KNGF richtlijn: Verantwoording en toelichting - ParkinsonNet

KNGF-richtlijn Ziekte van Parkinson
Verantwoording en toelichting
van inactiviteit, de preventie van vallen, het verbeteren van
functies en het verminderen van beperkingen in activiteiten.
Het is mogelijk om op basis van de fasen die een patiënt
doormaakt behandeldoelen met bijbehorende interventies te
benoemen. Op werkkaart 3 staan de verschillende fasen die
door een patiënt worden doorgemaakt met voor iedere fase een
aantal specifieke behandeldoelen, gebaseerd op onderzoek van
Turnbull 87 en Kamsma. 26 Deze behandeldoelen gelden voor de
genoemde fasen, maar blijven ook in latere fasen van belang.
A.13.1 Fysiotherapie in de vroege fase
Patiënten in de vroege fase van de ziekte van Parkinson hebben
geen of weinig beperkingen en worden ingedeeld in stadium 1
tot en met 2,5 volgens de Hoehn en Yahr-classificatie. Het doel
van de fysiotherapeutische behandeling in deze en volgende
fasen is:
• preventie van inactiviteit;
• preventie van angst om te bewegen of te vallen;
• onderhouden en/of verbeteren van fysieke conditie.
De middelen die een fysiotherapeut hiertoe ter beschikking
staan, zijn informatie en voorlichting geven en al dan niet in
groepsverband oefenen, met specifieke aandacht voor balans,
spiersterkte, beweeglijkheid van gewrichten en conditie.
A.13.2 Fysiotherapie in de middenfase
In de middenfase ontwikkelen patiënten ernstiger symptomen
en ontstaan beperkingen in het uitvoeren van activiteiten.
Daarnaast ontstaan er balansproblemen, met als gevolg een
verhoogd valrisico. In deze fase worden patiënten ingedeeld in
stadium 2 tot en met 4 volgens de Hoehn en Yahr-classificatie.
Het doel van de fysiotherapeutische behandeling in deze en volgende
fasen is het behouden en/of verbeteren van activiteiten.
Dit bereikt de fysiotherapeut door het oefenen van functies en
activiteiten. Bij deze behandeling, die bij voorkeur bij de patiënt
thuis geschiedt, staan de volgende probleemgebieden centraal:
• transfers;
• lichaamshouding;
• reiken en grijpen;
• balans;
• lopen.
Bij het oefenen maakt de fysiotherapeut gebruik van cognitieve
bewegings- en cueingstrategieën. Indien nodig wordt de partner
en/of verzorger bij de behandeling betrokken.
A.14 Verwijzing
A.14.1 Indicatiestelling
De werkgroep is van mening dat fysiotherapie is geïndiceerd bij
de volgende stoornissen of beperkingen: 12,88,89
• beperkingen in activiteiten en stoornissen in functies met
name op het gebied van transfers, lichaamshouding, reiken
en grijpen, balans en lopen;
• inactiviteit of verminderde conditie;
• verhoogd valrisico of angst om te vallen;
• verhoogde kans op het ontstaan van decubitus;
• stoornissen en beperkingen als gevolg van nek- en schouderklachten;
• informatiebehoefte over de gevolgen van de ziekte van Parkinson,
met name wat betreft beperkingen in activiteiten op
het gebied van houding en beweging.
De hulpvraag van de partner en/of verzorger kan, indien deze
gerelateerd is aan de beperkingen in activiteiten van de patiënt,
eveneens een reden zijn tot verwijzing (bijvoorbeeld til-instructie
wanneer de patiënt rolstoelafhankelijk of bedlegerig is).
A.14.2 Vroegtijdige verwijzing
Het verdient aanbeveling patiënten vroegtijdig te verwijzen
(direct na de diagnosestelling) om complicaties ten gevolge van
vallen en inactiviteit te voorkomen of te verminderen. 88-90 Dit
is in overeenstemming met de aanbeveling in de ‘Richtlijnen
diagnostiek en behandeling van patiënten met de ziekte van
Parkinson’ van de Commissie Kwaliteitsbevordering van de
Nederlandse Vereniging voor Neurologie. 15
A.14.3 Informatievoorziening
Bij verwijzing heeft de fysiotherapeut de volgende informatie
nodig: 91
• naam, geboortedatum en adres van de patiënt;
• datum van verwijzing;
• diagnose;
• comorbiditeit (onder andere osteoporose en mobiliteitsbeperkende
aandoeningen zoals artrose, reuma, hartfalen en
COPD);
• beloop van het gezondheidsprobleem, het beleid tot nu
toe en het resultaat hiervan (bij voorkeur een kopie van de
medische correspondentie);
• reden voor verwijzing (hulpvraag van de patiënt of het doel
dat de verwijzer met de verwijzing wil bereiken);
• naam, adres en handtekening van de arts.
A.13.3 Fysiotherapie in de late fase
In de late fase van de ziekte wordt de patiënt ingedeeld in stadium
5 van de Hoehn en Yahr-classificatie. De patiënt is rolstoelafhankelijk
of bedlegerig. Het behandeldoel in deze fase is het
behouden van vitale functies en de preventie van complicaties
zoals decubitus en contracturen. De fysiotherapeut bereikt dit
door geleid actief te oefenen, correctie van de lichaamshouding
in bed of in de rolstoel en het geven van informatie en voorlichting
met betrekking tot preventie van decubitus en contracturen.
Hierbij wordt de partner en/of verzorger betrokken.
De verwijzer dient de fysiotherapeut er tevens van op de hoogte
te brengen of andere vormen van parkinsonisme zijn uitgesloten.
Het is wenselijk dat de fysiotherapeut, bij voorkeur door middel
van een kopie van de medische correspondentie, informatie
krijgt over:
• het beloop van het gezondheidsprobleem tot dan toe;
• eventuele mentale stoornissen van de patiënt die zijn gerelateerd
aan de ziekte van Parkinson;
• het behandelbeleid en
• het resultaat van de behandeling tot dan toe.
V-19/2006
12