PDF - Toiletteren; het accent op de juiste plek - Mijn KWPN

praktijk
• tekst : Jenneke Smit
• foto’s : Jacob Melissen
Toiletteren: het accent
op de juiste plek
Onlangs organiseerde het JongKWPN een praktijkcursus over het voorbereiden en toiletteren van paarden met oog
op de keuringen. De praktische ‘do’s and don’ts’ zijn zeker niet alleen interessant voor de jonge fokkerijliefhebbers,
ook anderen kunnen zich een voordeel doen met de tips van Ronnie Stegeman en Jarno Hendrikx. Bij het
toiletteren gaat het erom dat het accent op de juiste plek wordt gelegd en dat maakt het een heel zorgvuldige klus.
Tijdens de praktijkcursus van het JongKWPN gaven Ronnie Stegeman en Jarno Hendrikx uitleg over het longeren, opstellen en toiletteren van het paard.
Op de keuringen worden paarden in hun
zondagspak voorgesteld aan de jury. Na
een weken- of zelfs maandenlange voorbereiding
hebben de meeste jonge paarden,
die zo uit de opfok zijn gekomen,
vaak een ware metamorfose ondergaan.
Naast de opbouw van spieren en conditie
hoort ook een toiletteerbeurt bij de voorbereiding
op de keuring. Als je weet waar de
plus- en minpunten van het paard liggen,
kun je daar bij het toiletteren rekening mee
houden. Zo kan een lang achterbeen bij
een paard met een hele lange staart nóg
langer lijken, en krijgt een korte nek
optisch meer lengte als er wat meer wordt
weggeschoren achter de oren. Uiteraard
kijkt de jury naar de bouw van het paard,
maar iedere eigenaar zal zijn paard optimaal
willen voorstellen.
Veiligheid
Bij de praktijkcursus werd benadrukt dat
de veiligheid altijd voorop moet staan. Het
is raadzaam om een paard pas na enkele
weken training voor het eerst te toiletteren.
De meeste paarden die uit een opfokgroep
komen kennen weinig en toiletteren kan
dan uitdraaien op een onnodig slechte
ervaring voor het paard. Na enkele weken
in handen te zijn geweest, is een paard al
veel meer gewend, kan hij voetjes optillen,
kent hij beenbeschermers en heeft hij meer
vertrouwen. Bovendien heeft de eigenaar
of trainer dan een beter beeld van het
karakter van het paard. Bij de eerste keer
toiletteren sederen Ronnie Stegeman en
Jarno Hendrikx de paarden eigenlijk altijd.
“Het is allemaal nieuw voor een paard, een
scheerapparaat geeft een onbekend geluid
52 IDS09 • 06 mei 2010
IDS09_Toileteren.indd 52 29-04-2010 16:35:42

Het opscheren van de benen zorgt ervoor dat het
beenwerk meer hardheid en uitstraling krijgt.
Jarno Hendrikx laat zien hoe hij de zijkanten van een staart opscheert.
en een slechte ervaring blijft heel lang
hangen bij een paard. Wanneer het paard
geen negatieve ervaring opdoet, heb je er
de rest van het leven profijt van. Wij doen
het daarom liever direct goed en nemen
het zekere voor het onzekere. Meestal kan
er na één of enkele keren met minder of
zelfs zonder sedatie worden gewerkt”, legt
scheerspecialist Hendrikx uit. “Onze ervaring
is dat sedatie het beste op een nuchtere
maag werkt en het paard moet op
moment van sederen volledig rustig zijn.
Het heeft geen zin om te beginnen met
toiletteren en pas te gaan sederen op het
moment dat blijkt dat het paard niet
ontspannen blijft. Dan kan je het paard
beter eerst weer terug zetten op stal en op
een later moment sederen voordat je met
toiletteren begint. Ook doe ik het scheerwerk
altijd in een vaste volgorde, zodat een
paard daar aan kan wennen. Zorg verder
altijd dat er rust is op stal.”
Volg bij het afscheren van de baardharen altijd de lijn van de kaak. Het scheren van tastharen wordt in het
kader van welzijn door het KWPN overigens ontmoedigd.
Beenwerk
Om het paard zo passend mogelijk te
gaan toiletteren is het belangrijk om een
goed beeld te hebben van de plus- en
minpunten van het paard. Ook bij het
scheren van de benen is het belangrijk
goed te kijken naar het totale paard, bij
een paard met relatief teer beenwerk kan
er beter wat minder worden weggeschoren
dan bij een paard met grover beenwerk.
Bij het scheren van de voor- en
achterbenen kan er voor diverse mogelijkheden
worden gekozen. Op steeds meer
(sport)stallen wordt er voor gekozen om
de paarden, ongeacht hun aftekeningen,
tot halverwege de kogel of zelfs tot aan
de knie op te scheren. Hierdoor heeft het
paard enkele weken mooi strak beenwerk.
“Kijk naar je paard en bepaal dan wat je
wel of niet moet scheren om het beenwerk
zo positief mogelijk te laten uitkomen”,
licht Ronnie Stegeman toe, die al
vele jaren paarden keuringsklaar maakt.
“Je kan er voor kiezen om de lijn van de
aftekeningen te volgen, of om juist alle
benen gelijk op te scheren. Scheer in elk
geval het bovenste stuk met de haren
mee, om zo een vloeiende overgang te
maken tussen het wel en niet geschoren
gedeelte. Het is en blijft een uitdaging om
het paard zó te toiletteren dat hij er op z’n
best uit ziet.”
IDS09 • 06 mei 2010 53
IDS09_Toileteren.indd 53 29-04-2010 16:35:51

Werk bij het opscheren van de zijkant van de staart in
het begin altijd van boven naar beneden.
Bij het toiletteren moet de veiligheid voorop staan. Vanuit deze positie kan een paard veilig opgeschoren
worden.
Benen optillen
Het verschilt per paard wat de beste
manier is om de benen op te scheren. Bij
de meeste paarden kunnen de benen
worden opgetild, maar er zijn ook paarden
die beter zijn op te scheren met de voeten
aan de grond. Zorg in beide gevallen dat
de scheermachine al aanstaat voordat er
wordt begonnen met scheren en dat er
goed contact wordt gehouden met het
paard. “Ik sta altijd met mijn zijkant naar
het paard toe en hou met mijn hand
contact met het paard. Bij het scheren van
het voorbeen til ik deze op en laat ik het
been op mijn been leunen. De begeleider
die het paard vasthoudt, houdt het paard
en met name de ogen goed in de gaten
om snel te kunnen reageren. Bij het scheren
van het achterbeen trek ik deze naar
voren. Als een paard zou willen slaan,
moet hij toch eerst het been naar achter
brengen en wanneer je met je zijkant tegen
het paard aanstaat, sta je redelijk veilig. Ik
scheer altijd eerst de voorkant en de
zijkanten van het been, en vervolgens de
achterkant. Zelf scheer ik nooit vanuit de
positie dat het paard zijn achterbeen naar
achteren heeft gebracht. Hoefsmeden
werken de hele dag vanuit die positie en
doen het dus wel, maar een naar voren
gebracht achterbeen vind ik veiliger”,
vertelt Jarno Hendrikx.
Open stand
Bij sommige paarden is het handiger om
de benen te toiletteren zonder deze op te
tillen. In dat tweede geval kan eventueel
een ander been worden opgetild, zodat
het paard minder snel het te scheren been
omhoog zal trekken. Om de voorkant van
het achterbeen te scheren, moet het
achterbeen ver onder de massa staan.
Zorg altijd voor contact met het paard
zodat zijn reacties aangevoeld kunnen
worden, en ga niet op de knieën naast het
paard zitten om zo goed bij de kroonranden
en kootholtes te kunnen komen.
Vanuit een voorovergebogen positie, kan
er eerder worden gereageerd op het
paard. Jarno Hendrikx toiletteert de paarden
eigenlijk geheel met een grote scheermachine.
“Die grote machines zijn sterker
en daarmee kom ik makkelijker door het
haar heen. Voor het secuurdere werk kan
beter een kleine tondeuse worden
gebruikt. In beide gevallen is het belangrijk
dat de machines geslepen messen
hebben en dat ze worden gebruikt op een
schoon paard.”
Staart
Om veilig de bovenkant van de staart te
kunnen opscheren, kan het paard in een
opvoelbox of box met halve staldeur gezet
worden. Ook bij dit onderdeel geldt dat er
eerst moet worden bepaald wát er afgaat
voordat er wordt begonnen. Bij een mooie
dikke staart met volledig aangegroeide
haren, wordt er steeds vaker voor gekozen
om de bovenkant in tact te laten. Nadeel
van het wegscheren is dat als er eenmaal
voor is gekozen, dit eigenlijk altijd herhaald
moet worden. “Kijk naar je paard op stand
en aan de longe om te bepalen wat voor
staartdracht het paard heeft. Als je twijfelt
om de zijkanten van de staartwortel kaal te
scheren, kan je het ook een keer invlechten
om te bekijken hoe het lijkt. Over het
algemeen geeft een opgeschoren staart
meer uitstraling en snit”, legt Ronnie
Stegeman uit. “Wanneer er wordt gekozen
voor het scheren van de zijkanten, ga dan
aan de zijkant van het paard staan en trek
bovenlangs de staart de andere kant op.
Dat werkt als een natuurlijke handrem.
Veulens pak je vaak ook vast bij de staart,
daar reageren ze vaak goed op. Bovendien
voel je alle beweging aankomen via
de staart en kan je snel reageren op het
paard. Ook bij het scheren van het achterbeen
is het handig om de staart vast te
houden. Scheer de zijkant van de staart
van boven naar beneden en begin en
eindig in een punt. Als regel staat de
onderkant van de vulva als grens om te
scheren, maar bij deze beslissing moet
ook de staartdikte en de vorm van de
achterhand en broekspieren moeten
worden meegenomen. Bij een dunne
staart kan beter wat minder van de zijkant
worden afgeschoren.”
Hoofd en oren
Tot slot het hoofd. De meningen over het
54 IDS09 • 06 mei 2010
IDS09_Toileteren.indd 54 29-04-2010 16:35:58

Paard en begeleider hebben er later veel voordeel van
als het jonge paard dat op de keuring wordt voorbereid
geen negatieve ervaringen opdoet. Neem voor
alles de tijd en zorg voor rust. Bij Ronnie Stegeman
maken de paarden voor het eerst kennis met een bitje
die hij heeft vastgemaakt aan een halster. Pas later
volgt het hoofdstel.
gebruik van een praam zijn verdeeld.
Jarno en Ronnie vinden de praam een
aanrader om zo snel en veilig mogelijk te
kunnen toiletteren, aangezien deze ook
zorgt voor een extra versterking van eerder
toegediende sedatie. Bij het toiletteren van
het hoofd kan het beste worden begonnen
met een tondeuse bij de baardharen,
onderaan de keel. Werk van achter naar
voren en volg de lijn van de kaak. Vooralsnog
is het in Nederland toegestaan de
tastharen rondom de neus, mond, ogen en
oren af te scheren of in te korten. Het
KWPN ontmoedigt het scheren van tastharen:
Voor een paard is de neus een
belangrijk tastzintuig en de tastharen
hebben daarbij een functie.
De oren kunnen volledig worden uitgeschoren
of er kan worden gekozen om
alleen de zijkanten en uitstekende haren te
scheren. Zorg bij het volledig uitscheren
van de oren, dat het oor wordt uitgevouwen
om zo alles weg te kunnen halen. Bij
het scheren van de zijkant van de oren is
het belangrijk dat de lijn van het oor wordt
gevolgd en dat er niet teveel van de zijkant
wordt afgeschoren. Tussen de oren
bevindt zich een stuk manen, veelal
bekend als het ‘derde oor’, dat wordt
geschoren in verband met het kopstuk van
een halster of hoofdstel. Voorheen werd
de lengte van een naar achter gevouwen
oor als graadmeter gebruikt, tegenwoordig
wordt er vaak voor gekozen om minder
weg te scheren. In deze beslissing moet
ook de vorm van de nek worden meegenomen,
bij een mooie ronde nek hoeft er
minder haar vanaf dan bij een korte, rechte
nek die daardoor optisch meer lengte
krijgt. Scheer eerst met de haren mee en
denk hierbij goed om de voorpluk, dat hier
niet teveel vanaf wordt gehaald. Scheer
vervolgens tegen de haren in om mooi,
strak resultaat te krijgen. Voor het gehele
toiletteren en zeker voor bij het hoofd
geldt dat goed licht van groot belang is.
Rust
Paarden kunnen, al dan niet gesedeerd,
altijd onverwachte bewegingen maken. Bij
Ronnie Stegeman gaf in woord en beeld uitleg over de
voorbereiding van het jonge paard, hier met een driejarige
Sorento x Flemmingh-merrie.
het toiletteren van het hoofd en de oren
staat de scheerder vaak op een krukje,
zorg er voor dat deze voldoende groot en
stevig is. Ook heel belangrijk is rust op
stal, een paard kan altijd schrikken van
een plotseling binnenkomend persoon of
ander onverwacht geluid. Zowel de begeleider
als de scheerder kunnen het snelst
reageren op een paard wanneer ze
deze nauwlettend in de gaten houden
en er contact mee houden. Want
hoewel een secuur getoiletteerd paard
het doel is, moet altijd de veiligheid voorop
blijven staan.
Longeren en
opstellen
Tijdens de praktijkcursus van het
JongKWPN was er niet alleen
aandacht voor het correct toiletteren
van een paard, ook werd er
uitgelegd hoe een jong paard het
beste kan worden getraind. Het
longeren speelt hierin een
belangrijke rol. Ronnie Stegeman
bouwt deze training zorgvuldig
op en kon deze training op een
hele leerzame wijze toelichten.
Een belangrijk onderdeel van de training van het jonge paard is het longeerwerk.
IDS09 • 06 mei 2010 55
IDS09_Toileteren.indd 55 29-04-2010 16:36:05