MARC VANRUNXT - depot voor het VTi

HET LICHAAM
Motoriek
Met ex-Forsythe danser Stephen Galloway is Marc Vanrunxt
allicht de langste danser van het westelijke halfrond. Boomlang,
kaarsrecht, met lange armen, grote brede Permeke-handen, en
een zwanenhals die hem nog rijziger maakt dan hij al groot is.
Maar in tegenstelling tot het al bij al balletterige, en daardoor
ook weer gestandaardiseerde lichaam van Galloway, blijft het
lichaam van Vanrunxt in zekere zin a-typisch, niet inpasbaar in
de canon van geoliede, soepele lichamen die de dans expliciet of
impliciet voorschrijft. Hij zit los in de schouders, maar ook nogal
vast in het bekken. ‘Uit dat gegeven komen mijn bewegingen
deels voort. Bij de meeste dansers is dat precies andersom, die
hebben ook een andere motoriek.’ 1
De dans van Vanrunxt is navenant: rijzig, spinaal, uitgerekt. De
basispositie is een solide onderbouw van stevig verankerde voeten
en een zwaar bekken. Pas vanaf het middenrif komt de beweging
echt vrij. De armen zijn daarbij de voornaamste geleiders.
Ze zwaaien, zwiepen, maaien, wieken, reiken, verstillen in een
gebaar. Dat alles volgens het bouwprincipe van een neogotische
kathedraal: hoge torens op een stevig fundament.
De kostuums versterken deze lichamelijke gesteldheid nog.
Lange handschoenen verlengen het lichaam, volumineuze lange
rokken zijn de sokkels waarop het bovenlichaam danst. Nog
frappanter wordt het wanneer Vanrunxt het lichaam met windsels,
papier of stof insnoert en enkel de armen vrijlaat. Het is een
extreme vertaling van de fysieke paradox die Marc Vanrunxt is:
deels stug en statisch, deels agiel.
Methodiek
Maar het lichaam is niet louter een biologische erfmassa, een
onveranderlijk genetisch product. Het lichaam vormt niet alleen
(een danstaal), het werd ook zélf gevormd (door een dansopleiding).
Wanneer Marc Vanrunxt (1960) in contact komt met
dans, is hij vijftien. Een vriendin troont hem mee naar een les van
de Antwerpse choreografe en danspedagoge An Slootmaekers, in
6/ kritisch theater lexicon - 12 - november 1997
het lichaam
wier semi-professionele gezelschap hij de daaropvolgende jaren
zal dansen.
Het belang van Slootmaekers als mentor kan moeilijk onderschat
worden. Haar school bood geen vergevorderde scholing,
maar toch een brede waaier technieken aan, van klassiek ballet
over moderne dans tot Indonesische dans. Minstens even invloedrijk
was dat Slootmaekers leerlinge was geweest van Lea Daan en
dat ze via deze Vlaamse moderne danspionier – plus workshops
bij Kurt Jooss en Rosalia Chladek – de erfenis van het Duitse
moderne dansgoed op haar leerling kon overdragen.
Wanneer Vanrunxt het gezelschap dan in 1981 verlaat, neemt
hij twee troeven mee: een eclectische woordenschat en een stevige
scheut Rudolf von Laban. Het eerste is de houding van de
autodidact die alles gretig zal absorberen om er een eigen concentraat
uit te distilleren. Marc Vanrunxt volgt in de eerste helft
van de jaren tachtig enkele lessen bij Lea Daan en workshops bij
Gerhard Bohner en Rosalia Chladek. Ook wanneer hij al aan het
choreograferen is, gaat hij vaak naar andere dansvoorstellingen
kijken. Daarbij blijft hij dansen in andermans dans – wat hij elke
choreograaf stelligst aanraadt –, zoals die van Thierry Smits, Jan
Fabre en Truus Bronkhorst.
Maar meer nog dan deze openheid wordt de tweede troef
Vanrunxts credo. De bewegings- en ruimteleer van de Duitse
danstheoreticus Laban vertrekt vanuit de danser zélf en probeert
een brug te slaan tussen een onmiddellijk rond de danser opgetrokken
sculpturale ruimte (de icosaëder of, in vereenvoudigde
vorm, de kubus) en de hem omgevende macrocosmos. Deze
benadering stelt Vanrunxt in staat om zijn eigen lichaam met zijn
specifieke motoriek tot spil te maken van zijn dans. (Meestal heb
je bij Vanrunxt de indruk dat hij zich bevindt in een cocon waarvan
hij de uitwendige contouren met de vingertippen aanstipt.)
Zo kunnen we dus stellen dat de dans van Vanrunxt zich
plaatst in het spanningsveld tussen de particulariteit van zijn
lichaam en de hem omringende dans, tussen het zogenaamd
‘eigene’ en de ‘ontlening’, tussen motoriek en methodiek. Is deze
spanning zoal werkzaam bij elke danser die zich met zijn lichaam
technieken en bewegingen ‘aanmeet’, dan is bij Marc Vanrunxt
toch meer aan de hand. Bij hem wordt dansen, zeker in zijn eerste
soli, een op de scène zichtbare en dus geënsceneerde krachtmeting
tussen het eigen lichaam – het onkundige, het onwillige,
het hulpeloze, enz. – en een pasvorm.
7/ kritisch theater lexicon - 12 - november 1997