Vel 240. 801 Tweede Kamer. 568t0 ZITTING.

More documents

Recommendations

Info

892 56STE ZITTING. — 3 MAART. 28. Regeling van de dienst en het gebruik van de spoorwegen. Indien de Centrale AfdeeÜDg niet op haar besluit is teruggekomen , heb ik de eer voor te stellen bet onderzoek van het voorstel te verdagen. Het voorstel van den heor Godefroi wordt, zonder beraadslaging en zonder hoofdelijke stemming , aangenomen. Aan de orde is de voortzetting der beraadslaging over ht't WETS-ONTWERP TOT REGELING VAN DE DIENST EN HET GEBRUIK DER SPOORWEGES. Beraadslaging over ART. 3 , luidende : i) Ondernemers van spoorwegdiensten zijn niet bevoegd verantwoordelijkheid voor verlies, vertraagde bezorging van of schade aan koopmanschappen en goederen , noch den omvang en duur hunner verpligtingen on den bewijslast door eenig beding van den vrachtbrief, door andere overeenkomst of bijzondere dienstreglementen uit te sluiten of to beperken , dan met inachtneming der grenzen door Ons bij algemeenen maatregel van inwendig bestuur vast te stellen ", en het daarop voorgestelde amendement van de heeren Bredius en Godefroi, strekkende om de woorden: door eenig beding van den vrachtln-ief en hetgeen verder volgt , te vervangen door : n anders dan bij overeenkomst uit te sluiten of te beperken". De Voorzitter: Het woord zoude thans zijn aan den hoer Kutgers van Rozenburg, doch die heer heeft verklaard daarvan at te zien. De heer Messchert van Vollenhoven : Ik behoef niet te zeggen dat ik mij vereenig met het amendement; dit blijkt reeds genoeg uit hetgeen ik gisteren en eergisteren do eor gehad heb te zeggen. Da Regering is tegen du aanneming van het amendement omdat daardoor art. 1 grootelgks van zijn kracht zou beroofd worden. Is dat waar, dan zou daaruit volgen dat wanneer het amendement wordt aangenomen art. I zou blijken niet in elk opzigt deugdelijk te zijn. Het argument komt mij daarom weinig afdoende voor. Het is hier do groote vraag: wat is beter, art. 1, nu het is aangenomen, te handhaven, zonder mogelijkheid van er af te gaan , dan wel in dit artikel de mogelijkheid te openen om er op wettelijke wijze van af te wyken ? Ik wensch er op te wijzen dat het eene groote onbillijkheid is om aan de ondernemingen van spoorwegdiensten bijvoorbeeld de bevoegdheid te ontzeggen om beperkte verantwoording te bedingen wat betreft vervoer van koopmanschappen en goederen , voor vertraagde bezorging en schade. Ken enkel voorbeeld. Ik stel dat eensklaps vorst invalt, en alle vervoer te water onmogelijk wordt, dan ; weet men bij ondervinding dat de aanvoer op de stations : van spoorwegen ontzettend groot is, dat een ieder dadelijk wil geholpen zijn; het is eene onmogelijkheid om zulk een groot materieel te hebben dat aan alle aanvragen te gelijk kan worden voldaan. Zelfs bij de gewone dienst is het niet altijd mogelijk alle eischen te beantwoorden. Nu worden er vaten jenever aangebragt — ik noem jenever omdat het gebruik groot en algemeen is — die | slecht zijn verzorgd, hoepels van de vaten af, of dergelijke; de Vergadering weet dat het grootste gedeelte van hetgeen ten vervoer op de spoorwegen wordt aangeboden , niet altijd met zorg gepakt of voorzien is. De stations- of goederenchef maakt bezwaar om dat vervoer voor zijne verantwoording te nemen. De afzender driugi er up aan , men snakt op de plaats van bestemming naar jenever; de naam der firma, die de afzending deed, is er bij gemoeid. Nu zal de goederenchef den jenever medenemen, maar op voorwaarde dat de helft der schade die bij het vervoer zal kunnen worden te weeg gebragt , zal gedragen worden door den afzender. Men wil mogelijke reclames en processen voor- J komen. Dat is zeer natuurlijk ; dat gebeurt honderdmaal, j Waarom de bevoegdheid ontzegd om die verantwoordelijkheid voor schade van de spoorwegmaatschappijen te beperken ? Met vertraagde bezorging bij digt water is het even zoo. Ieder wil het eerst geholpen worden. Maar al ware bet geen onbillijkheid voor de ondernemers van spoorwegen , het is veel grooter onbillijkheid voor de industrie en voor den handel. Het spreekt toch van zelf, dat de handel zich niet gaarne banden ziet aanleggen , en opmerkelijk is het, dat in den tegenwoordigen tijd , nu men zoo veel hecht aan de wetenschap van staathuishoudkunde, de lesson dier wetenschap in do eenvoudigste zaken zoo erg verwaarloosd worden. Ik spreek hier niet uit mij zolven. Onder den invloed van adressen en brochures, aan de Vergadering medegedeeld , zal de Kamer, hoop ik , een verslag hebben opgemerkt van het hoofdbestuur der bekende vereeniging tot bevordering van fabrieken handwerksnijverheid in Nederland. In dat stuk kan de Kamer zien , welk ongelijk aan de vrijheid van handel en aan de nijverheid door dit artikel toegebragt zou worden, een ongelijk, vrij wat grooter dan de mishandeling van spoorwegondernemingen. Ik zal de Vergadering niet ophouden mot de voorlezing van hetgeen in dat verslag op bladzz. 4 en 5 staat, en alleen het slot vermelden : n Zonderlinge verwarring van regtsbegrippen in den tegenwoordigen tijd! Dat in 1829 (het jaar van het besluit omtrent de vervoermiddelen) de regelen omtrent de aansprakelijkheid van ondernemers van vervoermiddelen door het administratief gezag werden vastgesteld , stemde eenigzins overeen met de begrippen van wetgeving van den toenmaligen tijd. De constitutionele beginselen van den tegenwoordigen tijd eischen , dat administratie en wetgeving streng worden onderscheiden. Men zou dus meonen , dat in 1874 (te meer in 1875) dergelijke bepalingen waarbij contructen-regt, hetzij imperatief voorgeschreven, hetzij als aanvulling van de overeenkomst van partijen aangewezen, uitsluitend door hot wetgevend gezag zoude kunnen worden vastgesteld. Doch nu doet zich het met der daad zeldzaam verschijnsel voor, dat, indien art. 3 van hot laatste ontwerp mogt worden aangenomen , de bepalingen van civielregtelijke aansprakelijkheid, waar het brievenposterij betrof (bij ons Staatsexploitatie) de tusschenkotnst des wetgevers verwierven, terwijl daar, waar het spoorwegen geldt (bij ons particuliere exploitatie) de eenzijdige handeling van het Staatsgezag toereikend zal worden geoordeeld! " Ten slotte, Mjjnheer de Voorzitter, vraag ik: waarom hier aan maatregelen van het uitvoerend gezag moet overgelaten worden de bevoegdheden, bij de algemeene wetboeken gegeven , to beperken ? Men zegge niet dat in die maatregelen van inwendig bestuur de maatschappijen zoo hard niet behandold zullen worden: daaromtrent is niets te voorspellen. Maar wanneer het blijken mogt dat de in die maatregelen voorgeschreven bepalingen niet streng genoeg zijn , dan koat het weinig moeite om bij volgende maatregelen van bestuur de vorige te verscherpen. Maar. blijkt het tegendeel, dan bestaat er gecne magt in de wereld die maatregelen vun inwendig bestuur kan veranderen dan alleen de wet, en nu weten wij dat wetten in ons land niet bijzonder spoedig tot stand komen. Neen , Mjjnheer de Voorzitter, wil men de spoorwegondernemingen , en de vrye handelsbewoging-, aan zulke banden leggen, men neme dan de wetgevende magt en niet de uitvoerende magt te baat. De heer Smldt: Het artikel, waarover wij thans handelen , is eene bepaling van groot belang, zoowel voor de spoorwegmaatschappijen als vooruamolijk voor het publiok. Gisteren is door den geanhfen snreker uit Haarlem, den heer Kappeyne, naar het mij voorkomt zeer te regt, bezwaar gemaakt tegen het Regeringsvoorstel. Met hem neem ik aan , dat het werkelijk eene legislative fout zou zijn, wanneer de regeling van burgerlyke of commerciële regten en verpligtingen, zelfs tot zekere hoogte, werd overgelaten aan een algemeenen maatregel van inwendig bestuur. Maar uit het bestaan van een bezwaar tegen het Regerings-
893 56STIC ZITTING. — 8 MAART. 28. Regeling van de dienst en het gebruik van de spoorwegen. artikel volgt nog niet, dat daarom hot amendement, door twee onzer geachte medeleden op dit artikel voorgesteld , aannemelijk is. Wanneer het amendement van de hoeren Godefroi en Bredius mogt worden aangenomen , zouden wij in der daad in het geval komen , gisteren roeds van Regeringswege opgemerkt, dat het geheele art. 3 zonder eenige boteekenis of waarde zou worden. Wij blijven dan volkomen in denzelfden regtstoestand oU waarin wij tegenwoordig verkeeren , dat namelijk door overeenkomst kan worden afgeweken van de bepalingen der wet omtrent de verantwoordelijkheid voor het vervoer; maar dan blijven ook al de bezwaren bestaan, die van den bestaanden toestand worden ondervonden. Do geachte afgevaardigde uit Haarlem heeft gisteren reeds op enkele dier bezwaren gewezen, bijvoorbeeld, dat het verschil van govoelen of er al dun niet eene wottigo overeenkomst is gesloten , zal voortduren. Do spreker voegde tot troost er evenwel bij, dat het eene zaak is die do regter zal kunnen on moeten uitmaken. Wanneer de wetgevende magt niet in staat is, zoo als zij het in vele gevallen niet is, om eene bepaling vast to stellen die op eene zekere, ondubbelzinnige wijze de regten en verpligtingen der ingezetenen regelt, is het natuurlijk dat de laatste toevlugt, lot oplossing der gerezen geschillen, is bij den regter. Maar indien door eene beter gedefinieerde bepaling processen kunnen voorkomen worden, is dat in het belang van het publiek, en daarom moet do wetgevende magt alle krachten inspannen om dat doel te bereiken. Het bezwaar dat tegenwoordig door het publiek ondervonden wordt bij het vervoer per spoorweg, ontstaat daaruit, dat de opdragt van dat vervoer in den regel niet eene vrywillige daad is. Doordien de spoorwegen in zekere mate het vervoer hebben gemonopoliseerd, daar ten gevoloe van de spoorwegen do vroeger concurrerende vervoermiddelen meestal zijn verdwenen, is hot niet meer ter keuze van een bevrachter, om van een ander middel van vervoer gebruik te maken. De zedelijke dwang, die ten gevolge daarvan door do spoorwegondernemingen op het publiek kan worden uitgeoefend en ook inderdaad uitgeoefend wordt, is van dien aard, dat van vrijwillige overeenkomst omtrent beperking of uitsluiting van verantwoordelijkheid goen sprake kan zijn. De spoorwegonderneming schrijft dienaangaande aan het publiek de wet voor. Het zou mij voorkomen met goede reglsbeginselen en met aller belang in strijd to zijn, aan partijen de bevoegdheid te ontnemen om bij vrijwillige overeenkomst andere bepalingen te maken omtrent aansprakelijkheid van den vervoerder, dan die de wet in 't algemeen vaststelt. Zoo a's ons geacht medelid uit Haarlem het gister te regt opmerkte, zou dat eene onder-curatele-stelling zijn van het Noderlandsche volk, die niet ware te regtvaardigen. Maar aan de andere zijde moeten ook de regten der ingezetenen verzekerd zijn tegenover den spoorwegondernemer, opdat dczd do bevrachters niet kunne dwingen, zich te schikken niiar de bepalingen die hij, als vervoerder, omtrent zijne eigeno verantwoordelijkheid, eenzijdig gelieft te maken. Wat moet nu het dool zijn van art. 3 dezer wet? Naar mijn inzien moet men dit trachten te bereiken, dat bestaan blijve de volkomen vrijheid tot het sluiten van overeenkomsten tusschen vervoerder en bevrachter, op zoodanige voorwaarden en mot zoodanige gevolgen, als zij zolvon goed vinden , maar dat uitgesloten worde do bevoegdheid van den vervoerder om willekeurig , tegen den zin des bevrachters , zijne verantwoordelykheid voor het vervoor te beperken of uit te sluiten. In den tegenwoordigen toestand kan er van eene vrijwillige overeenkomst van partyen omtrent dé inkrimping der verantwoordelijkheid voor het vervoer per spoor geene sprake zijn. Do vervoerder stelt, in het wezen der zaak , aan den bevrachter de wet. Te regt is hierop nog gewezen in het aan ons ingediend adres der kamer van koophandel en fabrieken te Zwolle, waarin gezegd wordt: » Wel heet de onderteekening van den vrachtbrief de vrijwillige daad van den afzender, die dus geacht wordt met zijne volkomene toestemming eene overeenkomst te sluiten met de spoorwegdirectie , maar waar de spoorwegen gaandeweg het leeuwenaandeel in 't goederenvervoer hebben tot zich getrokken, en vooral daar, waar 't hun gelukt is andere middelen van gemeenschap te verdringen en dat vervoer geheel to beheerschen, is die vrijwillige toestemming niet meer dan een klank." Op deze gronden heb ik bezwaar tegen het Regeringsartikel , maar nog grooter bezwaar tegeu het amendement. Aan die bezwaren is echter wel te gemoet te komen door art. 3 te wijzigen , gelijk ik de eer heb voor te stellen , i door daarin namelijk hot woord n noch" te vervangen door i »of en de woorden: ndoor eenig beding" en volgende te vervangen door: nop andere wijze uil te sluiten of te beperken dan door eene schriftelijke overeenkomst met den be~ vrachter, waarin hel beding omtrent die uitsluiting o f beperking door den bevrachter eigenhandig is geschreven, met vermelding dat het hem bekend is ook zonder uitsluiting of beperking van verantwoordelijkheid het vervoer te kunnen vorderen. " De Voorzitter: Van Regeringswege zijn wyzigingen gebragt in art. 3, die welligt van invloed kunnen zyn op het amendement van don heer Smidt. Die wijzigingen strekken om : a. te doen vervallen de woorden: ndoor andere overeenkomst"; b. vóór het woord «bijzondere" te lezen: ndoor"; c. in plaats van ngrenzen" te stellen: nregels". Hot artikel zou du3 luiden : » Ondernemers van spoorwegdiensten zijn niet bevoegd verantwoordelijkheid voor verlies , vertraagde bezorging van of schade aan koopmansschappon en goederen, noch den omvang en duur hunner verpligtingen en den bewijslast door eenig beding van den vrachtbrief, of door bijzondere dienstreglementen uit te sluiten of te beperken, dan met inachtneming der regels door Ons bij algemeenen maatregel van inwendig bestuur vast te stellen." Het amendement van den heer Smidt wordt ondersteund door do heeren Oldonhuis Gratama, Idzerda , Haringsma thoo Slooten, Rombach en van Houten , en maakt een onderwerp van beraadslaging uit. De heer Tan Lvnden van Sandenburg, Minister van Justitie: Het zij mij vergund mot een enkel woord terug te komen op de discussie van gisteren en het amendement van den hoor Godefroi, op art. 3 voorgesteld, dat zoo even nog door den geachten sproker uit Utrecht, den heer Messchert van Vollonhoven , is ondersteund. Dit zal dan tevens kunnen strekken tot toelichting van de wijziging , die ik do eer had namens do Regering in het artikel te brengen Het is voorzeker eene niet te weerspreken waarheid dat de regels bij de wet te stellen moeten passen in ons algemeen regtsstelsel en dat men behoort too te zien dat in den regel daarvan niet worde afgeweken. Daarom is dan ook volgens den geachten afgevaardigde uit de hoofdstad het doel van zijn amendement om te voorkomen dat van don algemeenen regel niet worde afgeweken ; te voorkomen dat door deze wet in het leven wordo geroepen eene afwijking van het gemeene regt, dat ieder belanghebbende voor zich zal moeten kunnen inroepen. Dat doel echter zal niet door het amendement worden bereikt, maar wol door het door de Regering voorgedragen artikel, dat strekt om toe te zien dat juist de vrije uitoefening van het gemeene regt niet door eenzijdige afwijking daarvan wordt beperkt. De geachte afgavaardigde uit Utrecht stelde op den voorgrond het belang dat de spoorwegondernemingen in de eerste plaats zouden hebben bij eene niet-aanneming van dit artikel, en besprak hetzelfde belang, dat de handel daarbij zou hebben. Al moge het zeer begrijpelijk zijn, dat enkelen tegen deze bepaling, vooral in verband nut art. 27 , bezwaren hebbon, dan is toch de som van de al- ! gemeene belangen van het publiek veel grooter dan die i van de enkele belangen van hen, die de geachte afgevaardigde nit Utrecht — hoezeer dan ook sprekende pro re pnblica en niet pro domo — meende op den voorgrond
Page 1: Vel 240. 801 Tweede Kamer. 56STC ZI
Page 5 and 6: Vel 241. 895 Tweede Kamer. 56STE ZI
Page 7 and 8: 897 ütïsTE ZITTING. — 3 MAART.
Page 9 and 10: Vel 242, 899 Tweede Kamer. 56STE ZI
Page 11 and 12: 901 56STE ZITTING. — 3 MAART. 28.
Page 13 and 14: Vel 243. 003 Tweede Kamer. 56STE ZI
Page 15 and 16: 905 56STE ZITTING. - 3 MAART 28. Re

Vel 240. 801 Tweede Kamer. 568t0 ZITTING.

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?