Achttiende-eeuws kolonialisme in brieven - Koninklijk Nederlands ...

L. BRUMMEL
over familie en kennissen, terechtwijzingen, die wij in deze correspondentie tegenkomen,
terwijl daarin zeer duidelijk een nauw verholen wantrouwen tot uiting
komt. Men krijgt echter ook wel de indruk, dat er voor dit wantrouwen gegronde
redenen aanwezig waren. Wij missen uit deze jaren weliswaar vrijwel alle brieven
van Johan Frederik, maar uit de antwoorden van zijn vader valt af te leiden, dat
de berichten uit Indië buitengewoon schaars zijn, zonder dat daarvoor altijd een
geldige reden kan aangevoerd worden. En dat de levenswandel van de jonge Van
Reede in zijn eerste Indische periode zeker niet zonder bedenking was, dat erkent
hij in zijn latere brieven zelf herhaaldelijk. Wij kunnen het de vader dan ook
nauwelijks euvel duiden, dat hij, wellicht reeds door ervaringen in Holland geleerd,
van weinig vertrouwen blijk geeft, al zou een hartelijker en meer begrijpende toon
ons liever geweest zijn.
Zeer karakteristiek is in dit opzicht de op de overgang van 1778 en 1779 geschreven
brief, waarin alle themata worden ingezet die wij in allerlei toonaarden in de
latere correspondentie beluisteren kunnen.
Gij geeft mij, zo lezen wij daar, een gansene lijst op van goederen, die u zoude zenden.
Neemt niet kwalijk dat segge niet te kunnen begrijpen waar toe dit alles zoude dienen.
Want geconsidereerd, dat de Hr. Vos aangenomen heeft u te besorgen buyten hetgeen
u lijf aangaat, so kan ik niet begrijpen, waar toe u het bier te pas zoude komen. Wijn
heb je reeds van den Heer Nijvelt ontfangen, zuster heeft u ook een oxhoofd gesonden.
Nijvelt heeft gesegt zulks ook te zullen doen en misschien reeds gedaan. Ik heb de uiterste
moeyte om kleinigheden van hier weg te krijgen, veel min zulke grote dingen.
Daarenboven valt het gevraagde so hoog, dat't mij niet doenlijk is.
De wissel van 1200 gl. heb ik betaald, dog hoope dat het de eerste en de laaste zal zijn.
Het is mij waarlijk vreemd voor gekomen, gemerkt gij so kort daar zijt geweest als dezelve
getrokken is. Gij moet denkelijk veele depences voor Uwe garderobe en plaizieren
gedaan hebben anders begrijp ik de zaak niet, schoon ik weet, dat gij bestolen zijt. Ik
vrage om geene justificatie hiervoor, 't leyd er toe en zulks zou somtijds remarques van
mij uithalen, die niet aangenaam zouden zijn. Ik wenschte, dat gij in aanmerkinge naamt,
dat gij daar niet gekomen zijt om geld te verteeren en daarom raade ik u geene onnutte
depences te doen. Want schulden makende bind gij u daar aan't land vast. Een ieder
zal daar zo wel als hier weeten, dat gij een fatzoenlijk man zijt (dat u gepaard met een
goed gedrag en minsame ommegang agting genoeg zal doen hebben) en dus u geene
agtinge behoefd te attireeren door eene brillante kleedinge. En wat zwarigheyd so u
aleens de naam van een kaale baron mogt gegeven worden. Ik agte zulks veel draaglijker
(want so gij Cresus' schatten had waard gij daar zeker niet gekomen) dan geen
fortuyn kunnende maken als een half geruineerd Ridder te moeten repatrieeren en dan
een sober bestaan alhier te hebben, dat nog lastiger is, wanneer men eerst gewoon is
geworden om wel en splendiet te leven. Gij moet zoeken te leeren met een onverschillig
oog te kunnen aanzien, dat een ander meer doed dan gij, so als ik altoos gedaan en mij
daar wel bij bevonden hebbe. Ik kan uwe daden niet nagaan en dus niet berispen, dog
het zijn raadgeevingen, die uit een vaderlijke genegentheyd voortkomen.
182