NOTITIE Peuterspeelzaalbeleid in de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht

NOTITIE
Peuterspeelzaalbeleid
in de
gemeente Hendrik-Ido-Ambacht
ingaande vanaf 1 januari 2010
Nicole Nugteren
7 mei 2009

Inhoudsopgave
Inleiding 3
1. Geschiedenis peuterspeelzaalwerk 4
2. Positie peuterspeelzaalwerk 5
2.1 Actuele ontwikkelingen 5
2.2 Relatie met andere beleidsterreinen 7
3. Beleidkaders 9
3.1 Het ambitieniveau 9
3.2 Kwaliteitseisen 9
3.2.1 Accommodatie 10
3.2.2 Inzet van beroepskrachten 10
3.2.3 Organisatie 11
3.3 Toezicht 11
3.4 Financiën 11
3.4.1 Subsidies 11
3.4.2 Kostprijs per kindplaats 12
3.4.3 Ouderbijdrage 13
4 Beleidskeuzes Peuterspeelzaalwerk Hendrik-Ido-Ambacht 14
4.1 Actuele ontwikkelingen op lokaal niveau 14
4.2 Huidig peuterspeelzaalwerk in Hendrik-ido-Ambacht 14
4.3 Positie peuterspeelzaalbeleid 15
4.4 Toepassing beleidskeuzes Peuterspeelzaalbeleid 15
4.5 Welk Ambitieniveau 18
4.6 Financiële consequenties 19
4.7 Voorstel 21
4.8 Conclusie 22
Bijlagen
Verordening peuterspeelzaalwerk
Register peuterspeelzaalwerk
Aanvraagformulier
2

Inleiding
Een peuterspeelzaal is een ontwikkelingsgerichte, preventieve basisvoorziening voor alle
kinderen van 2 (2,5) tot 4 jaar. Ontwikkelingsgericht omdat het bieden van optimale
ontwikkelingskansen centraal staat. Dit heeft betrekking op de motorische, sociale, emotionele,
cognitieve, creatieve én taalontwikkeling. Het spel is daarbij een belangrijk instrument: spelend
leren. Preventief omdat een peuterspeelzaal een belangrijke bijdrage levert aan het voorkomen
en vroegtijdig signaleren van ontwikkelingsachterstanden. Bij problemen wordt verwezen naar de
juiste instantie. De vroegtijdige signalering draagt bij aan het creëren van een ononderbroken
ontwikkelingslijn. Dit maakt het peuterspeelzaalwerk tot een cruciale partner in de uitvoering van
lokaal jeugdbeleid.
In onderstaande notitie zal in het eerste hoofdstuk de geschiedenis van het peuterspeelzaalwerk
worden beschreven. In het daaropvolgende hoofdstuk wordt ingegaan op de actuele
ontwikkelingen, waarbij vooral de harmonisatie (§ 2.1) een belangrijke ontwikkeling is.
Vervolgens zal in hoofdstuk 3 worden ingegaan op de beleidskaders. Deze kaders geven aan
wat in een peuterspeelzaalbeleid als eisen kunnen worden gesteld. Hierbij is de handreiking van
de VNG ten harte genomen. In hoofdstuk 4 worden deze beleidskaders ingevuld op lokaal
niveau en worden daar ook financiële consequenties aan verbonden. Ten slot volgt in de laatste
paragraaf van dit hoofdstuk een voorstel.
Samenvattend komt het er op neer dat de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht gaat voor
ambitieniveau 1 +. De keuze wordt onderbouwd doordat de gemeente graag ziet dat de peuters
van deze gemeente de mogelijkheid krijgen om naar een peuterspeelzaal te gaan. Hier kan het
ambitieniveau 1 in voorzien, zeker gelet op het feit dat in de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht
geen doelgroepkinderen zijn als bedoeld in de termen van het VVE- beleid. Een peuterspeelzaal
wordt gezien als een belangrijke partner in de doorgaande ontwikkelingslijn. Daarom zet de
gemeente zich in voor onder meer kwalitatieve overdracht. Om hier in te kunnen voorzien is
gekozen voor de + variant. Met dit ambitieniveau sluit de gemeente aan bij de harmonisatie
tussen kinderopvang en peuterspeelzalen.
3

1 Geschiedenis peuterspeelzaalwerk
Verleden
In het midden van de jaren zestig van de vorige eeuw ontstond het peuterspeelzaalwerk vanuit
de behoefte kinderen contactmogelijkheden te bieden en moeders de kans te geven zich te
ontplooien. De eerste initiatieven ontstonden in Arnhem en Wageningen. Al snel werd dit
voorbeeld gevolgd en in de jaren zeventig nam het aantal peuterspeelzalen een grote vlucht.
Meestal waren de initiatiefnemers de ouders (vaak moeders) zelf. Peuterspeelzalen in goedkope
of gratis huisvesting, dorpshuizen, lege schoolgebouwen of kerkzaaltjes en met afgeschreven
meubilair en speelgoed die de ouders zelf meenamen.
In 1975 stelde het toenmalig ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk een
subsidieregeling vast. Deze regeling was een eerste teken van erkenning voor de zichzelf
ondergewaardeerd voelende sector. De rijksregeling verviel in 1981 waarna de middelen
gedecentraliseerd werden naar gemeenten. Iedere gemeente mocht zelf bepalen hoe zij deze
middelen wilde inzetten.
In de jaren tachtig nam de behoefte aan peuterspeelzalen toe. Het gaf de mogelijkheid om voor
kinderen veilig te kunnen spelen met leeftijdsgenootjes. Veilige speelruimten voor kinderen
werden steeds schaarser en straten raakte voller met auto’s. Gaandeweg verdween de
oudergerichte doelstelling naar de achtergrond en kwam het accent steeds meer te liggen op de
betekenis van de peuterspeelzaal voor het kind. Een deel van de peuterspeelzalen
professionaliseerde zich door betaalde leidsters aan te trekken en betere huisvesting te zoeken.
De peuterspeelzaal ontwikkelde zich meer en meer tot een algemeen aanvaarde voorziening,
waaraan deelname praktisch vanzelfsprekend werd.
Medio jaren negentig nam de belangstelling in de politiek toe. Een groeiend besef dat de basis
van schoolachterstanden en maatschappelijke kwetsbaarheid van jeugdigen vaak in de vroege
kindertijd ligt. De peuterspeelzaal werd steeds vaker gezien als een zinvolle voorbereiding op de
basisschool. Begrippen als ontwikkelingsstimulering, het vroegtijdig herkennen van
ontwikkelingsstoornissen kwamen steeds vaker centraal te staan.
Deze professionalisering bracht met zich mee dat de loon- en huisvestingskosten niet alleen
meer uit de ouderbijdrage konden worden betaald, zonder dat de laagdrempeligheid van deze
voorziening zou worden aangetast. Als gevolg daarvan gingen gemeenten de peuterspeelzalen
steeds financieel ondersteunen.
Heden
In de laatste jaren is het peuterspeelzaalwerk steeds vaker een voorschoolse voorziening. Vanuit
het rijk worden gemeenten gestimuleerd om actieve programma’s ter bestrijding van de
ontwikkelingsachterstanden op te zetten en het peuterspeelzaalwerk in te bedden in integraal
jeugdbeleid. Peuterspeelzalen maken vaker deel uit van lokale/ regionale zorgnetwerken en
brede scholen. Deze ontwikkelingen brengen hogere eisen met zich mee op het gebied van
kwaliteit en toegankelijkheid van het peuterspeelzaalwerk. Wat zijn dit voor ontwikkelingen?
4

2 Positie peuterspeelzaalwerk
Hieronder zal worden ingegaan op de meest actuele ontwikkelingen (2.1). In paragraaf 2.2 wordt
ingegaan op de relatie met andere beleidsterreinen.
2.1 Actuele Ontwikkelingen
Wet Gemeentelijke Onderwijs-Achterstandenbeleid (GOA)/Voor- en Vroegschoolse
Educatie (VVE)
Per 1 augustus 1998 is de Wet Gemeentelijk Onderwijs-Achterstandenbeleid (GOA) van
kracht geworden. De ontwikkeling van een relatie tussen de voorschoolse periode, (o.a.
peuterspeelzaalwerk) enerzijds en de vroegschoolse periode (onderbouw basisonderwijs
anderzijds, is één van de zes in de wet gestelde prioriteiten.
Het rijk heeft in samenwerking met het veld tal van programma’s ontwikkeld in het kader
Van het Voor- en Vroegschoolse Educatie beleid. Tevens stelt zij een specifieke uitkering
beschikbaar voor gemeenten met relatief veel risicokinderen. De mate van risico wordt uitgedrukt
in gewicht. Onduidelijk is of de gelden die beschikbaar worden gesteld in het kader van GOA/
VVE nog beschikbaar zullen zijn.
De rol van de gemeente en de Wet Maatschappelijke Opvang (WMO) 1
Met de invoering van de WMO op 1 januari 2007 hebben gemeenten de verantwoordelijkheid
gekregen om op negen prestatievelden een samenhangend beleid te ontwikkelen en uit te
voeren en hierop resultaten neer te zetten. Prestatieveld 2 speelt een belangrijke rol. Hierop
wordt ingespeeld middels bevordering van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, wijken
en buurten. Daarnaast op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met
het opgroeien en ondersteuning van ouders met problemen met opvoeden.
Peuterspeelzalen zullen hun aanbod/ dienstverlening dusdanig moeten samenstellen dat deze in
de behoeften van gemeenten voorziet en past in het jeugdbeleid.
1 De 9 prestatievelden van de WMO zijn:
1) Leefbaarheid en samenhang dorpen, buurt en wijk
2) Preventieve voorzieningen voor jeugd
3) Informatie, advies en cliëntondersteuning (lokale loketten)
4) Ondersteuning mantelzorg en vrijwilligers
5) Participatie mensen met beperkingen
6) Voorzieningen mensen met beperkingen
7) Maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, beleid huiselijk geweld
8) OGGZ (m.u.v. psychosociale hulp bij rampen)
9) Verslavingsbeleid
5

Harmonisatie
Het kabinet streeft onder het motto ‘Samen leven, samen spelen’ naar harmonisering van de
regelgeving over kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse educatie. Het doel
daarvan is het tegengaan van segregatie in kinderopvang/peuterspeelzalen, het verhogen van
de kwaliteit van de voorzieningen en het verbeteren van de aansluiting op het eerste jaar van de
basisschool. Het draagt bij aan de ambitie een sluitende aanpak van voorzieningen te realiseren
voor nul tot zesjarige. Hierbinnen kunnen (taal) achterstanden bij kinderen vroegtijdig worden
onderkend en aangepakt. Interventies kunnen dan zo vroeg mogelijk plaatsvinden waardoor het
best mogelijke resultaat nagestreefd wordt. Een probleem kan ernstiger worden als de
overdracht van bijvoorbeeld de peuterspeelzaal naar de basisschool niet soepel loopt.
Ten aanzien van regelgeving betreft het voornamelijk kwaliteitsregelgeving, toezicht en
handhaving en het versterken van de regierol van gemeenten als het gaat om voorschoolse
educatie. Belangrijke uitgangspunten bij de harmonisatie zijn: keuzevrijheid voor ouders,
diversiteit in de uitvoering, één kader van kwaliteitseisen met ruimte voorziening, behoud van
huidig recht ouders op kinderopvangtoeslag en behoud laagdrempelige karakter peuterspeelzaalwerk.
In het voorjaar van 2008 is vanuit het kabinet een hoofdlijnnotitie 2 gekomen en de
wetsvoorstellen zijn in het najaar van 2008 verschenen. Realisatie van de benodigde
wetswijzigingen staan op de planning voor 1 januari 2010 (met uitzondering van de financiële
onderdelen, die volgen ‘hopelijk’ later).
Centra Jeugd en Gezin
In 2011 moet in elke gemeente een laagdrempelige Centra Jeugd en Gezin (CJG) zijn. Het CJG
is bedoeld voor alle kinderen en hun ouders van nul tot drieëntwintig jaar en moet informatie,
advies en ondersteuning bieden voor lichte en zwaardere opvoedingsvraagstukken.
De peuterspeelzaal zal een directe partner zijn van het CJG, als het gaat om doorverwijzing van
ouders en kinderen naar het CJG.
Zorgadviesteams
Landelijk wordt inzet gepleegd op het inzetten van Zorgadviesteams (ZAT) op lokaal niveau. Het
doel van een ZAT is om zo vroegtijdig mogelijk bieden van expertise en ondersteuning bij
complexe zorgvragen van kinderen of hun systeem. Door het plegen van interventies van één of
meerdere deelnemers van het team. Evenals het onderling en met de bestaande zorgstructuren
afstemmen van deze interventies met als doel het verhelpen, voorkomen en terugdringen van
drempels en bedreigingen in de ontwikkeling van kinderen.
De peuterspeelzaal kan een belangrijke signaleringsplaats zijn en medewerkers van de
peuterspeelzalen kunnen direct betrokken zijn bij de zorgadviesteams.
2 De beleidsnotitie in het kort weergegeven: Staatssecretaris Dijksma gaat de positie van peuterspeelzalen versterken. Er
komt een wet die ervoor zorgt dat de kwaliteit van de peuterspeelzalen veel meer in lijn komt met die van
kinderopvangcentra. Peuterspeelzalen en kinderopvangcentra worden gestimuleerd meer met elkaar samen te werken.
Gemeenten krijgen hierin een belangrijke regierol, zodat rekening kan worden gehouden met verschillende situaties op
lokaal niveau. De GGD en de Inspectie van het Onderwijs krijgen een rol in het toezicht, waardoor ook dit eenduidig
wordt. Verder worden peuterspeelzalen beter toegerust om voor- en vroegschoolse educatie (VVE) te verzorgen. Met
deze maatregelen wordt vormgegeven aan de harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang in lijn met het
coalitieakkoord. In totaal trekt staatssecretaris Dijksma hiervoor ruim 60 miljoen euro uit.
6

• Verwijsindex
De verwijsindex risicojongeren brengt risicomeldingen van hulpverleners bij elkaar en informeert
hulpverleners onderling over hun betrokkenheid bij jongeren. Gebruik van de verwijsindex draagt
bij aan sneller en beter samenwerken van hulpverleners en gemeenten.
Communities That Care
Op een wat kleinere schaal maar verdeeld over Nederland (Rotterdam, Amsterdam, Arnhem) zie
je de opkomst van het programma Communities That Care (CTC). Communities that Care is een
manier om probleemgedrag bij jongeren te voorkomen. Middels het in beeld brengen van
risicofactoren en elementen aan het licht te brengen die een positieve bijdrage levert aan de
ontwikkeling van een kind wordt ernstige ontsporing voorkomen.
2.2 Relatie met andere beleidsterreinen
Het peuterspeelzaalwerk heeft raakvlakken met meerdere beleidsterreinen, denk hierbij aan de
beleidsterreinen welzijn, onderwijs, kinderopvang, jeugd(gezondheids)zorg, jeugdbeleid en
inburgering en opvoedingsondersteuning.
Onderwijs
Gemeenten hebben vanuit de onderwijswetgeving verschillende verantwoordelijkheden, waar
onder voor het uitvoeren van de Leerplichtwet, het leerlingenvervoer, de huisvesting, Brede
School, dagarrangementen en het GOA/ VVE- beleid. Deze laatste twee zijn uitvoerig
beschreven bij de actuele ontwikkelingen.
Kinderopvang (in relatie tot peuterspeelzalen) 3
De kinderopvang is lange tijd door de overheid gezien als arbeidsmarktinstrument. Het stelt
ouders in staat werk en zorg voor hun kind(eren) te combineren. Echter uit steeds meer
onderzoeken komt naar voren dat kinderopvang ook goed is voor de ontwikkeling voor kinderen.
Het leidt tot minder onaangepast gedrag op latere leeftijd en betere studieresultaten.
De kinderopvang profileert zich dan ook steeds sterker op dit punt. Hiermee geeft zij aan
eenzelfde functie te vervullen als de peuterspeelzalen waar de ontwikkeling van het kind centraal
staat.
De kosten van de kinderopvang zijn de laatste jaren voor ouders (vooral met een laag inkomen)
aanzienlijk afgenomen, mede door investering van de overheid. Waar voorheen ouders met een
laag inkomen voornamelijk gebruik maakten van peuterspeelzalen en informele kinderopvang
ontstaat nu een beweging van deze groep richting de kinderopvang.
De kinderopvang wordt geconfronteerd met sterke stijging van de vraag naar kindplaatsen.
Volgens een gematigd scenario neemt de vraag naar dagopvang de komende vier jaar toe met
7% en de vraag naar bso met 12%. 4
Een tekort aan geschikte vestigingslocaties en personeel staat groei van de kinderopvang in de
weg. Als oplossing zoekt de kinderopvang het in samenwerking met peuterspeelzalen of starten
zelf ook peuterspeelzalen.
3
Positie peuterspeelzaalwerk nu en in de toekomst; handreiking voor peuterspeelzalen bij het bepalen van een nieuwe
toekomst MOgroep Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, mei 2008; pagina 11
4
bron: Sectorvisie kinderopvang ING Economisch Bureau 2007
7

Peuterspeelzalen (in relatie tot kinderopvang) 5
Hoewel het belang van peuterspeelzaalwerk door zowel ouders als landelijke en lokale overheid
wordt onderkend en ervaren neemt het aantal kinderen dat gebruik maakt van deze voorziening
af. Dit wordt mede veroorzaakt door het ontbreken van een structurele financiering waarmee
peuterspeelzaalwerk kan worden neergezet als basisvoorziening voor alle kinderen.
Peuterspeelzalen zijn en blijven voorlopig sterk afhankelijk van de gemeentelijke prioriteiten. Met
een meer markt- en vraaggeoriënteerde benadering proberen peuterspeelzalen hiervoor een
oplossing te vinden.
Veel peuterspeelzalen weten hun positie te versterken door te fuseren met andere organisaties.
Fusies vinden zowel plaats met organisaties binnen de branche als met organisaties buiten de
branche (kinderopvang- en welzijnsorganisaties). Bij fusies met organisaties buiten de branche
speelt het kunnen voorzien in een geïntegreerd aanbod zoals dagarrangementen ook een
belangrijke rol.
Jeugd(gezondheids)zorg
Het beleidsterrein jeugdgezondheidszorg is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Het
peuterspeelzaalwerk heeft te maken met verschillende instellingen. Denk hierbij aan het
consultatiebureau, het algemeen maatschappelijk werk (AMW) en de huisarts.
Verder is er het Bureau Jeugdzorg die op grond van de Wet op de jeugdzorg indiceert of een
cliënt in aanmerking voor jeugdgeestelijke gezondheidszorg of voor een plaats in een justiële
inrichting. De peuterspeelzaal kan een rol spelen in de signalering van problemen.
5
Positie peuterspeelzaalwerk nu en in de toekomst; handreiking voor peuterspeelzalen bij het bepalen van een nieuwe
toekomst MOgroep Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, mei 2008; pagina 10
8

3 Beleidskaders
Met het beschrijven van de actuele ontwikkelingen en de relaties tot andere beleidsterreinen is
de positie van het peuterspeelzaalwerk weergegeven. Maar dit geeft nog geen beeld van hoe
een gemeente regie kan voeren over het peuterspeelzaalwerk en dus hoe het voor een
gemeente beleidsmatig moet worden ingevuld. Welke kaders zijn daarvoor nodig? In paragraaf
3.1 tot en met 3.4 wordt hieraan invulling gegeven.
3.1 Ambitieniveau
De basis voor het maken van beleid voor het peuterspeelzaalwerk is het bepalen van het
ambitieniveau of de doelstellingen van het peuterspeelzaalwerk in de gemeente. In de
handreiking Peuterspeelzaalwerk van de VNG (augustus 2004) wordt een drietal ambitieniveaus
onderscheiden te weten;
-Ambitieniveau 0; met als functies: spelen en ontmoeten,
-Ambitieniveau 1; met als functies: spelen, ontmoeten, ontwikkelen en signaleren,
-Ambitieniveau 2; met als functies: spelen, ontmoeten, ontwikkelen, signaleren en
ondersteunen.
De keuze voor een bepaald ambitieniveau houdt verband met de mate van het gekwalificeerd
zijn van de leidsters en dat leidt weer tot consequenties voor de kosten voor peuterspeelzaalwerk.
Het komt op het volgende neer:
-Voor ambitieniveau 0 is nodig: twee begeleiders op een groep onder supervisie van
een beroepskracht,
-Voor ambitieniveau 1 is nodig: een beroepskracht en een begeleider op een groep,
-Voor ambitieniveau 2 is nodig: twee beroepskrachten op een groep.
De ambitieniveaus sluiten aan bij welke plek het peuterspeelzaalwerk in het lokale beleid
inneemt. Indien een gemeente verplichtingen heeft in het kader van VVE dan is ambitieniveau 2
vereist. Ook is de relatie met andere beleidsterreinen van belang. Heeft het peuterspeelzaalwerk
een signalerende rol (niveau 1) of is ook sprake van deelname en dus ook ondersteuning
(niveau 2) van bepaalde beleidsterreinen, denk hierbij aan ZAT. Ook het financiële kader heeft
invloed op welk ambitieniveau wordt gekozen. Een hoger ambitieniveau kan grote gevolgen
hebben voor de benodigde financiële middelen.
3.2 Kwaliteitseisen
De VNG heeft in 2004 in aanloop van de nieuwe Wet Kinderopvang (januari 2005) 6 een
modelverordening voor het Peuterspeelzaalwerk opgesteld die gemeenten zouden kunnen
gebruiken. In de modelverordening wordt een minimum aan kwaliteitseisen gedefinieerd
waaraan peuterspeelzaalwerk moet voldoen. Er zijn echter geen landelijk geldende wettelijke
eisen die gemeenten verplichten om nadere eisen aan het peuterspeelzaalwerk te stellen.
Gemeenten kunnen zelf bepalen of en welke kwaliteitseisen zij stellen aan het
peuterspeelzaalwerk.
9

Wanneer gesproken wordt over kwaliteitseisen gaat het in het bijzonder om:
- 3.2.1 de accommodatie: de ruimtebehoefte, de hygiëne en de veiligheid,
- 3.2.2 de inzet van beroepskrachten: de groepsgrootte en de leidster-kinderatio,
- 3.2.3 de organisatie: aansprakelijkheid- en ongevallenverzekering,
informatieverstrekking aan ouders en invloed van werknemers op het beleid van de
werkgever 7
Hieronder volgt een uitwerking van de hierboven genoemde kwaliteitseisen;
3.2.1 De accommodatie
de ruimtebehoefte;
-De minimale kwaliteitsregels 8 houden in dat per groep een ruimte beschikbaar is per kind van
3 m² bruto speel/werkoppervlak. 9
-Aan buitenspeelruimte een oppervlakte beschikbaar is van minimaal 4 m² per spelend kind.
Echter de meeste gemeenten hanteren een oppervlakte-eis voor de binnenruimte van minimaal
3,5 m² per kind. Deze kwaliteitseis komt overeen met zowel het TK PSZ-werk als het TK
Dagopvang 10 .
de hygiëne en de veiligheid;
Veel zaken met betrekking tot gebouwen, hygiëne en veiligheid zijn wettelijk geregeld. Hygiëne
en veiligheid zijn in de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) geregeld. Daarnaast
zijn van toepassing de Woningwet, het Bouwbesluit, de Arbowet en het Attractiebesluit.
3.2.2 De inzet van beroepskrachten
groepsgrootte
De kwaliteitseis uit het Toetsingskader Peuterspeelzaalwerk over de groepsomvang gaat uit van
ten hoogte vijftien kinderen in een groep. Een groot deel van de gemeenten hebben een groter
aantal kinderen in een groep. 11
6 In de nieuwe Wet Kinderopvang is expliciet gesteld dat het peuterspeelzaalwerk niet onder kinderopvang wordt
gerekend.
7 Handreiking peuterspeelzaalwerk, VNG, augustus 2004; pagina 35
8 In 1995 is het Tijdelijk besluit kwaliteitsregels kinderopvang afgekondigd. In deze AMVB zijn minimale kwaliteitsregels
opgenomen die gemeenten aan (on)gesubsidieerde kinderopvanginstellingen moet stellen, echter deze zijn vervangen
door de Wet op de Kinderopvang, maar zijn nog wel de richtlijn voor de ruimtebehoefte voor peuterspeelzaalwerk.
9 Het Nederlandse Normalisatie-instituut (NNI) heeft middels NEN 2580 normen opgesteld voor de oppervlakte en inhoud
van gebouwen.
10 .Regioplan, Regelgeving en financiering Kinderopvang en Peuterspeelzalen, eindrapport 1 oktober 2007, pagina 25;
TK PZ-werk = Toetsingskader Peuterspeelzaalwerk die gebaseerd is op de modelverordening Peuterspeelzaalwerk van
de VNG. In Bijlage 1 vindt u de toetsingskaders terug.
11 Regioplan, Regelgeving en financiering Kinderopvang en Peuterspeelzalen, eindrapport 1 oktober 2007, pagina 27;
bijna een derde van de gemeenten conformeert zich aan de norm (= 15 kinderen), terwijl bijna de helft van de gemeenten
een hoger aantal accepteren.
10

leidster-kinderratio
De inzet van beroepskrachten/ leidster-kinderratio heeft te maken met de verschillende
ambitieniveaus van het peuterspeelzaalwerk.
3.2.3 Organisatie
Uiteraard kunnen ook kwaliteitseisen worden gesteld. Bijvoorbeeld een pedagogisch beleidsplan,
invloed van ouders op de organisatie, overdrachtsformulier enzovoort. In de tabel hieronder volgt
een overzicht waarin per ambitieniveau is aangegeven welke kwaliteitseisen daartoe zich
verhouden. 12
Kwaliteitseisen
Het hebben en uitvoeren van een pedagogisch
beleidsplan
Ambitieniveau Ambitieniveau Ambitieniveau
0
1
2
X X X
Contact met de ouders/intake X X X
Klachtenprotocol hebben en toepassen X X X
Periodiek overleg met vertegenwoordiging van
X
X
ouders
Minimaal één jaarlijkse observatie van het kind X X
Minimaal één kindbespreking met de ouders X X
Hanteren overdrachtsformulier
X
X
Peuterspeelzaal - basisschool
Periodiek overleg netwerk 0-6 jarigen X X
Inbedding in lokaal beleid X X
Hebben en toepassen peutervolgsysteem
X
Een specifiek op de VVE gerichte bevordering van de
deskundigheid van de leidsters
X
3.3 Toezicht
Toezicht houden op de kwaliteit van peuterspeelzalen is een taak van de gemeente. Een
mogelijkheid om deze in lokale regels vast te stellen in een verordening. Kwaliteitsbewaking
hoort bij het verder professionaliseren van het peuterspeelzaalwerk.
3.4 Financiën
Vrijwel alle gemeenten subsidiëren peuterspeelzaalwerk op structurele basis. Hierbij gebruiken
gemeenten het welzijnsbudget eventueel aangevuld met VVE gelden.
3.4.1 Subsidie
Veel gemeenten zijn bezig met het omvormen van subsidies naar resultaatgerichte of
budgetsubsidies. Het geeft de gemeente de mogelijkheid om afspraken te maken.
Het maken van afspraken heeft een aantal voor- maar ook nadelen. In het kort komt het hier op
neer:
-Indien afspraken worden gehaald of worden overtroffen, niets aan de hand. Maar als afspraken
niet worden gehaald wat dan? Gaat de gemeente op zijn strepen staan en niet de financiële
tekorten van de instelling voor peuterspeelzaalwerk tegemoet komen? Voor een gemeente geldt
12 Handreiking peuterspeelzaalwerk, VNG, augustus 2004; pagina 46, tabel 3
11

in ieder geval dat rekening moet worden gehouden met het principe van ‘behoorlijk bestuur’
(AMvB) of nu gekozen wordt voor voortzetten, afbouwen of stopzetten van een subsidie.
3.4.2 Kostprijs per peuterplaats
De peuterspeelzaal heeft te maken met grofweg de volgende kostensoorten: huisvesting,
spelmateriaal, meubilair, activiteiten- en verbruikskosten, salaris- en personeelskosten, kantoor
en administratiekosten, overhead en overige kosten. De grootste kostenposten zijn huisvesting
en personeelskosten (inclusief brutosalaris kosten, scholingskosten e.d.). Niet elke organisatie
voor peuterspeelzaalwerk hanteert dezelfde kostenposten. In onderliggend tabel wordt een
overzicht van de kosten gegeven naar ambitieniveau. 13
Ambitieniveau 2 In % 1 In % 0 In %
Capaciteit peuterspeelplaatsen per 15 15 15
groep
Gemiddeld aantal uren open per
dagdeel
2,8 2,8 2,8
Kosten betaald pedagogisch.pers. per 688 59% 344 45% - -
peuterplaats
Kosten vrijwillige groepsleiding per - - 21 3% 42 8%
peuterplaats
Kosten huisvesting per peuterplaats 160 14% 150 19% 130 26%
Kosten overhead per peuterplaats 282 24% 220 29% 290 59%
Kosten activiteiten per peuterplaats 43 4% 35 4% 32 6%
Totale kosten per peuterplaats 1173 100% 770 100% 494 100%
De kosten van het peuterspeelzaalwerk zijn terug te rekenen naar een kostenplaatje per
peuterplaats, waarbij het begrip kindplaats als een rekeneenheid wordt gebruikt zoals gesteld in
het kengetallenonderzoek van de MOgroep (2007) namelijk; een kindplaats is een rekeneenheid
die overeenkomt met twee dagdelen per week bezoek aan de peuterspeelzaal gedurende
maximaal veertig weken per jaar. 14 Er is overigens een grote variatie in het aantal dagdelen dat
een kind naar een peuterspeelzaal gaat, het aantal uren dat een dagdeel kan duren en het
aantal maanden dat de peuterspeelzaal open is.
De totale gemiddelde kostprijs per peuterplaats is:
Ambitieniveau 0: € 494,00
Ambitieniveau 1: € 770,00
Ambitieniveau 2: € 1173,00
13 Handreiking peuterspeelzaalwerk, VNG, augustus 2004; pagina 52
14 Voor VVE-plaatsen geldt dat kinderen vaak vier dagdelen de peuterspeelzaal bezoeken. Bij het gebruik van de
standaarddefinitie van de MOgroep bezet een kind dat een VVE-plaats inneemt, twee kindplaatsen.
12

Het gaat hier om een indicatie van de gemiddelde kostprijs per peuterplaats. Dit is een indicatie
die de VNG geeft en deze zijn recent. Ter vergelijking de MOgroep schat de totale kosten voor
een peuterspeelzaal van ambitieniveau 2 op circa € 1373,00 per maand en voor ambitieniveau 1
op circa € 1135,00 per maand. 15
3.4.3 Ouderbijdrage
De inkomsten van het peuterspeelzaalwerk bestaan uit ouderbijdragen, subsidie en overige
inkomsten uit fondsen of eigen activiteiten. Wat betreft de ouderbijdrage kan dit per gemeente
variëren en hangt nauw samen met het subsidiebedrag. Het hanteren van een lage
ouderbijdrage betekent per definitie dat een hogere subsidie van de gemeente nodig is.
Niet alle peuterspeelzalen hanteren een inkomensafhankelijke ouderbijdrage. De ouderbijdrage
is ook afhankelijk van het beleid van de gemeente over de toegankelijkheid van het
peuterspeelzaalwerk en ondersteuning van de lagere inkomens.
Uitgaande van een inkomensafhankelijke ouderbijdrage is door het Regioplan een berekening
gemaakt waarbij met enige zekerheid kan worden aangegeven dat, het gemiddelde jaarlijkse
ouderbijdrage circa € 450,00 bedraagt uitgaande van het modale inkomen.
15 Mogroep (2007) Kengetallen bedrijfsvoering 2005 en expertmodellen bedrijfsvoering 2007 voor het
peuterspeelzaalwerk. Utrecht:MOgroep
13

4 Beleidskeuzes peuterspeelzaalwerk Hendrik-Ido-Ambacht
In het onderstaande hoofdstuk zal worden ingegaan op het toekomstige peuterspeelzaalbeleid
voor de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht. Waarbij eerst zal worden gekeken naar de actuele
ontwikkelingen op lokaal niveau (§ 4.1). Het huidige peuterspeelzaalwerk zal worden toegelicht
(§ 4.2) om daarna in § 4.3, § 4.4 en § 4.5 de beleidskeuzes voor de gemeente Hendrik-Ido-
Ambacht weer te geven. In § 4.6 wordt ingegaan op de financiële consequenties van de
beleidskeuzes die kunnen worden gemaakt. In § 4.7 wordt het voorstel neergelegd. Om tot slot
in § 4.8 te komen tot een conclusie.
4.1 Actuele ontwikkelingen op lokaal niveau
Binnen de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht is tot (en met) 2010 de mogelijkheid om gebruik te
maken van de GOA/VVE gelden. Deze GOA/VVE gelden wordt onder meer ingezet voor het
opzetten en inbedden van kwalitatieve overdracht 16 . In dit peuterspeelzaalbeleid zal kwalitatieve
overdracht worden verankerd, zodat continuering verzekerd is. Ook in deze gemeente wordt
ingezet op het maken van een WMO loket.
Wat betreft het Centrum Jeugd en Gezin zet de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht zich fors in om
in 2011 er zorg voor te dragen dat het een feit is. In de toekomst kunnen peuterspeelzalen
doorverwijzen naar het Centrum Jeugd en Gezin indien ouders vragen hebben over onder meer
de opvoeding. Daarnaast loopt het project Communities That Care wat in samenwerking met
de gemeente Zwijndrecht wordt opgezet. Het Zorg Advies Team Zwijndrechtse Waard is ook
een project waarin de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht samenwerkt met de gemeente
Zwijndrecht. De twee gemeenten hebben op 30 januari 2009 een intentieverklaring ondertekend.
In dit project hebben de peuterspeelzalen een signalerende rol. Hiervoor wordt ondermeer het
Zorg voor Jeugd Systeem (verwijsindex) gebruikt, waar de peuterspeelzalen op zijn
aangesloten.
4.2 Huidig peuterspeelzaalwerk in Hendrik-Ido-Ambacht
Op dit moment is er geen peuterspeelzaalbeleid, maar wel een verordening voor het
peuterspeelzaalwerk. Verder zijn er drie stichtingen in de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht die
peuterspeelzaalwerk aanbieden. In totaal zijn er vijf peuterspeelzaal aanbieders. Drie daarvan
(Harlekijn, Farfallina en Pippeloentje) zijn van Stichting Kinderopvang Hendrik-Ido-Ambacht,
deze stichting voert het peuterspeelzaalwerk uit op ambitieniveau 2.
Verder heeft Stichting Katholieke Peuterspeelzalen Bernardus Alfrink één peuterspeelzaal
De Koekepeer, die op ambitieniveau 2 wordt uitgevoerd en heeft Stichting Reformatorische
Peuterspeelzaal H.I. Ambacht één peuterspeelzaal, namelijk De kleine Prinses, deze wordt op
ambitieniveau 1 17 uitgevoerd. Tot medio 2007 was Stichting Kinderopvang Hendrik Ido Ambacht
de enige aanbieder van peuterspeelzaalwerk. Dat is historisch zo gegroeid. De instelling
ontvangt al jaren van de gemeente subsidie voor de instandhouding van
peuterspeelzaalwerk. Hiermee onderstreept de gemeente niet alleen het belang van het
peuterspeelzaalwerk, maar wordt het ook hoog tijd voor een peuterspeelzaalbeleid voor de
Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht.
16 Zie pagina 16 voor verdere uitleg over het onderwerp kwalitatieve overdracht.
17 Onbetaalde beroepskrachten
14

4.3 Positie peuterspeelzaalbeleid
Met het schrijven van dit document zijn een aantal landelijke ontwikkelingen gaande (zie actuele
ontwikkelingen hoofdstuk 1) die nog geen definitieve vorm hebben. Op de landelijke
ontwikkelingen is ook kritiek gekomen. Voordat de beleidskeuzes worden voorgelegd, is het van
belang te zien in welke omstandigheden dit beleid is gemaakt. Vandaar dat hieronder het kritiek
vanuit de MO groep wordt weergegeven. Ingegaan wordt op de harmonisatie peuterspeelzaalwerk
en kinderopvang.
Kritiek 1
De door het kabinet voorgestelde harmonisatie van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang gaat
uit van een gelijkstelling van financiering van kinderopvang en peuterspeelzalen uitgaande van
onder meer de Wet kinderopvang. Uit onderzoek blijkt dat de meeste peuterspeelzalen niet
voldoen aan de randvoorwaarden voor vraagfinanciering die de Wet kinderopvang stelt. De
peuterspeelzalen moeten extra kosten maken om aan deze randvoorwaarden te voldoen. De
MOgroep beraamt op extra structurele kosten voor de peuterspeelzalen een bedrag van 50
miljoen euro. Indien het rijk niet overgaat tot een dergelijk investeringsbedrag zullen de
peuterspeelzalen – als eerste in de kleine dorpskernen- om bedrijfseconomische redenen
moeten sluiten.
Kritiek 2
Uit het overleg tussen MOgroep en het ministerie van OCW zijn signalen gekomen dat het
kabinet de plannen voor harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang wil uitstellen in verband
met de kosten die dat met zich meebrengt. In de kinderopvang krijgen ouders kindertoeslag. In
de peuterspeelzalen niet. Gebruikers van peuterspeelzalen betalen dus meer. Dit gaat leiden tot
leegloop van peuterspeelzalen naar de kinderopvang. En dat leidt weer tot stijging in de kosten
van kinderopvang; namelijk meer kindertoeslagen. De verwachte leegloop van de
peuterspeelzalen baart de MOgroep zorgen. Daarom pleit ze voor een voortvarende voortzetting
van de harmonisatie en zonodig een overgangsregeling. Opgebouwde expertise van de
peuterspeelzalen mag niet verloren gaan.
Tegelijkertijd is het noodzakelijk dat het peuterspeelzaalwerk ondernemend inspeelt op de
ontwikkelingen en kiest voor samenwerken en/ of uitbreiding van diensten.
4.4 Toepassing beleidskeuzes Peuterspeelzaalbeleid
Met het maken van beleidskeuzes voor het peuterspeelzaalbeleid voor de gemeente Hendrik-
Ido-Ambacht dient met het volgende rekening worden gehouden;
1 VVE programma,
2 Harmonisatie peuterspeelzaal en kinderopvang
Ad 1: in de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht is geen sprake van doelgroepkinderen zoals
omschreven in het VVE programma. Dit houdt in dat de gemeente vanuit het Rijk geen financiële
ondersteuning ontvangt (VVE gelden, FES, enveloppengeld).
Ad 2; uit de meest recente gegevens over de harmonisatie blijkt dat een volledige harmonisatie
niet nu van toepassing. De harmonisatie zal ingaan op kwaliteit van de Wet Kinder Opvang,
15

toezicht en handhaving. De kwaliteit die voor de peuterspeelzalen wordt gevraagd is niet reëel
voor de gemeente.
Via de Wet op het Primaire Onderwijs is voor VVE doelgroepkinderen een extra financiële
mogelijkheid. Het peuterspeelzaalbeleid blijft onder de WMO. Er dient een samenwerkingsmodel
te komen voor zowel peuterspeelzalen, kinderopvang als scholen (LEA).
De volgende beleidskeuzes zijn voorgelegd 18 aan de aanbieders van peuterspeelzalen en de
aanpassingen die daaruit volgden zijn opgenomen in de beleidskeuzes.
Toegankelijkheid
De inzet van het peuterspeelzaalwerk is onderdeel van de doorgaande ontwikkelingslijn.
Het is van belang dat het peuterspeelzaalwerk toegankelijk is voor alle kinderen in de
leeftijd van 2 tot 4 jaar. De inhoudelijke kern van het peuterspeelzaalwerk is het spelend
leren van jonge kinderen, gericht op sociaal-emotionele ontwikkeling. Het gaat hierbij om
de functies ontmoeting, ontspanning en ontwikkeling.
Groepsgrootte
In de huidige peuterspeelzaalverordening wordt het aantal peuters op maximaal 18 per
groep gesteld.
Voor de toekomstige verordening wordt het volgende voorgesteld:
Voor ambitieniveau 1 geldt maximaal 18 peuters;
Voor ambitieniveau 2 geldt maximaal 15 peuters.
Het aantal peuters per groep voor ambitieniveau 1 wijkt af van het landelijk gestelde
groepsgrootte. In overleg met de instanties van peuterspeelzalen en is bovenstaand
aantal peuters per groep overeengekomen.
Kwaliteit en professionalisering
Binnenruimte
Inspelende op de toekomstige harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang
wordt geadviseerd de binnenruimte op 3,5 m² per kind vast te stellen.
Dit komt overeen met het landelijk aangeven aantal m² qua binnenruimte.
Buitenspeelruimte
De buitenspeelruimte dient minimaal 3 m² per kind te zijn.
In overleg met de drie stichtingen die peuterspeelzalen aanbieden is overeengekomen
om af te wijken van het aantal m² per kind die landelijk zijn aangewezen.
18 Op 16 december 2008 is het concept Verordening Peuterspeelzaalwerk met de drie aanbieders van peuterspeelzalen
besproken. Op 6 januari 2009 is het concept peuterspeelzaalbeleid Hendrik-Ido-Ambacht met dezelfde aanbieders
besproken.
16

Opvoedingsondersteuning
Binnen de doorgaande ontwikkelingslijn worden een aantal elementen van de
peuterspeelzaal verwacht namelijk:
-Het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen kan niet zonder de betrokkenheid van
ouders. Ontwikkelingskansen van kinderen worden vergroot als ouders samenwerken
en afstemmen met de leidster van de peuterspeelzaal.
-De ouderbetrokkenheid van ouders van alle doelgroepkinderen wordt versterkt. Sprake
is van informatie-uitwisseling en overleg en afstemming over de opvoeding van het kind.
-De Peuterspeelzaal heeft een vraagbaakfunctie. Door het laagdrempelige karakter
leggen ouders vrij gemakkelijk vragen, zorgen en andere opvoedkwesties neer bij de
leidsters.
-Peuterspeelzalen hebben voor opvoedvragen een verwijzende taak en treden op als
intermediair bij het tot stand brengen van een aanbod op opvoedingsondersteuning.
Het Centrum van Jeugd en Gezin kan een belangrijke rol spelen bij het verder
ondersteunen in de opvoeding.
Zorg
Binnen het peuterspeelzaalwerk dient de interne zorgstructuur versterkt te worden. Het
gaat hierbij om het inrichten van een zorgstructuur binnen het peuterspeelzaalwerk
zodat de juiste zorg geboden kan worden aan kinderen die dat nodig hebben.
-Er dient een afstemming plaats te vinden tussen de interne zorgstructuur binnen het
peuterspeelzaalwerk en de externe zorgstructuur van het ZAT. Het peuterspeelzaalwerk
heeft hierbij een signalerende rol.
Overdracht
Binnen de doorgaande ontwikkelingslijn is het belangrijk dat de overdracht tussen het
peuterspeelzaalwerk en het basisonderwijs goed geregeld is. Bij alle kinderen dient een
overdracht plaats te vinden. De vorm van deze overdracht hoeft niet voor alle kinderen
even intensief te zijn. Bij kinderen waar geen problemen zijn, kan de overdracht
schriftelijk plaatsvinden. Bij doelgroepkinderen dient sprake te zijn van een zogenaamde
warme overdracht; dat wil zeggen dat naast de schriftelijke overdracht een gesprek
plaatsvindt tussen de leidster van de peuterspeelzaal en een interne begeleider van de
basisschool.
De overdracht zal worden gewaarborgd in de kadernota Locale Educatieve Agenda
(LEA). In het overleg over LEA (nu nog het OOGO) zal dit punt structureel op de agenda
staan.
Preventieve logopedie
Verder valt binnen de doorgaande ontwikkelingslijn te worden geïnvesteerd op spraak
en taal. Spraak- en taalontwikkelingsproblemen dienen in een zo vroeg mogelijk stadium
te worden herkend. Gedachte gaat uit naar preventieve logopedie. Hierbij worden
peuters geobserveerd en gescreend. Indien nodig biedt de logopediste praktische
handreikingen aan de leidsters om de betreffende kinderen zo goed mogelijk te helpen.
17

Logopedie (voor op school en preventief) zal worden gewaarborgd in de nota Locale
Educatieve Agenda (LEA). In het overleg over LEA (nu nog het OOGO) zal dit punt
structureel op de agenda staan.
Professionalisering
Om de signaleringsvaardigheden, pedagogisch en didactisch handelen van de leidsters
te stimuleren is doorontwikkeling noodzakelijk,
-indien noodzakelijk dienen leidsters opgeleid te worden om aan de eisen van
ambitieniveau 1 te voldoen. Hiervoor kan een eenmalige subsidie voor worden
aangevraagd.
De aanbieders van peuterspeelzalen die subsidie wensen van de gemeente Hendrik-
Ido-Ambacht, wordt geadviseerd te werken met de inkomensafhankelijke ouderbijdrage.
4.5 Welk Ambitieniveau ?
De gemeente Hendrik-Ido-Ambacht zal een keuze dienen te maken in welk ambitieniveau zij
gaat kiezen voor haar peuterspeelzaalwerk. In deze paragraaf zijn de ambitieniveaus uitgewerkt.
De financiële consequenties van deze keuzes wordt weergegeven in § 4.5 om in § 4.6 te komen
tot een voorstel. Onderstaande ambitieniveaus zijn uitgewerkt in samenspraak met de
aanbieders van de peuterspeelzalen.
Ambitieniveau 1
Ambitieniveau 1 gaat in op het spelen, ontmoeten, ontwikkelen en signaleren. Dit niveau sluit
aan bij de kinderen van de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht. In de gemeente is namelijk geen
sprake van doelgroepkinderen in de zin van het VVE-beleid.
Met het ambitieniveau 1 kan worden voldaan aan de wensen die de gemeente voor ogen heeft
en omschreven zijn in § 4.3 en de verordening. Hierbij kan dus gedacht worden aan
professionalisering, opvoedingsondersteuning, ratio kind- leerkracht. Ook de doorgaande
ontwikkelingslijn ondervindt geen hinder bij het toepassen van ambitieniveau 1.
Daarnaast wordt de harmonisatie niet geheel toegepast, waardoor een gemeente met
ambitieniveau 1 voldoende kwaliteit levert voor het peuterspeelzaalbeleid.
Verder geeft ambitieniveau 1 de mogelijkheid voor peuterspeelzalen om mee te lopen met de
ontwikkelingen rond ZAT en Zorg voor Jeugd. Hierbij wordt een signalerende rol verwacht en
gaat het niet zozeer in op het ondersteunen van deze twee ontwikkelingen.
Echter binnen ambitieniveau 1 is er geen ruimte is voor kwalitatieve overdracht en preventieve
logopedie.
Ambitieniveau 2
Gelet op de landelijke ontwikkelingen en de op hand zijnde harmonisatie van kinderopvang en
peuterspeelzalen, speelt ambitieniveau 2 in op deze ontwikkelingen. Ambitieniveau steekt in op
de doelgroepkinderen zoals omschreven in het VVE beleid.
De aanbieders van peuterspeelzalen geven aan dat een trend zichtbaar is van een verminderde
taalontwikkeling, maar ook op achteruitgang op de fijne motoriek.
Daarnaast is het noodzakelijk om op ambitieniveau te werken, omdat dit de
professionaliteit kan garanderen en zorgt voor de aansluiting bij de basisscholen.
18

De aanbieders geven tevens aan dat vanuit het onderwijs wordt aangegeven dat juist dient te
worden ingestoken op peuterspeelzalen. Alles wat onderaan wordt aangepakt, wordt niet
meegenomen naar boven (basisschool).
Binnen ambitieniveau 2 kunnen verwachtingen worden waargemaakt als het inzetten op
ontwikkelingen als het ZAT, Zorg voor Jeugd en het Centrum voor Jeugd en Gezin.
Bovendien kan binnen dit niveau ook logopedie en kwalitatieve overdracht worden
meegerekend.
Echter de Stichting Reformatorische Peuterspeelzaal H.I. Ambacht is nog niet in staat om
ambitieniveau 2 te leveren vanaf 2010. In 2011 zou dit voor deze stichting wel mogelijk zijn.
4.6 Financiële consequenties
Subsidie
De gemeente Hendrik-Ido-Ambacht wil als subsidieverlener overgaan tot het geven van
een budgetsubsidie. Deze vorm van subsidieverlening is het toekennen van subsidie
voor een bepaalde activiteit waardoor de aanvrager een aanspraak krijgt op financiële
middelen. Voorwaarden hiervoor zijn:
-dat hij daadwerkelijk de activiteit verricht waarvoor de subsidie wordt verleend,
-deze ook verricht in het jaar waarvoor de subsidie wordt verleend en
-zich aan de eventuele overige aan hem opgelegde verplichtingen houdt.
-De activiteiten zijn in bovenstaande paragrafen 4.3 en 4.4 en in de verordening
beschreven.
De gemeente Hendrik-Ido-Ambacht subsidieert tot op vandaag één instelling die
peuterspeelzaalwerk aanbiedt. Hiervoor is een bedrag van € 101.744,00 19 per jaar
beschikbaar.
GOA/VVE gelden
De GOA/ VVE gelden, blijven losgekoppeld van de financiële inzet voor de
peuterspeelzalen. Uit deze gelden wordt de inzet op VVE programma’s gefinancierd,
maar zal ook zolang de GOA/VVE gelden van toepassing zijn worden ingezet op onder
andere preventieve logopedie en kwalitatieve overdracht.
Voor de scholing van leidsters om te komen tot ambitieniveau 1/ 2 en om
signaleringsvaardigheden, pedagogisch en didactisch handelen van de leidsters te
stimuleren zal een incidentele subsidie voor scholing van leidsters beschikbaar zijn.
Deze éénmalige subsidie kan vanuit de GOA/VVE gelden worden gefinancierd.
Ouderbijdrage
Alle instellingen die peuterspeelzalen exploiteren worden geadviseerd gebruik te maken
van een inkomensafhankelijke ouderbijdrage. Hierbij wordt gekozen voor een
adviestabel naar inkomensgroep.
-Dit is niet in strijd met de toegankelijkheid van peuterspeelzalen, aangezien de
gemeente Hendrik-Ido-Ambacht weinig gezinnen heeft die gebruik maken van een
speciaal gereduceerd tarief.
19 Uitgangspunt is het mogelijk beschikbaar subsidiebedrag van het jaar 2008.
19

-In principe moeten ouderbijdragen van peuterspeelzalen kostendekkend zijn en ouders
die deze bijdrage niet kunnen betalen kunnen in aanmerking komen voor een regeling bij
Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
-Vanuit de VNG is aangegeven dat de gemiddelde jaarlijkse ouderbijdrage circa
€ 450,00 per peuterplaats is. Binnen de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht wordt de
gemiddelde jaarlijkse ouderbijdrage op € 500,00 gesteld. Als redenering wordt verwezen
naar de antwoorden op de schriftelijke vragen van het kamerlid Langkamp (SP) kenmerk
2070824740 daarin geeft de staatssecretaris van onderwijs mevrouw S.A.M. Dijksma
aan dat de gemiddelde bijdrage bij een modaal inkomen neerkomt op € 48,00 per
maand. Dit komt neer op een jaarlijkse ouderbijdrage van € 480,00 op basis van 10/12
maanden. Gelet op het gemiddeld inkomen binnen de gemeente is een jaarlijkse
bijdrage voor € 500,00, wat neerkomt op € 50,00 per maand niet onredelijk.
De financiële consequenties van de ambitieniveau
Met het berekenen van de financiële consequenties van de ambitieniveaus dient met de
volgende trends rekening te worden gehouden:
-Op het moment van schrijven heeft Stichting Kinderopvang Hendrik-ido-Ambacht 180
kindplaatsen. Voor SKPBA geldt dat zij 81 kindplaatsen hebben en voor Stichting
Reformatorische Peuterspeelzaal H.I. Ambacht is sprake van 72 kindplaatsen, waarbij ook al is
kenbaar gemaakt dat er genoeg aanvraag is om uit te breiden naar 108 kindplaatsen.
-In het rapport “Sociale voorzieningen in Hendrik-Ido-Ambacht, 2007” van het Sociaal
Geografisch Bureau is in de bijlage 2 een overzicht van de voorzieningen en normen
opgenomen. Daaruit bleek dat in gemeente Hendrik-Ido-Ambacht 720 2-3 jarigen zijn. Daarvoor
zijn 238 plaatsen nodig. Op dat moment zijn er in totaal 280 plaatsen over 4 locaties (hierbij was
De kleine Prinses niet meegerekend). De gemeente zat boven de norm. Echter in 2015 zullen er
naar schatting 880 2-3 jarigen zijn en dan zijn er 290 plaatsen nodig.
-De trend in de toeloop van 2-3 jarigen bij de kinderopvang (binnen de aanbieders van
kinderopvang, wordt nagedacht over peutergroepen) ten koste van de peuterspeelzalen.
Ambitieniveau 1
Bij het instellen van ambitieniveau 1 kan de volgende rekensom worden toegepast:
-Uitgangspunt is 390 kindplaatsen (190 + 90 + 110), dat wil zeggen dat rekening wordt
gehouden met de uitbreiding van Stichting Reformatorische Peuterspeelzaal
H.I.Ambacht en de twee andere aanbieders worden naar boven afgerond en met ± 10
plaatsen opgehoogd.
-Uitgangspunt is de kostprijs per peuterplaats gegeven door de VNG van € 770,00.
-Uitgangspunt is een ouderbijdrage van € 195.000,00 (390 X € 500,00)
(390 X € 770,00) € 300.300,00 -€ 195.000,00 = € 105.300,00 wat nodig is aan subsidie.
Ambitieniveau 2
Bij het instellen van ambitieniveau 2 kan de volgende rekensom worden toegepast:
-Uitgangspunt is 390 kindplaatsen
-Uitgangspunt is de kostprijs per peuterspeelplaats gegeven door de VNG van € 1173,00
-Uitgangspunt is een ouderbijdrage van € 195.000,00
(390 x € 1173,00) 457.470,00 - € 195.000,00 = € 262.470,00 wat nodig is aan subsidie.
20

4.7 Voorstel
Met de twee ambitieniveaus in overweging genomen wordt het volgende voorstel neergelegd;
In de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht is geen sprake van doelgroepkinderen in de zin van het
VVE beleid, die maakt dat de noodzaak voor ambitieniveau 2 komt te vervallen. Binnen het
ambitieniveau 1 valt bijna alles te garanderen, behalve kwalitatieve overdracht en preventieve
logopedie. Daar de gemeente graag wil dat de peuterspeelzalen kwaliteit leven en ook de
mogelijkheid zien om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, kwalitatieve overdracht en
logopedie zal dus het ambitieniveau 1 verruimd dienen te worden.
Vanuit die gedachtegang komt de gemeente tot een keuze om ambitieniveau 1+ te kiezen,
waardoor de aanbieders van peuterspeelzalen in staat zijn om naast de eisen gesteld onder
ambitieniveau 1, zich ook in te kunnen zetten voor kwalitatieve overdracht, logopedie en aan te
sluiten op onder meer het initiatief ZAT(hierin heeft de peuterspeelzaal een signalerende rol).
Kwalitatieve overdracht en preventieve logopedie worden gewaarborgd in de kadernota Locale
Educatieve Agenda. 20
De keuze voor ambitieniveau 1+ heeft gevolgen voor de Stichting Kinderopvang Hendrik-Ido-
Ambacht en SKPBA, aangezien zij beiden op ambitieniveau 2 opereren.
-Voor SKPBA geldt dat daarmee nog geen financiële verstandhouding is. Deze stichting
ontvangt tot 2010 nog geen subsidie van de gemeente.
-Voor Stichting Kinderopvang HIA geldt dit echter wel. Zij ontvingen al jaren een subsidie. Voor
deze stichting dient een afbouwregeling te komen, hiervoor krijgen zij 1 jaar de tijd. Het gaat hier
om een afbouw naar een lagere bijdrage en niet om een stopzetting van de subsidie. In 2009
ontvangt Stichting Hendrik-Ido-Ambacht een subsidiebijdrage van € 105.869,00. 21 Het jaar
daarop (2010) wordt gezien als een overbruggingsperiode, hierbij zal het subsidiebedrag dalen
naar € 77.000,00 2223 . In 2011 wordt het reguliere subsidiebedrag berekend op grond van het
vastgesteld peuterspeelzaalbeleid(± 51.300,00).
De juridische onderbouwing voor deze gedachtegang is als volgt:
In de eerste plaats is het wettelijke kader bepalend.
Artikel 4:51 van de Algemene wet bestuursrecht zegt hierover het volgende:
1. Indien aan een subsidieontvanger voor drie of meer achtereenvolgende jaren
subsidie is verstrekt voor dezelfde of in hoofdzaak dezelfde voortdurende activiteiten,
geschiedt gehele of gedeeltelijke weigering van de subsidie voor een daarop aansluitend
tijdvak op de grond, dat veranderde omstandigheden of gewijzigde inzichten zich tegen
20 Tot en met 2010 worden deze onderwerpen uit de GOA/VVE gelden bekostigd. In de perspectiefnota worden beiden
onderwerpen opgenomen vanaf 2011.
21 In de subsidie 2009 voor Stichting Kinderopvang Hendrik-Ido-Ambacht is een bijdrage van € 105.869,00 voor 100
kindplaatsen toegewezen. Dit is hoger dat het budget van € 101.744,00. Gelet op het aantal kindplaatsen zal aan het
eind van het jaar nog een verrekening plaatsvinden. Dit levert een bedrag op van ± € 20.000,00.
22 Uitgangspunt is het subsidiebedrag van 2008; € 101.744,00. In 2010 zullen zij € 77.000,00 ontvangen om in 2011 over
te gaan naar het reguliere subsidiebedrag berekend aan de hand van het vastgestelde peuterspeelzaalbeleid
(± 51.300,00). Dit houdt in dat voor 2010 een eenmalige bijdrage van € 26.000,00 nodig is, deze kan worden verhaald uit
de verrekening van 2009 en de winternota van 2010.
23 De berekening is als volgt: (190 x € 770,00) – (190 x 500) = € 51.300,00
21

voortzetting of ongewijzigde voortzetting van de subsidie verzetten, slechts met
inachtneming van een redelijke termijn.
2. Voor zover aan het einde van het tijdvak waarvoor subsidie is verleend sedert de
bekendmaking van het voornemen tot weigering voor een daarop aansluitend tijdvak nog
geen redelijke termijn is verstreken, wordt de subsidie voor het resterende deel van die
termijn verleend, zo nodig in afwijking van artikel 4:25, tweede lid.
Toepassing in het concrete geval:
Wanneer een subsidierelatie wordt beëindigd of afgebouwd, moet de subsidieontvanger daarvan
tijdig op de hoogte worden gesteld en met er een redelijke tijd zijn, waarin de subsidie nog
doorloopt, zodat de subsidieontvanger maatregelen kan treffen.
De vragen wat tijdig is en hoe lang de afbouwperiode moet zijn, is niet eenduidig te
beantwoorden. De jurisprudentie op dit vlak is tamelijk casuïstisch, dat wil zeggen verschilt van
geval tot geval en is onder meer afhankelijk van de hoogte van de subsidie en de omvang
daarvan in verhouding tot het totale budget van de ontvanger.
Advies
Op basis van de wet en de jurisprudentie over de toepassing daarvan wordt geadviseerd
om:
-de Stichting Kinderopvang Hendrik-Ido-Ambacht tijdig (ten minste 4 maanden voor het einde
van het lopende subsidietijdvak) te informeren over de wijziging van het beleid en de gevolgen
daarvan voor de subsidierelatie;
-de subsidie in 2011 af te bouwen naar het subsidiebedrag op basis van het nieuw beleid. Hierbij
is 2010 het overbruggingsjaar.
4.8 Conclusie
Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht kiest voor ambitieniveau 1+ die per 1 januari 2010 ingaat.
Dit ambitieniveau houdt in dat de grootte van de groep neerkomt op maximaal 18 peuters per
groep. Daarbij dient per peuter de binnenruimte minimaal 3,5 m² en de buitenruimte 3 m² te zijn.
De opvoedingsondersteuning dient te passen binnen de doorgaande ontwikkelingslijn. Tevens
dient aansluiting te worden gezocht bij het Zorg AdviesTeam. Bovendien is sprake van
kwalitatieve overdracht en preventieve logopedie.
Voor de Stichting Kinderopvang Hendrik-Ido-Ambacht geldt een overbruggingsperiode van 1
jaar. De andere aanbieders van peuterspeelzaalwerk krijgen 1 jaar de tijd om op ambitieniveau
1+ te komen. In 2011 dienen alle peuterspeelzalen op ambitieniveau 1+ te werken.
22