Jaarverslag 2004 - Rijksmuseum

Het Rijksmuseum spreidt zijn
vleugels
Tien gastpresentaties in binnen- en buitenland
Ondanks de tijdelijke sluiting van het hoofdgebouw, streeft het Rijksmuseum ernaar de
collectie ook tijdens de renovatieperiode te blijven tonen aan een zo groot mogelijk
publiek. Deze ambitie heeft geresulteerd in tien langdurige presentaties in een aantal gastmusea
in binnen- en buitenland, waar bezoekers grote delen van de collectie kunnen
komen bekijken.
Het lijkt een paradox: terwijl het hoofdgebouw vanwege de grootscheepse
renovatie is gesloten, is de verzameling van het Rijksmuseum
op meer plaatsen te zien dan ooit. En niet eerder waren
er zoveel schilderijen uit de collectie tegelijkertijd te zien.
De hoogtepunten van de 17de eeuw zijn te zien in de
Philipsvleugel onder de noemer Rijksmuseum, de Meesterwerken.
Samen vertellen zij het indrukwekkende verhaal van het politieke,
economische en artistieke wonder van de Gouden Eeuw. In
2004 bezochten ruim 810.000 mensen deze presentatie. En in onze
dependance, Rijksmuseum Amsterdam Schiphol, hebben in 2004 ruim
180.000 bezoekers kunnen genieten van een tiental 17de-eeuwse
meesters en enkele wisselende tentoonstellingen.
Daarnaast presenteert het Rijksmuseum zich sinds februari
2004 in musea in Nederland, België en Duitsland onder de titel
Rijksmuseum aan/in/op… Delen van deze musea zijn of worden
ingericht met voorwerpen uit de Rijksmuseumcollectie die aansluiten
bij de verzameling van de gastmusea. In volgorde van
openstelling volgt hier een overzicht van de tien locaties waar het
Rijksmuseum te gast is.
In Nederland
Rijksmuseum aan de Maas is gehuisvest in het Bonnefantenmuseum
in Maastricht. De presentatie toont hoogtepunten van
16de- en 17de-eeuwse Vlaamse kunst en kunstnijverheid zoals zilver,
glasruitjes en façon de Veniseglas,
en bovendien een vijftigtal
schilderijen van Vlaamse
kunstenaars uit dezelfde periode,
waaronder werken van ‘de grote drie’: Rubens, Van Dyck en
Jordaens. Van laatstgenoemde zijn in Maastricht ook de drie portretten
te zien die het Rijksmuseum in 2002 heeft verworven.
In het Drents Museum in Assen – het door Cuypers ontworpen
voormalige provinciegebouw – is een keuze te zien uit de collectie
schilderkunst en kunstnijverheid
uit de periode 1885-
1915 van het Rijksmuseum.
Onder de noemer Rijksmuseum
aan de Brink worden
hier schilderijen getoond van onder anderen George Hendrik
Breitner, Isaac Israëls en Jan Toorop. Onmiskenbaar hoogtepunt is
een zelfportret van Vincent van Gogh uit 1887. Daarnaast is een
selectie art nouveau-objecten te zien van Nederlandse en buitenlandse
makelij, onder meer keramiek van Theodoor
Colenbrander, meubels van Carel Lion Cachet en juwelen en zilver
van respectievelijk René Lalique en Josef Hoffmann.
Rijksmuseum aan de Grens is te
gast in Rijksmuseum Twenthe
in Enschede met een bruikleen
meer dan 120 schilderijen
en ruim 130 objecten van keramiek en porselein uit de 18de eeuw.
Door deze objecten in wisselende presentaties met de Twentse
verzameling te combineren, wordt een sprankelende, veelal onderbelichte
periode in zijn volle breedte getoond. Naast schilderijen
van onder anderen Aert Schouman, Cornelis Troost en Jacob de
Wit is er een prachtige selectie Meissen porselein opgesteld, met
name aantrekkelijk voor de vele Duitse bezoekers. Tot en met 2008
is het Rijksmuseum Twenthe het platform voor de presentatie van
18de-eeuwse cultuur. Daarbij wordt samengewerkt met diverse
andere Nederlandse instellingen, verenigingen en particulieren.
Het Dordrechts Museum is onder de titel Rijksmuseum aan de
Merwede omgedoopt tot museum van de 19de eeuw. Hier zijn uit
beider collecties
hoogtepunten van
19de-eeuwse schilderkunst,
beeldhouwkunst
en
kunstnijverheid te zien. In een rijke, thematische presentatie
wisselen schilderijen, beeldhouwwerken en meubels en zilver elkaar
af. Er wordt een tijdsspanne overbrugd van de vroege Romantiek
tot de Haagse School en de Amsterdamse Impressionisten. Bij de
tentoonstelling worden vele activiteiten georganiseerd.
De kleinste presentatie is
gehuisvest in het Gemeentemuseum
in Weesp. In het
Rijksmuseum aan de Vecht is de
collectie Weesper porselein tentoongesteld, en daarmee keren de
bijzondere voorwerpen tijdelijk terug naar de plaats waar ze meer
dan 200 jaar geleden geproduceerd werden. De expositie geeft een
beeld van de rijkdom aan vormen, kleuren en decoratie die zo kenmerkend
is voor dit oudste Nederlandse porselein.
Het aan het eind van het jaar
geopende CODA (Cultuur
Onder dak Apeldoorn) biedt
onderdak aan de verzameling
Aziatische kunst. In dit Rijksmuseum op de Veluwe zijn de vermaarde
Chinese Bodhisattva en de Indiase Shiva te zien, naast andere
hoogtepunten van oosterse kunst zoals de mooiste graffiguren en
bronzen boeddha’s en de Oost-West-collectie. Daarnaast worden
wijnvaten, bronzen klokken, Japans lakwerk en Chinees porselein
getoond, evenals 18de-eeuwse Indiase sieraden en natuurlijk de
Japanse rolschilderingen.
Over de grens
In november opende de eerste presentie over de landsgrens:
Rijksmuseum aan de Schelde in het Koninklijk Museum voor Schone
Kunsten in Antwerpen. In
deze Vlaamse kunsttempel
worden schilderijen
geëxposeerd die aan de
basis stonden van de ontwikkeling
van de barokschilderkunst in de Lage Landen, met
onder andere de maniëristische naakten van Bartholomeus
Spranger, Cornelis van Haarlem (bijvoorbeeld ‘De Kindermoord te
Bethlehem’) en Hendrick Goltzius, werk van de caravaggisten en
topstukken van schilders als Abraham Bloemaert en Michaël
Sweerts. Gedurende een half jaar was in Antwerpen bovendien
Rembrandts indrukwekkende ‘Verloochening van Petrus’ te zien.
Rijksmuseum in Duitsland
opende eind 2004 zijn deuren.
In Museum Kurhaus Kleef,
net over de grens bij Nijmegen,
worden ruim 70 objecten uit de collectie middeleeuwse beeldhouwkunst
tentoongesteld, aansluitend bij de eigen collectie van
het Duitse museum. Het zwaartepunt ligt bij de sculpturen uit
het Duits-Nederlandse grensgebied tussen Rijn en Maas.
Verfijnde ivoren uit de 13de en 14de eeuw, houten sculpturen van
Nederrijnse meesters als Arnt van Kalkar en Henrick Douwerman
36 37
De logo's van de tien gastmusea werden ontwerpen door Irma Boom.