de brochure - De Biesbosch

Uitbreiding Biesbosch Museum op
het museumeiland in de Noordwaard
Het Biesbosch Museum na realisatie van het Project Noordwaard in het kader van de maatregel Ruimte voor de Rivier

Het Biesbosch Museum in 2015
na het project Ruimte voor de Rivier op het museumeiland
Het Biesbosch Museumeiland
in de gemeente Werkendam
De polder Noordwaard, in totaal 4.450 ha. groot ligt in de gemeente
Werkendam. De polder maakt deel uit van de Brabantse Biesbosch
en grenst aan het Nationaal Park de Biesbosch. De polder is vanaf
de negentiger jaren in de vorige eeuw betrokken bij projecten op
het gebied van natuurontwikkeling en rivierverruiming.
De Kleine Noordwaard
Voor de polders Maltha, Beneden- en Boven-Spiering en Hardenhoek,
in totaal 600 ha groot, lagen al jaren natuurontwikkelingsplannen
gereed voor uitvoering; echter het benodigde budget ontbrak.
Toen in 1993 en 1995 bijzonder hoge rivierwaterafvoeren leidden
tot bijna overstromingen en evacuaties werd van rijkswege het Deltaplan
Grote Rivieren van kracht. Voor de Noordwaard betekende
dit de aanleg van een nieuwe dijk langs de oostzijde.
Het materiaal voor de nieuwe dijk werd uit de Spieringpolders en
de polder Maltha gehaald, zodat deze in 1996 daadwerkelijk tot natuurgebied
omgevormd werden.
De polder Hardenhoek werd in 2008 als natuurontwikkelingsgebied
opgeleverd. De kleine Noordwaard kreeg naast natuurontwikkeling
rivierverruiming als belangrijke nevenfunctie. In het kader van
Ruimte voor de Rivier zijn kreken gegraven waardoor de Nieuwe
Merwede en de Amer zijn verbonden en piekafvoeren van de Nieuwe
Merwede verminderden.
De kleine Noordwaard heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een gevarieerd
en ongeloofl ijk vogelrijk gebied. Het is mogelijk om op één
dag meer dan 10.000 vogels te zien waaronder kleine vogelsoorten,
zoals nachtegalen en karekieten, maar ook grote als lepelaars, witte
zilverreigers en zeearenden. Ook de vele bevers laten hier hun sporen
achter.
Staatsbosbeheer heeft rondom de Kleine Noordwaard verschillende
wandelroutes in lengte variërend van 2 tot 13 kilometer uitgezet.
Er is een laarzenpad , een ‘cultuurhistorisch’ rondje door De Pannekoek
en een route door polder en wilgenvloedbos, het Jantjespad
(4 km). Er ligt ook een 15 km lange knooppunten fi etsroute rond
het gebied. Onder supervisie van het Brabants Kenniscentrum Kunst
en Cultuur (BKKC) zijn een aantal observatiepunten én een zestal
kunstwerken gerealiseerd.
Foto’s vogels: Thomas van der Es
Kaart: Staatsbosbeheer
Biesbosch Museum

Ruimte voor de Rivier en de
Grote Noordwaard
De verwachte stijging van de rivierwaterafvoeren in combinatie met
een zeespiegelstijging heeft er toe geleid dat het Rijk in 2000 heeft
besloten het programma Ruimte voor de Rivier uit te gaan voeren.
Eén van de grootste maatregelen in dit programma is de ontpoldering
van het resterende deel van de Noordwaard in de periode
2011-2016. Doel van de ontpoldering is een waterstandsdaling van
de Nieuwe Merwede van 30 cm bij Gorinchem. Daarnaast moet een
bijdrage geleverd worden aan de ruimtelijke kwaliteit van het rivie-
rengebied. In het plan zijn onder meer recreatieve voorzieningen
als fi ets- en wandelpaden opgenomen. Met de ervaringen van de
effecten van de Kleine Noordwaard lijkt een verdere toename van
natuurwaarde, en daaraan gekoppeld toenemende publieke belangstelling,
gegarandeerd
Met de ontpoldering van de Grote Noordwaard ontstaat een nieuw
natuurgebied met een nieuw leefgebied voor vogels en andere kleine
diersoorten. Het gebied zal tevens voor toeristen en recreanten
een aantrekkelijke verblijfsomgeving worden.
Het Biesbosch Museum krijgt met de uitvoering van de plannen van
Rijkswaterstaat een unieke plek op een eiland midden in de Biesbosch.
Dit is voor het bestuur van de Stichting Biesbosch Museum
aanleiding geweest om in het Rijks Inpassingsplan Noordwaard de
mogelijkheid op te laten nemen tot uitbreiding van het museumgebouw
met vier paviljoens en de mogelijkheid tot buitenexposities op
het achter het museum gebouw gelegen terrein.
De Dienst Landelijk Gebied van het tegenwoordige Ministerie van
Economie, Landbouw en Innovatie en de Dienst Rijkswaterstaat van
het Ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn initiatiefnemers en
uitvoerders van de verschillende plannen. Eind 2011 wordt gestart
met de uitvoering.
Biesbosch Museum
In 2008 is in opdracht van het Parkschap een beleidsplan Ondergedompeld
in de Biesbosch geschreven. Het projectgebied voor dit beleidsplan
omvat het Nationaal Park de Biesbosch en de omliggende
omgeving binnen een straal van 5 tot maximaal 15 km.
Het Nationaal Park De Biesbosch wordt voor bezoekers ontsloten
door een netwerk van toegangswegen, informatiepunten, routes
voor kanoërs, fi etsers en wandelaars.
Informatievoorziening
Het Biesbosch Museum vormt in dit netwerk een belangrijke schakel.
Het museum heeft zich in de afgelopen jaren steeds meer ontwikkeld
in de richting van een VVV-bezoekersinformatiepunt en is
sinds 2010 een offi ciële VVV-servicepost. Jaarlijks wendt zich een
toenemend aantal bezoekers van de Biesbosch (2010: 4.000 mensen)
alleen voor informatie tot de balie van het museum.
Museumcollectie
Het Biesbosch Museum is een door de Nederlandse Museum Stichting
gecertifi ceerd museum dat verleden, heden en toekomst van
de Biesbosch belicht.
Het Biesbosch Museum ontvangt de laatste jaren steeds meer bezoekers.
In 2007 werden 29.264 betalende bezoekers ontvangen; in
2008 waren dat er 32.267, in 2009 34.248 en in 2010 37.531.
Direct naast het museum ligt buitenmuseum De Pannekoek, een
door de stichting aangelegd griendencomplex dat door Staatsbosbeheer
met subsidiegelden van het Nationaal Park op traditionele
wijze als cultuurgriend onderhouden wordt.
Op dit gratis toegankelijke wandelgebied is ook een vangpijp van
een eendenkooi aangelegd. Beginnend bij het museum is een wandelpad
voor visueel gehandicapten aangelegd (600 meter).
Belangrijke doelgroep van het museum is de categorie jonge bezoekers.
Voor het basisonderwijs zijn zowel in eigen beheer als in
samenwerking met Erfgoed Brabant en IVN een aantal educatieve
programma’s ontwikkeld.
Het Biesbosch Museum in 2015

Het Biesbosch Museum in 2015
buitenmuseum
ngsplan Biesboschmuseum
±95m
Biesboschmuseum
Inrichtingsplan Biesboschmuseum
18 oktober 2010
Dit is een ruimtelijke tekening. De juridisch/planologische vertaling ervan staat in het Rijksinpassingsplan Noordwaard.
entree
buitenmuseum
fietsen
bussen
±95m
entree
auto’s
Biesboschmuseum
±65m
fietsen
bussen
auto’s
±65m
ONTPOLDERING NOORDWAARD
Legenda
Legenda
museum met terras aan het water
verharding met auto’s / bussen
fietspad
museum met terras aan het water
brug
verharding met auto’s / bussen
ooibos
fietspad
brug
rietland
ooibos
bomenrij
rietland
kade
bomenrij
kade
voorruimte museum (halfverhard)
voorruimte museum (halfverhard)
buitenexpositieterrein met hagen
buitenexpositieterrein met hagen
kadastrale grens (bestaand)
kadastrale grens (bestaand)
zichtlijn
zichtlijn
Inrichtingsplan Biesboschmuseum
18 oktober 2010
Dit is een ruimtelijke tekening. De juridisch/planologische vertaling ervan staat in het Rijksinpassingsplan Noordwaard.
buitenmuseum
±95m
entree
Biesboschmuseum
plangrens Rijksinpassingsplan
plangrens Rijksinpassingsplan
0 10
50 100 m
fietsen
bussen
0 10
50 100 m
auto’s
±65m
ONTPOLDERING NOORDWAARD

Uitbreidingsplan gebouw
3- Kantoorpaviljoen met documentatiecentrum.
Horeca
Parkeer- en aanlegvoorzieningen
De Stichting Biesbosch Museum heeft een ontwerp laten maken In het plan is ook een herinrichting van het bestaande museum De aanwezigheid van goede horecavoorzieningen heeft een be- De huidige parkeer- en aanlegvoorzieningen komen, als gevolg van
dat voorziet in aanbouw van vier paviljoens voor het bestaande opgenomen.
langrijke ondersteunende functie. De bestaande horecavoorziening de werkzaamheden door Rijkswaterstaat, te vervallen. Er wordt een
museumgebouw. In het uitbreidingsplan is over alle vier nieuw te Het documentatiecentrum/archief zal geïntegreerd worden met de en het buitenterras worden aanzienlijk uitgebreid.
vervangende, eveneens gratis toegankelijke, parkeervoorziening ge-
bouwen paviljoens een tweede bouwlaag opgenomen.
kantoorruimte van het museum.
maakt op de kop van het eiland, dichter bij de entree van het mu-
Buitenterrein museumeiland
seum. De nieuwe aanlegvoorzieningen, zowel voor eigen schepen
Functies van de vier nieuw te bouwen paviljoens:
4- Expositiepaviljoen Biesbosch Galerie
Op het buitenterrein van het museumeiland wordt gedacht aan de als ook voor rondvaartboten en passanten, worden aan het muse-
De Biesbosch is een bron van inspiratie voor diverse kunstenaars. volgende voorzieningen:
umeiland gesitueerd.
1- Multifunctioneel paviljoen.
In het Natuurontwikkelingsproject Noordwaard is een aantal bui- - Demonstreren van activiteiten m.b.t. de griend- en rietcultuur. Er
Een zowel door het museum als door derden te gebruiken, met multenkunstobjecten opgenomen die goed bezocht worden. In 2010 is is ruimte voor het plaatsen van een griendkeet.
Uitbreiding activiteiten
timediavoorzieningen uitgeruste, vergaderruimte. De ruimte is door bovendien een permanente foto-expositie bij de toegangsweg tot - Buitenexposities van kunstenaars.
Het museum is in toenemende mate startplaats van rondleidingen
een fl exibele scheidingswand in twee delen op te splitsen en is ook het museum in gebruik genomen.
- Aanleg van een wandelroute waarlangs enkele zitbanken worden onder leiding van een gids door zowel de Noordwaard als de Zuid-
te gebruiken als horecaruimte voor groepsafspraken.
Door in overleg met het Brabants Kenniscentrum voor Kunst en geplaatst.
waard van de Biesbosch. Hierbij wordt een beroep gedaan op de
Cultuur (BKKC) kunstenaars een binnen- en een buitenruimte te - Aanleg van een speelgelegenheid voor kinderen.
gidsengroep van Staatsbosbeheer. De gidsen hebben een opleiding
Partijen als Staatsbosbeheer en het Overlegorgaan Nationaal Park bieden voor exposities zal een nieuwe doelgroep bezoekers aange-
gevolgd op kosten van het Parkschap de Biesbosch.
de Biesbosch hebben in het verleden meerdere malen gebruik gemaakt
van het museum. Dat ging dan ten koste van de museumbezoekers
omdat daarvoor de fi lmzaal van het museum werd gebruikt.
In de nieuwe situatie is dat niet meer nodig.
trokken worden.
2- Entreepaviljoen t.b.v. functies informatievoorziening (VVV
en bezoekersinformatiecentrum functie).
Dit is een vrij toegankelijke en aantrekkelijk ingerichte ruimte met
een grote balie waar in samenwerking met de VVV-Altena Biesbosch
allerlei bezoekersinformatie over de Biesbosch te verkrijgen is. De
volgende functies zullen worden gevestigd in het entreepaviljoen:
- Entree Biesbosch Museum
- VVV
- Bezoekerscentrum
- Museumwinkel.
Aan de balie kunnen boekingen gemaakt worden voor rondvaarten,
excursies, door natuurgidsen begeleide wandelingen, fi ets- en
bootverhuur alsmede overnachtingen
Toiletten en horeca zijn vrij toegankelijk vanuit dit paviljoen.
Het Biesbosch Museum in 2015

Het Biesbosch Museum in 2015
Investering uitbreiding gebouw € 1.800.000,--
Inrichting € 300.000,--
Totaal investering € 2.100.000,--

Poort Spieringsluis
Naast begeleide rondvaarten is het vanuit de Noordwaard ook mogelijk
om zelf een boot te huren en zelf door de Biesbosch te varen.
Op korte afstand van het museum ligt de Spieringsluis waar verhuurfaciliteiten
geboden worden.
Exploitatie museum in nieuwe situatie
Met de ontwikkelingen in de Noordwaard en de unieke positie van
het Biesbosch Museum zullen de bezoekersaantallen naar verwachting
op kunnen lopen tot meer dan 50.000 betalende bezoekers.
Ook het aantal mensen dat zich alleen voor informatie tot het museum
wendt zal de komende jaren aanzienlijk stijgen.
- Het Biesbosch Museum ontvangt op structurele basis subsidie van
de gemeente Werkendam.
- Vanaf maart 2011 wordt, naast de fl uisterboot Whisper, die al
vanaf 2001 per jaar gemiddeld 15.000 museumbezoekers door
de Biesbosch heeft gevaren, een tweede fl uisterboot genaamd
Silence ingezet, waarop ook catering mogelijk is.
- Een toename van het aantal bezoekers zal leiden tot vergroting
van de inkomsten uit entreegelden, horeca en winkelverkoop.
De horecamogelijkheden zullen bovendien verruimd worden. Ook
niet museum bezoekers krijgen toegang tot de museumwinkel,
horecafaciliteiten en sanitaire voorzieningen.
- Er wordt gestreefd naar verhoging van inkomsten uit sponsoring.
Financiering
Met de uitbreidingsplannen is een investering van € 1,8 miljoen
excl. BTW gemoeid. Inmiddels is gestart met een intensieve zoektocht
naar fi nancieringsbronnen. Daarbij worden zowel publieke als
private partijen aangeschreven. Voor inrichting wordt € 300.000,-uitgetrokken,
zodat € 2,1 miljoen excl. BTW moet worden gefi nancierd.
Partners
De afgelopen jaren hebben de Gemeente Werkendam, Parkschap De
Biesbosch, Staatsbosbeheer, VVV Altena Biesbosch en het Biesbosch
Museum samengewerkt om de kansen voor natuur en recreatie die
het gebied levert op verantwoorde wijze weer te geven.
Besloten is de ontwikkeling in de Noordwaard aan te grijpen om de
samenwerking te intensiveren.
De vijf samenwerkende partijen streven naar realisatie van de uitbreidingsplannen
van het museumgebouw zodat het museumeiland
de locatie is waar bezoekers worden geïnformeerd over verleden,
heden en toekomst van Nationaal Park de Biesbosch. Verder
is het museumeiland Biesbosch uitvalsbasis voor wandel-, fi ets-, en
boottochten door de Biesbosch.
In de plannen is de doelstelling opgenomen om een energiezuinig
gebouw te maken dat volledig via aardwarmte verwarmd zal worden.
Met de gewenste uitbreiding krijgt het Biesbosch Museum de centrale
functie in het Nationaal Park de Biesbosch.
Stichting Biesbosch Museum
De particuliere Stichting Biesbosch Museum exploiteert vanaf 1984
het Biesbosch Museum in Werkendam. In 1994 is daartoe een in
eigen beheer gebouwd museumgebouw aan de Hilweg in Werkendam
betrokken. Het gebouw is in 2002 uitgebreid en voorzien van
kelders waarin het depot van het museum is gevestigd. Het bestuur
van de stichting wil als eigenaar van het gebouw in de periode
oktober 2012-april 2013 de uitbreiding realiseren.
Partners
Gemeente Werkendam
De gemeente Werkendam levert vanaf de oprichting van het museum een structurele bijdrage in de
exploitatie.
De gemeenteraad van de gemeente Werkendam heeft in 2011 aangegeven vanwege de toeristisch
recreatieve ontwikkelingen binnen haar gemeentegrenzen onder andere het vestigen van een bezoekersinformatiepunt
te willen stimuleren.
Het Biesbosch Museum is daartoe bij uitstek geschikt. De Biesbosch is speerpunt van de gemeenschappelijk
toeristisch recreatieve visie van Werkendam, Woudrichem en Wijk en Aalburg, de drie
gemeenten in het Land van Heusden & Altena.
Parkschap NP de Biesbosch
In het in 2011 opgerichte Parkschap Nationaal Park De Biesbosch, zijn de gemeenten en provincies
en Staatsbosbeheer vertegenwoordigd. Het parkschap richt zich op het beheer en versterking van
de unieke natuurwaarden in combinatie met de versterking van de duurzame toeristisch/recreatieve
mogelijkheden in (de omgeving van) het Nationaal Park en het bewaren en ontwikkelen van het
landschappelijk karakter ervan.
Staatsbosbeheer
Staatsbosbeheer is de terreinbeheerder van de Biesbosch en beheert 7.000 ha grond in het Nationaal
park . Het districtskantoor is sinds 1995 naast het Biesbosch Museum gevestigd.
VVV Altena Biesbosch
De VVV Altena Biesbosch verzamelt informatie voor de bezoeker of inwoner van het Land van Heusden
en Altena en biedt een ruim aanbod in fi ets- en wandelroutes door de regio. Hier worden regelmatig
nieuwe routes aan toegevoegd.
Comité van aanbeveling
De plannen tot uitbreiding van het Biesbosch Museum worden gesteund door een Comité van
Aanbeveling bestaande uit:
Dhr. J.K. van Oord, directeur van MerweOord BV, voorzitter van het comité
Mw. Drs. C.G.J. Breuer, burgemeester van de Gemeente Werkendam
Dhr. J. Heijkoop, voorzitter van Overlegorgaan Nationaal Park de Biesbosch
Dhr. D.C.H. Verheijen, directeur van Parkschap de Biesbosch
Het Biesbosch Museum in 2015

Hilweg 2 - 4251 MT Werkendam - Tel. (0183) 50 40 09 - Fax (0183) 50 57 27
E-mail: info@ biesboschmuseum.nl - Internet: www.biesboschmuseum.nl