Memorie van toelichting

9
rijexamen moet hebben gehaald, kan dan ook vervallen. Het
is voldoende dat de instrukteur verklaart, dat zijn leerling
genoeg van de theorie weet.
Als sluitstuk van deze bijzondere regelingen kan dan verder
gedacht worden aan de mogelijkheid dat de gediplomeerde
instrukteur zelf een oefenvergunning afgeeft in plaats van
de overheid. Daarin is in het ontwerp voorzien. Op die oefenvergunning
zou de instrukteur dan kunnen verklaren, dat de
leerling een medische verklaring van het C.B.R. heeft getoond
en dat hij voldoende theoretisch inzicht heeft.
De vraag is nu of de voorgestelde regelingen in deze ontwerpwet
in overeenstemming zijn met artikel 208 van de
Grondwet. Deze vraag is van belang omdat dit artikel een
grote rol heeft gespeeld bij de diskussies over de regeling
van de rij-instruktie. Hoewel een aantal mensen dit artikel
graag anders zouden willen formuleren moet ons uitgangspunt
op dit moment toch zijn dat de strekking van het bestaande
artikel geen geweld wordt aangedaan.
Wij hebben daarom ook al eerder in deze toelichting gezegd,
dat de vrijheid van onderwijs ook in dit wetsontwerp
het uitgangspunt is. In het belang van de verkeersveiligheid
worden echter aan de leerling en de leswagen minimumeisen
gesteld. Principieel wijkt het voorstel dan ook niet af van de
gangbare praktijk. Het bewijst zelfs meer eer aan de onderwijsvrijheid
dan de bestaande regeling omdat van de instrukteur
niet meer wordt geëist ten minste drie jaar een rijbewijs
te hebben.
De volgende vraag is dan of de grondwettelijke bepaling
toestaat, dat aan mensen met een bewezen bekwaamheid een
aantal voordelen worden gegeven. Hier wordt het arrest van
belang, dat de Hoge Raad heeft gewezen op 8 december
1961 (N.J. 1962, 56). Daarin wordt de strekking van artikel
208 van de Grondwet zo omschreven, dat de daarin verzekerde
vrijheid van onderwijs geen waarborg bedoelt te zijn
voor het bestaan van gelijke kansen voor allen die onderwijs
willen geven, ongeacht hun bekwaamheid daartoe.
Volgens de Hoge Raad is het niet onverenigbaar met de
Grondwet als maatregelen worden getroffen die - zonder
iemand de mogelijkheid tot het geven van onderwijs te ontnemen
— bijzondere mogelijkheden scheppen voor hen die
bijzondere bekwaamheden hebben getoond te bezitten. Dit
wordt niet anders, is daarbij opgemerkt, als door het verschil
in geboden kansen de niet bevoorrechten daarvan nadeel zouden
gaan ondervinden. Vermeldenswaard is ook zeker dat
de Hoge Raad nog een stap verder ging in het arrest en oordeelde
dat zelfs een maatregel, die er op gericht is door het
aanbrengen van verschil in mogelijkheden een tak van onderwijs
te saneren, niet strijdig met de Grondwet is, mits niemand
de mogelijkheid wordt onthouden om onderwijs te geven.
Het genoemde arrest van de Hoge Raad toont aan, dat
grondwettelijk geen bezwaren bestaan tegen de regeling die
wij in dit ontwerp voorstellen.
Mocht dit ontwerp van wet het Staatsblad bereiken, dan
zou een jarenlange impasse doorbroken zijn. We hebben de
overtuiging dat deze doorbreking zo snel mogelijk moet plaats
vinden. De zaak waar het om gaat is te belangrijk om bcslissingen
uit te stellen. Nu zich de mogelijkheid voordeed
om de discussie en de besluitvorming met betrekking tot de
rijopleiding in een stroomversnelling te brengen hebben wij
niet willen nalaten de beschreven voorstellen aan de vo!ksvertegenwoordiging
voor te leggen.
II. De voorgeschiedenis van het ontwerp van wet
Uiteraard zal ieder kamerlid hulp geboden moeten worden
als hij een zo veelomvattend wetsontwerp als dit wil
opstellen en indienen. Het lijkt ons goed, bekend te maken
op welke wijze dit ontwerp tot stand is gekomen.
In de eerste plaats moeten dan de mensen genoemd worden
die de moeizame en tijdrovende voorbereiding op zich
hebben genomen. Het zijn de heren M. W. van Gelder te
Arkel (Z.-H.), mr. A. N. A. Josephus Jitta te Purmcrend en
A. J. Ykema te Duivendrecht. Zij hebben de verschillende
artikelen geconcipieerd en de toelichting daarop verzorgd.
Bovendien hebben zij aan de hand van gerechtvaardigde k.'itiek,
voortgekomen uit de openbare discussie, vele formuleringen
en artikelen herzien.
Wij willen nog iets meer zeggen over de openbare discussie
die is gevoerd. Wij geloven dat het goed is als wetsontwerpen,
ook als ze van de Regering komen, in het voorbcreidende
stadium al in openbare discussie komen. Dit kan
een bijzonder vruchtbare bijdrage geven aan de gcdachtenvorming,
die de kwaliteit van het definitieve ontwerp alleen
maar kan verhogen. Wij hebben in dit geval dan ook gekozen
voor een voorafgaande openbare discussie. En met een
gelukkig resultaat! Van vele kanten zijn reakties op onze
voorstellen binnengekomen, die verscheidene verbeteringen
in het oorspronkelijke ontwerp hebben opgeleverd. Het ligt
in onze bedoeling een lijst van degenen, die gereageerd hebben.
aan de Kamer over te leggen als blijkt dat de betrokkenen
daartegen geen bezwaar hebben. Hierover moeten we
nog overleg plegen.
UI. Terminologie
De splitsing van het begrip ..motorrijtuigen" in ..motorvoertuigen"
(d.w.z. alle motorrijtuigen behalve bromfietsen)
en „bromfietsen", die in het Reglement verkeersregels en verkcerstekens
en sinds de invoering daarvan ook in het Wegenverkeersreglement
is aangebracht, biedt voordelen. Toch
spreekt het ontwerp uitsluitend over ..motorrijtuigen", omdat
de Wegenverkeerswet die splitsing nu eenmaal (nog) niet
kent, en het naar onze mening niet op onze weg ligt de terminologie
van die wet op dit punt te wijzigen.
Wij vinden het uit terminologisch oogpunt niet juist om
wat een leerling, die ..onder toezicht" rijdt. doet. ..besturen"
te noemen, omdat zo iemand in juridische zin geen ..bestuurder"
is. Daarom wordt in het ontwerp het werkwoord ,,besturen"
gereserveerd voor „bestuurder" en de uitdrukking
..besturingshandelingen verrichten" of ..onder toezicht rijden"
voor degene, die feitelijk de besturingshandelingen verricht,
maar niet de volledige aansprakelijkheid van een bestuurder
draagt.
In het ontwerp is in navolging van het Reglement verkeersregels
en verkeerstekens zo eenvoudig mogelijke taal gebruikt.
Zo is bij voorbeeld de in het Wegenverkeersreglement
voorkomende term ..onderzoek naar de rijvaardigheid"
in het ontwerp vervangen door het meer gebruikelijke ..rijexamen".
Artikelsgewijze toelichting
Artikel 1. In artikel 1 wordt een nieuwe definitie voorgesteld
van het zogenaamde „juridisch" bestuurderschap. Met
opzet is in die omschrijving niet opgenomen, dat de vereiste
voorzieningen aan het motorrijtuig aan de daaromtrent gestelde
of nog te stellen maatstaven moeten voldoen. Dat zij
daaraan dienen te voldoen zou beter zo geformuleerd kunnen
worden, dat bij blijk van het tegendeel de verantwoordelijke
persoon of personen kan of kunnen worden gestraft.
Het lijkt ons ongewenst dat de bijzondere strafrechtelijke positie
van de leerling-bestuurder (die immers omdat hij niet
als „bestuurder" wordt beschouwd, niet aansprakelijk is voor
eventuele overtredingen van de verkeerswetgeving) afhankclijk
wordt gesteld van het naar behoren funktioneren van een
of meer mechanismen of systemen van het lesvoertuig.
Als tweede argument voor de gekozen konstruktie geldt,
dat deze een eenvoudig criterium biedt bij de beantwoording
van de vraag wie „bestuurder" is van het lesvoertuig, met
andere woorden van de vraag of al dan niet van „rijden onder
toezicht" sprake is. De aanwezigheid immers van een
dubbele bediening voor de bedrijfsrem, de gasregelaar en
eventueel voor de koppeling en van afzonderlijke spiegels voor