pdf-bestand - De Biesbosch

Ratelaar september 2012Hoofdpoorten Biesbosch worden beter herkenbaarHet komende half jaar worden bij de beide Biesboschcentra in Drimmelen en Dordrecht en hetBiesbosch Museum herkenningspalen en informatieborden geplaatst. Dit past in het kader vanhet Europese project STEP waaraan de Biesbosch deelneemt.De palen zien er uit als fel gekleurde kegels, die zijn ontworpen door de Belgische ontwerper StefanSchöning. Schöning heeft zich laten inspireren door afgeknaagde beverbomen en scheepsbakens.Het is de bedoeling dat ook de gastheren over een tijdje te herkennen zijn aan een of meerkegelvormige elementen.HuisstijlLos hiervan is het ontwerpbureau Smit, Visser en Dekker in de weer met een grafische huisstijl voorde Biesboschpoorten. Zij ontwerpen onder andere pictogrammen voor de bewegwijzering, brochuresen een kleurenpalet voor elke hoofdpoort.

Heimachine in Jantjesplaat heeft zijn werk gedaanIn augustus waren in de polder Jantjesplaat met enige regelmaat de klappen te horen waarmeeheipalen de grond in werden geslagen. Intussen is de stilte teruggekeerd en kan de volgendefase van de bouw van bruggen in dit nieuwe natuurgebied beginnen.Als onderdeel van het Ruimte voor de Rivier-project Noordwaard wordt de polder ten zuiden van deSpieringsluis omgevormd tot een waterrijk natuurgebied. De grond die hier wordt weggegraven, wordtelders in het gebied gebruikt om terpen op te werpen.Vier bruggen“De grond wordt zo weggegraven dat er brede en smalle kreken achterblijven”, vertelt Cees Vervoorn,omgevingsmanager van de aannemerscombinatie Noorwaard die het werk uitvoert. “We zijn nu zoverdat we de bruggen over deze killen kunnen gaan bouwen. Dat worden er vier.”HeimachineIn augustus is daarvoor het heiwerk verricht. Dit najaar volgt het werk aan de landhoofden en deeigenlijke bruggen. “Alle vier zijn het betrekkelijke kleine bruggen van een meter of dertig die in eersteinstantie bedoeld zijn voor fietsers en wandelaars.”PlankiersDaarnaast komen er nog enkele plankiers die puur voor wandelaars zijn bedoeld. Op 1 juli volgendjaar moet de aannemer dit deel van het Noordwaard-project opleveren, en wordt de ontpolderdeJantjesplaat opengesteld voor het publiek.© Jacques van der Neut

Nieuwe cursus gastheerschapNationaal Park De Biesbosch verzorgt in november en begin december een nieuwe CursusGastheerschap voor recreatieondernemers in en rond de Biesbosch.De afgelopen drie jaar zijn tientallen gastheren opgeleid en daardoor mogen 38 bedrijven zichofficieel Gastheer van de Biesbosch noemen. Om dit netwerk te versterken start in november eennieuwe cursus, waarbij recreatieondernemers opgeleid worden tot ambassadeur voor de Biesbosch.Na afloop van de cursus hebben de deelnemers meer informatie over de omgeving en kennen zij demooiste plekjes. Dit soort tips geven zij door aan hun gasten.Op dit moment wordt uitgewerkt hoe de wisselwerking tussen de gastheer en het nationaal park erde komende jaren uit gaan zien. Daarbij wordt duidelijk gemaakt wat in deze relatie de ondernemerhet nationaal park biedt en wat het nationaal park de ondernemer te bieden heeft.Voor het project Gastheerschap in de nationale parken organiseert IVN in alle Nederlandse nationaleparken deze cursus. Dit gebeurt samen met Recron, Koninklijke Horeca Nederland, de lokaleondernemers en het betreffende park. Meer informatie volgt op de website van Nationaal Park DeBiesbosch of kunt u samen met een aanmeldingsformulier opvragen bij Rob Vereijken, e-mail:r.a.vereijken@ivn.nl of tel. 0411-614111.

Vrijwilligers bemannen balie Biesboschcentrum DrimmelenNa ze een korte klaarstoomcursus te hebben gegeven beschikt Biesboschcentrum Drimmelenover zeven nieuwe baliemedewerkers.Staatsbosbeheer heeft op verzoek van de gemeente Drimmelen de publieksfunctie van hetBiesboschcentrum Drimmelen voor dit jaar op zich genomen. Om dat te kunnen doen, heeftStaatsbosbeheer een beroep moeten doen op vrijwilligers.SpoedcursusEen oproep in de plaatselijke bladen leverde zeven aanmeldingen op. Deze hebben allen eenspoedcursus Biesbosch gevolgd in vijf sessies. Deze bestond uit een verkenning van het gebiedtijdens een vaartocht, en een verhaal over het ontstaan en de flora en fauna van het gebied.AchtergrondenVoor de cultuurhistorische achtergrond brachten ze een bezoek aan het Biesbosch Museum. En overde status van nationaal park en de activiteiten van het Biesboschcentrum Dordrecht kregen zij uitlegvan Marianne den Braven. Tijdens de laatste sessie is het onderwerp gastheerschap behandeld.InwerkenIntussen werken de ervaren baliemedewerkers de nieuwe mensen in tijdens zogenaamdemeeloopdagen. De groep baliemedewerkers is niet alleen verantwoordelijk voor deinformatievoorziening in het centrum, maar is ook actief in diverse werkgroepen. Zo is er een groepdie wisseltentoonstellingen organiseert, een groep die de winkel runt en eenpromotie/publiciteitsgroep.

Biesbosch blijft botanici verrassenEen nieuwe wilg, een nieuwe grassoort en verdere verspreiding van de Noordse aalbes. Er groeitsteeds meer in de Biesbosch dan alleen brandnetel en balsemien.Nog niet zo lang geleden betitelden zwartkijkers de Biesbosch als een eentonig gebied waar alleenwilgen en brandnetels groeien. En vooruit, sinds kort ook Reuzenbalsemien.Vertekend beeldDat beeld is te negatief, vindt boswachter Theo Muusse. “Kijk alleen maar eens in het boekjeSchatkamer van de wilde flora, dat we in 2003 hebben uitgegeven. Daar staan meer dan zestigplantensoorten in die bijzonder zijn voor Nederland. Om niet te zeggen zeldzaam.”Nieuw grasSinds kort kunnen daar volgens hem weer een paar soorten aan worden toegevoegd. “Op de Kop vande Oude Wiel troffen we deze zomer Goudinia fragilis aan. Dat is een voor Nederland nieuwegrassoort.”PannekoekOp de Pannekoek trof Muusse een nieuwe wilgensoort aan: Salix myrsinifolia. “Dat is een wilg metdonkere bladeren die in Nederland uiterst zeldzaam is en in de Biesbosch tot dusver onbekend was.”AalbesEen laatste verheugende ontdekking deed Muusse op de Toontjesplaat. “Daar hadden we zeven paarjaar geleden een struik Noordse aalbes gevonden. Deze variant van de aalbes komt alleen in Noord-Europa voor. Maar hij voelt zich hier kennelijk ook thuis, want deze zomer stonden er zes struiken.”

Zeldzaam Noords walstro handhaaft zich in BiesboschVijftien jaar na de laatste waarneming hebben boswachters toch weer Noords walstroaangetroffen in de Sliedrechtse Biesbosch. Verspreid over twee groeiplaatsen zijn zo'n vijftienplanten met tientallen bloeistengels gevonden op wat de enige standplaats in Nederland is.Noords walstro staat op de Rode lijst van planten aangemerkt als 'zeer zeldzaam'. In het boekjeSchatkamer van de wilde flora wordt de Hengstpolder in de Biesbosch zelfs de enige plek inNederland genoemd waar de planten met zijn kleine witte bloemen nog voorkomt.Lang niet gezien“Maar de laatst gedocumenteerde waarneming dateert alweer uit 1997”, zegt boswachter Jacquesvan der Neut. “We gingen er dan ook vanuit dat Noords walstro uit ons land was verdwenen.”OpstekerEind augustus vonden hij en zijn collega Theo Muusse tijdens inventarisatiewerkzaamheden talrijkebloeistengels. Zij noemen het een mooie opsteker voor het hooilandbeheer dat Staatsbosbeheer aleen halve eeuw voert. Pachters mogen geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmestgebruiken en pas laat in het seizoen hooien.Juiste momentMuusse: “Het tijdstip van zoeken is van belang voor het vinden van Noords walstro. Na het hooienkomt er hergroei van de vegetatie en kunnen de kleine bloemen van Noords walstro aan het zichtworden onttrokken door andere kruiden. Je moet dus niet te lang wachten. Ook omdat er dan weervee rondloopt en koeien hebben maling aan een beschermde status.”© Jacques van der Neut

Een woordje met... Ad van Hees, districtshoofd Biesbosch bijStaatsbosbeheer:“Ik wil de beleefbaarheid voor niet-bootbezitters vergroten”Verrukt is hij over de grootte van het gebied waarvan hij als districtshoofd het beheercoördineert. Maar áf vindt Ad van Hees de Biesbosch nog niet. “Wie geen boot heeft, kan deBiesbosch te weinig beleven. Verder moet de natuurkwaliteit nog verbeteren zodat ook deOtter zich er thuis voelt. Zorgen maakt hij zich over voorlichting en educatie. “Daar moetvoldoende geld voor komen.”Geen goed beeldDit voorjaar volgde Ad van Hees (1953) Mascha Brouwer op als districtshoofd Biesbosch. Meteen nazijn aanstelling stapte hij met zijn vrouw in de auto om vanuit zijn woonplaats Rhenen een kijkje tenemen in zijn nieuwe werkterrein. “We reden naar Werkendam en vandaar het gebied in. Wat onstoen opviel is dat je dan geen goed beeld krijgt van de echte Biesbosch: het land van getij, water engrienden. Intussen is me duidelijk dat je daarvoor een boot nodig hebt.”Ontsluiting“Ik vind dat de Biesbosch ook voor niet-bootbezitters beleefbaar moet zijn. De Biesbosch kan vooreen breder publiek toegankelijk zijn. Je kunt weliswaar op de Pannekoek door een griend lopen, maardan heb je nog niet de echte Biesboschervaring. En op de wandelpaden van de Hofmansplaat of hetDoolhof kun je alleen maar via het water komen. Al met al vind ik dat je ook in de BrabantseBiesbosch op ten minste één plek vanaf het land wandelend het gebied moet kunnen beleven.”GetijTot de ambities die Van Hees koestert, hoort ook de terugkeer van het getij. “Het zou mooi zijn alsvoor het beheren van de Haringvlietsluizen gekozen wordt voor de variant Getemd getij. Die variantgaat dus verder dan de Kier, want die levert de Biesbosch vrijwel geen getijwinst op en Getemd getijwel.” (Bij getemd getij gaan de sluizen verder open dan bij de Kier - red.)OtterHij beseft dat de terugkeer van het getij een zaak van de lange termijn is, maar daarom niet zondermeer uit beeld moet raken. Zo ook vindt hij het zaak om aan de natuurkwaliteit te blijven werken. “Wezijn op de goede weg, wat het broedsucces van de Zeearend overduidelijk bewijst, maar wat mijbetreft zijn we er nog niet. Ik wil dat de kwaliteit zo verbetert dat ook de Otter terug kan keren. En danlaat ik nog buiten beschouwing of dat in de vorm van uitzetten moet of dat hij zelf zijn weg hierheenmoet vinden.”FinanciënMaar is er in een tijd dat de budgetten van Staatsbosbeheer flink zijn gekort, wel geld voor hetverwezenlijken van wensen? Is er zelfs wel genoeg geld voor het beheer en onderhoud van wat er nual is? “De optelsom van de verschillende bezuinigingen maakt dat we ons uiterste best moeten doenom het beheer overeind te houden. Of dat ook lukt, hangt af van de bijdrage uit SNL. [SubsidiestelselNatuur- en Landschapsbeheer - red.] Ik heb goede hoop dat het lukt.”Voorlichting en educatie“Echt lastig wordt het voor andere taken als voorlichting, educatie en recreatie. Daar is zekeronvoldoende geld voor. Omdat we die zaken toch belangrijk vinden, moeten we manieren vinden om

aan extra geld te komen. In het hele land is Staatsbosbeheer bezig om zijn inkomsten te vergroten,onder andere met meer houtopbrengsten en hogere pachtinkomsten. Binnen de Biesbosch kan datmisschien door griendketen te gaan verhuren of door voor excursies meer geld te vragen. We kijkenook of we met ondernemers in het gebied arrangementen kunnen ontwikkelen. Met dit extra geldmoeten we dan de voorlichting, educatie en recreatie financieren.”EnthousiastVan Hees begint enthousiast aan zijn nieuwe baan. “Ik heb immers een team aangetroffen datontzettend betrokken is bij het gebied. Verder heb ik ook al ervaren dat de samenwerking binnen hetnationaal park prettig verloopt. Samen met het Parkschap, de gemeenten en de twee provinciestrekken we op om de kwaliteit van de Biesbosch voor natuur en mens nog verder te vergroten.”

Geen haven in StededijkPolder Stededijk valt af als mogelijke plaats voor een overnachtingshaven voorbinnenvaartschepen. In 2010 noemde Rijkswaterstaat de polder nog als één van de vierplaatsen in Zuid-Holland waar zo'n haven zou kunnen komen. Gezien de hoge saneringskostenvan de vroegere vuilstort ziet Rijkswaterstaat daar nu van af.Tegenover Sliedrecht ligt het haventje van Troost, waar tussen 1965 en 1985 schepen bedrijfs- enindustrieel afval losten, dat vervolgens in polder Stededijk werd gestort. In een zoektocht naar eengeschikte plaats voor een overnachtingshaven voor de binnenvaart heeft Rijkswaterstaat gekeken ofdeze haven was uit te breiden.Nationaal parkDat zou dan gecombineerd kunnen worden met sanering van de stortplaats. De verkenning toondeaan dat een haven ruimtelijk mogelijk was, maar dat andere aspecten in een vervolgstudieonderzocht moesten worden. Een van die aspecten was de ligging binnen de grenzen van NationaalPark De Biesbosch.Te duurNaar nu blijkt ziet Rijkswaterstaat af van het plan. In een brief van april aan de gemeente Dordrechtlaat de directeur Water, Scheepvaart en Realisatie infrastructuur van Rijkswaterstaat Zuid-Hollandweten polder Stededijk van de lijst te hebben afgevoerd. Met als argument dat sanering te duur is.© Jacques van der Neut

NAM ziet vooralsnog af van gasboringenDe Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) gaat niet naar gas boren in de Biesbosch, alseind dit jaar het tienjarig verbod daarop afloopt. “De komende jaren hebben we geen plannen”,verzekert woordvoerder Chiel Seinen.Zo'n tien jaar geleden was de Biesbosch in rep en roer. Aanleiding was de toestemming die ministerJorritsma van Economische Zaken in 2000 gaf aan de Nederlandse Aardolie Maatschappij om onderhet nationaal park naar gas te zoeken.Actie, actie!Zelfs bestuurders tekenden verzet aan en lieten zich fotograferen voor spandoeken met teksten alsBoor de Biesbosch niet de grond in. Maar alle verzet - tot aan de Raad van State toe - bleekvruchteloos, want de NAM beriep zich op een concessie die de minister al in 1995 had verleend.EuropaEuropese regelgeving maakte het echter mogelijk dit besluit terug te draaien, waarna de TweedeKamer zich in 2002 uitsprak voor een tienjarig verbod op boringen in de Biesbosch.Voorlopig nietNu dit moratorium ten einde loopt, laat de NAM desgevraagd weten geen plannen te hebben om opkorte termijn te gaan boren. Seinen: “Na de afkondiging van dat moratorium in 2002 hebben wij onsvizier op andere locaties gericht. Daar hoort de Biesbosch de eerstkomende jaren niet bij.”Actie 'Boor de Biesbosch niet degrond in'

Overzichtelijk wandelgidsje Hollandse BiesboschGoed nieuws voor wie graag in de Biesbosch wandelt. Van de zes wandelroutes in hetHollandse deel van het nationaal park is een handig gidsje boordevol informatie verschenen.Het handzame, full-colour boekje bevat zes wandelingen, variërend van 1,5 tot 5 km. Elke route wordtduidelijk beschreven, is voorzien van een overzichtelijk routekaartje en gaat vergezeld vanuitgebreide informatie over de omgeving en de flora en de fauna die men onderweg kan tegenkomen.Minder-validenDe wandelingen leiden onder andere door de Zuilespolder, langs het Moldiep en over het natuurpadlangs de Nieuwe Merwede. Eén van de wandelingen is een off-the-road route. Toch is ook deze routegeschikt voor minder-validen, dankzij de speciale off-the-road rolstoel, die gratis te leen is bijBiesboschcentrum Dordrecht (tegen betaling van borg).Het wandelgidsje is verkrijgbaar voor € 2,50 aan de balie van Biesboschcentrum Dordrecht en bij deVVV Zuid-Holland Zuid.

Gele ballenlijn weg uit geul in JongeneelDe gele ballenlijn die de westelijke verbinding tussen het Zoetemelk en de geul door deJongeneele Ruigt afschermt, wordt dit najaar verwijderd. Hij was bedoeld om de doorvaartvoor kano's tijdens het broedseizoen volledig te kunnen blokkeren. Omdat er nauwelijks op deslikken wordt gebroed, krijgt de ballenlijn een nieuwe bestemming.Toen Deltanatuur in 2007 het plan voor het ontgraven van de polder Jongeneele Ruigt in deSliedrechtse Biesbosch ontwierp, was de gedachte dat het intergetijdengebied een broedplaats zouworden. Daarom zou de geul die door de polder loopt, in het broedseizoen worden afgesloten door deopening in de ballenlijn te sluiten.Geen broedvogelsAnderhalf jaar geleden werd het nieuwe natuurgebied opgeleverd. “Nu blijkt dat er nauwelijks vogelsop de grond broeden”, zegt boswachter Jacques van der Neut. “Begrijpelijk, want bij elk tij verdwijnende slikvlaktes onder water. Daarom is het ook niet nodig de broedvogels te beschermen.”VerhuizingDit najaar wordt de ballenlijn dan ook verwijderd. Hij verhuist naar de geul in de polder Kort en LangAmbacht, waar hij zijn beschadigde 'collega' die de verbinding met de Merwede afsluit, gaatvervangen. Deze afscherming is vorig jaar tijdens een storm zwaar gehavend.© Jacques van der Neut

Parkschap, SBB en ondernemers op werkbezoekOm te zien hoe je met bijdragen van bezoekers een natuurgebied kunt onderhouden gaat eenBiesbosch-delegatie in september naar Engeland.Van 12 tot 14 september reist een gezelschap ondernemers en bestuurders af naar het Lake Districtin Engeland. Samen met de STEP-partners uit België en Engeland gaan medewerkers vanStaatsbosbeheer en het Parkschap kijken hoe daar succesvol wordt samengewerkt tussenondernemers en de beheerder van het nationaal park. Het werkbezoek wordt bekostigd metEuropese subsidie.BezoekersbijdrageIn het Lake District wordt gewerkt met een visitor pay back scheme. Dit houdt in dat bezoekers eenkleine extra (vrijwillige) bijdrage betalen voor het gebied als zij in een hotel overnachten, deelnemenaan een excursie of zelfs maar een kopje koffie bestellen op een terras.

Sluizen volgende zomer weer normaal bediendVolgende zomer kunnen watersporters weer normaal gebruik maken van de Hel-, Otter- enSpieringsluis. Rijkswaterstaat werft nu al personeel om te voorkomen dat de sluizen opnieuween paar uur minder worden bediend, zoals afgelopen zomer het geval was.Half juli plaatste Rijkswaterstaat grote borden op de sluizen met de aankondiging dat de sluizentijdelijk twee uur minder werden bediend. “We kampten met personeelstekort”, zegt persvoorlichterAnneke Heinecke van Rijkswaterstaat. Begin september zijn de borden weer weggehaald.Weinig klachtenDe verminderde openstelling heeft volgens haar nauwelijks tot klachten van watersporters geleid.“Men heeft het gelaten geaccepteerd.” Zelfs het feit dat een sluis soms ook overdag even nietbediend werd, omdat één sluiswachter twee sluizen moest bedienen, heeft geen klachtenstroom opgang gebracht.BeterschapDat is echter geen aanleiding om het maar zo te laten. “We zijn nu al bezig om voor volgend jaarpersoneel te werven, want volgende zomer willen we de sluizen weer volgens het vertrouwde schemabedienen. Dus van 8 uur 's ochtends tot 9 uur 's avonds.”

Oude doosDe foto van de vorige Oude Doos heeft geen reactie opgeleverd. Wel kwam een reactie op hetantwoord van de mei-editie:Volgens Jaap van Elzelingen is de foto van de griendwerker, uit de oude doos in de Ratelaar van mei2012, niet van Kobus van Oord. De locatie is naar zijn mening wel Jannezand, maar de persoon isMaarten 'van ome Piet' van Elzelingen. Maarten heeft daar, met o.a. zijn vader Jacob van Elzelingen,altijd gehakt.Op de foto in deze Ratelaar staan weer enkele harde werkers. Wie weet meer over de mensen, hetjaartal en de plaats? Reacties naar r.a.vereijken@ivn.nl.Nieuwe activiteitenseizoenIn het nationaal park zijn er veel activiteiten te ondernemen. Deze kunt u vinden in deactiviteitenkalender.