hoofdstuk 2 - Gezondheidsraad

2.1 Ionisatie en geabsorbeerde dosis
Ioniserende straling kent zeer uitlopende vormen: elektromagnetische straling als
röntgen- en gammastraling, zware geladen atoomkernen die met hoge energie
bewegen zoals heliumkernen (alfastraling), en protonen, lichte elementaire deeltjes
met hoge energie zoals negatief (bètastraling) en positief geladen elektronen
en ongeladen kerndeeltjes (neutronen). Alle hebben gemeen dat de wisselwerking
met biologisch weefsel via ionisatie en excitatie leidt tot absorptie van stralingsenergie
– vandaar de aanduiding ‘ioniserende straling’.
De ‘geabsorbeerde dosis’ is de fundamentele grootheid om die absorptie van
energie op een bepaalde plaats in het weefsel te beschrijven. De geabsorbeerde
dosis is gedefinieerd als:
D =
dε
dm
dε
waarbij de gemiddelde energieafgifte is in een volume-element met massa
dm. In het SI-eenhedensysteem heeft de geabsorbeerde dosis de eenheid gray
(Gy) (1 Gy = 1 J/kg).
2.2 Stralingsbeschermingsgrootheden
2.2.1 Equivalente dosis
De diverse vormen van ioniserende straling verschillen in effectiviteit bij het veroorzaken
van biologische effecten bij een gegeven geabsorbeerde dosis. Deze
verschillen houden verband met de ionisatiedichtheid of de energieafgifte langs
de sporen van de geladen deeltjes die bij eerste wisselwerking van de straling
met materiaal ontstaan: de linear energy transfer (LET) van de straling. Ten
behoeve van stralingsbeschermingsmaatregelen worden die verschillen verdisconteerd
door de gemiddelde geabsorbeerde dosis in een orgaan of weefsel te
vermenigvuldigen met een factor die afhangt van de LET. De resulterende grootheid
is de equivalente dosis in een orgaan T, aangeduid als H T en gedefinieerd als
de som van de gewogen doses voor de verschillende stralingssoorten: 15
22 Risico’s van blootstelling aan ioniserende straling