Modulair 1 (jaargang 25, 11 september 2009) - Open Universiteit ...

Leren vermindert stress,
stress verhindert leren
De aard van werk en de omgeving waarin gewerkt
wordt, veranderen voortdurend. Vooral in de hedendaagse
maatschappij, met een sterke nadruk op
kennisverwerving en technologische ontwikkeling,
volgen die veranderingen elkaar in steeds sneller
tempo op. Leren ‘op en voor het werk’ is dan ook
niet meer weg te denken in de moderne organisatie.
Bovendien blijkt leren op het werk ook een motiverend
en stressreducerend effect te hebben.
Maar … gaat dat op voor alle vormen van leren?
En voor welke uitkomsten?
Omgekeerd heeft ook de omgeving waarin gewerkt wordt een
impact op de leercapaciteiten van de individuele arbeid(st)er.
Zo lijkt het voor de hand te liggen dat leerprestaties sterk zullen
afnemen in een stressvolle werkomgeving. Hoge werkdruk, (plotse)
spanningen en geluidsoverlast zijn slechts enkele voorbeelden van
onaangepaste omstandigheden die kunnen leiden tot verminderde
leerprestaties. Maar is dat wel zo? Recent onderzoek toonde
namelijk aan dat het cognitieve functioneren juist verbetert onder
invloed van gematigde acute stress.
In het promotieonderzoek Leren vermindert stress, stress verhindert
leren bestudeert John Taverniers ing. MSc., onder begeleiding
van dr. Joris Van Ruysseveldt en prof. dr. Jasper von Grumbkow,
de (wederzijdse) relatie tussen leren en stress. Het onderzoeksproject
vindt plaats binnen Arbeids & Organisatiepsychologie en
maakt deel uit van een co-doctoraat tussen de Open Universiteit
Nederland en de Koninklijke Militaire School (België). Het project
richt zich zowel op vragen met een theoretisch belang als op
aspecten met praktische relevantie. Dat gebeurt vooral door te
focussen op variabelen die interessant zijn voor organisaties, zoals
formele vs. informele leermogelijkheden en hun relatie met arbeidstevredenheid,
bevlogenheid, verloopintenties, burnout et cetera.
Daarnaast tracht het onderzoeksproject enkele methodologische
beperkingen van vergelijkbaar onderzoek te overstijgen, enerzijds
door de integratie van longitudinale en experimentele studies,
anderzijds door survey-onderzoek te combineren met psychobiologische
stress markers (cortisol, hartslag). John stelt: ‘De eerste
onderzoeksresultaten zijn alvast veelbelovend. Zo konden we de
stressreducerende invloed van leren en ontwikkelingsmogelijkheden
al bevestigen aan de hand van twee omvangrijke en representatieve
databases (N = 4.300 en N = 12.000). Een ander recent voorbeeld
is een gecontroleerd veldexperiment in een militaire context
waarbij intensieve, acute stress een significante negatieve invloed
bleek te hebben op diverse leertaken. De bevindingen uit dit veldexperiment,
vooral in combinatie met de cortisolanalyses, geven
belangrijke aanwijzingen voor selectie en training bij zogenaamde
high reliability professions (beroepen in niet-routineuze omstandigheden,
met weinig tijd voor memorisatie en leren, en met vaak
fatale gevolgen in geval van vergissing). Momenteel zijn ook de
eerste twee metingen van het longitudinaal onderzoek binnen.
Daarmee zijn we nu sinds begin september volop aan de slag. In
december verwachten we de derde meting en dan krijgen we een
completer zicht op de precieze rol van de diverse factoren en kunnen
we ook uitspraken doen over causaliteit.’
Het onderzoeksproject richt zich dus naar beide aspecten van
Leren vermindert stress, stress verhindert leren en incorporeert uiteenlopende
methoden en technieken. Voor gemotiveerde en creatieve
studenten A&O-psychologie die, in het kader van hun scriptie,
in dit project zouden willen participeren is er ook regelmatig plaats.
Dit is het achtste artikel in de reeks ‘Onder de loep’ over onderzoeksthema’s
bij de faculteit Psychologie. Eerder verschenen (het cijfer is het Modulairnummer):
Type 2 diabetes, erfelijkheid en familiecommunicatie (8); Meer
bewegen voor 50-plussers (6); Emo-eten: chocolade, chips en speculaas de
baas? (3); Macht, eerlijkheid en leiderschap (2); Orgaandonatie (1); Pesten
(9); Zelfwaardering bij adolescenten (8). Raadpleeg het digitale archief van
e-Modulair.
Introductie in mindfulness – voor
studenten en belangstellenden
Dr. André Brouwers, universitair docent bij de faculteit
Psychologie, zal het komend najaar in verschillende studiecentra
introducties geven in mindfulness. Volgens een recent literatuuroverzicht
is de mindfulnessgebaseerde methode een van de
meest onderzochte en toegepaste psychotherapeutische methodieken
waarmee een veelheid aan psychosomatische klachten
kunnen worden verminderd. De introductie zal bestaan uit praktische
oefeningen waarvan wetenschappelijke studies hebben
laten zien dat deze kunnen leiden tot vermindering van stress,
angst, paniek, spanningshoofdpijn, hoge bloeddruk, chronische
rugpijnen en andere psychosomatische klachten. De introducties
zijn op 3 oktober in studiecentrum Rotterdam, 14 november
in studiecentrum Nijmegen, en 21 november in studiecentrum
Eindhoven. U kunt zich aanmelden via de volgende site: www.
ou.nl/studentsupport.
Modulair 11 september 2009
23