hoofdstuk 2 - Gezondheidsraad

Ondanks de ontwikkeling van diagnostische technieken die geen gebruik van
ioniserende straling maken – zoals echografie, endoscopie en MRI * – vormt röntgenstraling
toch nog steeds het meest gebruikte beeldvormende diagnosticum.
De röntgendiagnostiek is ook aan verandering onderhevig door:
• digitalisering en computerisering, ook van de ‘conventionele’ technieken
• toegenomen toepassingen van de computertomografie (CT)
• toenemende toepassing van interventieradiologie
• toenemende toepassing ten behoeve van screening (bevolkingsonderzoek) op
veelvoorkomende aandoeningen.
Wereldwijd en ook in Nederland is sprake van een toename van medisch-diagnostische
stralingstoepassingen. 4 In Nederland is desondanks de gemiddelde
effectieve dosis naar schatting de afgelopen jaren gedaald (0,19 mSv in 2002
tegen 0,24 mSv in 1998), mede dankzij de reductie in de gemiddelde dosis per
CT-onderzoek. Ook de schatting van de totale medisch-diagnostische stralingsdosis
per inwoner is gedaald van een gemiddelde effectieve dosis van 0,59 mSv
in 1998 tot 0,52 mSv in 2002. Tot op zekere hoogte kan dit echter ook liggen aan
veranderingen in de methode van schatting: bezien over de periode 1980-2000
lijkt de stralingsdosis te zijn toegenomen. 33,34
3.2.2 Therapie
Radiotherapie is vooral een behandeling voor kwaadaardige aandoeningen. In
Nederland wordt slechts vijf procent van de patiënten op een radiotherapie-afdeling
bestraald voor een niet-maligne aandoening. 35 Met een grotere genezingskans
door verbetering van de radiotherapietechnieken neemt ook de kans op het
later ontstaan van schadelijke effecten toe, zeker bij relatief jonge patiënten.
Bij radiotherapie van kankergezwellen ontvangen patiënten hoge doses: in de
orde van grootte van 40-80 Gy, meestal in dagelijkse fracties van 2 Gy. Bij uitwendige
bestraling – de meest gebruikte vorm van radiotherapie – zal, afhankelijk
van het te bestralen gebied, een aanzienlijke hoeveelheid normaal weefsel
ook bestraald worden (relatief weinig bij oppervlakkige tumoren zoals van de
huid of de mamma, relatief veel bij diep gelegen tumoren, zoals in het kleine
bekken of de thorax). De nieuwste bestralingstechnieken (IMRT ** ) zijn nauwkeuriger
gericht op het doelgebied, maar er worden meer stralingsbundels
* MRI: magnetic resonance imaging; beeldvorming van het inwendige van het lichaam via kernspinresonantie met
behulp van statische magneetvelden en radiofrequente elektromagnetische straling.
** IMRT: Intensity Modulated Radiotherapy.
32 Risico’s van blootstelling aan ioniserende straling