Vel 240. 801 Tweede Kamer. 568t0 ZITTING.

893
56STIC ZITTING. — 8 MAART.
28. Regeling van de dienst en het gebruik van de spoorwegen.
artikel volgt nog niet, dat daarom hot amendement, door
twee onzer geachte medeleden op dit artikel voorgesteld ,
aannemelijk is. Wanneer het amendement van de hoeren
Godefroi en Bredius mogt worden aangenomen , zouden
wij in der daad in het geval komen , gisteren roeds van
Regeringswege opgemerkt, dat het geheele art. 3 zonder
eenige boteekenis of waarde zou worden. Wij blijven dan
volkomen in denzelfden regtstoestand oU waarin wij tegenwoordig
verkeeren , dat namelijk door overeenkomst kan
worden afgeweken van de bepalingen der wet omtrent de
verantwoordelijkheid voor het vervoer; maar dan blijven
ook al de bezwaren bestaan, die van den bestaanden toestand
worden ondervonden.
Do geachte afgevaardigde uit Haarlem heeft gisteren
reeds op enkele dier bezwaren gewezen, bijvoorbeeld, dat
het verschil van govoelen of er al dun niet eene wottigo
overeenkomst is gesloten , zal voortduren. Do spreker voegde
tot troost er evenwel bij, dat het eene zaak is die do regter
zal kunnen on moeten uitmaken. Wanneer de wetgevende
magt niet in staat is, zoo als zij het in vele gevallen niet
is, om eene bepaling vast to stellen die op eene zekere,
ondubbelzinnige wijze de regten en verpligtingen der ingezetenen
regelt, is het natuurlijk dat de laatste toevlugt,
lot oplossing der gerezen geschillen, is bij den regter.
Maar indien door eene beter gedefinieerde bepaling processen
kunnen voorkomen worden, is dat in het belang
van het publiek, en daarom moet do wetgevende magt alle
krachten inspannen om dat doel te bereiken.
Het bezwaar dat tegenwoordig door het publiek ondervonden
wordt bij het vervoer per spoorweg, ontstaat daaruit,
dat de opdragt van dat vervoer in den regel niet eene
vrywillige daad is. Doordien de spoorwegen in zekere
mate het vervoer hebben gemonopoliseerd, daar ten gevoloe
van de spoorwegen do vroeger concurrerende vervoermiddelen
meestal zijn verdwenen, is hot niet meer ter
keuze van een bevrachter, om van een ander middel van
vervoer gebruik te maken. De zedelijke dwang, die ten
gevolge daarvan door do spoorwegondernemingen op het
publiek kan worden uitgeoefend en ook inderdaad uitgeoefend
wordt, is van dien aard, dat van vrijwillige overeenkomst
omtrent beperking of uitsluiting van verantwoordelijkheid
goen sprake kan zijn. De spoorwegonderneming
schrijft dienaangaande aan het publiek de wet voor.
Het zou mij voorkomen met goede reglsbeginselen en
met aller belang in strijd to zijn, aan partijen de bevoegdheid
te ontnemen om bij vrijwillige overeenkomst andere
bepalingen te maken omtrent aansprakelijkheid van den
vervoerder, dan die de wet in 't algemeen vaststelt. Zoo
a's ons geacht medelid uit Haarlem het gister te regt opmerkte,
zou dat eene onder-curatele-stelling zijn van het
Noderlandsche volk, die niet ware te regtvaardigen. Maar
aan de andere zijde moeten ook de regten der ingezetenen
verzekerd zijn tegenover den spoorwegondernemer, opdat
dczd do bevrachters niet kunne dwingen, zich te schikken
niiar de bepalingen die hij, als vervoerder, omtrent zijne
eigeno verantwoordelijkheid, eenzijdig gelieft te maken.
Wat moet nu het dool zijn van art. 3 dezer wet? Naar
mijn inzien moet men dit trachten te bereiken, dat bestaan
blijve de volkomen vrijheid tot het sluiten van
overeenkomsten tusschen vervoerder en bevrachter, op
zoodanige voorwaarden en mot zoodanige gevolgen, als zij
zolvon goed vinden , maar dat uitgesloten worde do bevoegdheid
van den vervoerder om willekeurig , tegen den
zin des bevrachters , zijne verantwoordelykheid voor het
vervoor te beperken of uit te sluiten. In den tegenwoordigen
toestand kan er van eene vrijwillige overeenkomst van
partyen omtrent dé inkrimping der verantwoordelijkheid
voor het vervoer per spoor geene sprake zijn. Do vervoerder
stelt, in het wezen der zaak , aan den bevrachter
de wet. Te regt is hierop nog gewezen in het aan ons
ingediend adres der kamer van koophandel en fabrieken
te Zwolle, waarin gezegd wordt: » Wel heet de onderteekening
van den vrachtbrief de vrijwillige daad van den
afzender, die dus geacht wordt met zijne volkomene toestemming
eene overeenkomst te sluiten met de spoorwegdirectie
, maar waar de spoorwegen gaandeweg het leeuwenaandeel
in 't goederenvervoer hebben tot zich getrokken,
en vooral daar, waar 't hun gelukt is andere middelen
van gemeenschap te verdringen en dat vervoer geheel to
beheerschen, is die vrijwillige toestemming niet meer dan een
klank."
Op deze gronden heb ik bezwaar tegen het Regeringsartikel
, maar nog grooter bezwaar tegeu het amendement.
Aan die bezwaren is echter wel te gemoet te komen door
art. 3 te wijzigen , gelijk ik de eer heb voor te stellen ,
i door daarin namelijk hot woord n noch" te vervangen door
i »of en de woorden: ndoor eenig beding" en volgende
te vervangen door: nop andere wijze uil te sluiten of te
beperken dan door eene schriftelijke overeenkomst met den be~
vrachter, waarin hel beding omtrent die uitsluiting o f beperking
door den bevrachter eigenhandig is geschreven, met vermelding
dat het hem bekend is ook zonder uitsluiting of beperking van
verantwoordelijkheid het vervoer te kunnen vorderen. "
De Voorzitter: Van Regeringswege zijn wyzigingen
gebragt in art. 3, die welligt van invloed kunnen zyn op
het amendement van don heer Smidt. Die wijzigingen
strekken om :
a. te doen vervallen de woorden: ndoor andere overeenkomst";
b. vóór het woord «bijzondere" te lezen: ndoor";
c. in plaats van ngrenzen" te stellen: nregels".
Hot artikel zou du3 luiden :
» Ondernemers van spoorwegdiensten zijn niet bevoegd
verantwoordelijkheid voor verlies , vertraagde bezorging van
of schade aan koopmansschappon en goederen, noch den
omvang en duur hunner verpligtingen en den bewijslast
door eenig beding van den vrachtbrief, of door bijzondere
dienstreglementen uit te sluiten of te beperken, dan met
inachtneming der regels door Ons bij algemeenen maatregel
van inwendig bestuur vast te stellen."
Het amendement van den heer Smidt wordt ondersteund
door do heeren Oldonhuis Gratama, Idzerda , Haringsma
thoo Slooten, Rombach en van Houten , en maakt een
onderwerp van beraadslaging uit.
De heer Tan Lvnden van Sandenburg, Minister
van Justitie: Het zij mij vergund mot een enkel woord
terug te komen op de discussie van gisteren en het amendement
van den hoor Godefroi, op art. 3 voorgesteld, dat
zoo even nog door den geachten sproker uit Utrecht, den
heer Messchert van Vollonhoven , is ondersteund. Dit zal
dan tevens kunnen strekken tot toelichting van de wijziging ,
die ik do eer had namens do Regering in het artikel te brengen
Het is voorzeker eene niet te weerspreken waarheid dat
de regels bij de wet te stellen moeten passen in ons algemeen
regtsstelsel en dat men behoort too te zien dat in
den regel daarvan niet worde afgeweken. Daarom is dan
ook volgens den geachten afgevaardigde uit de hoofdstad
het doel van zijn amendement om te voorkomen dat van
don algemeenen regel niet worde afgeweken ; te voorkomen
dat door deze wet in het leven wordo geroepen eene
afwijking van het gemeene regt, dat ieder belanghebbende
voor zich zal moeten kunnen inroepen. Dat doel echter
zal niet door het amendement worden bereikt, maar wol
door het door de Regering voorgedragen artikel, dat strekt
om toe te zien dat juist de vrije uitoefening van het gemeene
regt niet door eenzijdige afwijking daarvan wordt
beperkt.
De geachte afgavaardigde uit Utrecht stelde op den
voorgrond het belang dat de spoorwegondernemingen in de
eerste plaats zouden hebben bij eene niet-aanneming van
dit artikel, en besprak hetzelfde belang, dat de handel
daarbij zou hebben. Al moge het zeer begrijpelijk zijn,
dat enkelen tegen deze bepaling, vooral in verband nut
art. 27 , bezwaren hebbon, dan is toch de som van de al-
! gemeene belangen van het publiek veel grooter dan die
i van de enkele belangen van hen, die de geachte afgevaardigde
nit Utrecht — hoezeer dan ook sprekende pro
re pnblica en niet pro domo — meende op den voorgrond