel) te classificeren als steengruis (magering), terwijl het vermoedelijk
Middeleeuwse materiaal werd beschreven als kogelpot (baksel). In verband met de geringe
hoeveelheid van het materiaal en de gesignaleerde onduidelijkheid met betrekking tot de
determinaties ervan, is er van afgezien het materiaal statistisch te bewerken.
Al het materiaal is ingevoerd in een database. Hierin zijn de kwantitatieve en kwalitatieve
kenmerken vermeld als aantal en gewicht, baksel/magering, bakkleur, diameter, pot-
geleding, rand- en bodemtype, wandafwerking, versiering, verwering en een opmerkingen
veld.
Het doel is om aan de hand van het materiaal (voor zover mogelijk) een periodesering van
de bewoning binnen het onderzochte areaal te kunnen bepalen.
5.2 Prehistorisch aardewerk
De klei waaruit het Prehistorisch aardewerk werd vervaardigd, is meestal verschraald
met steengruis. Een enkele keer is aan het steengruis ook potgruis toegevoegd, ook com-
binaties met glimmers en zand komen voor. Enkele fragmenten hebben een magering die
uitsluitend bestaat uit zand, potgruis of organisch materiaal.
Bij een paar fragmenten is, vermoedelijk op schouderhoogte, een knik in de wand zichtbaar
waaruit afgeleid kan worden dat ze niet van een eenledige pot afkomstig zijn. Hieruit volgt
dus dat er ook twee- of drieledige potten gebruikt moeten zijn. Er zijn geen complete pro-
fielen van potten aangetroffen. Van één grote randscherf is af te leiden dat de pot waartoe
deze ooit behoorde een drieledig profiel heeft gehad.
In totaal zijn er 22 randscherven gevonden. De helft heeft een ronde top, een kleiner deel
heeft een vlakke top terwijl een kleine groep fragmenten een naar binnen afgeschuinde top
heeft. Van enkele bodemfragmenten bleef de vlakke bodem bewaard.
De wanden van het aardewerk zijn op verschillende wijze afgewerkt. Veertien fragmenten
zijn besmeten, een techniek waarbij een kleipapje op de wand werd aangebracht. Een aan-
tal van deze fragmenten is onmiskenbaar afkomstig van het buikdeel van potten. Naast
besmeten aardewerk komt aardewerk voor dat gepolijst is (16 fragmenten). Deze techniek
is zowel op de binnenzijde als de buitenzijde van potten toegepast. De overige scherven
hebben een niet bewerkt oppervlak.
Het aardewerk vertoont een lichte variatie in kleur. Het merendeel is aan de buitenzijde
beige terwijl het op de breuk en aan de binnenzijde grijs tot zwart is. Ook zijn er scherven
die compleet grijs gekleurd zijn. Het aardewerk zal in open vuren zijn gebakken. Hierdoor
kon de temperatuur en het bakmilieu moeilijk gecontroleerd worden, met als gevolg dat er
zelden sprake was van een compleet oxiderend milieu (en dus een compleet lichte kleur
van het aardewerk). Een deel van het aardewerk is gebakken in een reducerend milieu.
Versiering
Twaalf fragmenten zijn versierd. Er is één fragment met Wikkeldraad versiering. Een an-
dere decoratiewijze is het, juist onder de rand, doorboren van de wand. Een fragment dat
op deze wijze versierd werd, heeft een ronde top en is gemagerd met zand. Op twee an-
dere wandfragmenten zijn met een stokje krassen gemaakt. De fragmenten zijn te klein om
het motief dat de krassen vormden te reconstrueren. De overige versieringen werden met
de vingers aangebracht. Driemaal zijn vingertop- of nagelindrukken op de rand aangebracht
(afb. 11C). Een versiering die eenmaal voorkomt, bestaat uit gepaarde indrukken welke
ontstond door met twee vingers de klei op te knijpen. Wanneer op deze wijze een richel
wordt gevormd, spreken we van nagelrichels (afb. 11B). Dergelijke richels zijn meestal in
een duidelijk patroon geplaatst. We spreken in dat geval van Kalenderberg versiering.
Ondanks de geringe grootte van de fragmenten is van twee scherven duidelijk dat ze op 6. Vergelijk Verhoeven 1998, 231-233.