KNGF richtlijn: Verantwoording en toelichting - ParkinsonNet

KNGF-richtlijn Ziekte van Parkinson
Verantwoording en toelichting
richtlijn wordt geïmplementeerd volgens een standaard implementatiestrategie.
1-3,7,8
A.9 Doelgroep
A.9.1 Fysiotherapeuten
De KNGF-richtlijn kan door alle fysiotherapeuten worden toegepast,
ongeacht de werksetting. Om optimale zorg van patiënten
met de ziekte van Parkinson te waarborgen, moet de fysiotherapeut
beschikken over specifieke deskundigheid. Deze specifieke
deskundigheid uit zich in:
• kennis over en inzicht in:
- recente ontwikkelingen op het gebied van de neurologie
en medische behandelmogelijkheden;
- neuropsychologische aspecten;
- de optredende stoornissen in functies en de optredende
beperkingen in activiteiten;
- aanvullende zorg en behandeling, waaronder de ergotherapeutische
en logopedische mogelijkheden;
- de voor- en nadelen van hulpmiddelen;
• kennis over en vaardigheden betreffende:
- onderzoek en analyse van het bewegen, stoornissen in
functies en beperkingen in activiteiten;
- adequate behandeltechnieken en mogelijkheden;
- het meten van klinische verschijnselen, zoals determinanten
van ziekten;
- het evalueren van de effectiviteit van interventies met
behulp van betrouwbare en valide meetinstrumenten.
De fysiotherapeut kan zich kennis en vaardigheden verwerven
door het bestuderen en toepassen van deze richtlijn en door het
volgen van cursussen waarin specifieke aspecten ten aanzien
van de pathologie, diagnostiek en behandeling van de ziekte
van Parkinson aan bod komen (zie de Praktijkrichtlijn, bijlage 2).
A.9.2 Verwijzers
Verwijzers worden in deze KNGF-richtlijn geïnformeerd over de
indicatiestelling en mogelijkheden van fysiotherapie bij de ziekte
van Parkinson (zie paragraaf A.14). Zie paragraaf B.3 voor een
uitgebreid overzicht van de gezondheidsproblemen waarvoor
patiënten kunnen worden verwezen naar een fysiotherapeut.
A.10 Leeswijzer
Fysiotherapeuten met weinig of geen kennis over de ziekte van
Parkinson kunnen beginnen bij paragraaf A.12. Fysiotherapeuten
met voldoende kennis over de ziekte van Parkinson, maar
met geringe ervaring in het behandelen van parkinsonpatiënten,
kunnen het diagnostisch en het therapeutisch proces lezen.
Fysiotherapeuten met uitgebreide kennis over de ziekte van
Parkinson en ruime ervaring in het behandelen van parkinsonpatiënten
kunnen deze KNGF-richtlijn gebruiken ter toetsing van
hun eigen handelen.
A.11 Onderbouwing van de conclusies en de
aanbevelingen
Ter onderbouwing is literatuur verzameld over de periode 1980
tot 2003 via de elektronische databanken MEDLINE, CINAHL, PEDro,
EMBASE en de Cochrane library. De centrale gebruikte zoekterm
was ‘Parkinson disease’. Betreffende de interventies werd
gezocht in combinatie met: ‘physiotherapy’, ‘physical therapy’,
‘physical therapy techniques’, ‘exercise movement techniques’,
‘training’, ‘exercises’, ‘exercise therapy’. Betreffende meetinstrumenten
hierbij werd deze combinatie aangevuld met: ‘sensitivity
and specificity’, ‘exercise test’, ‘physical examination’,
‘treatment outcome’. Daarnaast werd literatuur verzameld via
deskundigen en literatuurverwijzingen in artikelen.
De aanbevelingen zijn zo veel mogelijk gebaseerd op de uitkomsten
van randomised clinical trials (RCT’s), systematische reviews
en meta-analyses. De systematische reviews van Deane et al., 9,10
de meta-analyse van De Goede et al. 11 en de reeds in Engeland
gepubliceerde richtlijn 12 zijn hierbij bijzonder waardevol
geweest. Sommige aanbevelingen zijn gebaseerd op consensus,
omdat het op grond van de per april 2003 beschikbare onderzoeksresultaten
nog niet mogelijk was om tot een algemeen
geaccepteerd oefenprogramma te komen dat wat betreft vorm,
inhoud, intensiteit en duur volledig onderbouwd werd door
kwalitatief goede onderzoeken.
Bij de interpretatie van de resultaten uit de literatuur is rekening
gehouden met de verschillen in onderzoeksdesigns. De
gebruikte studies zijn beoordeeld op de mate van bewijskracht.
Hiervoor is gebruik gemaakt van de beoordelingslijsten en
criteria van het Evidence Based Richtlijnen Overleg (EBRO),
ontwikkeld onder auspiciën van het Kwaliteitsinstituut voor de
Gezondheidszorg CBO (zie tabel 1), die op basis van consensus
zijn samengesteld voor richtlijnontwikkeling in Nederland. 13,14
Op basis van de analyse van de literatuur zijn, na bespreking in
de werkgroep, conclusies getrokken over de effectiviteit van de
afzonderlijke interventies, gevolgd door een aanbeveling (zie
tabel 2).
Indien wetenschappelijk bewijs afkomstig is uit systematische
reviews, meta-analyses, (gerandomiseerde) klinische studies en
vergelijkend onderzoek krijgen de aanbevelingen, afhankelijk
van de mate van bewijskracht, niveau 1, 2 of 3 toegekend.
Tabel 1. Indeling van onderzoeksresultaten van interventiestudies naar mate van bewijskracht.
A1
A2
B
C
D
meta-analyses die ten minste enkele gerandomiseerde onderzoeken van A2-niveau betreffen, waarbij de resultaten van de
afzonderlijke onderzoeken consistent zijn;
gerandomiseerd klinisch vergelijkend onderzoek van goede kwaliteit (gerandomiseerde, dubbelblind, gecontroleerde trials),
voldoende omvang en consistentie;
gerandomiseerde klinische trials van mindere kwaliteit of onvoldoende omvang of ander vergelijkend onderzoek
(niet-gerandomiseerd: cohortstudies, casecontrolstudies);
niet-vergelijkend onderzoek;
mening van deskundigen.
V-19/2006
3