nota gladheidsbestrijding - Gemeente Rijssen-Holten

NOTA GLADHEIDBESTRIJDING
GEMEENTE RIJSSEN - HOLTEN
AFDELING Infra en Wijkbeheer, team Uitvoering
April 2011

2
Inhoudsopgave
Blz
Inleiding 3
A
Beleid
1. Gemeentelijke taak 4
2. Wettelijk kader 4
3. Preventief strooien 4
B
Indeling gemeentelijk wegennet
1. Indeling gemeentelijk wegennet 6
2. Samenwerking met Deventer, Hellendoorn, Wierden, Hof van Twente en
Provinciale Waterstaat 6
C
Aanvalsplan
1. Wijze van uitvoering
a. Alarmering 8
b. Doodlopende wegen en draaipunten 8
2. Volgorde van uitvoering
a. Kaarten 9
b. Toelichting 9
3. Diversen
a. Gebruik telefoon en bezetting gemeentewerf 9
b. Belading; monteur 10
c. Instructie diverse functies 10
4. Materieel 11
D
Personeelsplan
1. Wachtdienstrooster 12
2. Bijrijders 12
3. Inzet overig personeel 12
E Bijlagen 12

3
Inleiding
De gladheidbestrijding door de overheid is zolang zij bestaat een spraakmakend onderwerp
geweest. Niet alleen is de rechtspositie tussen de overheid als wegbeheerder en de burger
c.q. de weggebruiker in het geding, ook de uitvoering van gladheidbestrijding heeft een spectaculair
tintje omdat de werkzaamheden uitgevoerd worden onder bijzondere omstandigheden
zoals gladde wegen, vaak slechte weersomstandigheden en soms bij nacht en ontij.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de beeldvorming met betrekking tot dit onderwerp nogal
eens uiteenlopend is.
Bovendien zijn er landelijk gezien de laatste jaren duidelijke trends in ontwikkeling zoals:
beperking van het zoutgebruik, beperking van de gladheidbestrijding in de nachtelijke uren
en een verhoging van de efficiency bij de uitvoering.
Dit heeft tot gevolg gehad dat er in de opzet en uitvoering nogal wat veranderingen aan de
orde zijn geweest.
De hierna volgende gladheidbestrijdingsnota is in de eerste plaats bedoeld voor het uitvoerend
personeel van de afdeling Infra en Wijkbeheer van de gemeente Rijssen - Holten.
Daarnaast is het een informatiebron en referentiekader voor de burger, gemeentebestuur,
politie, brandweer en ambulance.

4
A
Beleid
1. Gemeentelijke taak
De gemeentelijke taak op het gebied van gladheidbestrijding vloeit voort uit de zorg voor
het onderhoud van die openbare wegen waarover zij als wegbeheerder is aangesteld,
ten dienste van de vrijheid van het verkeer, de veiligheid van de weggebruiker en het
voorkomen van schade.
Omdat bij gladheidbestrijding gebruik wordt gemaakt van strooimiddelen die schade aan
het milieu kunnen veroorzaken, kan de zorg voor het weggebruik in strijd komen met de
zorg voor het milieu. Het zoutgebruik moet dan ook tot het uiterste beperkt blijven, dit kan
door selectief te werk te gaan, zowel in het bepalen waar en wanneer er met zout gestrooid
wordt als wel in het toepassen van een minimale dosering. Bovendien is daarmee
het kostenaspect gediend.
2. Het wettelijk kader
Het wettelijk kader voor gladheidbestrijding wordt gevormd door de interpretatie van een
aantal artikelen uit de volgende wetten/verordeningen:
**** a. de Wegenwet, artikel 16
**** b. Burgerlijk Wetboek, artikel 174 BW6 e.v.
ad a.
De gemeente heeft te zorgen, dat de binnen haar grenzen liggende wegen,
met uitzondering van de wegen welke door het Rijk of Provincie worden onderhouden,
van die bedoeld in artikel 17 (waterschappen) en van die, waarop
door een ander tol wordt geheven, in goede staat verkeren.
In bovenstaande wettekst wordt niet specifiek over gladheidbestrijding gesproken; ook de
bijgenoemde jurisprudentie geeft geen rechtstreekse indicatie. Gladheidbestrijding is echter
een algemeen aanvaarde vorm van zorg waar bedoelde wettekst op wijst.
ad b.
In het Burgerlijk Wetboek artikel 174 BV6 e.v. staat vermeld dat de overheid
moet zorg dragen dat de openbare wegen in een goede staat verkeren.
Een gladheidbestrijdingsplan draagt extra bij dat er voor burgers/weggebruikers duidelijkheid
wordt verschaft over de wijze wanneer en waar met welke prioriteit wordt
overgegaan tot gladheidbestrijding. Dit vermindert de kans op aansprakelijkstellingen.
3. Preventief strooien
Een veel gebruikte methode om gladheid te bestrijden is het strooien van zout. Vroeger gebeurde
dit door het zout (eventueel gemengd met zand) over de weg te strooien. De laatste
jaren is hier een andere methode bijgekomen. Deze nieuwe methode, natzout strooien genoemd,
wordt hoofdzakelijk gebruikt voor een preventief strooibeleid. De methode van
droogzout strooien is voor een curatief strooibeleid. Preventief strooien vangt aan als het
wegdek nog droog is. De weersvoorspellingen zijn van dien aard dat gladheid, ijzel of

5
sneeuwval verwacht mag worden. Curatief strooien vangt eerst aan als er gladheid geconstateerd
wordt.
De voordelen van preventief natzout strooien zijn:
• Verkeerveiligheid: dit heeft een hoge prioriteit, de gladheid wordt voorkomen waardoor
de strooidienst niet meer te laat komt.
• Eenduidig strooibeleid: afgestemd op de omliggende wegbeheerders.
• Zoutbesparing: Het zoutverbruik is lager door een efficiënter strooiproces. Het natzout
kleeft beter aan de weg en hierdoor zal er ook tijdens het rijden minder verwaaiing
van het zout plaatsvinden. Door een gerichter strooiproces wordt het milieu ontzien
en de kosten gereduceerd.
• Kortere actietijden: de strooiwagens rijden niet op gladde wegen en kunnen hierdoor,
hoofdzakelijk in de buitengebieden een hogere gemiddelde snelheid halen.
• Gunstige werktijden: in de meeste gevallen kan in de avonduren worden gestrooid.
De chauffeurs krijgen hierdoor hun normale nachtrust en zijn de andere dag weer inzetbaar.
• Minder gelijktijdige inzet in verband met langer routetijden.
De consequenties voor preventief natzout strooien zijn:
• Er dient een betrouwbaar gladheid waarschuwingssysteem nodig te zijn. Bij voorkeur
via een abonnement bij een weerkundig instituut.
• Er bestaat een kans dat er eens gestrooid wordt, terwijl achteraf blijkt dat dit niet nodig
was, omdat de voorspelde gladheid uitblijft.
De ervaring van de meeste gemeenten die preventief natzout strooien is dan ook, dat invoering
van het bovengenoemde beleid (methode) in vergelijk met de oude werkwijze curatief
strooien een vrijwel kostenneutraal beeld te zien geeft, terwijl de praktische voordelen groot
zijn.
Met het invoeren van het preventief natzout strooien door de gemeente Rijssen - Holten
wordt de verkeersveiligheid en het serviceniveau voor de weggebruikers aanzienlijk vergroot.

6
B
Indeling gemeentelijk wegennet
1. Indeling gemeentelijk wegennet
Bij bevriezing van natte weggedeelten, ijzel en hardnekkige gladheid wordt er gestrooid
op de volgende wegen:
Prioriteit 1: -
Prioriteit 2: -
Prioriteit 3: -
hoofdwegen, doorgaande wegen, busroutes, wijkontsluitende wegen,
wegen met enige verkeersfunctie, winkelerven, marktterreinen en fietsroutes.
de overige wegen zoals woonstraten en wegen met een geringe verkeersfunctie.
zandwegen, doodlopende wegen, wegen met een zeer beperkte verkeersfunctie,
bij hardnekkige gladheid en sneeuwval kan met gezeefd
zand worden gestrooid.
Bij (hevige) sneeuwval worden bovengenoemde wegen in volgorde van prioriteit met
een sneeuwschuiver ontruimt, waarna een hoeveelheid wegenzout wordt gestrooid
totdat het wegoppervlak geheel ontdooid is.
Bij sneeuwval zullen de prioriteit 3 wegen tegelijk met de prioriteit 2 wegen worden
ontruimd en gestrooid worden.
Op de dagen dat er een weekmarkten worden gehouden zullen deze aansluitend aan
de eerste route (prioriteit 1) worden meegenomen.
Daarnaast zullen de weekmarkten, op maandag en zaterdag in Rijssen en op vrijdag
in Holten door medewerkers van de buitendienst sneeuwvrij gemaakt worden.
2. Samenwerking met Deventer, Raalte, Hellendoorn, Wierden, Hof van Twente en
Provinciale Waterstaat (P.W.)
In verband met een efficiënte route-indeling en het vermijden van draaipunten is met
de gemeenten Deventer, Raalte, Hellendoorn, Wierden en Hof van Twente een beperkte
“ruil” overeengekomen.
Met de P.W. is een contract afgesloten dat zij enkele hoofdroutes strooien, t.w. in Holten
de Deventerweg, Dorpsstraat en Oranjestraat en in Rijssen de Reggesingel en
Morsweg. Hiervoor krijgt de gemeente een rekening na afloop van het strooiseizoen.
De volgende afspraken zijn op routekaarten verwerkt:
De gemeente Deventer: De Dorperdijk vanaf de gemeentegrens tot het kruispunt met
de Oude Stationsweg wordt door de gemeente Deventer gestrooid. De Boerendanssteeg
wordt vanaf de gemeentegrens tot aan de Holterweg door de gemeente
Rijssen - Holten gestrooid.
De gemeente Raalte: De Okkenbroekseweg, Bijvanksweg en Raalterweg worden
door de gemeente Rijssen - Holten gestrooid vanaf de gemeentegrens tot het eerste
kruispunt gelegen binnen de gemeentegrens van Raalte.
De gemeente Hellendoorn: De gemeente Rijssen - Holten strooit voor de gemeente
Hellendoorn de volgende wegen:
--- Ligtenbergerdijk, tot Schoneveldsweg
--- Schoneveldsweg, volledig

7
De gemeente Wierden: De gemeente Wierden strooit voor de gemeente Rijssen-
Holten de volgende wegen:
--- Leijerweerdsdijk, tot kruising met Pelmolenweg
--- Pelmolenweg, tot kruising Korteboslaan/Witmoesdijk
--- Witmoesdijk, tot T-splitsing
--- Elsmaten, tussen Witmoesdijk en Leijerweerdsdijk
De gemeente Rijssen - Holten strooit voor de gemeente Wierden het volgende
wegvak:
--- De Enterstraat vanaf de gemeentegrens tot kruispunt in Enter nabij de brandput,
inclusief de fietspaden.
De gemeente Hof van Twente: De gemeente Hof van Twente strooit de Borkeldweg
vanaf de A1 tot aan de Elsenerveldweg. De gemeente Rijssen - Holten strooit de
Brummelaarsweg vanaf de gemeentegrens tot aan het kruispunt met de Roudaalterweg.
Met bovengenoemde gemeenten is afgesproken geen financiele verrekening te treffen.
De juridische aansprakelijkheid blijft bij de gemeente die wegbeheerder is.

8
C
Aanvalsplan
1. Wijze van uitvoering.
a. Alarmering
Op het gebied van alarmering bestaat er een samenwerking met de dienstdoende
ambtenaar van de Provincie Overijssel en de dienstdoende ploegleider
gladheidbestrijding van de gemeente Rijssen - Holten. De gladheidmelders
van de Provincie Overijssel (P.O.) zijn op diverse provinciale wegen in
Overijssel gemonteerd nabij het wegdek. Tevens beschikt de ambtenaar van
de P.O. over een rechtstreekse verbinding met een landelijk weerstation. Uitgangspunt
van de P.O. is dat men preventief de gladheidbestrijding uitvoert.
Zodra de P.O. heeft besloten om te gaan strooien wordt de gemeente geïnformeerd
middels een melding via een semafoon.
Daarnaast houdt de dienstdoende wijkopzichter gladheidbestrijding en ploegleider
van de gemeente Rijssen - Holten bij voorbaat rekening met het inzetten
van personeel en materieel op grond van de weersverwachtingen zoals
die door het weerkundig instituut Weeronline GMS2 plus, waarbij de gemeente
Rijssen - Holten is aangesloten, worden opgegeven. Met behulp van al deze
informatie wordt door de wijkopzichter gladheidbestrijding en ploegleider
bepaald of er sprake is van omstandigheden om gladheid te voorkomen c.q.
te bestrijden. De wijkopzichter gladheidbestrijding en ploegleider gaan dus
vooruitlopend op de alarmering van de provincie Overijssel anticiperen op de
te verwachten weersomstandigheden. De medewerkers van de buitendienst
die wachtdienst hebben worden gealarmeerd door een code op hun semafoon.
Het opgeroepen personeel moet daarna binnen een half uur naar de
gemeentewerf komen.
De wijkopzichter gladheidbestrijding en ploegleider hebben samen de leiding.
Zij bepalen de aanvang om te strooien en de beëindiging ervan en de hoeveelheid
te strooien zout per m2.
Tevens wordt door de wijkopzichter gladheidbestrijding alle relevante gegevens
van de gladheidbestrijding bijgehouden zoals tijdstip van melding, uitrukken
en beëindiging, inzet van personeel en materieel, weersomstandigheden,
inhuren van extra materieel en de verbruikte hoeveelheid strooimiddel.
b. Doodlopende wegen en draaipunten
Doodlopende wegen (prioriteit 3) worden alleen bij (hevige) sneeuwval tegelijk
met de prioriteit 2 wegen ontruimd van sneeuw.
De routes zijn zo gekozen dat er een minimum aan draaipunten aanwezig is.
Draaipunten zijn gesitueerd op plaatsen waar de vrachtauto met de achterwielen
op de verharding kan blijven.

9
2. Volgorde van uitvoering
a. Kaarten
De diverse routes zijn in kaart gebracht
*** route prioriteit 1 1 overzichtskaart kernen
hoofdwegen, doorgaande wegen,
Rijssen en Holten
busroutes, marktterreinen, winkelerven,
wijkontsluitende wegen,
wegen met enige verkeersfunctie en
fietspaden.
*** route prioriteit 2 1 overzichtskaart kernen
overige wegen zoals woonstraten en
Rijssen en Holten
wegen met een geringe verkeersfunctie
*** route prioriteit 3 1 overzichtskaart kernen
doodlopende straten en wegen met een Rijssen en Holten
zeer beperkte verkeersfunctie en zandwegen.
Uit de overzichtskaarten blijkt duidelijk waar wel en waar geen gladheidbestrijding
plaatsvindt.
b. Toelichting
Bij lichte gladheidverschijnselen is het niet altijd nodig om overal te strooien.
Ter beoordeling van de wijkopzichter gladheidbestrijding kunnen alleen routes
volgens prioriteit 1 worden gereden, bij een meer uitgebreide gladheidbestrijding
worden routes volgens prioriteit 2 en 3 ook meegenomen. Bij (hevige)
sneeuwval zullen de prioriteit 3 wegen tegelijk met de prioriteit 2 wegen worden
ontruimd van sneeuw waarna een geringe hoeveelheid zout wordt gestrooid.
Bij uitzonderlijk zware sneeuwval kan het nodig zijn extra materieel te
moeten inhuren, zoals shovels en hydraulische kranen. Dit ter beoordeling van
de wijkopzichter gladheidbestrijding.
Binnen de route met prioriteit 1 worden de busroutes en hoofdwegen gestrooid.
Daarna worden de wijkontsluitende wegen, de wegen met een uitgesproken
verkeersfunctie en de hoofdwegen in het buitengebied gestrooid. De
wegen met een klinkerverharding hebben extra aandacht nodig. Op de dagen
dat de weekmarkten worden gehouden zullen deze aansluitend aan de eerste
route (prioriteit 1) worden meegenomen.
In de route met prioriteit 2 zijn de wegen met een geringe verkeersfunctie en
woonstraten opgenomen.
De routes met prioriteit 1 zullen bij verwachte gladheid preventief worden gestrooid
buiten de reguliere werktijden van 8.00 uur tot 16.00 uur. De overige
routes 2 en eventueel 3 zullen bij gladheid worden afgewerkt binnen de reguliere
werktijden. Dit alles ter beoordeling van de wijkopzichter gladheidbestrijding.

10
3. Diversen
a. Gebruik telefoon, bezetting gemeentewerf.
Al het tractiematerieel is uitgerust met een telefoon. De gemeentewerf dient tijdens
de gladheidbestrijding altijd bemenst te zijn door iemand uit de dienstdoende
strooiploeg. Tijdens de uitoefening van de gladheidbestrijding is de
wijkopzichter zoveel mogelijk langs de weg “stand by”. De strooiauto’s zijn onderling
en met de gemeentewerf telefonisch bereikbaar.
b. Belading en monteur.
De belading op de gemeentewerf wordt verzorgd door een laadtransporteur
ook wel “Jakobsladder” genoemd. Aangezien de bedrijfszekerheid van het
strooimaterieel van groot belang is voor de uitvoering van de gladheidbestrijding,
is bij de indeling van de strooiploegen gezorgd dat er altijd een onderhoudsmonteur
aanwezig is.
c. Instructie diverse functies.
*** De wijkopzichter gladheidbestrijding houdt toezicht op de wegen en controleert
of de vrachtauto’s en tractoren zich aan de opgegeven routes
houden. Hij controleert of de dosering van het strooizout juist is.
*** De monteur zorgt ervoor dat het strooimaterieel bedrijfsklaar is. Indien
strooimaterieel vervangen moet worden informeert hij de wijkopzichter
gladheidbestrijding hier vroegtijdig over zodat de nodige maatregelen
genomen kunnen worden.
*** De ploegleider houdt de omgeving van de zoutloods in ordelijke staat.
Tijdens de uitvoering buiten werktijd is hij op de gemeentewerf verantwoordelijk
voor het contact met de vrachtauto’s op de weg en aanspreekpunt
voor o.a. burgers, politie, RWS en PWS. Hij verzorgt de koffie
en de persoonlijke verzorging. Tijdens werktijd is de werfbeheerder
hiervoor verantwoordelijk.
*** De chauffeurs controleren hun vrachtauto op oliepeil, brandstofvoorraad,
verlichting en bevestiging zoutstrooier. Tijdens het strooien moet hij er
op letten dat hij voldoende verlichting, inclusief zwaailicht, voert, de
zoutstrooier werkt, de strooier op de juiste hoeveelheid te strooien materiaal
is afgesteld en verlaat hij niet het voertuig. Eventuele defecten aan
de vrachtauto meldt hij aan de onderhoudsmonteur, problemen op de
strooiroute meldt hij aan de wijkopzichter.
Nadat de strooiroutes zijn afgewerkt zorgt hij ervoor dat de vrachtauto is
afgetankt, eventuele defecten gemeld c.q. verholpen zijn, de zoutsilo is
leeggedraaid en het voertuig, indien mogelijk, is schoongespoten.
Voor alle medewerkers geldt dat de wijkopzichter gladheidbestrijding de
beëindiging van de strooiactie aangeeft.

11
4. Materieel
Voor het materieel wat in de gemeente Rijssen - Holten beschikbaar is voor het bestrijden
van de gladheid verwijzen we naar de bijlage gladheidbestrijdingsmateriaal.
De strooimiddelen liggen opgeslagen op de gemeentewerf aan de Daltonstraat 2 in een zoutloods
met een opslagcapaciteit van 240 ton en een voorraadtank van 17.000 liter voor natzout
strooien. Daarnaast is er een extra zoutloods aanwezig voor buffervorming van het wegenzout
aan het gemeentelijk perceel Enterstraat 155 (voormalig steunpunt Provincie Overijssel)
met een opslagcapaciteit van 500 ton.
Hiermee komt de totale opslag van strooizout in de gemeente Rijssen – Holten op 740 ton.

12
D
Personeelsplan
1. Wachtdienstrooster
Tijdens de reguliere werktijden zal de gladheidbestrijding worden uitgevoerd door de
vaste chauffeur/machinist van het tractieonderdeel.
Voor de periode buiten de reguliere werktijden geldt een wachtdienstregeling. Het
wachtdienstrooster (bijlage) wordt jaarlijks vóór 15 oktober vastgesteld en aan de belanghebbenden
schriftelijk medegedeeld. Het seizoen voor gladheidbestrijding loopt
van 1 november tot 15 maart. Tijdens de wachtdienst dienen de aangewezen medewerkers
beschikbaar te zijn om te worden ingezet, zodanig dat men binnen 30 minuten
na de alarmering op de gemeentewerf aanwezig is. Kan door omstandigheden
geen wachtdienst worden verricht dan moet men tijdig de groepsleider informeren wie
zijn vervanger is.
De personele inzet staat weergegeven op het wachtdienstrooster.
2. Bijrijders
Ter beoordeling van de wijkopzichter gladheidbestrijding kan het nodig zijn dat bij
slechte weersomstandigheden, zoals hevige sneeuwval, ijzel of langdurige gladheid,
een bijrijder noodzakelijk is. Hiervoor kunnen de overige medewerkers die niet in het
wachtdienstrooster zijn opgenomen, worden ingezet. Zij krijgen naar rato van inzet
een evenredig deel van de wachtdienstvergoeding. Ook de eventuele inzet van bijrijders
wordt door de wijkopzichter gladheidbestrijding bijgehouden.
3. Inzet overig personeel
Medewerkers die tijdens de reguliere werktijden geen functie hebben als chauffeur of
belader kunnen door de wijkopzichters worden ingezet voor de bestrijding van gladheid
en sneeuwval op trottoirs, voetpaden en weggedeelten welke niet mechanisch
kunnen worden ontruimd. Deze gladheidbestrijding vindt uitsluitend tijdens de reguliere
werktijden plaats.
E
Bijlagen
• Strooiroutes
• Wachtdienstrooster
• Overzicht gladheidbestrijdingsmateriaal