this book

een Goed pArK
de nettenfabriek in Apeldoorn vormde op 15 september het
decor voor een vijftal lezingen over de sociale betekenis
van stadsparken. Grote vraag: wat is er nodig voor een goed
stadspark? Vijf sprekers gaven hun visie.
De aftrap werd gegeven door Steven Coleman van Parks&People
uit Washington. Coleman liet zien dat parken als openbare
plekken een grote sociale betekenis hebben die soms moet worden
herontdekt. Hij beschrijft dit mechanisme aan de hand van het
Marvin Gaye Park in Washington dat door hem, samen met omwonenden
is veroverd op illegale afvalstorters. Door kleinschalige
bottom-up initiatieven zoals het opruimen van puin, het bouwen
van een eenvoudig amfitheater en het organiseren van concerten
speelt dit park ineens een rol in de sociale cohesie van de
wijkbewoners.
Paula Meijerink, van bureau WANTED en docent aan Harvard,
toont in haar projecten een passie voor hedendaags ontwerp
en materialen. De sociale dimensie van landschapsarchitectuur
is de publieke ruimte en, zo stelt zij, in hedendaags Amerika
bestaat dit vooral uit asfalt, alles is immers gemaakt op de
schaal en actieradius van de auto. Dit gegeven blijkt het
vertrekpunt te zijn voor verschillende projecten waarbij asfalt
is toegepast en is onderzocht op bruikbaarheid en esthetica. In
een warrig betoog pleit Meijerink ervoor dat het in een ontwerp
moet gaan om nieuwe creatieve ideeën die verder gaan dan het
gevraagde programma. Wat precies de sociale dimensie is van de
meer naar autonome kunst neigende ontwerpen wordt niet helemaal
duidelijk.
Jos Gadet is sociaal ruimtelijk onderzoeker in Amsterdam. Hij
stelt dat waar goede parken zijn, er ook altijd mensen zijn; het
park is de stad in een groen decor. Van belang voor het slagen
van een park is de locatie in de stad. Een park blijkt goed te
functioneren bij een diversiteit in dichtheid en programma in
de stad gecombineerd met ruimte en rust in het park. Hierbij
valt op dat de lessen van Jane Jacobs uit The Death and Life of
Great American Cities (1961), zoals een goede verknoping met
het omliggende stedelijke weefsel en de noodzaak van menging,
nog steeds springlevend zijn.
Evert Verhagen, als gemeentelijk projectmanager betrokken bij
de realisatie van het Westerpark (ontwerp Kathryn Gustafson) en
het Noorderpark (ontwerp West8) beide in Amsterdam, vindt dat
een goed parkontwerp niet simpelweg het overzetten van wensen
in een ontwerp is, maar dat deze in een ontwerp vertaald moeten
worden naar een helder en duidelijk plan met een eigen gezicht.
Hierin moet de ontwerper de leiding krijgen, want zo stelt
Verhagen, ‘met twintig mensen kun je geen goed boek schrijven’.
Volgens Verhagen functioneren parken goed als ze schoon, groen,
veilig en zichtbaar zijn. Hierbij speelt een juiste diversiteit
in programma een belangrijke rol voor de synergie tussen de
verschillende gebruikers.
Tenslotte laat Edzo Bindels, hoofdontwerper van West8, zien
hoe de sociale aspecten in hun projecten geen vertrekpunt zijn
maar uiteindelijk wel een rol kunnen gaan spelen gedurende
het ontwerpproces. De realisatie van hun ontwerp voor het
Leidsche Rijnpark in Utrecht bleek, ondanks het opzetten van
een speciaal projectbureau van de gemeente, zo moeizaam te
verlopen dat bewoners uiteindelijk zelf de schop ter hand namen
en bomen zijn gaan planten. Ze wilden een park en hebben al een
band met het park voordat het er echt is.
De ontwerpen voor stadsparken in Madrid en op Governers Island in
New York laten zien dat niet alleen aan het gevraagde programma
een plek wordt geboden, ook kunnen toevalligerwijs elementen
zo worden uitvergroot of worden gebruikt dat omwonenden zich
eraan kunnen gaan hechten. Dit ‘logo’ kan een houten fiets zijn
(Governers Island), een skateroute (Leidsche Rijn park) of
een parkstrip met een grafisch bloempatroon van kersenbloesems
(Madrid).