Corné van Zeijl Koopjes in biotech Huizenmarkt - Iex

Corné van Zeijl
onthult de
10 gouden regels
voor beleggers
Koopjes in biotech
De 3 favoriete
reageerbuisbaby’s van
Marcel Wijma
Huizenmarkt
6 Tips voor het kabinet
om de woningmarkt weer
vlot te trekken
m a g a z i n e
www.iex.nl
aandelen
+28%
jaargang 6
juli / augustus 2009
¤ 4,95
aandelen
+17%
+18 %
rendement met
40
fondsmanagers
obligaties
+6%
obligaties
+24%

door Peter van Kleef
9200
8200
7200
6200
5200
4200
3200
2200
1200
200
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2003 2004 2005 2006 2007 2009
Rendementen in euro's per 12 juni 2009
Bron: Lipper FMI
Aandelen
Thema’s
Onroerend Goed
Obligaties
Liquiditeiten
0 5 10 15 20 25
16 | Biotechnologie
Farma wil Bio
echt een oplossing voor de lange termijn. Het is belangrijker
om de pijplijnen weer te vullen met nieuwe
innovatieve producten die voor nieuwe omzet kunnen
zorgen. Farmabedrijven lijken er niet in te slagen om
die innovatieve producten zelf te ontwikkelen, ondanks
de miljarden die jaarlijks aan onderzoek en ontwikkeling
worden besteed. Daarom wordt het vizier meer
en meer gericht op de succesvolle biotechbedrijven die
vaak wel in staat zijn om nieuwe behandelmethoden
te ontwikkelen. Een overname van een biotechbedrijf
staat dan ook steeds hoger in het vaandel van farmabedrijven.
De overnames van de afgelopen jaren zijn daar
het bewijs van. Met als laatste hoogtepunt de overname
van ’s werelds grootste biotechbedrijf Genentech door
het Zwitserse Roche. Roche had al de meerderheid van
de aandelen in handen. De zoektocht naar interessante
biotechbedrijven zal ook de komende tijd doorgaan. En
daarbij wordt voorrang gegeven aan biotechbedrijven
die ofwel al een succesvol product op de markt hebben,
ofwel goede fase III-resultaten (fase III is de laatste
fase van ontwikkeling van een medicijn voordat het
kan worden voorgedragen om toegelaten te worden op
de markt) hebben laten zien en op het punt staan hun
eerste product op de markt te brengen. Kijkend naar
deze criteria heb ik voor de rest van dit jaar een selectie
gemaakt van drie toppers in de dop:
•Genmab (Denemarken)
•Antisoma (Verenigd Koninkrijk)
•Medigene (Duitsland)
De triggers van Genmab
Bovenaan mijn lijstje blijft het Deens-Nederlandse Genmab
staan. Terugkijkend op het afgelopen jaar zullen de
meeste beleggers niet echt tevreden zijn over de koersperformance.
De afgelopen twaalf maanden is de koers
per saldo 15% gedaald. Dat is altijd nog beter dan de
markt als geheel, maar zeker geen resultaat om blij mee
te zijn. Fundamenteel zijn er genoeg aanknopingspunten
om heel wat positiever over het aandeel te zijn dan
het huidige sentiment lijkt te zijn. Onlangs oordeelde
een panel van specialisten dat het middel Arzerra goede
resultaten oplevert bij patiënten met chronische lymfatische
leukemie (een veel voorkomende vorm van leukemie),
die al eerder behandeld waren met chemotherapie
en antibodies zoals Campath en Rituxan. Een positief
oordeel van dit panel, dat is ingesteld door de Food and
Drug Administration (FDA), lijkt de voorbode te zijn van
goedkeuring door de FDA zelf. Naar verwachting maakt
de FDA dit begin augustus bekend. Voorafgaand aan het
nieuws daalde de koers van het aandeel flink, omdat het
panel vraagtekens zou plaatsen bij de werking van Arzerra.
Dat blijkt achteraf onterecht. Het is goed mogelijk
dat bij een goedkeuring door de FDA het middel een ware
inhaalslag laat zien. Vorig jaar in juni daalde het aandeel
ook naar een dieptepunt van rond de 180 Deense kroon,
omdat er vraagtekens waren of de fase III-resultaten van
Arzerra voor chronische lymfatische
leukemie wel goed genoeg 350
waren. De resultaten bleken beter 330 Genmab: jaar
dan verwacht en de koers liet in 310 van de waarheid
de maanden daarna een flinke 290
stijging zien. Het is heel goed 270
mogelijk dat de geschiedenis zich 250
herhaalt. En dit keer kan dat nog 230
eens verder ondersteund worden 210
door goede fase III-data van Arzerra
tegen Non-Hodgkin’s en 170
190
het middel zalumtumumab tegen 150
hoofd- en halskanker. Deze data
juni juli aug sept okt nov dec jan feb maart apr mei jun
worden later dit jaar verwacht.
Een daadwerkelijke goedkeuring
van Arzerra door de FDA Omzet:
745 miljoen Deense kronen
Cijfers Genmab
en EMEA (European Medicines Nettowinst:
-965 miljoen Deense kronen
Agency) en aanvullend goede data Beurswaarde:
7,96 miljard Deense kronen
op Genmab’s andere belangrijke Peildatum: 22 juni 2009
peiler zalutumumab, zouden weleens
de triggers kunnen zijn voor
een overname van het bedrijf door partner Glaxosmithkline.
Iets waar menig belegger al geruime tijd rekening mee
houdt. Zal 2009 dan toch het jaar van de waarheid worden
voor Genmab
Antisoma, een koopje
Het tweede aandeel op de lijst is het Engelse Antisoma.
Net als Genmab een bedrijf dat actief is op het gebied
van het ontwikkelen van nieuwe innovatieve medicijnen
tegen kanker en ook een bedrijf dat zich gesteund
weet door een sterke farmapartner. Bij Genmab is dat
Glaxosmithkline en bij Antisoma is dat het Zwitserse
Novartis. De afgelopen tijd heeft het bedrijf een reeks
van positieve resultaten laten zien met haar middelen
tegen diverse soorten van kanker. Zo liet het middel
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
Het grote probleem van farmabedrijven is
niet de huidige crisis, maar de leeglopende
pijplijn en aflopende patenten. En het lukt
deze bedrijven maar niet om zelf nieuwe
innovatieve producten te ontwikkelen. De
oplossing ligt in de biotechsector.
26 | Koper
De nieuwe bubbel
17
20 | Microfinanciering
Micro wordt macro
Loan Officer Karen Léon van microfinancieringsbank Mibanco in
Peru met haar klant Virgina Senteno. Foto: Mibanco.
lokale instellingen. Deze zogenoemde Micro
Finance Institutions (MFI) hebben loan officers
in dienst die wijken en dorpen afgaan en
zorgen voor het uitlenen van het geld, het
innen van de rente en regelen dat de lening
wordt afgelost. Zij hebben kennis van de
lokale markt, kunnen inschatten wat voor
bedrijfjes succesvol zouden kunnen zijn en
spreken de taal.
Sociale controle
Vaak wordt er uitgeleend aan groepen mensen.
Op deze manier ontstaat er sociale controle,
die ervoor zorgt dat de leden van een
groep de lening niet kunnen terugbetalen
sterk afneemt. Huib Boissevain, directeur
van Annexum en oprichter van het Dutch
Microfund: “Gemiddeld betaalt 97% van
de klanten van een MFI hun lening netjes
terug. Dat percentage ligt veel hoger dan bij
westerse banken, dus het risico op bad loans
is veel lager.” Nederlandse microfinancieringsfondsen
zijn doorgaans deels aandeelhouder
in en deels lenen zij geld uit aan deze
instelling. Daarbij geldt over het algemeen
dat een belang in een MFI het meeste rendement
oplevert. Het Dutch Microfund neemt
voor 50% deel in MFI’s en leent voor 50%
uit. Boissevain: “Het rendementsverschil zit
in onder andere het feit dat het in aandelen
van een MFI langer vastzit. Daar worden wij
voor gecompenseerd.” Triodos Fair Share
Fund heeft nu 15% in aandelenbelangen en
85% van het fondsvermogen in leningen. Van
Golstein Brouwers is van plan het aandelenbelang
op te schroeven naar 30% van het
fondsvermogen. “Het kost tijd om belangen
op te bouwen, want eigenlijk is het private
equity en we willen precies weten in wat voor
MFI’s we stappen en wat hun toekomstplannen
zijn.”
Beheersbare risico’s
De beheerders van de Nederlandse beleggingsfondsen
letten op of de MFI’s ook eigen
geld proberen aan te trekken. Als ze naast
geld uitlenen ook spaargeld binnenkrijgen,
kunnen ze op termijn zelfvoorzienend zijn.
Bovendien, een indirect gevolg van de kredietcrisis
is dat MFI’s die geheel gefinancierd
Huib Boissevain is
directeur van Annexum en
oprichter van het Dutch
Microfund.
zijn met buitenlands geld, nu om geld verlegen
zitten. Ook voor hen zit de geldkraan
dicht. Dat zijn echter niet de enige risico’s
bij beleggen in microfinanciering. Een ander
risico is het marktrisico. MFI’s zijn financiële
instellingen, dus sectorspreiding is er niet
binnen de beleggingsfondsen. Wel spreiding
over landen, instellingen en soorten klanten.
“Daarom hanteren we een maximumpercentage
per land en per instelling. Zo mag
niet meer dan 30% van ons fondsvermogen
in één land belegd zijn of maximaal 10% per
instelling. Maar eigenlijk is het marktrisico
het meest beheersbare risico”, aldus Van Golstein
Brouwers. Het valuta-effect is een ander
risico. Het geld komt bij de fondsen binnen
in euro’s, wordt uitgeleend in lokale valuta,
maar het rendement wordt weer in euro’s
berekend. Triodos probeert waar mogelijk
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
De rendementen van microfinancieringsfondsen
liggen tussen de 5 en 10%. Niet
slecht in de crisistijd. IEX magazine sprak
met twee beheerders van microkredietfondsen
over de kansen en risico’s van
beleggen in kredieten.
31 | IEX Top-40
Beleggingsfondsen
21
Rubrieken
INHOUD
VA N B E L E G G E R S
12 Corné van Zeijl
Actuele, oude wijsheden
14 Marcel Tak
Laatbloeiers
28 Jos Koets
Koets geeft advies
50 Warrum Buffet
Ze smelten de koersen
V O O R B E L E G G E R S
24 Turbo’s, speeders en sprinters
Hefboomfouten en muizenvallen
32 Fonds van de Maand
Henderson Horizon
Pan European Equity
P L U S
4 Snapshots
10 Amerikaanse huizenmarkt
volgens IEX
41 IEX Top-40
48 IEX Service
GRONDSTOFFEN
Koop goedkoop koper
Koper geldt als één van de grondstoffen die als eerste stijgen aan het
begin van de cyclus. Dit jaar heeft de koperprijs een forse stijging
meegemaakt. Maar komt dat ook écht door een economisch herstel en is
die stijging houdbaar
A
ls de economie aantrekt, is koper
in trek. De reden daarvoor is eenvoudig,
koper is een grondstof die
in veel economische activiteiten
wordt gebruikt. Waar gebouwd wordt en
waar ontwikkeld wordt, is koper nodig. De
koperprijs liep dit jaar al op voordat de aandelenmarkten
medio maart begonnen aan te
trekken. Als reden daarvoor wordt genoemd
dat China – goed voor een derde van de koperconsumptie
wereldwijd – gebruik heeft
gemaakt van de lage prijs om de kopervoorraad
flink aan te vullen. In dat geval is de
stijging van koper niet zozeer een indicatie
van economische groei als wel een reactie
op de slimme actie van de Chinezen, die
Prijs in dollar per ton koper
26
IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
zichzelf goedkoop verzekeren van de grondstoffen
die nodig zijn voor de toekomstige
groei. Om dezelfde reden liep dit jaar ook
de Baltic Dry snel op – ook een index die als
economische zwaluw geldt, maar nu dankzij
slimme inkoopmanagers van het Chinese
State Reserve Bureau (SRB) op de muziek
vooruit loopt.
Analist David Wilson van Société Générale
concludeerde in maart al dat de oplopende
koperprijs weinig te maken had met reële
vraag. “De economische activiteit is en blijft
zwak.” Wat wel zichtbaar was, was een afname
van de voorraad in de pakhuizen van
de Londen Metal Exchange, terwijl de kopervoorraad
in Shanghai opliep. Dat de Chinezen
koper hamsteren is zo gek nog niet,
omdat de prijs per ton vanaf de piek op 8940
dollar (zomer 2008) zakte tot 2825 dollar
eind 2008. Tegen die ramsjprijzen wilden de
Chinezen ook met afzwakkende groei wel
inkopen terwijl ze bij de recordprijzen de
voorraadkamers rustig leeg lieten lopen.
Eerste stijger
Beleggers lijken ondertussen ook wat argwanender
naar de ontwikkeling van de
koperprijs te kijken. Vanaf de bodem ging
de koperprijs in vijf maanden tijd over de
kop. Begin juni werd een voorlopige top
neergezet van 5388 dollar per ton, waarna
de daling werd ingezet tot onder de 5000
De koperprijs is na een daling van 70% vorig jaar met een sterk herstel bezig. Doordat China tegen bodemprijzen de voorraad weer opvoert, is koper sinds
begin dit jaar weer verdubbeld.
I
BELEGGINGSFONDSEN TOP VEERTIG
Spectaculair herstel
IEX Fonds 40
De beleggingsfondsenindex IEX Fonds 40 heeft een comeback volgens
het boekje laten zien. Sinds 1 januari boekte de gespreide fondsenindex
een rendement van 17,8%.
n het maart/april nummer van IEX magazine
introduceerde IEX met enige
schroom de IEX Fonds 40. Die schroom
kwam vooral voort uit het slechte rendement
van de index, -7,5% per 12 maart. Die
peildatum was, zoals we nu weten, wel heel
dicht naast de bodem van de markt geprikt.
Inmiddels staat de IEX Fonds 40 op een
rendement van +17,8%. Peildatum 12 juni
2009, misschien achteraf wel de piek van de
Wijzigingen
•In de index zijn alle rendementen nu
teruggerekend naar euro’s. Een deel van
de fondsen had in de vorige editie nog
het rendement in eigen valuta (USD,
GBP en NOK) achter de naam. De
koersgrafieken staan overigens wel in
eigen valuta.
•Op verzoek van ING Investment Management
is de Luxemburgse variant
van het Global Real Estate Fund vervangen
door de Nederlandse variant.
•Het Fortis Global Liquidity Fund
Euro is vervangen door SNS Euro Liquiditeiten
Fonds omdat van Fortis
Global Liquidity Fund Euro geen data
verkregen konden worden.
Rendement IEX Fonds 40
Per asset class in 2009
rally. Bijna alle veertig fondsen in de index
hebben een krachtige spurt omhoog laten
zien, sinds die bodem. Alle asset classes binnen
de IEX Fonds 40 staan dan ook in de
plus, terwijl in maart alleen Liquiditeiten
overeind bleven. Logischerwijs zijn de liquiditeitsfondsen
nu de achterblijvers. Sinds
maart vond volgens UBS en Credit Suisse de
grootste stijldraai ooit plaats, van defensief
naar offensief en dat vinden we terug in de
index. Zo doen emerging markets-aandelenfondsen
het ’t best, samen met grondstoffenfondsen,
Aziatisch vastgoed en emerging
markets debt.
Sowieso heeft ook het veel geplaagde onroerend
goed zich prima uit de nesten weten te
werken, waarbij opvalt dat de global funds
hun wegingen voor Azië hebben verhoogd,
ten koste van Noord-Amerika. Niet verwonderlijk,
gezien de rendementen van Aziëvastgoedfondsen.
Henderson Asia Pacific
Property stond medio maart nog op –22%,
nu op +30%. Bij die stijging moet wel een
kanttekening worden gemaakt. Bij de eerste
publicatie van de IEX Fonds 40 werden alle
rendementen nog in lokale valuta bijgehouden,
inmiddels zijn alle rendementen en
daarmee ook het uiteindelijke rendement
van de index omgerekend naar euro’s. Blackrock
World Mining is met een score van
52,4% de absolute nummer één binnen de
index. Binnen het obligatiesegment van de
index valt de stevige performance op van de
emerging market debts-fondsen. Zo trekt
ING Renta Emerging Markets Debt met een
rendement van 24,7% de score van deze asset
class fors omhoog.
Best presterende fondsen
Blackrock World Mining +52,40%
Schroder ISF BRIC +49,75%
Skagen Kon-Tiki +48,22%
Fortis Obam +44,12%
Fidelity ASEAN +31,97%
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
31
Is koper de bubbel van 2009 Na een enorme
daling in 2008 verdubbelde de koers in de
eerste maanden van 2009 dankzij Chinese
kooplust. Voor de lange termijn is koper nog
steeds interessant.
De IEX Fonds 40 index heeft een
spectaculair herstel laten zien in het tweede
kwartaal. De veertig fondsen hebben voor
2009 een gemiddeld rendement van 18%
geboekt. Risicobereidheid is weer terug.
Wat wil Peter Paul de Vries met Value8
Pagina 4
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
3

PSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSH
De Vries blaft én bijt nog steeds
TERUG OP HET BEURSTONEEL,
MAAR IN EEN ANDERE ROL:
VAN KUITENBIJTER TOT
SMALLCAPBELEGGER.
Voormalig directeur van
de Vereniging van Effectenbezitters
(VEB) Peter
Paul de Vries zit sinds enkele
maanden aan de andere kant van
de zaal tijdens aandeelhoudersvergaderingen.
Met zijn beursgenoteerde
investeringsmaatschappij
Value8, de opvolger van
Exendis NV, heeft De Vries in
ruim een half jaar tijd drie belangen
opgebouwd. Suture Aid
(medische apparatuur), EDCC
(zelf een investeringsmaatschappij)
en Games Factory (computerspellen)
zitten in portefeuille
van Value8. Beleggers zetten de
beurskoers van Value8 dit jaar
fors boven de intrinsieke waarde.
Reden voor De Vries om een
waarschuwing voor overwaardering
uit te laten gaan. Precies
zoals hij in zijn vorige leven
waarschuwde tegen overwaarderingen
bij andere investeringsmaatschappijen,
zoals De
Vries Robbé Groep (DVRG) van
George Tóth.
Animal Farm
Voor een kleine groep beleggers
was de vreemde koerssprong
van Value8 en de verkoop van
een privé-belang in Suture Aid
aan zijn investeringsmaatschappij
reden om lijntjes met het
verleden te trekken. Was De
Vries, conform aan de verhaallijn
van Animal Farm, niet heel erg
gaan lijken op het kwaad dat hij
vroeger fel bestreed
Transparant
Van een stormachtige entree
wil De Vries niet spreken. De
kritiek op de transactie van Suture
Aid waarbij De Vries zijn
privé-belang verkocht, noemt
hij onzin. “Er zijn geen vestzakbroekzak
transacties. Er is
één related party-transactie:
de inbreng van Suture Aid. Ik
heb direct aangegeven mijn
investeringsactiviteiten alleen
via Value8 te ondernemen. Dat
is transparant. Dan is inbreng
van dit belang logisch. Die
transactie is in januari 2009
door de aandeelhoudersvergadering
(zonder tegenstem)
geaccordeerd.” De vergelijking
met voormalig smallcapkoning
George Tóth snijdt volgens De
Vries dan ook geen hout. “De
enige overeenkomst met de
meneer die u noemt, is dat hij
de baas was van een beursgenoteerde
vennootschap. Die overeenkomst
heb ik ook met ING
topman Hommen. Wij hebben
het belang van externe aandeelhouders
(eerst Exendis, nu Value8)
hoog in het vaandel staan
en die zijn ook dik tevreden. Zij
hebben 94% van hun investering
in cash teruggekregen, op
“De enige overeenkomst met de meneer
die u noemt, is dat hij de baas was van een
beursgenoteerde vennootschap.”
het restant is een bod gedaan
met een premie van 38% boven
intrinsiek en wie aandeelhouder
gebleven is, heeft het veel
beter gedaan dan de AEX.”
Net begonnen
“Tóth heeft zich destijds ten
koste van beleggers verrijkt en
een kaartenhuis opgebouwd
om daarmee argeloze beleggers
om de tuin te leiden. Wij
hebben daar in mijn VEB-tijd
actief voor gewaarschuwd en
kregen daarvoor destijds weinig
steun. Maar DVRG is nu
failliet en van RT Company
(nu Vivenda) is niet veel meer
over.” Ook aan de andere kant
van het strijdperk, roert De
Vries nog altijd zijn mond. Een
veel belangrijkere vraag is of
de belegger Peter-Paul de Vries
uiteindelijk net zo succesvol
wordt als de belangenbehartiger
Peter-Paul de Vries. Dat
is wel te hopen, want De Vries
verbindt zijn eigen lot nadrukkelijk
met dat van de overige
aandeelhouders. Zijn grote
belang in Value8 is hij niet van
plan van de hand te doen. Maar,
welke houdbaarheid heeft die
uitspraak “Die uitspraak heeft
een lange houdbaarheid. Even
terug naar de basis. We zijn
negen maanden geleden begonnen,
we hebben een plan voor
de komende jaren en willen op
lange termijn waarde creëren.
We bouwen zorgvuldig aan een
actieve, ondersteunende participatiemaatschappij
in kleine en
middelgrote groeiers. Dat gaat
prima, maar we zijn pas net begonnen
met bouwen. Verkopen
is niet aan de orde.”
Waardegroei
De Vries zegt verder over vijf
jaar een groep van interessante
deelnemingen te willen hebben,
die dankzij goede producten,
ondernemend management
en de steun van Value8 op een
winstgevend groeipad zitten.
“De financiële doelstelling
is duidelijk: waardegroei en
beter dan de AEX: niet negen
maanden maar vijf jaar lang.
Beleggers hoeven niet in Value8
te beleggen, maar ik hoop van
harte dat beleggers die niet in
ons investeren over vijf jaar
spijt hebben.”
Eén ding is duidelijk: wie kritische
vragen durft te stellen op
de aandeelhoudersvergadering
van Value8, kan zijn borst alvast
nat maken.
Emerging markets
Na BRIC: Indonesië
Stemlokaal
DE AEX STAAT WEER IN DE PLUS VOOR 2009. EN U
Meer dan
25% rendement (33%)
(179 stemmen)
11%
AEX 1 januari: 246 – AEX 15 juni: 258
12%
Meer dan
10% rendement (29%)
(160 stemmen)
(546 stemmen)
Eén van de best presterende
opkomende markten
van dit jaar, is Indonesië.
IEX magazine tipte het land in
2007 al als één van de opvolgers
van de BRIC-landen. Dit jaar
heeft de Indonesische beurs een
rendement van 49% opgeleverd
in euro’s en daarmee staat het in
de categorie Opkomende Markten
tweede, tussen grootmachten
India (+52%) en Brazilië
(+48%). Ook over de afgelopen
drie en vijf jaar kan Indonesië
zich meten met de vier grote en
veelbesproken groei-economieën
Brazilië, Rusland, India en
China. Zowel op demografisch
gebied als op het punt van aanwezige
grondstoffen voldoet
Indonesië aan de voorwaarden
om ooit een economisch grootmacht
te worden. Indonesië
heeft 238 miljoen inwoners,
maar moet qua urbanisatie nog
een flinke inhaalslag maken
– nu is 55% van de bevolking
nog afhankelijk van landbouw.
Als dat zo ver komt, leidt dat
onherroepelijk tot meer industrie,
betere infrastructuur en
daardoor hogere welvaart en
economische groei. Het land
beschikt daarnaast over enorme
grondstofreserves, zowel olie
als aardgas, maar ook belangrijke
grondstoffen als nikkel en
koper.
Meer dan
10% verlies (23%)
(124 stemmen)
Ongeveer
0% rendement (15%)
(83 stemmen)
Editorial
Bubbels
Wwe gaan het helemaal anders doen.
We hebben ons lesje geleerd. Weg
met de niets ontziende jacht naar
meer-meer-meer rendement, we beginnen
gelouterd een nieuw leven als behoudende
beleggers en conservatieve bankiers onder
het wakend oog van strenge toezichthouders.
De tijd waarin we ons van bubbel
naar crash en de volgende bubbel haastten
is voorbij: vanaf nu wordt ieder dubbeltje
drie keer omgedraaid voor het in een
saaie, voorspelbare en matig renderende
belegging wordt gestoken.
Als ik nu met mijn vingers knip wordt u wakker.
Want wat hebben we nu helemaal geleerd
De hypes en trends waar de meute
massaal op af stormt zijn misschien wel
andere dan voorheen, maar het principe
is hetzelfde. “Wij onderwegen aandelen,
maar zien uitstekende kansen in bedrijfsobligaties.”
Herkent u die uitspraak Hij
zat het afgelopen halfjaar vastgeroest in
het vocabulaire van beleggingsstrategen
en vermogensbeheerders. Typerend voor
de wendbaarheid van de particuliere – en
in iets mindere mate de institutionele –
belegger. Als het ene niet werkt, is er wel
een andere assetclass die kansen biedt.
Aandelen even niet Maakt niet uit, de
olieprijs gaat vast weer stijgen binnenkort.
Of anders goud wel. En China koopt zich
suf aan grondstoffen, dus liften we mee via
trackers, fondsen of turbo’s. Met beter afwegen
van risico’s heeft het weinig te maken,
des te meer met ouderwetse honger
naar rendement. Die heen en weer schietende
kapitaalstromen vallen pas stil als
iedereen zijn geld heeft opgemaakt of als
de grenzen dichtgaan. Geen prettig vooruitzicht
– althans voor wie op zijn welvaart
is gesteld en de mening is toegedaan dat
globalisering uiteindelijk goed voor ons is,
hoe eng en bedreigend het soms lijkt. Dan
maar een leven mèt bubbels. En eens in de
zoveel jaar een pijnlijke beleggingsles.
Pieter Kort, hoofdredacteur iex
4 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 5

PSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSH
IEX Hypehopper
Herstel Hypehopper
Questie in Quotes
Waar blijft het economisch herstel
Column
Actief versus passief
NA EEN RONDUIT RAMPZALIG
2008 HEEFT DE HYPEHOPPER
EEN PRIMA EERSTE HALFJAAR
ACHTER DE RUG.
De IEX Hypehopper
slaagde er vorig jaar in
mijlenver achter te blijven
bij de MSCI World en dat is een
prestatie op zich omdat de wereldindex
hard onderuit ging.
De Hypehopper bleef te lang
bullish in een markt die zich
tegen de stieren keerde. De hefboomfactor
van tal van posities
deed de portefeuille keihard de
das om. De verliezen stapelden
zich op, met name in de Intereffect
India Warrants waarin
een aantal keer vergeefs en veel
te hardnekkig op herstel werd
ingespeeld. Aan het eind van het
rampjaar 2008 restte slechts een
mea culpa. Duidelijk was dat in
2009 het roer omgegooid moest
worden. De belangrijkste les van
vorig jaar was misschien wel dat
verliezen eerder moesten worden
afgekapt.
Die les heeft de Hypehopper in
het eerste halfjaar in de praktijk
gebracht – en met succes. Posities
worden gesloten zodra de
verliezen oplopen tot 15%. Daardoor
wordt het neerwaarts risico
beperkt.
Nieuwe strategie
Het effect is zichtbaar. Op 22
juni heeft de MSCI World (in
euro’s) een rendement van
+2,31% terwijl de Hypehopper
op +15,21% staat. De Hypehopper
maakte wel de bullrun van
begin maart tot begin juni mee
en profiteerde daarbij volop van
de hefboom in bijvoorbeeld de
TL (turbo long) BRIC, die meer
dan 100% rendement opleverde.
Maar bij het draaien van de
markt, werd een groot deel van
het rendement behouden door
het snel afkappen van de TL
AEX. De ingezette daling werd
bovendien bespeeld met een TL
VIX, de zogeheten angstindex.
Twee zwaluwen
De achterstand op de MSCI
World is in 2009 iets teruggebracht.
De wereldindex scoort
sinds de lancering van de Hypehopper
in juli 2007 een negatief
rendement (-42%) tegenover
een weinig benijdenswaardige
-53% voor de Hypehopper.
Met de zomermaanden voor de
boeg, is de Hypehopper redelijk
140
120
100
2000% turborendement
Vijf jaar geleden lanceerde ABN Amro
de eerste turbo’s op de markt. Na een
voorzichtig begin op slechts vijf onderliggende
waarden (AEX, DAX, olie, goud
en Bund) is het aanbod explosief gegroeid.
Inmiddels is het aantal onderliggende waarden
opgelopen tot net boven de 200, terwijl
er ongeveer 2000 turbo’s genoteerd staan.
En natuurlijk hebben de turbo’s gezelschap
gekregen van sprinters en speeders van de
concurrentie. Maar hoe gaat het eigenlijk
met de allereerste turbo’s
De langstlopende turbo is de Bund Future
TL (turbo long) 108,2 die op 1 juli 2004 het
licht zag. De turbo werd gelanceerd tegen
een koers van 8,25 euro en bereikte datzelfde
Hypehopper gaat defensief de zomer in
80
60
40
20
MSCI
Hypehopper
defensief ingericht. De turbo’s
long op de VIX en goud zouden
voldoende dekking moeten
geven als de aandelenmarkt de
bodems van maart nog eens op
gaat zoeken. Voor de lange termijn
zet de Hopper tegelijk in
op scheepvaart en koper, twee
zwaluwen die vroeg of laat de
economische zomer zullen aankondigen.
7/2007 10/2007 12/2007 2/2008 4/2008 6/2008 9/2008 11/2008 1/2009 3/2009 5/2009
jaar nog z’n piek op 36,86 euro, wegzakte
tot 3,83 euro vorig jaar en nu weer rond de
14 euro noteert. Nog gekker maakt de TL
Google die van 1,94 euro opliep naar 39,55
(+1938%). Daarvan is nu nog iets minder
dan de helft over. Naast deze succesverhalen
wordt het turbolandschap natuurlijk ook
gekenmerkt door een groot kerkhof aan uitgestopte
turbo’s.
“De belangrijkste vraag is niet wanneer de wereldeconomie
uitbodemt, maar of het wereldwijde herstel – wanneer dat
ook komt – robuust of zwak zal zijn over de middellange
termijn. Het is niet uit te sluiten dat het GDP een paar
kwartalen sterk zal goeien als de voorraadcyclus en de
enorme overheidstimulus tot een kortetermijnopleving leiden. Maar die
voorzichtige ‘groene scheuten’ waar we nu zo veel over horen zouden op
de middellange termijn wel eens overwoekerd kunnen worden door geel
onkruid.”
Econoom Nouriel ‘Dr. Doom’ Roubini
“We bevinden ons op onbekend terrein. De risico’s op
een onverwachte terugkeer van de financiële turbulentie
bestaan nog steeds. Hoewel we de eerste tekenen zien
dat het tempo van de economische verzwakking afneemt,
moeten we toch alert blijven.”
Jean-Claude Trichet dekt zich aan alle kanten in
“We rekenen ons niet rijk, maar het beeld verschuift
langzaam. Het kan zelfs zo zijn dat de ergste klap in het
eerste kwartaal van dit jaar al is uitgedeeld.’’
Wouter Bos
“Het ergste ligt achter ons. Maar dit is niet zoals andere
crises, dit markeert het einde van een tijdperk.
Tot dusver was het systeem gebaseerd op de foute
veronderstelling dat markten onafhankelijk van elkaar weer
een evenwicht konden vinden en dat het systeem
zelf-corrigerend is.”
George Soros
“De groei zal vanaf 2010 stagneren, zeker als je
incalculeert dat de belastingen omhoog moeten om de
begrotingsgaten te dichten.”
‘Market wizard’ Victor Sperandeo, beter bekend als Trader Vic
“Dit is het moment om vanuit gedeelde waarden te bouwen
aan beter internationaal toezicht en een sterkere basis te
leggen onder de wereldhandel. Als we er op die manier
samen de schouders onder zetten, dan kan economisch
herstel niet uitblijven.”
Herkenbare peptalk van Jan Peter Balkenende, in een open brief die hij samen met collega Lee
Myung-bak, president van Zuid Korea, publiceerde
“Ik heb een staaroperatie aan mijn linkeroog gehad, dus
ik dacht: misschien kan ik nu wat van die green shoots zien.
Maar nee, ik zie ze nog steeds niet”
Warren Buffett, in een interview met CNBC
Actief of passief beleggen Voor beide
is wat te zeggen. Beleggers kunnen
indexproducten zoals trackers gebruiken
als basis in de portefeuille, om risico’s
te spreiden of om in te spelen op niches
zoals vastgoed en olie. De kosten van
deze producten zijn relatief laag, maar
verwacht, gezien het karakter van deze
passief beheerde fondsen, niet de index
te verslaan. Aan de andere kant zijn er genoeg
fondsmanagers – nou ja, misschien
nu iets minder – die de index wel verslaan
en schijnbaar moeiteloos de beste aandelen
eruit pikken. Kijk, en daar mogen ze
best voor beloond worden met een iets
hogere management- of performance fee
dan bij indexfondsen gebruikelijk is.
Er komen steeds meer mixvormen van
deze twee methoden op de markt. ETF
Beheer biedt bijvoorbeeld zo’n mixvorm
aan. Natuurlijk is het de bedoeling dat de
klant niet alleen trackers koopt, maar een
core-satellite-strategie adopteert waar ook
duurdere vermogensbeheerproducten in
zitten. Prima beleggingsstrategie, maar
met trackers en een aantal prima fondsen
heel goed zelf te doen. Als voorbeeld geeft
ETF Beheer een neutraal profiel waar bij
staat hoeveel procent van de portefeuille
zij beleggen in trackers. Overigens allemaal
MSCI World, Europa en overheidsobligaties.
Niks spannends dus en eenvoudig
thuis na te doen.
Enhanced indexing is ook zo’n mix. Hierbij
selecteert een fondsmanager aandelen
via kwantitatieve methoden. Hij moet
zich vrijwel altijd houden aan aandelen die
deel uitmaken van een index en daar maar
minimaal van afwijken. De meerwaarde
van deze producten Een fondsmanager
wordt betaald om het beter te doen dan de
index. Niet om een fonds te managen dat
voor 99% de index volgt en op één punt
daarvan afwijkt. Doe het één of het ander
en reken geen dure fee’s als het rendement
vooral passief verdiend is.
Fleur van Dalsem, redacteur iex
6 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 7

PSHOTS • SNAPSHOTS • SNAPSHOTS • SNAP
goeroe@iex.nl
Scheve vergelijking
SNAPT U HET NOG ER ZIJN
BELEGGINGSFONDSEN MET
EEN SLECHTE PERFORMANCE
DIE WÉL VEEL NIEUW GELD
BINNENKRIJGEN.
Vorig jaar was extreem.
De beste fondsen van
Nederland, de AEX,
zijn met meer dan 55% omlaag
gegaan. Het is dan ook niet
verwonderlijk dat veel beleggingsfondsen
en -beheerders
het nog weer slechter gedaan
hebben dan de AEX. Today’s
Beheer heeft het relatief heel
goed gedaan, zeker als de
Lage Landen-modelportefeuille
met rendementen boven de
100%, wordt meegerekend.
Maar goede wijn behoeft geen
krans… Toch vind ik het apart
om te zien dat partijen die het
slecht gedaan hebben toch veel
instroom krijgen. Het is dus
zo dat beleggers geld storten
bij partijen die het heel slecht
gedaan hebben. Zo had Fortis
Obam een performance van min
66% en ondanks de slechte performance
een instroom van 400
miljoen euro nieuw geld. Deden
deze instappers mee om te middelen
Of denken ze dat het
fonds het niet nog eens zo slecht
kan doen…
Er zijn partijen die erg opscheppen
over hun resultaat. Zo
adverteert Alex met een positief
rendement in een jaar dat de
AEX-index een zware min liet
zien. Maar wat dan weer onderbelicht
blijft in deze campagne,
is iets wat de consumentenbond
wel bloot legde namelijk dat het
positieve rendement alleen in de
defensieve portefeuille werd gemaakt.
Is het fair om een defensieve
portefeuille te vergelijken
met de AEX Ook vraag ik me
af of een defensieve portefeuille
voor 50% uit aandelen mag bestaan.
Van Alex wel, maar van de
Autoriteit Financiële Markten
en DSI niet. (DSI heeft als doel
het bevorderen van de deskundigheid
en de integriteit van de
financiële dienstverlening - red.)
Wabeke-norm
Als laatste wil ik nog wijzen
op de Wabeke-norm. Dit is de
kostennorm voor beleggingsproducten
bij verzekeraars. Er
mag niet meer dan 2,5% kosten
worden gerekend inclusief de
beheerskosten. Ik vind dat deze
norm nergens op slaat. Want
het is natuurlijk vreemd om
een defensieve portefeuille een
gelijke kostenratio te geven als
een offensieve portefeuille. Ook
zijn kosten natuurlijk van ondergeschikt
belang ten opzicht
van het risico en het rendement.
Als het rendement van bijvoorbeeld
een hedgefonds, met vaak
kosten boven de 4%, goed is ten
opzichte van het risico en ze in
neergaande markten toch geld
verdienen, maken kosten eigenlijk
niet uit. Ofwel
Obligatiefondsen juist uit de mode
Obligaties zijn de mode van 2009, schreven wij eerder dit jaar.
Tenminste, dat vinden de verzamelde strategen en chief economists
van de gezaghebbende fondsenhuizen. De afgelopen
maanden zijn er dan ook de nodige nieuwe obligatie-gerelateerde
beleggingsfondsen en trackers uitgebracht.
Maar beleggers lijken er heel anders over te denken, zo lijkt het.
Uit cijfers van Lipper FMI blijkt dat niet obligatiefondsen, maar
juist aandelen- en hedgefondsen in de eerste maanden van 2009
populair zijn en een netto-omzetstijging laten zien. In de periode
januari tot en met april daalde de netto omzet in obligatiefondsen
in Nederland met 155 miljoen euro. Ook mixfondsen staan in de
min. De omzet in deze categorie daalde met 120 miljoen euro.
Aandelen konden een omzetstijging van 173 miljoen euro tegemoet
zien, terwijl er 28 miljoen euro meer omging in hedgefondsen
in Nederland.
In de netto omzet zit overigens ook het koersverloop van de verschillende
beleggingscategorieën verwerkt. Ook dat geeft aan dat
beleggers in ieder geval tot en met april meer zagen in risicovollere
beleggingen als aandelen en hedgefondsen, dan in de veilige
obligatiehavens. Zodra de aandelenmarkt weer afkoelt, neemt de
vraag naar obligatiefondsen wellicht toe.
Categorie Januari-april 2009 April 2009
Obligatie -155,75 43,51
Aandelen 173,45 84,23
Hedgefondsen 27,87 31,53
Mixfondsen -119,98 -25,19
Geldmarkt -4,98 2,19
Overig -5,94 -48,96
Totaal -85,33 87,32
Geschatte netto omzet op de Nederlandse markt in miljoenen euro’s.
Bron: Lipper FMI
8 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 Risicovolle beleggingen populair
klik hier...
U kunt uw reactie mailen
naar goeroe@iex.nl

HUIZENKOOPJES VOLGENS IEX
10 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 per jaar
1 op 150 $ 23.483
1 op 300 $ 39.629
Boston
Over en sluiten
D
e
1 op 150 $ 38.625
Chicago
1 op 300 $ 45.736
Seattle
Denver
New York
1 op 1200 $ 38.283
1 op 40.000 $ 40.000
1 op 600 $ 39.500 Omaha
Washington DC
1 op 150 $ 55.221
San Fransisco
1 op 5000 $ 34.947
1 op 600 $ 40.127
Oklahoma City
Atlanta
1 op 600 $ 34.770
Gedwongen verkoop door de eigenaar vóór
een foreclosure
Gedwongen huizenverkopen door de lokale
autoriteit
Miami
Dallas
1 op 600 $ 37.328
1 op 150 $ 36.687 Los Angeles
Aantal
Gemiddelde
gedwongen
gezinsinkomen
problemen op de Amerikaanse
huizenmarkt, daar begon het allemaal
mee. Nu is de ellende op de
Europese huizenmarkt minstens
zo groot. Het lijkt erop dat het herstel ook
in Amerika begint. IEX onderzocht waar nu
de beste en meeste huizenkoopjes te krijgen
zijn in Amerika Simpel. Op plekken waar
de vastgoedmarkt het meest oververhit is
geraakt en waar de banken de meeste armere
mensen in een hypotheek hebben gekletst.
En dan met name consumenten die de rente
en aflossing maandelijks eigenlijk amper of
helemaal niet kunnen opbrengen, natuurlijk.
Het overzicht van foreclosures – gedwongen
huizenverkopen door de bank – zoals u op
deze pagina aantreft, spreekt boekdelen. In
sexy staten zoals Californië en Florida zucht
de huizenmarkt onder de malaise, terwijl in
het midden van het land (wie wil er in Omaha
– Nebraska – wonen behalve het orakel
van Omaha, Warren Buffett) de foreclosures
tot een minimum beperkt blijven.
Wonen daar verstandigere mensen en terughoudende
bankemployees Misschien, maar
waarschijnlijker is dat de markt daar niet zo
is gebubbeld als in de populaire woonsteden.
De huizenprijzen in het mid-westen
zijn nooit overdreven gestegen, dus kunnen
ze ook niet zo hard dalen. Bovendien
ligt het percentage armere stedenbewoners
aanmerkelijk lager in deze dunbevolkte
landbouwstaten. Tot slot een kort lijstje
van foreclosure.com, naar eigen zeggen de
grootste Amerikaanse aanbieder van huizen
van eigenaren in de problemen (begin juni).
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
454.534
56.400
Gedwongen huizenverkopen door de bank 475.709
Failliete huiseigenaren 281.470
Huisverkoop door de eigenaar 43.008
Beslaglegging door de belastingdienst 971.379
Huizenveilingen 314
Snelle huizenverkopen 54
11

IEX UNIVERSITEIT
Actuele, oude wijsheden
Oude meester Bob Farrel heeft in zijn Merrill Lynch-tijd (tot 2001) tien beleggingsregels
opgesteld. En ze zijn alle tien nog actueel.
Hoog kopen, laag verkopen
45
3/6/09
door Corné van Zeijl
40
verkoop World Online
35
Corné van Zeijl is senior
portfolio manager bij
sns Asset Management
waar hij verantwoordelijk
is voor de Nederlandse
aandelenportefeuilles.
Van Zeijl beheert
het sns Nederland
Aandelen Fonds.
Bij Merrill Lynch wisten
ze het in september 2008
even niet meer en dus grepen
ze terug naar de oude
meesters. Op de afdeling beleggingsresearch
zat oude meester Bob
Farrel. Hij werkte daar van 1957 tot
2001. Hij heeft in die periode tien
regels opgesteld. Deze regels hadden
in steen gebeiteld kunnen worden,
want ze gelden nog steeds. Zou
mooi zijn, zo’n tegeltje op het toilet.
Ik zet ze voor u op een rijtje:
• Markets tend to return to the
mean over time.
• Excesses in one direction will lead
to an opposite excess in the other
direction.
• There are no new eras – excesses
are never permanent.
• Exponential rapidly rising or falling
markets usually go further
than you think, but they do not
correct by going sideways.
• The public buys the most at the
top and the least at the bottom.
• Fear and greed are stronger than
long-term resolve.
• Markets are strongest when they
are broad and weakest when they
narrow to a handful of blue chip
names.
• Bear markets have three stages –
sharp down – reflexive rebound – a
drawn-out fundamental downtrend.
• When all the experts and forecasts
agree – something else is going to
happen.
• Bull markets are more fun than
bear markets.
! Markten gaan altijd weer terug naar
hun gemiddelde. In het verleden
was dat inderdaad altijd zo.
Markten die overmatig stijgen,
gaan altijd weer terug naar een
normale situatie. Of het nu gaat
om de olieprijs in 2008, de onroerendgoedaandelen
in 2007,
Chinese aandelen in 2008, internetaandelen
in 2000, Japan in
1990, goud in 1980, noem maar
op. Alles keert terug naar normale
gemiddelde niveaus.
@ Een overmatige reactie aan de ene
kant leidt tot een reactie de andere
kant op. Of zoals u uit vroeger in
de natuurkundeles heeft geleerd:
actie = reactie. Overmatige olieprijzen
leiden tot een zoektocht
naar nieuwe oliebronnen of
alternatieve energie, waardoor
het aanbod weer toeneemt en
de beweging de andere kant
opgaat. Overmatige looneisen
leiden ertoe dat werkgevers gaan
outsourcen naar lagelonenlanden
of gaan automatiseren, waardoor
de vraag naar arbeid afneemt en
de lonen dalen. En zo worden de
lonen vanzelf weer de kop ingedrukt.
# Nieuwe tijden bestaan niet. Op het
hoogtepunt van iedere bubbel
zijn er altijd dezelfde soort
woorden te horen, zij het in
steeds een andere vorm. Toen
de olieprijs op 150 dollar stond,
had iedereen het over peak oil.
Toen internet een hype was, had
iedereen had over de nieuwe
economie.
$ Exponentieel stijgende markten stijgen
altijd verder door dan verwacht.
Bovendien corrigeren deze markten
niet op een rustige manier. Ik
heb ooit eens tegen iemand van de
backoffice gezegd dat hij niet goed
bij zijn hoofd was om internetaandelen
in 1999 te kopen. Uiteindelijk
heeft hij zijn geld verdubbeld
en ik stond langs de zijlijn. In de
tussentijd werd ik ook nog eens
voor oude zak uitgemaakt die niets
van de nieuwe economie begreep.
De koersen gingen inderdaad veel
en veel verder dan ik ooit gedacht
had. En naderhand zijn ze ook veel
verder gedaald dan de man van de
backoffice had gedacht. Maar dat
maakte niet uit. Hij had zijn geld
toen al veilig op een spaarrekening
staan.
% Het publiek heeft de voorkeur om op
de top te kopen en op de bodem te
verkopen. In presentaties laat ik
graag zien dat de in- en uitstroom
in aandelenfondsen parallel loopt
met de beweging in de koersen.
Ergo beleggers kopen op het
hoogtepunt en verkopen op het
dieptepunt. Heel jammer want
dat heeft dramatische gevolgen
voor het rendement. Uhm, wie
kopen er dan De slimme beleggers,
zoals Dik Wessels. Hij had
met de verkoop bij de beursintroductie
World Online zoveel geld
verdiend, dat hij met de verdiensten
zijn eigen Volker Wessels
in maart 2003 op het dieptepunt
van de beurs kon halen. (Hij
moest overigens nog wel even bij
de bank langs voor het restant.)
^ Angst en hebzucht zijn veel sterker
dan de lange termijn kan oplossen.
Inderdaad, de emoties van beleggers
zijn zoveel sterker, dat het
weinig zin heeft ertegenin te
gaan. Of om het op zijn Hollands
te zeggen. Wie tegen de wind in
plast, wordt nat.
& Brede marktstijgingen zijn fundamenteel
beter. In 2000 stegen bijvoorbeeld
alleen de internetaandelen,
de rest niet. Als u toen in
Unilever had belegd of in andere
veilige aandelen, dan zag u de
AEX wel stijgen, maar had u daar
weinig van in uw portefeuille teruggezien.
Buiten de zogeheten
TMT-aandelen (voor het geval u
het vergeten was, het is ten slotte
al negen jaar geleden: Technologie,
Media en Telecom) was er
vrijwel niets te verdienen. De Nederlandse
TMT-aandelen gingen
in een halfjaar tijd met een factor
3 omhoog. Lang leven de UPC,
KPNQwest, Versatel, KPN, VNU,
World Online, New Economy en
alle overige sexy bedrijven. Het
was een mooi feest voor degene
die op tijd naar huis zijn gegaan.
* Bearmarkten bestaan uit een
scherpe daling, een scherp herstel
en een dalende trend op lange termijn.
Deze regel is erg interessant.
Bearmarkten bestaan dus
altijd uit drie fasen: een scherpe
daling (die was duidelijk te
zien), scherp herstel (daar zitten
we nu in) en een neerwaartse
langetermijntrend op basis van
fundamentals. Gezien de effec-
ten van de kredietcrisis die er
nog aan gaan komen (meer sparen,
minder schuld, dus minder
economische groei dus minder
winstgroei) valt hier verder weinig
aan toe te voegen.
( Als iedere expert het verwacht,
gebeurt het niet. Of zoals Sir John
Templeton het ooit zei: “Tops are
made at that point of maximum
bullishness; bottoms are made at
the point of maximum bearishness.”
In een oud rapport staat
bijvoorbeeld dat veel experts al
vroeg in 1999 dachten dat het mis
zou gaan met de Nasdaq. Echter
deze beurs bleef maar doorstijgen
en menig expert stond in zijn
hemd. Pas toen ze niets meer
durfden te zeggen, was de top
bereikt.
BL Stijgende markten zijn veel leuker
dan dalende markten. Dit is eigenlijk
een prachtige waarheid,
maar wel een beetje een open
deur. In de eerste maanden van
dit jaar sprak ik veel zuchtende
en steunende mensen. Mijn taak
als portfoliomanager is het beter
doen dan de markt. Dus eigenlijk
maakt het niet uit of de markt
nou omhoog of naar beneden
gaat. Maar toch voelt het heel
anders.
Enfin het zijn regels waarmee u
een hele hoop geld kunt verdienen
of waarmee u in ieder geval kunt
voorkomen dat u geld verliest. Ik
weet dat als u met de neus bovenop
de markt zit, het moeilijk is om deze
30
25
20
15
10
5
1999 2000 2001 2002 2003
WORLD ONLINE INT. DEAD - DELIST.12/01/01
VOLKER WESSELS STEVIN
koop Volker Wessels
Wessels haalde zijn bedrijf op het dieptepunt van de beurs.
regels in acht te nemen. Ik zou ze
daarom toch maar uitprinten en boven
uw bed hangen. Dan heeft u wat
te lezen als niet kunt slapen door de
bewegingen in de markt.
Source: DATASTREAM
Terug naar het gemiddelde
600
500
400
300
200
100
0
China
3/6/09
goud 28 jaar geleden
Nasdaq 8 jaar geleden
Japanse aandelen 18 jaar geleden
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
De koersen bewijzen regel één van Farrel.
Source: DATASTREAM
12
IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
13

GESTRUCTUREERDE PRODUCTEN
Laatbloeiers
Gestructureerde producten kúnnen gedurende hun looptijd aantrekkelijker worden.
De Wereld Garantie Note bijvoorbeeld heeft nu meer potentieel dan bij uitgifte.
door Marcel Tak
Marcel Tak is special
products-specialist. In
de rubriek ‘10 van Tak’
ontleedt en recenseert
hij op IEX.nl alle nieuw
uitgegeven notes en
certificaten.
Het gemak dient de mens.
Dat is een belangrijke
achterliggende gedachte
van gestructureerde producten.
De bank zet een constructie
in elkaar en als belegger profiteert
u van het mogelijke rendement
in combinatie met het risico. Bij
garantieproducten is dat het meest
duidelijk. De belegger wil de zekerheid
van de bank dat bij dalende
koersen geen hoofdsomverlies
wordt geleden, terwijl toch (gedeeltelijk)
wordt geprofiteerd als de
koersen stijgen. Aan het eind van de
looptijd blijkt hoeveel de note heeft
opgeleverd. Dat is simpel. Maar het
kan lucratief zijn actief met notes en
certificaten om te gaan.
Toen de aandelenmarkten na de
Lehman-ondergang in een vrije
val geraakten, waren beleggers in
garantieproducten (behalve die van
Lehman!) goed af. Door de hoofdsomgarantie
bleef het koersverlies
beperkt. Daarnaast speelde de
enorme beweeglijkheid op de aandelenmarkt
een rol, die de optiepremies
tot grote hoogte lieten stijgen.
Omdat opties deel uitmaken van
een garantiestructuur, hield dat de
waarde van het product op peil. Zo
daalde in veel gevallen de onderliggende
index met 50% of meer, terwijl
de note met hoofdsomgarantie
“slechts” een procent of 15 in koers
moest prijsgeven. De andere kant
van de medaille is dat deze garantienotes
nauwelijks profiteren van een
eventueel (flink) koersherstel. Zelfs
een verdubbeling van de onderliggende
index (dus terug naar het oude
koersniveau) betekent niet meer
dan aflossing op 100%. Het kan
daarom zinvol zijn een garantienote
met beperkt verlies te verkopen en
een nieuw product aan te schaffen
dat meer potentieel heeft.
Nu pas aantrekkelijk
Maar het werkt ook andersom. In
tijden van hoge beweeglijkheid zijn
nieuwe garantieproducten, als het
gaat om rendementsperspectief,
niet zo aantrekkelijk. De dure opties
gaan ten koste van veel potentiële
winst. Zo besprak ik in februari
van dit jaar in mijn rubriek 10 van
Tak de Wereld Garantie Note
2009-2015 van ABN Amro. De note
participeert in een mandje met vijf
aandelenindices (tussen haakjes de
weging):
S&P 500 45%
Eurostoxx 50 30%
Nikkei 225 10%
MSCI Emerging markets 9,5%
MSCI Asian pacific exclusief Japan 5,5%
Ik was niet razend enthousiast over
deze note met een looptijd van zeven
jaar. De belegger participeert
weliswaar volledig in een koersstijging
van het mandje indices, maar
de indicatieve maximale aflossing
was 150%. Dat betekent dat beleggers
maximaal 6% rendement op
jaarbasis konden maken. Dat was
nauwelijks meer dan op een gewone
obligatie met vaste rente kon
worden behaald. Inmiddels is de
situatie veranderd. De note is met
5% in koers gestegen en noteert
nu op circa 105%. Op deze hogere
koers is de note veel aantrekkelijker
dan op de 100% uitgifteprijs een
paar maanden geleden. Dat komt
ten eerste omdat ABN Amro op
grond van de marktomstandigheden
de maximale aflossing niet op
150%, maar op 180% heeft gezet.
Dat scheelt een slok op een borrel,
het maximale jaarrendement komt
daarmee uit op 8,8%. De tweede
reden waarom deze note nu veel
interessanter is, komt door de
goede prestatie van het onderliggende
mandje indices. Dat mandje
is inmiddels met 37% in waarde is
gestegen. Bij de huidige koers van
de indices zou de aflossing van deze
note op 137% plaatsvinden.
Rendement van 4%
Op het moment van uitgifte was
het maximale jaarrendement 6%, en
daarvoor moesten de indices met
50% stijgen. Op de koers van 105%
is het maximale jaarrendement van
deze note 8%, en daarvoor hoeft
het onderliggende mandje met nog
maar 31% te stijgen (van 137 naar
180). Bovendien, toen de note werd
uitgegeven zou bij een gelijkblijvende
waarde van het mandje het rendement
van de note uitkomen op 0%.
Nu echter wordt bij gelijkblijvende
koersen een winst behaald van 32%
(van 105 naar 137), een rendement
van bijna 4% op jaarbasis! Het enige
nadeel ten opzichte van de startsituatie
is dat nu, bij een flinke terugval
van de koersen, maximaal 5% verlies
kan worden geleden, zodat niet
meer sprake is van een gehele hoofdsomgarantie.
Nieuwe omstandigheden
Hoe kan deze note in een paar
maanden tijd omslaan van een weinig
aantrekkelijk product naar een
interessante constructie Dat komt
door de sterk veranderde marktomstandigheden,
met name de daling
van de beweeglijkheid. Ik ga daar
nog iets dieper op in. Als u een garantieproduct
koopt, bestaat deze
gewoonlijk uit twee delen:
• een nulcoupon obligatie
• een optie op de onderliggende
waarde
De nulcoupon obligatie is een lening
zonder couponrente. Deze lening
wordt uitgegeven tegen een koers
van bijvoorbeeld 80% en groeit tot
aan het einde van de looptijd naar
100%. De 20%-groei is de rentevergoeding
in plaats van de gebruikelijke
coupon. Door de zekerheid dat
de koers naar de 100% aflossingwaarde
loopt op de einddatum, kan
de bank de hoofdsomgarantie geven.
De optie wordt gekocht van het
verschil tussen de uitgiftekoers van
de note (100%) en de beginwaarde
van de nulcoupon obligatie (80%).
Het voorbeeld in het kader kan het
prijsverloop van het garantieproduct
verklaren. Ik zie voor het gemak af
van de door de uitgevende instelling
te berekenen kosten.
Onbegrepen
Het schamele (tussentijdse) resultaat
zoals genoemd in het kader maakt
dat gestructureerde producten vaak
niet goed begrepen worden. Het
leidt soms tot de gedachte dat koersstijging
(deels) in de zakken van de
Op deze
hogere koers
is de note veel
aantrekkelijker
dan op de 100%
uitgifteprijs een
paar maanden
geleden
uitgevende instellingen belanden.
Dat is onjuist, in dit geval is de
zwakke prestatie van de note rechtstreeks
het gevolg van de veranderde
marktomstandigheden. Wat in een
goed vat zit verzuurt niet, en dat
geldt ook voor de potentiële winst
op deze constructie. De nog niet in
de koers van de note opgenomen
waardestijging van het mandje loopt
er gedurende de looptijd alsnog in.
Dat is precies de situatie van de Wereld
Garant Note, en dat maakt deze
note, en veel van eerder uitgegeven
garantieconstructies, aantrekkelijk
als de onderliggende aandelenkoersen
eenmaal zijn opgelopen en de
volatiliteit afneemt.
Met de nieuwe constructie geeft u
maar een klein beetje bescherming
op (de koers ligt immers boven de
100%), maar daar staat tegenover dat
het winstpotentieel veel groter is
geworden. Dat de beweeglijkheid op
zichzelf behoorlijk kan fluctueren
laat ik u tenslotte zien aan de hand
van de VIX indicator op de S&P
Achterblijvend resultaat | Stel dat in de
bovengenoemde situatie een zevenjarige optie op
een mandje aandelenindices (zoals in de Wereld Garant
Notes) 20 euro kost. Daarbij is een volatiliteit
van 25% verondersteld. Na een paar maanden is dat
mandje met 20% in koers gestegen. Als de volatiliteit
op de beurs ongewijzigd blijft, is de optie 31 euro
waard. De waardestijging van 11 euro betekent dat de
note ongeveer 111 euro zal noteren, een koerswinst
van 11%, terwijl de indices met 20% zijn gestegen.
Dat achterblijvende resultaat is kenmerkend voor
opties en aan het eind van de looptijd is dat rechtgetrokken.
Een dalende volatiliteit op de aandelenmarkt
leidt ertoe dat de optieprijs tussentijds nog
lager wordt. Stel dat de beweeglijkheid de afgelopen
maanden is teruggevallen naar 15%. Dan stijgt de
optie niet naar 31 euro, maar resteert een schamele
koersstijging van 2 euro tot 22 euro. De note heeft
dan een koers van 102%. Van de koersstijging van
20% van de onderliggende indices is in dit geval maar
2% doorgegeven in de prijs van de note!
500, de belangrijkste index in het
mandje van de Wereld Garant Note.
Tijdens de introductie van de note
schommelde de beweeglijkheid nog
rond de 50%. Op het moment van
schrijven was de volatiliteit afgenomen
tot circa 30%. Uit bovenstaande
voorbeeld kunt u concluderen
hoeveel (tussentijds) rendement dat
heeft gekost voor de Wereld Garant
Note.
klik hier...
De recensie van de hier besproken
Wereld Garantie Note staat op magazine.iex.nl/wereldgarantienote
14
IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
15

BIOTECH
Farma zoekt Bio
De farma- en biotechbedrijven zijn eigenlijk niet getroffen door de crisis.
Farmabedrijven worden echter wel getroffen door een leeglopende
pijplijn. Een biotechbedrijf met pijplijn overnemen dan maar Mijn drie
favoriete biotechs zijn Genmab, Antisoma en Medigene.
door Marcel Wijma
Marcel Wijma is partner
en mede-oprichter van
Van Leeuwenhoeck
Research (VLR), een
onafhankelijk researchinstituut
in Life Sciences
Dit jaar staat biotech misschien wel meer dan
ooit in de belangstelling. Wat in ieder geval
achterhaald lijkt te zijn is het beeld dat beleggen
in biotechaandelen gelijk staat aan gokken
in een casino. Zowel op de lange als op de korte
termijn hebben biotechs het namelijk beter gedaan dan
de markt als geheel. De afgelopen maanden is de performance
wel wat achtergebleven, waarschijnlijk door
een inhaalbeweging van sectoren die vorig jaar zwaar
onderuit zijn gegaan.
Geen kredieten
Vaak wordt de biotechsector gezien als een sector met
een hoog risico waar een zichzelf respecterende belegger
liever niet mee verbonden wil worden. Nee, het
is veel beter om in gedegen bedrijven met een goede
reputatie te beleggen. Banken en verzekeraars bijvoorbeeld.
Want die gaan toch niet failliet. Nothing as safe as
a bank… Nou, dat hebben we gezien. Wat is gebleken,
is dat het vooral de farma- en biotechbedrijven zijn
geweest die de storm hebben doorstaan. Een oase van
rust alsof de sector gevangen zat in het oog van de orkaan
zelf. De meeste biotechbedrijven zijn nauwelijks
gefinancierd met vreemd vermogen. Simpelweg omdat
banken geen leningen willen verschaffen aan bedrijven
die de eerste jaren geen winst maken en ook geen valide
onderpand kunnen geven in de vorm van gebouwen of
machines. Het kapitaal van een biotechbedrijf zit in de
mensen, de technologie en in patenten. Daarom zijn
biotechs ook niet geraakt door de kredietcrisis, door
het feit dat ze niet met het probleem van herfinanciering
zitten. En de meeste biotechbedrijven in Europa
hebben nog voldoende geld om het de komende tijd
te kunnen uitzingen, tot ze een product op de markt
hebben en richting winstgevendheid gaan. Het aantal
bedrijven dat het stadium bereikt van winstgevendheid
is flink toegenomen. En in dat stadium zijn banken opeens
wel bereid om krediet te verschaffen.
Pijplijn te koop
De immuniteit voor de kredietcrisis gold ook voor
farmabedrijven. Deze bedrijven hebben in de afgelopen
decennia miljarden verdiend met de verkoop van hooggeprijsde
merkmedicijnen die vaak klakkeloos vergoed
werden door de verzekeraars. Het gemiddelde farmabedrijf
heeft daardoor miljarden op de balans staan en
is in staat om overnames te doen zonder dat daar een
bank aan te pas hoeft te komen. Recente voorbeelden
van begin dit jaar zijn de miljarden-overnames van
Genentech (overgenomen door Roche voor 45 miljard
dollar), Wyeth (gekocht door Pfizer voor 68 miljard
dollar) en Schering Plough (opgeslokt door Merck voor
41 miljard dollar). Het overgrote deel van deze gigantische
bedragen zijn uit eigen zak betaald. Terwijl het
bankwezen in brand stond en de meeste ondernemingen
nog geen euro extra lening konden krijgen, strooiden
de farmareuzen met miljarden en hadden ze de
banken niet eens nodig. Maar de farmabedrijven hebben
hun eigen problemen: leeglopende pijplijnen en het
aflopende patenten. Hierdoor zien de meeste farmabedrijven
zich in toenemende mate geconfronteerd met
dalende omzetten. Want door het aflopen van de patenten
op belangrijke medicijnen, kan de omzet van zo’n
miljardenproduct opeens sterk teruglopen. Dat is een
proces wat zich al enige jaren voltrekt, en de komende
jaren wordt dit alleen maar erger. Het aantal medicijnen
dat de komende jaren het patent verliest, kan becijferd
worden op een totaal omzetverlies van tussen de
75 en 80 miljard dollar. Een gigantisch bedrag dat niet
zo snel vervangen kan worden door nieuwe medicijnen.
Het redmiddel waar deze concerns nu naar grijpen is
het overnemen van andere farmabedrijven. Dit is niet
echt een oplossing voor de lange termijn. Het is belangrijker
om de pijplijnen weer te vullen met nieuwe
innovatieve producten die voor nieuwe omzet kunnen
zorgen. Farmabedrijven lijken er niet in te slagen om
die innovatieve producten zelf te ontwikkelen, ondanks
de miljarden die jaarlijks aan onderzoek en ontwikkeling
worden besteed. Daarom wordt het vizier meer
en meer gericht op de succesvolle biotechbedrijven die
vaak wel in staat zijn om nieuwe behandelmethoden
te ontwikkelen. Een overname van een biotechbedrijf
staat dan ook steeds hoger in het vaandel van farmabedrijven.
De overnames van de afgelopen jaren zijn daar
het bewijs van. Met als laatste hoogtepunt de overname
van ’s werelds grootste biotechbedrijf Genentech door
het Zwitserse Roche. Roche had al de meerderheid van
de aandelen in handen. De zoektocht naar interessante
biotechbedrijven zal ook de komende tijd doorgaan. En
daarbij wordt voorrang gegeven aan biotechbedrijven
die ofwel al een succesvol product op de markt hebben,
ofwel goede fase III-resultaten (fase III is de laatste
fase van ontwikkeling van een medicijn voordat het
kan worden voorgedragen om toegelaten te worden op
de markt) hebben laten zien en op het punt staan hun
eerste product op de markt te brengen. Kijkend naar
deze criteria heb ik voor de rest van dit jaar een selectie
gemaakt van drie toppers in de dop:
•Genmab (Denemarken)
•Antisoma (Verenigd Koninkrijk)
•Medigene (Duitsland)
De triggers van Genmab
Bovenaan mijn lijstje blijft het Deens-Nederlandse Genmab
staan. Terugkijkend op het afgelopen jaar zullen de
meeste beleggers niet echt tevreden zijn over de koersperformance.
De afgelopen twaalf maanden is de koers
per saldo 15% gedaald. Dat is altijd nog beter dan de
markt als geheel, maar zeker geen resultaat om blij mee
te zijn. Fundamenteel zijn er genoeg aanknopingspunten
om heel wat positiever over het aandeel te zijn dan
het huidige sentiment lijkt te zijn. Onlangs oordeelde
een panel van specialisten dat het middel Arzerra goede
resultaten oplevert bij patiënten met chronische lymfatische
leukemie (een veel voorkomende vorm van leukemie),
die al eerder behandeld waren met chemotherapie
en antibodies zoals Campath en Rituxan. Een positief
oordeel van dit panel, dat is ingesteld door de Food and
Drug Administration (FDA), lijkt de voorbode te zijn van
goedkeuring door de FDA zelf. Naar verwachting maakt
de FDA dit begin augustus bekend. Voorafgaand aan het
nieuws daalde de koers van het aandeel flink, omdat het
panel vraagtekens zou plaatsen bij de werking van Arzerra.
Dat blijkt achteraf onterecht. Het is goed mogelijk
dat bij een goedkeuring door de FDA het middel een ware
inhaalslag laat zien. Vorig jaar in juni daalde het aandeel
ook naar een dieptepunt van rond de 180 Deense kroon,
omdat er vraagtekens waren of de fase III-resultaten van
Arzerra voor chronische lymfatische
leukemie wel goed genoeg
waren. De resultaten bleken beter
dan verwacht en de koers liet in
de maanden daarna een flinke
stijging zien. Het is heel goed
mogelijk dat de geschiedenis zich
herhaalt. En dit keer kan dat nog
eens verder ondersteund worden
door goede fase III-data van Arzerra
tegen Non-Hodgkin’s en
het middel zalumtumumab tegen
hoofd- en halskanker. Deze data
worden later dit jaar verwacht.
Een daadwerkelijke goedkeuring
van Arzerra door de FDA
en EMEA (European Medicines
Agency) en aanvullend goede data
op Genmab’s andere belangrijke
peiler zalutumumab, zouden weleens
de triggers kunnen zijn voor
een overname van het bedrijf door partner Glaxosmithkline.
Iets waar menig belegger al geruime tijd rekening mee
houdt. Zal 2009 dan toch het jaar van de waarheid worden
voor Genmab
Antisoma, een koopje
Het tweede aandeel op de lijst is het Engelse Antisoma.
Net als Genmab een bedrijf dat actief is op het gebied
van het ontwikkelen van nieuwe innovatieve medicijnen
tegen kanker en ook een bedrijf dat zich gesteund
weet door een sterke farmapartner. Bij Genmab is dat
Glaxosmithkline en bij Antisoma is dat het Zwitserse
Novartis. De afgelopen tijd heeft het bedrijf een reeks
van positieve resultaten laten zien met haar middelen
tegen diverse soorten van kanker. Zo liet het middel
juni juli aug sept okt nov dec jan feb maart apr mei jun
16 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 17
350
330
310
290
270
250
230
210
190
170
150
Cijfers Genmab
Omzet:
Nettowinst:
Beurswaarde:
Genmab: jaar
van de waarheid
Peildatum: 22 juni 2009
745 miljoen Deense kronen
-965 miljoen Deense kronen
7,96 miljard Deense kronen

BIOTECH
27
26
25
24
23
22
21
20
7
6,5
6
5,5
5
4,5
4
3,5
3
18
AS1411 goede fase II-data zien tegen leukemie. AS1411
is ook in ontwikkeling tegen andere kankersoorten.
Het verst gevorderd is Antisoma met ASA404, waarmee
het bedrijf een grote samenwerking heeft lopen met
Novartis. ASA404 wordt momenteel getest in een grote
fase III-studie tegen longkanker en het is al aangekondigd
dat er ook grote studies in voorbereiding zijn
tegen borstkanker. Daarmee
juni juli aug sept okt nov dec jan feb maart apr mei jun
Cijfers Antisoma
Omzet:
Nettowinst:
Beurswaarde:
5,5 miljoen pond*
-5 miljoen pond
162 miljoen pond
* gebroken boekjaar; cijfers tweede halfjaar 2008.
Peildatum: 22 juni 2009
IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
kan dit middel uitgroeien tot
een ware kaskraker aangezien
zowel borst- als longkanker tot
de meest voorkomende kankersoorten
behoren. Novartis
heeft er blijkbaar alle vertrouwen
in, anders had het concern
niet de aankondiging gedaan
dat er een groot onderzoek in
borstkanker in voorbereiding
is. Geld is er nog genoeg om
ook de andere middelen in de
pijplijn verder door te ontwikkelen.
Onlangs verkocht Antisoma
de Amerikaanse rechten
op het chemoproduct fludarabine
voor meer dan 60 miljoen
dollar aan Sanofi. Of Antisoma
zal worden overgenomen hangt
af van de resultaten die met
ASA404 worden geboekt. Aan
de koers zal het niet liggen, want die ligt met nog geen
27 pence per aandeel ver onder het niveau toen de deal
met Novartis werd aangekondigd. Een koopje dus.
Medigene in gesprek
Het derde aandeel dat ik in het vizier heb is het Duitse
Medigene. Het is een van de weinige succesvolle Duitse
biotechbedrijven met een omzet uit producten die al
juni juli aug sept okt nov dec jan feb maart apr mei jun
Cijfers Medigene
Omzet:
Nettowinst:
Beurswaarde:
Peildatum: 22 juni 2009
Antisoma:
positief nieuws
Medigene zet
grote stappen
39,6 miljoen euro
-30,8 miljoen euro
140 miljoen euro
op de markt zijn. De focus van
het bedrijf ligt op kanker en
aandoeningen aan het afweersysteem.
Op het gebied van
prostaatkanker heeft Medigene
een goedlopend middel, Eligard,
dat in de verschillende
Europese landen beschikbaar is
en samen met de Japanse farmareus
Astellas wordt verkocht.
Een belangrijkste asset van
het bedrijf is het middel EndoTAG-1
dat in ontwikkeling
is tegen verschillende soorten
kanker zoals alvleesklierkanker
en borstkanker. Vorig jaar
werden er verrassend goede
resultaten geboekt met dit middel
in fase II tegen alvleesklierkanker
Voordat er met de fase III wordt begonnen, wil
het bedrijf een samenwerking aangaan met een groot
farmabedrijf. Onlangs maakte Medigene bekend dat
het in gesprek is met verschillende bedrijven en dat er
later dit jaar een overeenkomst verwacht kan worden.
Veelvuldig wordt Pfizer als mogelijke partner genoemd.
Vorig jaar deed Pfizer ook al de ronde als mogelijke
geïnteresseerde om Medigene over te nemen. De mogelijke
omvang van een samenwerking moet geschat worden
tussen 0,5 miljard en 1 miljard dollar. Zeker als de
vergelijking gemaakt wordt met soortelijke deals tussen
biotech en farma. De deal tussen Antisoma en Novartis
is een goede leidraad. Die deal lag destijds (2007) rond
de 900 miljoen dollar. Een interessant detail is verder
dat onlangs de bestuursvoorzitter is afgetreden ten
gunste van iemand die zeer goed is ingevoerd bij Pfizer
een daar ook goede contacten heeft. Ook de koers van
Medigene is het afgelopen jaar per saldo nog niet veel
vooruit gekomen. Terwijl ook hier geldt dat er belangrijke
stappen zijn gezet in de richting van winstgevendheid
en een grote deal met een farmabedrijf. Kopen dus.
Drie pioniers
Kortom, het zijn alledrie bedrijven met veelbelovende
technologieën die baanbrekend kunnen werken in de
bestrijding van kanker. Kanker is een van de belangrijkste
speerpunten van de farma- en biotechsector. Wat
ook niet verwonderlijk is, want kanker is inmiddels uitgegroeid
tot doodsoorzaak nummer één in de westerse
wereld. Het zal denk ik niet lang meer duren voordat
bepaalde vormen van kanker op een zodanig manier
behandeld kunnen worden, dat deze dodelijke ziekte
omgezet kan worden in een chronische ziekte die goed
onder controle kan worden gehouden. In de weg daarnaartoe
kunnen de genoemde bedrijven een belangrijke
rol spelen en zijn als zodanig absolute pioniers in de
sector.

MICROFINANCIERING
Micro wordt macro
Weersta de kredietcrisis, beleg in kredieten! Met die paradoxale
boodschap bestormen diverse aanbieders van microkredietfondsen de
beleggersmarkt. En ze lijken de cijfers aan hun kant te hebben.
door Fleur van Dalsem
Het ligt voor de hand dat beleggers
in tijden van crisis zuinig zijn en
het (bescheiden) rendement op
hun eigen portefeuille het belangrijkst
vinden. En wellicht ook even geen
behoefte hebben hun afgeslankte vermogen
te schenken aan anderen of te beleggen in
sociaal ethische fondsen. Niets is minder
waar. Ook in crisistijd floreren sociale beleggingen
zoals microfinancieringsfondsen. De
investeringen van Oikocredit, van oudsher
een kerkfonds, stegen in 2008 bijvoorbeeld
met 32%. Beleggen om arme mensen vooruit
te helpen is blijkbaar nog steeds populair.
En dat is niet omdat kroonprinses Máxima
zo actief is op het gebied van microfinanciering.
Nog een voorbeeld: Triodos Bank,
SNS Asset Management en Annexum hebben
in het afgelopen jaar allemaal een nieuw
microfinancieringsfonds op de markt gebracht.
De kredietcrisis biedt juist perspectief
voor deze fondsen, aldus Marilou van
Golstein Brouwers, directeur van Triodos
Investment Management, dat vier microfinancieringsfondsen
beheert waaronder het
Triodos Fair Share Fund (opgericht in 2002).
“Microfinancieringsinstellingen in ontwikkelingslanden
hebben geen toxic assets. Zij
investeren in mensen die opereren in de
reële economie. En die draait in opkomende
landen gewoon door.” Microfinanciering als
belegging levert een heel aardig rendement
op. Zo rendeerde het Triodos Fair Share
Fund de laatste drie jaar gemiddeld 6%.
Dat is exclusief de fiscale voordelen – het
fonds is een zogeheten sociaal ethische instelling
– van maximaal 2,5% op jaarbasis.
Op de top van de cyclus is 8% rendement
per jaar misschien bescheiden, momenteel
zouden beleggers daar veel voor over hebben.
Niet alleen particuliere beleggers zijn
geïnteresseerd in deze manier van beleggen.
Ook grote institutionele beleggers zoals
het ambtenarenpensioenfonds ABP hebben
gezien dat microfinanciering een lage correlatie
heeft met de momenteel erg onzekere
aandelenmarkt.
Steuntje in de rug
Het idee achter microfinanciering is ideëel.
Ongeveer drie miljard mensen leven van
minder dan 1 dollar per dag. Door deze
mensen kleine bedragen te lenen, soms gaat
het maar om enkele tientjes, kunnen zij investeren
in hun eigen toekomst en die van
“We hebben nu gemerkt wat er gebeurt als
we in Nederland geen toegang hebben tot
krediet. De economie komt tot stilstand.”
hun kinderen. Bijvoorbeeld door een naaimachine
te kopen en daarmee een bedrijfje
te beginnen, of schapen en geiten te gaan
houden als voedselvoorziening voor zichzelf
en anderen. Marilou van Golstein Brouwers
trekt de vergelijking tussen microfinanciering
en de kredietcrisis: “We hebben nu
gemerkt wat er gebeurt als we in Nederland
geen toegang hebben tot krediet. De hele
economie komt tot stilstand. Dat is precies
wat er aan de hand is in ontwikkelingslanden
. Door arme gezinnen financieel op weg
te helpen, zorgen we voor meer welvaart:
kinderen kunnen naar school, ziektes nemen
af en gezinnen kopen meer duurdere
producten waardoor anderen daar ook weer
van profiteren.” Vaak is zo’n steuntje in
de rug – echt financiële hulp is het niet, de
ontvangers moeten de lening aflossen en
ondertussen rente betalen – effectiever dan
gewoon geld doneren. De meeste microkredietfondsen
in Nederland lenen niet direct
aan arme mensen, maar doen dit indirect via
Loan Officer Karen Léon van microfinancieringsbank Mibanco in
Peru met haar klant Virgina Senteno. Foto: Mibanco.
lokale instellingen. Deze zogenoemde Micro
Finance Institutions (MFI) hebben loan officers
in dienst die wijken en dorpen afgaan en
zorgen voor het uitlenen van het geld, het
innen van de rente en regelen dat de lening
wordt afgelost. Zij hebben kennis van de
lokale markt, kunnen inschatten wat voor
bedrijfjes succesvol zouden kunnen zijn en
spreken de taal.
Sociale controle
Vaak wordt er uitgeleend aan groepen mensen.
Op deze manier ontstaat er sociale controle,
die ervoor zorgt dat de leden van een
groep de lening niet kunnen terugbetalen
sterk afneemt. Huib Boissevain, directeur
van Annexum en oprichter van het Dutch
Microfund: “Gemiddeld betaalt 97% van
de klanten van een MFI hun lening netjes
terug. Dat percentage ligt veel hoger dan bij
westerse banken, dus het risico op bad loans
is veel lager.” Nederlandse microfinancieringsfondsen
zijn doorgaans deels aandeelhouder
in en deels lenen zij geld uit aan deze
instelling. Daarbij geldt over het algemeen
dat een belang in een MFI het meeste rendement
oplevert. Het Dutch Microfund neemt
voor 50% deel in MFI’s en leent voor 50%
uit. Boissevain: “Het rendementsverschil zit
in onder andere het feit dat het in aandelen
van een MFI langer vastzit. Daar worden wij
voor gecompenseerd.” Triodos Fair Share
Fund heeft nu 15% in aandelenbelangen en
85% van het fondsvermogen in leningen. Van
Golstein Brouwers is van plan het aandelenbelang
op te schroeven naar 30% van het
fondsvermogen. “Het kost tijd om belangen
op te bouwen, want eigenlijk is het private
equity en we willen precies weten in wat voor
MFI’s we stappen en wat hun toekomstplannen
zijn.”
Beheersbare risico’s
De beheerders van de Nederlandse beleggingsfondsen
letten op of de MFI’s ook eigen
geld proberen aan te trekken. Als ze naast
geld uitlenen ook spaargeld binnenkrijgen,
kunnen ze op termijn zelfvoorzienend zijn.
Bovendien, een indirect gevolg van de kredietcrisis
is dat MFI’s die geheel gefinancierd
Huib Boissevain is
directeur van Annexum en
oprichter van het Dutch
Microfund.
zijn met buitenlands geld, nu om geld verlegen
zitten. Ook voor hen zit de geldkraan
dicht. Dat zijn echter niet de enige risico’s
bij beleggen in microfinanciering. Een ander
risico is het marktrisico. MFI’s zijn financiële
instellingen, dus sectorspreiding is er niet
binnen de beleggingsfondsen. Wel spreiding
over landen, instellingen en soorten klanten.
“Daarom hanteren we een maximumpercentage
per land en per instelling. Zo mag
niet meer dan 30% van ons fondsvermogen
in één land belegd zijn of maximaal 10% per
instelling. Maar eigenlijk is het marktrisico
het meest beheersbare risico”, aldus Van Golstein
Brouwers. Het valuta-effect is een ander
risico. Het geld komt bij de fondsen binnen
in euro’s, wordt uitgeleend in lokale valuta,
maar het rendement wordt weer in euro’s
berekend. Triodos probeert waar mogelijk
20 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 21

MICROFINANCIERING
IEX microgids | In Nederland zijn
verschillende aanbieders actief op het gebied
van microfinanciering. Een overzicht:*
Voor particulier (en institutionele beleggers)
Dutch Microfund
Opgericht: mei 2008
Omvang fonds: 2 miljoen euro
Structuur: niet-beursgenoteerd
beleggingsfonds
Instapbedrag: 1000 euro
Rendement: 9% in eerste halfjaar.
Triodos Fair Share Fund
Opgericht: 2002
Omvang Fonds: 60,3 miljoen euro
Structuur: besloten (participatie)fonds
voor gemene rekening
Instapbedrag: 29,43 euro (intrinsieke
waarde per participatie per
31-03-2009)
Rendement: 1 jaar: 7,3%, 3 jaar: 6%
Oikocredit Nederland Fonds
Opgericht: 1975
Omvang fonds: 60 miljoen euro
Structuur: niet-beursgenoteerd
participatiefonds
Instapbedrag: 200 euro
Dividend: jaarlijks 2%
Alleen voor institutionele partijen
De penningmeester van een van de centra van microkredietinstelling
Small Enterprise Foundation in Zuid-Afrika telt de
afbetalingen van de leningen. Foto: Kay Butler de Wit.
Marilou van Golstein Brouwers is directeur van
Triodos Investment Management dat vier microfinancieringsfondsen
beheert.
Feiten en cijfers
• Wereldwijd leven 3 miljard mensen
van minder dan 1 dollar per dag.
• Van het geld dat wordt uitgeleend
wordt 97% terugbetaald
• Er hebben nu 99 miljoen mensen
toegang tot microkrediet en wereldwijd
zijn er 2420 MFI’s.
• De Wereldbank heeft de behoefte aan
microfinanciering vastgesteld op 250
miljard dollar.
• Momenteel is de totale markt voor
microfinanciering zo’n 25 miljard
dollar groot.
“Microfinancieringsinstellingen
investeren in
mensen die opereren in
de reële economie. En die
draait in opkomende landen
goed door.”
SNS Institutional Microfinance
Fund 2 (in aanbouw)
Opgericht: 10 november 2008
Fondsvermogen: 113 miljoen bij oprichting
waarvan 20 miljoen belegd
SNS Institutional Microfinance
Fund 1
Opgericht: 1 april 2007
Fondsvermogen: 152 miljoen euro
Rendement: 14,6% (sinds oprichting)
Triodos Microfinance Fund
Opgericht: maart 2009
Fondsvermogen: 25 miljoen euro bij oprichting
Rendement: Verwacht 6 tot 9% netto op
jaarbasis
* Cijfers en rendementen per 10 juni 2009
dit risico te beperken door het gebruik van
derivaten. Van Golstein Brouwers: “Gelukkig
is het nooit zo dat alle valuta gelijk reageren
op een gebeurtenis, dus de portefeuille geheel
afdekken hoeft niet. Hoewel er in 2008 heel
veel valutaschommelingen zijn geweest, hebben
we per saldo nauwelijks valutaverliezen
gemaakt.”
Rendement en rente
Ook het landenrisico speelt mee. Vooral in
ontwikkelingslanden kan de politieke situatie
snel omslaan. Kenia is daar een goed
voorbeeld van. Eind 2007 zijn daar na de
verkiezingen ernstige onlusten uitgebroken
en was het er voor de eigen bevolking levensgevaarlijk.
Microfinanciering in landen van
oorlog werkt ook niet, is de ervaring van Van
Golstein Brouwers , terwijl er juist na natuur-
rampen veel behoefte is aan startkapitaal.
sen maken voor hun beleggers lijken echter
niet bepaald hoog vergeleken bij de rentes
die de klanten van een MFI betalen. Boissevain:
“Potentiële ondernemers die een
lening aanvragen bij een MFI, moeten daar
tussen de 15 en 25% aan rente over betalen
op jaarbasis. Dit lijkt veel, maar als die
mensen bij lokale woekeraars moeten lenen,
dan zijn zij vaak honderden procenten rente
kwijt. Plus die leningen moeten vaak snel
worden terugbetaald. De rentes die de MFI’s
vragen zijn zo hoog omdat zij veel kosten
maken. Het is immers duurder om tien klanten
100 dollar te lenen, dan één klant 1000
dollar. De MFI loan officers komen wekelijks
bij de klant en maken zo op hun brommertjes
dagelijks vele kilometers. MFI’s zijn
vaak net zo groot als westerse banken, met
tienduizenden kleine klanten. Dit maakt het
Het rendement dat beleggen in microfinanciering
oplevert, ligt gemiddeld tussen de
5 en 10%. Daar komt bij dat beleggers in
sommige fondsen, net zoals bij een belegging
in groenfondsen in aanmerking komen
voor een fiscaal aantrekkelijke behandeling
van de Nederlandse overheid. Het Dutch
Microfund heeft in het eerste halfjaar na
oprichting iets meer dan 9% rendement
gemaakt. Volgens Boissevain is dat ongeveer
net zoveel als de benchmark. Wat precies
het uitgangs- of vergelijkingsrendement is
voor fondsen, is lastig te bepalen. Nederland
loopt voorop op het gebied van microfinanciering
en beleggingsproducten daarin. Een
index als benchmark ontbreekt.
De rendementen die de Nederlandse fondbehoorlijk
kostenintensief.” Nu microkrediet
steeds meer investeerders en gebruikers
krijgt, wordt het financiële dienstenpakket
voor de allerarmsten uitgebreid. Nieuw
zijn bijvoorbeeld microverzekeringen, en
microspaarrekeningen, waardoor MFI’s
meer en meer allround consumentenbanken
worden.
Internationale ambities
Daarnaast experimenteren MFI’s met
het gebruik van nieuwe technologieën en
distributiemogelijkheden. Bijvoorbeeld
bankieren via mobiele telefoons. In Afrika
is mobiele telefonie al jaren een groeimarkt,
terwijl het aantal internetaansluitingen fors
achterblijft. Een andere trend is het bankennetwerk
uitbreiden buiten de eigen filialen,
bijvoorbeeld door klanten bankzaken te
laten regelen bij een benzinestation of supermarkt.
Dit scheelt volgens Van Golstein
Brouwers in de kosten voor de MFI’s en
zorgt dat netwerken snel uitgebreid kunnen
worden. Ook nieuw is dat MFI’s internationaal
gaan. Van Golstein Brouwers geeft als
voorbeeld een succesvolle MFI in Cambodja,
Acleda Bank, die nu de grens over is gestoken
naar Laos. “In Laos is nog helemaal niks,
dus als een ervaren microfinancieringsbank
daar een kantoor opent, is dat een goede
zaak en doen wij mee.” Schaalgrootte zorgt
bovendien voor meer efficiency bij deze
financiële instellingen , waardoor de rente
die zij aan hun klanten vragen omlaag kan.
Aan de groeiambities van de financiële instellingen
in arme landen lijkt voorlopig dus
geen eind te komen. Zolang het maar geen
macrofinanciering wordt.
22 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 23

TURBO’S, SPRINTERS EN SPEEDERS
Hefbomen en muizen vallen
Beleggen met turbo’s en sprinters kan bloedstollend spannend zijn,
maar levert waarschijnlijk het meeste op als u het saai houdt.
door Peter van Kleef
Vijf jaar geleden zag de eerste turbo
het licht, inmiddels zijn er vele
honderden turbo’s genoteerd op
NYSE/Euronext, plus vele tientallen
klonen onder de namen sprinters (ING)
en speeders (Citigroup en Commerzbank).
Afgaande op die groeicurve moeten de
turbo’s een eclatant succes genoemd worden
en ze voorzien inderdaad in een grote
behoefte onder met name particuliere beleggers.
Dankzij de hefboomwerking kan met
relatief weinig inleg snel een fors rendement
worden behaald, terwijl aan de downside
het risico beperkt is tot maximaal de inleg.
Die propositie is mooi, maar vraagt wel
de nodige stuurmanskunst van beleggers.
Want zoals elk product hebben ook turbo’s
en sprinters zo hun gebruiksaanwijzing. Te
gretige beleggers kunnen kiezen uit een hele
reeks valkuilen om in te tuimelen. Veel fouten
die daarbij gemaakt worden zijn de klassieke
beleggingsfouten, maar met turbo’s en
sprinters worden ze snel uitvergroot.
Hoge hefboom
Hebzucht staat met stip op één. Hebzucht
is altijd al de grootste vijand van een belegger,
maar zodra een hefboom in het spel
komt, neemt die factor razendsnel toe.
Waarom met een hefboom van 3 in de AEX
stappen, als er ook een hefboom van 12 in de
schappen ligt Zeker beleggers die met relatief
kleine bedragen werken, kunnen makkelijk
met te grote hefbomen werken. Als het
dan fout gaat, is het verlies beperkt wordt
dan gezegd. Dat klopt, maar als het vijf keer
fout gaat, lopen de verliezen toch snel op.
Wie turbo’s of sprinters kiest om extra exposure
naar een markt voor de lange termijn
te hebben en geen tijd heeft om dagelijks
met de vingers bij de knoppen te zitten,
doet er goed aan een lage hefboom (van 2 of
3) te nemen. Beleggen met de hogere hefbomen
kán wel goed werken, zelfs zonder dat
je telkens de richting van de onderliggende
waarde goed in hoeft te schatten. Maar daar
is er wel een strategie bij nodig.
Contraire beleggers kunnen bijvoorbeeld
structureel in een turbo/sprinter long met
de hoogste hefboom op de AEX stappen.
Omdat je vlak boven de stoplosswaarde
instapt, is de kans dat je uitgestopt wordt
levensgroot, maar de verliezen worden door
de stoploss beperkt. En als de markt draait,
zit je goed en pak je door de hoge hefboom
grote winst op je positie. Zelfs wie een aantal
keer achter elkaar wordt uitgestopt, kan
er dan per saldo goed uitspringen. De strategie
heeft wel wat weg van een muis die kaas
uit de muizenval wil krijgen. Vijf, zes keer
probeert hij het en verliest een poot, oor of
stuk staart terwijl het stukje kaas hooguit
een klein stukje opschuift, maar uiteindelijk
lukt het de muis om de kaas uit de val te
schuiven.
In een dalende markt koop je bijvoorbeeld
op 242 de TL (turbo long) AEX 240. Als
die wordt uitgestopt, koop je op 237 de TL
AEX 235. Uitgestopt Je koopt op 232 de
TL AEX 230. Plop Koop op 227 de AEX
225. En dan plots loopt de index scherp op.
Op 240, 235 en 230 heb je telkens 15 à 20%
verloren, maar vanaf 227 pak je dankzij de
megahefboom plotseling handenvol procenten
rendement tegelijk. Vanaf dat moment
is het zaak de winst te laten lopen. Wie
structureel op elke vijf indexpunten een
turbo koopt tegen de trend van de markt in,
raakt vroeg of laat het draaipunt. Met die
ene goede trade moeten de eerdere verliezen
worden weggepoetst en meer dan dat. Deze
strategie vergt wel het nodige incasseringsvermogen
en discipline. Alleen geschikt voor
contraire beleggers. Een bijkomend nadeel
is dat elke keer als je uitgestopt wordt, het
drie of vier handelsdagen duurt voordat de
restwaarde weer op de rekening staat.
Stoploss kietelen
Die restwaarde kan zowel lager als hoger
zijn dan de stoplosswaarde. En dat is voor
durfals nog een reden om dicht tegen de
stoploss in te stappen. Zodra een turbo door
zijn stoploss zakt, zal de aanbieder de positie
gaan afwikkelen en wel tegen de actuele
koers die op dat moment zowel hoger als
lager kan liggen. Wie op 240,35 een TL AEX
koopt met een stoploss op 240 heeft een
hefboom die zo rond de 20 ligt. Een paar
tienden van een procent omhoog, levert fors
rendement op. De kans is echter groter dat
de positie op 240 wordt uitgestopt. Maar
het kan dan, in het gunstigste geval, zijn dat
de turbopositie pas afgewikkeld wordt als de
koers alweer op 242 staat. In dat geval levert
de uitgestopte turbo een hogere restwaarde
op dan de stoploss en zelfs hoger dan het
ingelegde bedrag. Maar goed, de kans is ook
aanwezig dat de index na het aantikken van
de stoploss hard doorzakt en de positie pas
op bijvoorbeeld 238-en-een-beetje wordt
afgewikkeld. Dit stoploss-kietelen is alleen
voor speculanten. En het is maar zeer de
vraag of het structureel iets oplevert.
Moneymanagement
Meer nog dan met gewone beleggingen is
moneymanagement van cruciaal belang bij
hefboombeleggen. Verliezen lopen snel op,
als je verkeerd zit met je turbo of sprinter,
vooral omdat de hefboom toeneemt naarmate
de stoploss wordt genaderd. Het is
verleidelijk om ook op dat punt nog zó van
je eigen gelijk overtuigd te zijn, dat je de
positie vergroot vlak boven de stoploss. In
de regel gaat de beweging altijd even langer
door dan je lief is, waardoor je verlies door
het bijkopen alleen maar vergroot. In te-
De strategie
heeft wel wat
weg van een
muis die kaas
uit de muizenval
wil krijgen
genstelling tot bij de vorige strategie, kun
je dan met een slechte trade de winsten van
een handvol eerdere trades weggooien. Verliezen
afkappen is met hefboombeleggingen
van essentieel belang. Natuurlijk hoopt u
dat de markt draait wanneer je scheef zit
en misschien ben je er zelfs van overtuigd
dat het gebeurt. Maar je hebt geen garantie
en daarom is het belangrijk je verliezen te
beperken tot een percentage dat u vooraf
bepaalt, van maximaal 10% of 20% per positie.
Hoe hoger de hefboom, hoe dichter
u op uw portefeuille moet zitten. Winsten
laat u oplopen, maar u kapt ze wel af zodra
het rendement er weer uitloopt. Staat een
positie op +65% dan laat u het lopen, maar
sluit de positie als de winst terugzakt tot
bijvoorbeeld 50%.
Hefboombeleggen is saai
Beleggen met hefboom is per definitie riskanter
dan beleggen zonder hefboom. Het is
dan ook raadzaam turbo’s en sprinters alleen
te bespelen met speelgeld – dat geld dat u
zonder veel moeite kunt missen. Wie voor
zijn pensioen een portefeuille opbouwt,
doet dat beter zonder deze soms neurotische
instrumenten, of alleen met de laagste
hefbomen. Een hefboom van 2 maakt over
een aantal jaar nog altijd een wereld van
verschil. Wie voor de lange termijn bullish
is op de AEX kan nu beter een AEX TL 125
kopen (hefboom op moment van schrijven
1,9). Het risico op het raken van de stoploss
is voorlopig nihil en in de meerjarige rit naar
boven wordt toch beduidend meer dan de
feitelijke procentuele stijging meegepakt.
Staat de AEX over twee jaar op 400 (+58%),
levert deze saaie positie toch nog 105% op.
Eigenlijk is dat best een aardig alternatief
voor het hypernerveuze gefröbel met hoge
hefbomen in de schaduw van een ploppende
stoploss. Hefboombeleggen is dan plotseling
saai, precies zoals beleggen hoort te
zijn. En mogelijk levert het uiteindelijk nog
het meeste op.
24
IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 25

GRONDSTOFFEN
Koop goedkoop koper
Koper geldt als één van de grondstoffen die als eerste stijgen aan het
begin van de cyclus. Dit jaar heeft de koperprijs een forse stijging
meegemaakt. Maar komt dat ook écht door een economisch herstel en is
die stijging houdbaar
door Peter van Kleef
Als de economie aantrekt, is koper
in trek. De reden daarvoor is eenvoudig,
koper is een grondstof die
in veel economische activiteiten
wordt gebruikt. Waar gebouwd wordt en
waar ontwikkeld wordt, is koper nodig. De
koperprijs liep dit jaar al op voordat de aandelenmarkten
medio maart begonnen aan te
trekken. Als reden daarvoor wordt genoemd
dat China – goed voor een derde van de koperconsumptie
wereldwijd – gebruik heeft
gemaakt van de lage prijs om de kopervoorraad
flink aan te vullen. In dat geval is de
stijging van koper niet zozeer een indicatie
van economische groei als wel een reactie
op de slimme actie van de Chinezen, die
Prijs in dollar per ton koper
9200
8200
7200
6200
5200
4200
3200
2200
1200
200
zichzelf goedkoop verzekeren van de grondstoffen
die nodig zijn voor de toekomstige
groei. Om dezelfde reden liep dit jaar ook
de Baltic Dry snel op – ook een index die als
economische zwaluw geldt, maar nu dankzij
slimme inkoopmanagers van het Chinese
State Reserve Bureau (SRB) op de muziek
vooruit loopt.
Analist David Wilson van Société Générale
concludeerde in maart al dat de oplopende
koperprijs weinig te maken had met reële
vraag. “De economische activiteit is en blijft
zwak.” Wat wel zichtbaar was, was een afname
van de voorraad in de pakhuizen van
de Londen Metal Exchange, terwijl de kopervoorraad
in Shanghai opliep. Dat de Chi-
nezen koper hamsteren is zo gek nog niet,
omdat de prijs per ton vanaf de piek op 8940
dollar (zomer 2008) zakte tot 2825 dollar
eind 2008. Tegen die ramsjprijzen wilden de
Chinezen ook met afzwakkende groei wel
inkopen terwijl ze bij de recordprijzen de
voorraadkamers rustig leeg lieten lopen.
Eerste stijger
Beleggers lijken ondertussen ook wat argwanender
naar de ontwikkeling van de
koperprijs te kijken. Vanaf de bodem ging
de koperprijs in vijf maanden tijd over de
kop. Begin juni werd een voorlopige top
neergezet van 5388 dollar per ton, waarna
de daling werd ingezet tot onder de 5000
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2003 2004 2005 2006 2007 2009
De koperprijs is na een daling van 70% vorig jaar met een sterk herstel bezig. Doordat China tegen bodemprijzen de voorraad weer opvoert, is koper sinds
begin dit jaar weer verdubbeld.
dollar. De zwakke dollar zorgt ervoor dat de
vraag redelijk op peil blijft. Koper wordt in
dollars verhandeld en een lage dollar maakt
de koperprijs aantrekkelijker voor niet-dollarlanden.
Ondertussen verwachten steeds
meer analisten dat de kopervoorraden de
komende maanden zullen toenemen, waarna
er druk op de koperprijs kan ontstaan. Een
verdere daling tot 4000 dollar wordt niet
uitgesloten. Dat is niet geheel toevallig ook
het prijsniveau waarop kopermijnen winstgevend
kunnen opereren en waartegen ze
redelijk veilig toekomstige koperwinning
kunnen verkopen.
Krapte dreigt
Toch kan koper binnen ‘één of twee’ jaar
terug naar de oude recordhoogte, denkt
Matthew Michael, commodity-analist bij het
Londense Schroders. Hij baseert zijn optimisme
vooral op het feit dat de koperproducenten
er jaar in jaar uit niet in slagen de productietargets
te halen, waardoor er (potentiële)
krapte dreigt. Als de vraag plotseling flink
aantrekt, en het aanbod tekort schiet, kan het
hard gaan. Daarvoor is meer nodig dan stockpiling
door de Chinese overheid. Wat nodig
is, is een écht herstel van de wereldeconomie.
En die zal vooral getrokken worden door
China, het land met meer dan honderdvijftig
steden van één miljoen inwoners en meer.
De aanhoudende urbanisatie vraagt immense
investeringen in infrastructuur en koper is
daarbij een hoofdbestanddeel. De Chinese
overheid heeft met haar miljardeninjectie in
infrastructuurprojecten alvast het startsein
gegeven. Als de wereldeconomie het draaipunt
bereikt, gaat koper als eerste omhoog.
De kans is groot dat speculanten snel op die
rijdende trein springen en de stijging in de
hoogste versnelling zetten. Het koersdoel
van Michael, 8000 dollar voor de zomer van
2011, kan dan zomaar gehaald worden. In het
huidige onzekere klimaat blijft behoedzaamheid
geboden. Elke tegenvallende macroeconomische
indicator kan de koperprijs een
stuk lager zetten.
Hoe profiteren
Wie via een turbo of sprinter van de koerspotentie
van koper wil profiteren, doet er
verstandig aan niet te dicht tegen de stoploss
aan te schurken. Beleggers kunnen ook
gewoon een aandeel van een koperbedrijf
kopen en op de plank leggen. Freeport
McMoran Copper & Gold is daarvan het
bekendste voorbeeld. Dat aandeel is dit jaar
wel al gestegen van 25 naar 50 dollar. Maar
Koers Freeport McMoran Copper & Gold
goed, een jaar geleden stond het nog op
120 dollar (zie de grafiek hieronder). Met
dit aandeel in portefeuille maakt u goede
kans volop te profiteren van de eerste echte
stappen van een nieuwe bullmarkt – wanneer
die ook mag aanbreken. Na de 100%
stijging van de eerste helft van dit jaar, heeft
het aandeel wel de nodige risico’s opgebouwd.
There’s no such thing as a Freeport
lunch.
6/2004 10/2004 2/2005 6/2005 10/2005 3/2006 7/2006 11/2006 3/2007 8/2007 12/2007 4/2008 8/2008 1/2009 15/2009
26 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 27
140
120
100
80
60
40
20
0

HUIZENMARKT
Koets geeft advies
De vraag is óf het kabinet moet ingrijpen om potentiële huizenkopers
over de streep te trekken. Zo ja, dan heb ik hier zes suggesties.
door Jos Koets
Jos Koets is Erkend
Hypotheek Adviseur
(SEH) en de specialist
van IEX.nl. Hij heeft z’n
eigen Assurantiekantoor
Groenoord in
Vlaardingen.
De huizenprijzen dalen
gestaag. In het derde
kwartaal van 2007 was de
gemiddelde huizenprijs
volgens de Nederlandse Vereniging
van Makelaars (NVM) nog 247.000
euro, in het eerste kwartaal van 2009
kostte een huis gemiddeld nog maar
218.000 euro. Een daling van 29.000
euro in anderhalf jaar tijd. Deze
daling is niet zo erg, zeker in verhouding
tot de flinke stijging van de
laatste twintig jaar. Wat mij wel zorgen
baart, is het teruglopende aantal
verkochte woningen. Er worden
nu 40% minder woningen verkocht
ten opzichte van twee jaar geleden.
Het aanbod stijgt en de vraag neemt
flink af. Eén van de gevolgen hiervan
is dat veel mensen die een andere
woning hebben gekocht, hun oude
woning niet snel verkopen en dus
dubbele maandlasten hebben.
Uit het slop
Ik ben geen voorstander van maatregelen
ter bevordering van het
beter doorstromen van huizen. Het
startersprobleem geldt al jaren – dat
starters het moeilijk hebben om een
geschikte woning te kunnen kopen
is niets nieuws. Als mogelijke oplossing
hiervoor zijn al tal van subsidies
verzonnen, zoals de koopsubsidie
en de starterslening. Bovendien is er
Koopgarant en Sociale Koop waarbij
een koper een bepaalde korting
krijgt op de koopprijs. Toch geef ik
hier enkele aanbevelingen om de de
huizenmarkt uit het slop te halen:
• Tijdelijk afschaffen van de
6%-overdrachtsbelasting
• Verhogen van de Nationale Hypotheek
Garantie-norm
• Tijdelijk afschaffen van de bijleenregeling
• Tijdelijke gratis dekking bij werkloosheid
en arbeidsongeschiktheid
• Opkopen van koopwoningen en
deze verhuren
!Tijdelijk afschaffen
overdrachtsbelasting
Wie een bestaande woning koopt,
betaalt 6% overdrachtsbelasting
over de koopsom. Door tijdelijk
(bijvoorbeeld twee jaar) deze 6% af
te schaffen heeft een koper een leuk
voordeel. Voor veel mensen kan dit
voordeeltje aanleiding zijn om juist
nu een (andere) woning te kopen.
Bij nieuwbouwwoningen is de overdrachtsbelasting
niet van toepassing.
Om toch te zorgen dat niet iedereen
bestaande woningen gaat kopen, zou
er voor deze woningen ook een tegemoetkoming
moeten komen. Ik denk
er dan aan om het renteverlies tijdens
de bouw te laten betalen door het
kabinet. Dit betekent dat voor alle
woningen (bestaande en nieuwbouw)
de kosten gemiddeld 3% bedragen!
@ Verhogen Nationale Hypotheek
Garantie (NHG)
Het verhogen van de NHG-norm
heeft als voordeel dat meer kopers in
aanmerking komen voor een hypotheek
met NHG. De hypotheekrente
is bij zo’n hypotheek beduidend
lager. Het verschil met tophypotheken
zonder NHG is op het ogenblik
0,7%. Een ander voordeel is de
zekerheid voor de geldgever dat
hij bij financiële problemen via het
Waarborgfonds alsnog de gehele hypotheekschuld
terug ontvangt. Bovendien
is er bij NHG een vangnet
als iemand werkloos of arbeidsongeschikt
wordt of door bijvoorbeeld
een scheiding zijn hypotheek (tijdelijk)
niet meer kan betalen. Voor een
duur van twee jaar kan dan een aanvullende
lening worden verstrekt.
Voor toekomstige kopers betekent
het echter niet dat de maandlasten
met NHG lager worden dan een
hypotheek zonder NHG. Dit heeft
ermee te maken dat bij NHG slechts
50% van de waarde van de woning
aflossingsvrij mag worden genomen.
Bij een hypotheek zonder NHG kan
dit bedrag oplopen tot 100% van
de executiewaarde. Het voordeel
van een lager aflossingsvrij gedeelte
is dat een koper een hoger bedrag
aflost. In de toekomst kan het kabinet
hier gebruik van maken door
verdere maatregelen te nemen voor
bijvoorbeeld de AOW (Algemene
Ouderdoms Wet) die nu al bijna niet
meer betaalbaar is.
# Tijdelijk afschaffen van de
bijleenregeling
Wie nu zijn huis met winst verkoopt,
moet deze winst (overwaarde)
in zijn volgende koopwoning
stoppen door een lagere hypotheek
af te sluiten. Door dit tijdelijk af te
schaffen kunnen doorstromers hun
winst in eigen zak steken. U begrijpt
dat dit voor veel doorstromers een
goede reden kan zijn om nu een andere
woning te kopen.
$ Tijdelijke dekking bij werkloosheid
of arbeidsongeschiktheid
Werkloosheid en arbeidsongeschiktheid
zijn bij hypotheken met NHG
meeverzekerd. Wie een hypotheek
zonder NHG afsluit, zal dit moeten
verzekeren via een woonlastenverzekering.
Voor deze doelgroep is een
gratis dekking zoals er nu bij NHG
is, een extra zekerheid. Bovendien
is er dan het onderscheid tussen
hypotheken zonder en met NHG
verdwenen.
% Opkopen van koopwoningen
Het opkopen van woningen van
mensen die gedwongen worden
hun woning te verkopen geeft deze
mensen extra zekerheid. Wel zal dan
het verschil tussen de gedwongen
verkoopprijs en de uitstaande hypotheekschuld
(tijdelijk) moeten worden
kwijtgescholden door de geldgever.
De opgekochte woning kan
dan weer worden verhuurd aan de
oude eigenaar. Die behoudt het recht
om later de woning weer terug te
kopen om zodoende alsnog zijn restantschuld
te kunnen voldoen. Ook
kan zo het inkomen van iemand die
in financiële problemen is gekomen
gecontroleerd worden. Dan is er dus
sprake van een verkapt loonbeslag!
Genoeg mogelijkheden dus om toekomstige
kopers te stimuleren om
nu een woning te kopen. Of dat verstandig
is, vraag ik me af. De maatregelen
gaan het kabinet veel geld
kosten. En de huizenprijzen worden
hoog gehouden, zolang bepaalde
maatregelen van toepassing zijn.
De kans dat na afschaffing van deze
genomen maatregelen de grote klap
alsnog komt, is dan groot.
28 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 29
klik hier...
Wilt u meepraten over dit onderwerp of
heeft u commentaar op de suggesties van
Jos Koets, ga dan naar magazine. iex.nl/
tipsvankoets

BELEGGINGSFONDSEN TOP VEERTIG
Spectaculair herstel
IEX Fonds 40
De beleggingsfondsenindex IEX Fonds 40 heeft een comeback volgens
het boekje laten zien. Sinds 1 januari boekte de gespreide fondsenindex
een rendement van 17,8%.
Rendementen in euro's per 12 juni 2009
Bron: Lipper FMI
In het maart/april nummer van IEX magazine
introduceerde IEX met enige
schroom de IEX Fonds 40. Die schroom
kwam vooral voort uit het slechte rendement
van de index, -7,5% per 12 maart. Die
peildatum was, zoals we nu weten, wel heel
dicht naast de bodem van de markt geprikt.
Inmiddels staat de IEX Fonds 40 op een
rendement van +17,8%. Peildatum 12 juni
2009, misschien achteraf wel de piek van de
Wijzigingen
•In de index zijn alle rendementen nu
teruggerekend naar euro’s. Een deel van
de fondsen had in de vorige editie nog
het rendement in eigen valuta (USD,
GBP en NOK) achter de naam. De
koersgrafieken staan overigens wel in
eigen valuta.
•Op verzoek van ING Investment Management
is de Luxemburgse variant
van het Global Real Estate Fund vervangen
door de Nederlandse variant.
•Het Fortis Global Liquidity Fund
Euro is vervangen door SNS Euro Liquiditeiten
Fonds omdat van Fortis
Global Liquidity Fund Euro geen data
verkregen konden worden.
Rendement IEX Fonds 40
Per asset class in 2009
Aandelen
Thema’s
Onroerend Goed
Obligaties
Liquiditeiten
0 5 10 15 20 25
rally. Bijna alle veertig fondsen in de index
hebben een krachtige spurt omhoog laten
zien, sinds die bodem. Alle asset classes binnen
de IEX Fonds 40 staan dan ook in de
plus, terwijl in maart alleen Liquiditeiten
overeind bleven. Logischerwijs zijn de liquiditeitsfondsen
nu de achterblijvers. Sinds
maart vond volgens UBS en Credit Suisse de
grootste stijldraai ooit plaats, van defensief
naar offensief en dat vinden we terug in de
index. Zo doen emerging markets-aandelenfondsen
het ’t best, samen met grondstoffenfondsen,
Aziatisch vastgoed en emerging
markets debt.
Sowieso heeft ook het veel geplaagde onroerend
goed zich prima uit de nesten weten te
werken, waarbij opvalt dat de global funds
hun wegingen voor Azië hebben verhoogd,
ten koste van Noord-Amerika. Niet verwonderlijk,
gezien de rendementen van Aziëvastgoedfondsen.
Henderson Asia Pacific
Property stond medio maart nog op –22%,
nu op +30%. Bij die stijging moet wel een
kanttekening worden gemaakt. Bij de eerste
publicatie van de IEX Fonds 40 werden alle
rendementen nog in lokale valuta bijgehouden,
inmiddels zijn alle rendementen en
daarmee ook het uiteindelijke rendement
van de index omgerekend naar euro’s. Blackrock
World Mining is met een score van
52,4% de absolute nummer één binnen de
index. Binnen het obligatiesegment van de
index valt de stevige performance op van de
emerging market debts-fondsen. Zo trekt
ING Renta Emerging Markets Debt met een
rendement van 24,7% de score van deze asset
class fors omhoog.
Best presterende fondsen
Blackrock World Mining +52,40%
Schroder ISF BRIC +49,75%
Skagen Kon-Tiki +48,22%
Fortis Obam +44,12%
Fidelity ASEAN +31,97%
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
31

FONDS VAN DE MAAND
Henderson Horizon Pan European Equity
Achterblijver met kansen
Henderson Pan European Equity fonds raakte tijdens de voorjaarsrally achterop bij de
benchmark. Dat is jammer voor beleggers, maar biedt wel kansen voor de toekomst,
denkt fondsbeheerder Tim Stevenson.
door Peter van Kleef
Met een rendement van 9,1% voor
dit jaar (peildatum 12 juni, in
euro’s) heeft Tim Stevenson
weinig reden zich op de borst
te kloppen. Europese aandelen zijn sowieso
niet de best presterende, maar met zijn performance
ligt het Henderson Pan European
Equity Fund ook net iets achter op de FTSE
World Index, die als benchmark fungeert.
De achterstand is vooral opgelopen doordat
Stevenson stug onderwogen is blijven zitten
in financials. Toch blijft Stevenson positief.
De waardering van de aandelen in zijn
portefeuille zijn nog nooit zo aantrekkelijk
geweest en de groeivooruitzichten op lange
termijn van zijn selectie zijn beter dan die
van de markt als geheel, stelt Stevenson. Dat
Stevenson de banken grotendeels links laat
liggen, betekent niet dat hij puur defensief
denkt. Zo schuilt hij niet in Nutsbedrijven
en Telecom, twee klassieke veilige havens.
Voor zijn fonds zoekt de Britse fondsbeheerder
vooral bedrijven met een goede marktpositie,
een management dat zich bewezen
heeft en mooie groeivooruitzichten. Daar
zitten ook meer cyclische bedrijven bij en
high bèta-aandelen. Zo schreef het fonds in
op de aandelenemissie van Arcelor Mittal.
Voorzichtig met financials
Ook na de rally is Stevenson nog altijd erg
voorzichtig met financiële aandelen. Het is
nog maar de vraag of het ergste achter de
rug is, denkt Stevenson. De onzekerheden
zijn nog enorm. Zo zouden de problemen
TOP 10
3,3% Capita
3,2% Reckitt Benckiser
3,0% Syngenta
2,8% Deutsche Post
2,8% Muenchner Ruck
2,8% Zurich Financial Services
2,8% Essilor Int.
2,7% Fresenius
2,7% Fresinius Medical Care
2,5% Roche
in Letland overslaan naar Zweedse banken.
Bovendien denkt Stevenson dat de
toekomstige groei van de bankensector
aan banden gelegd kan gaan worden door
strengere regulering door overheden en
toezichthouders. Met een weging van 13%
hebben financials wel de grootste positie
van de afgelopen twee jaar, in het fonds.
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
AXA, Zurich Financial Services en Munich
Re zijn de grootste financiële belangen, niet
toevallig vooral verzekeraars. Deze aandelen
konden de afgelopen maanden goedkoop
worden opgepikt en Stevenson verwacht
dat de noodzaak om meer te sparen goed zal
uitpakken voor deze sector.
Over de Europese aandelenmarkt in zijn
geheel is Stevenson niet al te optimistisch.
De hosannastemming die de eerste green
shoots teweegbrachten, kan wel eens prematuur
blijken te zijn, vreest hij. Consumptie
en economische groei staan nog steeds op
extreem lage niveaus. Dat lijkt in elk geval
reden genoeg te zijn om te veronderstellen
dat de brandstof voor de op 9 maart
ingezette rally spoedig opgebruikt is. Een
adempauze lijkt dan het meest optimistische
scenario.
HENDERSON HORIZON PAN EUROPEAN EQ
juni juli aug sept okt nov dec jan feb maart apr mei juni
IEX Fonds 40 Index
De IEX Fonds 40 Index is de nieuwe benchmark
voor (fonds)beleggers. De index bestaat
uit veertig topbeleggingsfondsen in twintig
verschillende categorieën, verspreid over
vijf assetclasses. Daarmee is het de perfecte
maatstaf voor beleggers met een breed gespreide
portefeuille.
Opbouw IEX Fonds 40 Index
De IEX Fonds 40 Index is opgebouwd uit vier
assetclasses: aandelen, obligaties, onroerend
goed en liquiditeiten, plus een vijfde poot, de
zogenoemde thema’s waarin fondsen zitten
die bijvoorbeeld ook in futures handelen. De
weging binnen de index is als volgt:
40% aandelen
20% obligaties
20% thema’s
15% onroerend goed
5% liquiditeiten
Selectie fondsen
De fondsen worden binnen hun categorie
geselecteerd op verschillende criteria:
• prestaties over drie en vijf jaar
• fondsomvang
• reputatie fondsbeheerder en aanbieder
• dagelijkse prijsvorming
• maximaal drie fondsen per aanbieder in de
index
Fondsen moeten zowel op het punt van prestaties
als op volume tot de beste 25% van de
peer group zitten.
Indexkarakteristieken
De IEX Fonds 40 Index is niet een verzameling
van ‘de beste 40 fondsen wereldwijd’, maar
een uitgebalanceerde selectie van 40 fondsen
die in hun eigen speelveld tot de top behoren.
Elke assetclass bestaat uit verschillende categorieën
die elk weer twee fondsen bevatten.
Alle fondsen wegen gelijk mee in de index,
voor 2,5% van het totaalgewicht. De index beoogt
dan ook niet een zo hoog mogelijk rendement
te halen, maar geeft het rendement van
de markt als geheel aan (aandelen, obligaties,
onroerend goed en cash), gebaseerd op de
bovengenoemde wegingen. Elk jaar, per 1 januari,
wordt gekeken of de fondsen nog aan de
selectiecriteria voldoen en zullen er eventueel
mutaties plaatsvinden.
Over het fondsoverzicht
Behalve rendementen, topholdings en spreiding
vindt u in het overzicht:
TER: Total expense ratio, het totaal kostenpercentage
dat het fonds in rekening brengt
ISIN: De code waarmee het fonds bij uw bank
of broker te vinden is
Q Risico’s s Kansen
1= zeer laag, 2= laag, 3= benedengemiddeld,
4= bovengemiddeld, 5= hoog, 6 = zeer hoog
AANDELEN WERELDWIJD
Carmignac Investissement
RENDEMENT
ytd: 28,23
1 jr: -3,91
3 jr: 24,95
TER: 1,5
ISIN: FR0010148981
AANDELEN WERELDWIJD
Pioneer US Research
Threadneedle American Select
32 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 33
8000
7500
7000
6500
6000
5500
5000
4500
4000
Fortis Obam
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Edouard
Carmignac
jun jul sep nov jan feb apr jun
Overig (25%)
Kas (15%)
Energie (15%)
RENDEMENT
ytd: 44,12
1 jr: -42,97
3 jr: -20,24
ISIN: NL0006293888
Grondstoffen (24%)
Banken (21%)
Rolf
Stout
jun jul sep nov jan feb apr jun
Eurozone (23%)
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
RISICOQ KANSENr
% TOP-HOLDINGS
4,3% Schlumberger
3,7% First Solar
3,5% Kinross Gold
3,3% Freeport McMoran
3,3% Goldcorp
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
RISICOS KANSENs
% TOP-HOLDINGS
4,5% Well Fargo
3,6% K+S AG
3,2% Alapsis
3,1% ING
3,0% ABB
SECTORSPREIDING
LANDENSPREIDING
Europa ex-euro (6%) Overig (1%)
Opkomende markten (28%)
Noord-Amerika (42%)
4,5
4
3,5
3
2,5
100
95
90
85
80
75
70
AANDELEN NOORD-AMERIKA
RENDEMENT
ytd: 6,75
1 jr: -19,70
3 jr: -26,16
TER: 1,6
ISIN: LU0085424652
John
Peckham
jun jul sep nov dec feb apr jun
Overig (36%)
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN EUR
RISICOR KANSENr
% TOP-HOLDINGS
3,0% Apple
3,0% Chevron
2,6% Hewlett-Packard
2,2% Verizon
2,1% Google
Financials (14%)
Energie (14%)
IT (20%)
Gezondheidszorg (16%)
AANDELEN NOORD-AMERIKA
RENDEMENT
ytd: 15,03
1 jr: -15,24
3 jr: -19,34
TER: 1,68
ISIN: GB0001529238
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN GBP
Cormac
Weldon
jun jul sep nov jan feb apr jun
RISICOR KANSENr
% TOP-HOLDINGS
3,5% Oracle
3,4% Pfizer
3,0% Microsoft
2,9% Travelers
2,9% JPMorgan Chase
Overig (35%)
Niet-duurzame
consumentengoederen (10%)
SECTORSPREIDING
SECTORSPREIDING
Industrials (13%)
IT (28%)
Financials (14%)

BELEGGINGSFONDSEN TOP VEERTIG
AANDELEN OPKOMENDE LANDEN
Schroder ISF BRIC
RENDEMENT
ytd: 49,75
1 jr: -22,53
3 jr: 28,00
TER: 2,07
ISIN: LU0228659784
Alan
Conway
AANDELEN EUROPA
Comgest Growth Europe
RENDEMENT
ytd: 4,85
1 jr: -15,10
3 jr: -10,47
TER: 1,61
ISIN: IE0004766675
Fonds 40
Laurent
Dobler
AANDELEN EUROPA SMALLCAPS
Carmignac Euro - Entrepreneurs
RENDEMENT
ytd: 21,61
1 jr: -32,30
3 jr: -17,90
TER: 1,51
ISIN: FR0010149112
Jordan
Cvetanovski
AANDELEN NEDERLAND
Delta Deelnemingen
Fonds
RENDEMENT
ytd: 21,06
1 jr: -32,11
Alex
3 jr: -18,89
Otto
TER: 1,61
ISIN: NL0000288389
Jack
Jonk
DWS Invest Top 50 Asia
AANDELEN AZIË
RENDEMENT
ytd: 30,95
1 jr: -16,74
3 jr: 0,90
TER: 1,69
ISIN: LU0145648290
Thomas
Gerhardt
AANDELEN HOOG DIVIDEND
DWS Top Dividende
RENDEMENT
ytd: 11,37
1 jr: -24,42
3 jr: -10,69
TER: 1,45
ISIN: DE0009848119
Thomas
Schüssler
270
230
190
150
110
70
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
10,5
10
9,5
9
8,5
8
7,5
7
6,5
6
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov dec feb apr jun
210
190
170
150
130
110
90
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
55
50
45
40
35
30
25
20
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
185
170
155
140
125
110
95
80
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
90
85
80
75
70
65
60
55
50
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
% TOP-HOLDINGS
7,6% Petrobras
5,4% China Mobile
5,2% Gazprom
4,4% CVRD
4,2% CNOOC
% TOP-HOLDINGS
7,4% Capita
7,3% Danone
7,3% Roche
6,3% Reckitt Benckiser
5,0% H&M
% TOP-HOLDINGS
3,6% Nighthawk Energy
3,4% Purecircle Ltd
3,1% K+S AG
3,0% Vossloh AG
3,0% Yara International
% TOP-HOLDINGS
14,6% Imtech
9,7% Smit
8,8% TKH
7,6% Arcadis
7.2% Grontmij
% TOP-HOLDINGS
6,2% Sembcorp Marine
4,9% Taiwan Semi
4,3% CNOOC
4,1% Hon Hai Precision
4,0% Reliance Industries
% TOP-HOLDINGS
2,2% Diamond Offshore Drilling
2,1% Eon
2,1% Novartis
2,1% Taiwan Semi
2,1% France Telecom
Rusland (14%)
LANDENSPREIDING
India (13%)
China (40%)
LANDENSPREIDING
SECTORSPREIDING
SECTORSPREIDING
LANDENSPREIDING
Overig (29%) Frankrijk (29%)
Overig (25%)
Grondstoffen (21%)
Overig (13%)
Hongkong (16%)
Overig (42%)
Voeding (4%)
IT (6%)
India (14%)
Overig (47%)
SECTORSPREIDING
Energie (17%)
Telecom (13%)
Brazilië (32%)
Duitsland (8%)
Zwitserland (16%)
Verenigd Koninkrijk (18%)
Gezondheidszorg (14%)
Consumentengoederen (19%)
Industrie (21%)
Consumentendiensten (22%)
Industrie (55%)
China (14%)
Singapore (14%)
Consumentengoederen (11%)
Nuts (12%)
AANDELEN OPKOMENDE LANDEN
Skagen Kon-Tiki
Henderson Pan
European Equity
AANDELEN EUROPA
AANDELEN EUROPA SMALLCAPS
Pictet Small Cap Europe
AANDELEN NEDERLAND
SNS Nederlands
Aandelenfonds
Fidelity ASEAN
AANDELEN AZIË
AANDELEN HOOG DIVIDEND
Orange European
High Dividend Fund
RENDEMENT
ytd: 48,22
1 jr: -17,32
3 jr: 22,56
TER: 2,5
ISIN: NO0010140502
Kristoffer
Stensrud
RENDEMENT
ytd: 9,10
1 jr: -19,30
3 jr: -9,99
TER: 2,03
ISIN: LU0138821268
Tim
Stevenson
RENDEMENT
ytd: 17,05
1 jr: -31,06
3 jr: -26,28
TER: 2,03
ISIN: LU0130732364
Aylin
Suntay
RENDEMENT
ytd: 12,71
1 jr: -38,36
3 jr: -31,04
TER: 1
ISIN: NL0000291037
Corné
van Zeijl
RENDEMENT
ytd: 31,97
1 jr: -17,26
3 jr: 16,32
TER: 1,98
ISIN: LU0048573645
Gillian
Kwek
RENDEMENT
ytd: 7,70
1 jr: -35,11
3 jr: -39,87
TER: 1,07
ISIN: NL0000293348
Jorik
van den Bos
470
430
390
350
310
270
230
190
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN NOK
jun jul sep nov jan feb apr jun
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
15
16
17 600
55
26
550
50
24
22
14
500
45
20
13
450
40
18
12
10 11
400
35
16
350
30
14
9
300
25
12
8
250
20
10
jun jul sep nov jan feb apr jun
jun jul sep nov jan feb apr jun
jun jul sep nov jan feb apr jun
jun jul sep nov jan feb apr jun
7,5 8
6,5 7
5,5 6
4,5 5
3,5 4
3
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov dec feb apr jun
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOR KANSENr
% TOP-HOLDINGS
7,5% Samsung Electric
6,3% Electrobras
6,0% Pride Int.
5,0% Sistema JSFC
4,5% LG Electronics
% TOP-HOLDINGS
3,3% Capita Group
3,2% Reckitt Benckiser
3,0% Syngenta
2,8% Deutsche Post
2,8% Münchener Ruck
% TOP-HOLDINGS
1,6% Parmalat
1,6% Grifols
1,6% Trygvesta
1,6% Premier Oil
1,5% Telenet group
% TOP-HOLDINGS
22,9% Royal Dutch
12,8% Unilever
9,0% Arcelor Mittal
8,8% KPN
7,6% Philips
% TOP-HOLDINGS
6,2% Singapore Telecom
5,1% United Overseas Bank
4,9% DBS Group
4,9% Telekomunikasi Indonesia
4,0% Oversea Chinese Banking
% TOP-HOLDINGS
2,4% Sampo Oy
2,2% Eon
2,1% Zurich Financial Services
2,0% Basf
1,9% BHP Billiton
SECTORSPREIDING
LANDENSPREIDING
SECTORSPREIDING
SECTORSPREIDING
Financials (17%)
Overig (44%) Overig (19%)
Duitsland (23%)
Industrie (22%)
Overig (24%)
Energie (25%)
Overig (37%)
Thailand (12%)
LANDENPREIDING
Overig (9%)
Singapore (38%)
Overig (42%)
SECTORSPREIDING
Basismaterialen (19%)
Financials (17%)
Consumentengoederen (11%)
Telecom (12%)
Energie (16%)
Frankrijk (17%)
Zwitserland (20%)
Verenigd Koninkrijk (21%)
Consumentengoederen (12%)
Gezondheidszorg (14%)
Financials (15%)
Basismaterialen (14%)
Financials (15%)
Consumentengoederen (22%)
Indonesië (15%)
Maleisië (26%)
Energie (10%)
Nuts (12%)
34 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 35

BELEGGINGSFONDSEN TOP VEERTIG
ING Energy
ENERGIE
Robeco Commodities
GRONDSTOFFEN
EDELMETALEN
Blackrock World Gold Fund
DUURZAAM
Dexia Sustainable World
VASTGOED WERELDWIJD
ING Global Real Estate
Fortis ASR Europa
Vastgoed Fonds
VASTGOED EUROPA
RENDEMENT
ytd: 24,96
1 jr: -33,08
3 jr: -11,40
TER: 1,48
ISIN: LU0119201019
Frederic
Van Parijs
RENDEMENT
ytd: 12,87
1 jr: -35,92
3 jr:
TER:
ISIN: NL0000290708
Peter
van der Spek
RENDEMENT
ytd: 25,05
1 jr: -5,32
3 jr: 16,31
TER: 1,98
ISIN: LU00556316099
Graham
Birch
RENDEMENT
ytd: 9,77
1 jr: -26,73
3 jr: -33,61
TER: 1,77
ISIN: BE0946893766
Roland
Kölsch
RENDEMENT
ytd: -8,50
1 jr: -31,71
3 jr: -41,69
TER: 1,59
ISIN: NL0006311847
Michael
Lipsch
RENDEMENT
ytd: 8,91
1 jr: -30,65
3 jr: -29,68
TER: 1,49
ISIN: LU0223828962
Menno
Sloterdijk
2000
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
40
35
30
25
20
15
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
60
50
40
30
20
10
0
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
120
100
80
60
40
20
0
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
70
65
60
55
50
45
40
35
30
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
60
55
50
45
40
35
30
25
20
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
RISICOR KANSENr
RISICOS KANSENs
RISICOS KANSENr
RISICOR KANSENr
RISICOS KANSENq
RISICOS KANSENq
% TOP-HOLDINGS
18,3% Exxon
8,0% BG Group
7,3% Chevron
6,4% Total
5,2% Southwestern Energy
% TOP-HOLDINGS
11,1% Olie
11,1% Benzine
11,1% Aardgas
6,7% Goud
6,7% Zilver
% TOP-HOLDINGS
9,0% Newcrest Mining
7,3% Kinross Gold
6,4% Newmont Mining
5,4% Goldcorp
5,3% Minas Buenaventurar
% TOP-HOLDINGS
2,9% IBM
1,8% Verizon
1,5% Accenture Ltd
1,4% CVS Corporation
1,4% Procter & Gamble
% TOP-HOLDINGS
9,8% Mitsubishi Estate
5,8% British Land
5,4% Public Storage
5,4% Unibail-Rodamco
5,3% Liberty Property
% TOP-HOLDINGS
9,7% Unibail-Rodamco
8,2% British Land
8,2% Land Securities
6,8% Corio
5,7% Icade
Eurozone (13%)
LANDENSPREIDING
SECTORSPREIDING
LANDENSPREIDING
SECTORSPREIDING
Canada (6%)
Overig (4%) Energie (33%)
Overig (10%)
Financials (15%)
Agri (33%)
Overig (49%)
Europa (11%)
Gezondheidszorg
(12%)
LANDENSPREIDING
Overig (19%)
Verenigde Staten (38%)
LANDENSPREIDING
Overig (18%)
Verenigd Koninkrijk (33%)
West-Europa (10%)
Zuid-Afrika (12%)
Zweden (10%)
Verenigd Koninkrijk (17%)
Verenigde Staten (57%)
Metalen (33%)
Australië (15%)
Noord-Amerika (52%)
IT (12%)
Energie (12%)
Azië (14%)
Japan (19%)
Nederland (17%)
Frankrijk (22%)
Invesco Energy
ENERGIE
Schroder Commodity
GRONDSTOFFEN
EDELMETALEN
Blackrock World Mining Fund
Triodos Groenfonds
DUURZAAM
VASTGOED WERELDWIJD
Invesco Global Real Estate
Petercam Real
Estate Europe
VASTGOED EUROPA
RENDEMENT
ytd: 30,19
1 jr: -37,63
3 jr: -7,72
TER: 1,93
ISIN: LU0123357419
Andrew
Lees
Tyler
Dann II
RENDEMENT
ytd: 24,92
1 jr: -26,62
3 jr: -5,56
TER: 2,05
ISIN: LU0232504117
Robert
Howell
RENDEMENT
ytd: 52,40
1 jr: -43,78
3 jr: -0,58
TER: 1,98
ISIN: LU0075056555
Evy
Hambro
RENDEMENT
ytd: 0,71
1 jr: 7,42
3 jr: 8,11
TER:
ISIN: NL0000440204
Daniël
Povel
RENDEMENT
ytd: 5,33
1 jr: -37,20
3 jr: -44,69
TER: 1,71
ISIN: IE00B0H1QD09
Joe
Rodriguez
RENDEMENT
ytd: 7,53
1 jr: -38,63
3 jr: -45,27
TER: 1,25
ISIN: BE0058187841
Olivier
Hertoghe
Damian
Marichal
2000
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
200
180
160
140
120
100
80
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
120
100
80
60
40
20
0
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
60
59
58
57
56
55
54
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
15
13
11
9
7
5
3
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
280
260
240
220
200
180
160
140
120
100
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
RISICOR KANSENr
RISICOS KANSENs
RISICOR KANSENr
RISICOQ KANSENq
RISICOS KANSENq
RISICOS KANSENq
% TOP-HOLDINGS
4,9% Weatherford Int
4,4% Occidental Petroleum
3,9% Halliburton
3,8% Total
3,6% Sempra Energy
% TOP-HOLDINGS
23,0% Olie
8,0% Koper
7,9% Gas
7,1% Soja
6,2% Goud
% TOP-HOLDINGS
9,8% BHP Billiton
9,2% CVRD
7,4% Rio Tinto
6,2% Impala
5,2% Xstrata
% TOP-HOLDINGS
-
% TOP-HOLDINGS
5,6% Westfield
5,5% Sun Hung Kai
4,6% Unibal-Rodamco
4,3% Mitsubishi Estate
3,4% Simon Property
% TOP-HOLDINGS
8,3% Unibal-Rodamco
6,1% Land Securities
5,8% British Land
4,3% Wereldhave
4,2% Klepierrre
Frankrijk (4%)
LANDENSPREIDING
Overig (19%)
Metalen (27%)
SECTORSPREIDING
Cash (2%)
Energie (39%)
Overig (21%)
LANDENSPREIDING
Europa (36%)
Natuur/landschap (21%)
Duurzaam bouwen (9%)
SECTORSPREIDING
LANDENSPREIDING
Overig (28%)
Verenigde Staten (36%)
LANDENSPREIDING
Overig (20%)
Frankrijk (30%)
Verenigd Koninkrijk
(4%)
Zwitserland (5%)
Zuid-Afrika (13%)
Australië (8%)
België (11%)
Verenigde Staten (68%)
Agricultuur (32%)
Noord-Amerika (31%)
Biologische landbouw (26%)
Duurzame energie (44%)
Japan (13%)
Hongkong (15%)
Nederland (16%)
Verenigd Koninkrijk (23%)
36 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 37

BELEGGINGSFONDSEN TOP VEERTIG
Henderson Asia-Pacific
Property
VASTGOED AZIË
RENDEMENT
ytd: 30,59
1 jr: -10,16
3 jr: -19,23
TER: 2,04
ISIN: LU0229494975
Chris
Reilly
OBLIGATIES WERELDWIJD
Templeton Global Bond
RENDEMENT
ytd: 6,54
1 jr: 25,02
3 jr: 23,36
TER: 1,43
ISIN: LU0029871042
Michael
Hasenstab
OBLIGATIES OPKOMENDE LANDEN
ING Renta EM Debt
RENDEMENT
ytd: 24,76
1 jr: -10,83
3 jr: -1,94
TER: 1,44
ISIN: LU0041345751
Gorky
Urquieta
OBLIGATIES EUROPA
AXA WF Euro Credit Plus
RENDEMENT
ytd: 6,13
1 jr: 7,07
3 jr: 4,84
TER: 1,03
ISIN: LU0164100710
Eléonore
Bunel
OBLIGATIES HIGHYIELD
Petercam Bonds Higher Yield
RENDEMENT
ytd: 16,89
1 jr: -32,13
3 jr: -31,02
TER: 1,01
ISIN: LU0138645519
Bernard
Laliere
GELDMARKT
SNS Euro Liquiditeiten Fonds
RENDEMENT
ytd: 1,59
1 jr: 3,49
3 jr: 10,60
TER: 0,59
ISIN: NL0000291011
Fonds 40
SNS Asset
Management BV
16
14
12
10
8
6
4
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
18
17
16
15
14
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
3100
2900
2700
2500
2300
2100
1900
1700
1500
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
12,5
12
11,5
11
10,5
10
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
180
170
160
150
140
130
120
110
100
90
80
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
23,8
24
23,6
23,4
23,2
23
22,8
22,6
22,4
22,2
22
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
RISICOS KANSENr
RISICOQ KANSENq
RISICOR KANSENq
RISICOQ KANSENq
RISICOR KANSENr
RISICOO KANSENo
% TOP-HOLDINGS
8,0% Sun Hung Kai
7,8% Mitsui Fudosan
6,4% Mitsubishi Estate
5,5% Henderson Land Development
5,5% Sumitomo Realty
% TOP-HOLDINGS
6,3% Korean 5,5% 2017
5,9% Zweden 5,25% 2011
5,4% Mexico 10% 2024
4,4% Korea 4,75% 2011
3,1% Rusland 7,5% 2030
% TOP-HOLDINGS
5,3% US 5yr 2009
3,4% Kazmunaigaz 9,125%
3,4% Russian Federation 12,75%
2,9% Brazil 8,875%
2,6% Brazil 10,125%
% TOP-HOLDINGS
44,9% Banken
12,3% Telecom
8,9% Nuts
8,6% Niet-duurzame Consumentengoederen
4,4% Verzekeraars
% TOP-HOLDINGS
1,8% Unity Media GmbH
1,6% Tereos Europe
1,5% Boats Inv
1,4% Kverneland ASA
1,3% Lottomatica Spa
% TOP-HOLDINGS
16,3% SNS Bank
5,5% Santander
5,0% Banco Espirito Santo
4,5% GE Capital Euro Funding
4,4% Pohjola Bank
Singapore (9%)
LANDENSPREIDING
Overig (16%)
Japan (30%)
Overig (55%)
LANDENSPREIDING
Zuid-Korea (17%)
Mexico (10%)
AAA (9%)
KREDIETWAARDIGHEID
Overig (14%)
BBB (37%)
AA (24%)
KREDIETWAARDIGHEID
Overig (3%)
A (49%)
Overig (29%)
LANDENSPREIDING
KREDIETWAARDIGHEID
AAA (9%)
B (9%)
China (15%)
Hongkong (29%)
Indonesië (9%)
Zweden (9%)
BB (31%)
BBB (24%)
Europese Unie ex EMU
(11%)
Noord-Amerika (12%)
EMU (48%)
A (45%)
AA (46%)
VASTGOED AZIË
Morgan Stanley Asian Property
RENDEMENT
ytd: 26,04
1 jr: -12,95
3 jr: -12,66
TER: 1,73
ISIN: LU0078112413
Fonds 40
Angeline
Ho
OBLIGATIES WERELDWIJD
Threadneedle Global Bond
RENDEMENT
ytd: -4,11
1 jr: 12,45
3 jr: 5,47
TER: 1,44
ISIN: GB0001533685
Peter
Allwright
OBLIGATIES OPKOMENDE LANDEN
Threadneedle EM Bond
RENDEMENT
ytd: 14,85
1 jr: 11,22
3 jr: 5,95
TER: 1,7
ISIN: GB0002365608
Richard
House
Schroder Euro
Corporate Bond
OBLIGATIES EUROPA
RENDEMENT
ytd: 7,15
1 jr: 10,57
3 jr: 7,23
TER: 1,28
ISIN: LU0113257694
Adam
Cordery
OBLIGATIES HIGHYIELD
Robeco High Yield Obligaties
RENDEMENT
ytd: 28,30
1 jr: -6,99
3 jr: -1,79
TER:
ISIN: NL0000290062
Sander
Bus
JP Morgan US Dollar
Treasury Liquidity
GELDMARKT
RENDEMENT
ytd: -0,69
1 jr: 10,62
3 jr: -2,48
TER: 0,56
ISIN: LU0176037280
John
Tobin
18
16
14
12
10
8
6
4
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov jan feb apr jun
70
65
60
55
50
45
40
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN GBP
jun jul sep nov jan feb apr jun
60
56
58
54
50
52
46
48
44
40
42
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN GBP
jun jul sep nov jan feb apr jun
450
400
350
300
250
200
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
feb apr jun jul sep okt dec feb
24
22
20
18
16
14
12
10
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN EUR
jun jul sep nov jan feb apr jun
11450
11400
11350
11300
KOERS AFGELOPEN 12 MAANDEN IN USD
jun jul sep nov dec feb apr jun
RISICOS KANSENr
RISICOQ KANSENq
RISICOR KANSENq
RISICOP KANSENq
RISICOR KANSENr
RISICOO KANSENo
% TOP-HOLDINGS
10,4% Mitsubishi Estate
10,0% Mitsui Fudosan
9,6% Westfield Group
9,5% Sun Hung Kai
5,1% China Overseas Land
% TOP-HOLDINGS
11,1% US 6,25% 2023
10,3% Long Gilt Future June09
8,9% Japan 10Y Bond
7,8% New South Wales 5,5% 2017
7,8% Japan CPI-linked 1,4% 2018
% TOP-HOLDINGS
8,6% Russia 7,5% 2030
6,1% Mexico 6,75% 2034
5,4% US 3,75% 2018
4,8% Brazil 5,875% 2019
4,5% Venezuela 9,25% 2028
% TOP-HOLDINGS
1,3% BNP Paribas 3,25% 2012
1,3% EdF 6,25% 2021
1,3% Tesco 5,125% 2047
1,2% France Telecom 8,125% 2033
1,2% Munich Re 1% 2023
% TOP-HOLDINGS
19,0% Consumenten cyclisch
16,0% Communicatie
12,0% Financials
10,0% Consumenten niet-cyclisch
9,0% Basisindustrie
% TOP-HOLDINGS
-
China (10%)
LANDENSPREIDING
Overig (10%)
Japan (34%)
AA (12%)
KREDIETWAARDIGHEID
BBB (6%)
AAA (5%)
SECTORSPREIDING
Overig (18%)
BBB (42%)
Overig (42%)
LANDENSPREIDING
Frankrijk (21%)
BBB (17%)
CCC (6%)
SECTORSPREIDING
Overig (5%)
Treasury bills (34%)
KREDIETWAARDIGHEID
B (11%)
Australië (13%)
Hongkong (33%)
Cash (22%)
AAA (60%)
BB (24%)
Verenigde Staten (10%)
Nederland (12%)
Verenigd Koninkrijk (15%)
B (31%)
BB (41%)
Repurchase agreements (66%)
38 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
39

TOP VEERTIG
m a g a z i n e
40
SIGNALEN
Analistenmomentum
( / / )
Worden taxaties naar
boven of naar beneden
bijgesteld
Technisch
( / / )
De richting van de
(middel)lange trend
Fundamenteel
( / / )
Hoe zijn de financiële
vooruitzichten
Winstgroei
De verwachte wpa-groei
in 2008/2009
PEG
Price/Earnings Growth.
Geeft aan hoe de
koers-winstverhouding
zich verhoudt tot de
winstgroei. Hoe lager,
hoe relatief goedkoop
het aandeel is ten
opzichte van de
verwachte groei.
De score van de topman
Wat verdiende de
CEO sinds zijn aantreden
voor u
Bron: VEB, peildatum:
18 juni 2009
TOP-5
De favorieten uit de IEX 40 voor de komende maanden.
Ahold
De winst in het eerste kwartaal nam met 25% af. Dat kwam vooral door een hogere belastingdruk
en een netto-voorziening voor leasegaranties. Een tegenvaller, maar het operationeel resultaat
(+18%) laat zien dat er juist meer verkocht is. In de Verernigde Staten is het te vroeg om te spreken
van een structureel herstel, maar het gaat elk kwartaal beter.
Arcadis
Tegenvallend resultaat in de afdeling Gebouwen, flinke plussen in Infrastructuur. Echt verrassend
is het eerste kwartaalresultaat van Arcadis niet, gezien de economische omgeving. Aan
een outlook waagt Harrie Noy zich nog steeds niet, maar het bedrijf lijkt de recessie voorlopig
goed door te komen.
Crucell
In de biotechsector blijft het goed gaan en niet alleen door de toegenomen aandacht van
farmabedrijven met bijna lege pijplijnen. Crucell is volgens analisten gepositioneerd om op
alle fronten te profiteren van een verbetering van het rendement op productie tot nieuwe vaccinatiecampagnes.
“De veelzijdige pijpleiding van Crucell zou het voor het concern mogelijk
moeten maken om in de komende vijf jaar elk jaar een nieuw product te lanceren.” Hoera,
want daarmee is Crucell straks definitief z’n status als gooi- en smijtfonds ontgroeid.
Imtech
Nieuwe opdrachten en overnames, beurslieveling Imtech lijkt niets te merken van krediet- en
economische crisis. Beleggers waardeerden dat, in de renterally werd het fonds 50% meer
waard. Met een verwachte winst per aandeel van 1,69 euro in 2010 lijkt het nog steeds niet te
duur.
Vopak
Het Vopakfeestje is nog niet voorbij, maar de partygangers ogen wel wat vermoeid. Volgens
sommige analisten komen de marges onder druk te staan en de 300 miljoen euro kostende bouw
van een nieuwe opslagterminal in Amsterdam is weliswaar gepland, maar het blijft een serieuze
investering. Maar recessiebestendig blijft de olie- en gasopslag van Vopak voorlopig wel.
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
41

TOP VEERTIG
TOP VEERTIG
ASML
Is het zwakste kwartaal van de chipfabrikant
achter de rug De eerstekwartaalcijfers
‘afschuwelijk’ genoemd door analisten – geven
wel aanleiding om dat te denken. Echter, dit is
geen ‘normale’ cyclus, aldus een-analist. Het
overaanbod is zo goed als weg, maar de vraag
van klanten is nog niet hersteld. ASML verwacht
in de tweede jaarhelft van 2009 herstel.
De omzet zal weer opklimmen naar 400 miljoen
à 500 miljoen euro, een niveau waarbij de onderneming
quitte speelt.
Aalberts
Analistenmomentum O
Technisch
O
Fundamenteel M
Winstgroei 0%
PEG -
2
Geen nieuws is niet altijd goed nieuws bij Aalberts. Dit betekent
geen overnames en dus weinig fantasie in de koers.
Wat dan helpt zijn analisten die koersdoelen verhogen. UBS
deed dat, naar 6,75 euro. De analist verwacht echter geen
koersvuurwerk op korte termijn. De volgende aanjager voor
de koers is de publicatie van halfjaarcijfers op 13 augustus.
Ahold
Analistenmomentum O
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 2%
PEG 5,1
2
Jan Aalberts
Rendement sinds
6 april 1987
755%
John Rishton
Rendement sinds
16 november 2007
-10%
De winst in het eerste kwartaal nam met 25% af. Dat kwam
vooral door een hogere belastingdruk en een nettovoorziening
voor leasegaranties. Een tegenvaller, maar het operationeel
resultaat (+18%) laat zien dat er juist meer verkocht
is. In de Verernigde Staten is het te vroeg om te spreken van
een structureel herstel, maar het gaat elk kwartaal beter.
Aegon
Analistenmomentum N
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
2
De nieuwste mode onder financials die zich van hun krachtigste
kant willen laten zien is het aanbieden om de verkregen
staatsteun versneld terug te betalen. Aegon doet enthousiast
mee en wil 1 van de 3 miljard staatseuro’s teruggeven.
Alex Wynaendts heeft kostenbesparingen bovenaan zijn To
Do-list staan en loert voorzichtig naar overnametargets.
Akzo Nobel
Analistenmomentum N
Technisch
M
Fundamenteel N
Winstgroei 0%
PEG -
5
Alex Wynaendts
Rendement sinds
23 april 2008
-62%
Hans Wijers
Rendement sinds
1 mei 2003
32%
Akzo Nobel zag in maart tekenen van stabilisatie in de verfmarkten
in China en het Verenigd Koninkrijk. In de Vererenigde
Staten blijft de markt zeer moeilijk en zijn er geen
tekenen van herstel, aldus het management. Zicht op de rest
van het jaar is er niet. Dat verklaart waarom er na een kort
koersherstel, sprake is van een afwachtende houding.
Corio
Analistenmomentum M
Technisch
O
Fundamenteel M
Winstgroei 0%
PEG -
2
Gaat op koopjesjacht. De vastgoedbelegger plaatste recent
met succes nieuwe aandelen bij institutionele beleggers
en haalt daarmee 258 miljoen euro op. Geld is bedoeld om
interessante objecten in Frankrijk en Spanje mee te kopen.
De koers zit na een herstel al een paar weken stabiel rond
35 euro.
CSM
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
6
Top 40
Gerard Groener
Rendement sinds
1 mei 2008
-26%
Gerard Hoetmer
Rendement sinds
20 april 2005
-60%
CSM heeft nog flink last van de economische tegenwind. De
cijfers over het eerste kwartaal vielen tegen. Hoetmer ziet
nog geen verbetering van het economische klimaat, maar
verwacht wel dat de EBITA in het tweede kwartaal van dit
jaar dichterbij die van vorig jaar zal liggen. Analisten zijn
afwachtend.
Crucell
Analistenmomentum M
Technisch
M
Fundamenteel M
Winstgroei 2%
PEG 41
1
Crucell is volgens analisten gepositioneerd om op alle fronten
te profiteren, van een verbetering van het rendement op
productie tot nieuwe vaccinatiecampagnes. “De veelzijdige
pijpleiding van Crucell zou het voor het biotechnologieconcern
mogelijk moeten maken om in de komende vijf jaar elk
jaar een nieuw product te lanceren.”
Draka
Analistenmomentum M
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
8
Ronald Brus
Rendement sinds
26 januari 2004
57%
Sandy Lyons
Rendement sinds
1 oktober 2007
-73%
Draka is ook een bedrijf dat alles kan vertellen over de noodlottige
mix van hoge schuldenlast en geblutste business
door de economische crisis. Niettemin denken beleggers dat
de ergste hoosbui achter de rug is, want dit voorjaar veerde
de koers dik 110% op. Leuk en aardig, nu nog marktherstel.
Draka
Ook Draka, dat 35% van de omzet uit de
bouw haalt, is nog niet uit de economische
gevarenzone. De onderneming heeft veel
last van het gebrek aan vraag van zijn klanten
in de automotive- en bouwsector. Draka sprak
bij de kwartaalupdate wel van stabilisatie van
marktomstandigheden en kondigde extra kostenbesparingen
aan. Dit komt de winstpositie
ten goede. De onderneming blijft wel binnen
zijn bankconvenanten dankzij een lagere behoefte
aan werkkapitaal, zo is de verwachting.
BAM
105
100
95
90
85
80
75
70
65
60
BAM
AEX
juni aug okt dec feb apr juni
Arcadis
Analistenmomentum M
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
1
Harrie Noy
Rendement sinds
1 juli 2000
187%
Tegenvallend resultaat in de afdeling Gebouwen, flinke plussen
in Infrastructuur. Echt verrassend is het eerste kwartaalresultaat
van Arcadis niet, gezien de economische omgeving.
Aan een outlook waagt Harrie Noy zich nog steeds
niet, maar het bedrijf lijkt de recessie voorlopig goed door
te komen.
ASML
Analistenmomentum M
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
3
Eric Meurice
Rendement sinds
1 oktober 2004
10%
Gaat de telefoon alweer op de afdeling sales bij ASML Het
orderboek van ASML is een van de hot items tijdens het
tweede kwartaalcijferseizoen, dat nu ingaat. Niet alleen voor
het concern zelf, maar misschien wel voor de hele AEX is dit
vroeg-cylische item van groot belang.
DSM
Analistenmomentum M
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
2
Feike Sijbesma
Rendement sinds
27 maart 2007
-46%
De nettowinst in het eerste kwartaal was maar liefst 92%
lager. Ook voor de chemiereus zit de economie flink tegen.
Toch waren analisten en beleggers niet teleurgesteld, eerder
opgelucht. De onderdelen Pharma en vooral Nutrition
worden als veerkrachtig omschreven. Dat is zeer positief in
deze markt. Hoe 2009 verder wordt is afwachten, ook voor
Fugro
Analistenmomentum N
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 1%
PEG 9,9
6
Klaas Wester
Rendement sinds
1 okober 2005
-2%
Op het heen en weer stuiterende Tom Tom na, is Fugro het
best presterende AEX-aandeel dit jaar. Een van de weinigen
die een plus noteerde al voor de draai van de markt op 9
maart. Voor 2010 wordt nog altijd een winst verwacht van
3,31 euro per aandeel. Hopelijk kan Fugro hier aan voldoen,
want anders…
Heineken
105
100
95
90
85
80
75
Heineken
AEX
juni aug okt dec feb apr juni
De bouw gaat eraan na de zomer, zo staat
het nu - voor de zomer - in alle kranten.
Marktvorsers verwachten dat de vraag wegvalt
– meer projecten worden uitgesteld - en
dat de werkloosheid oploopt. Verwacht wordt
dat BAM deze economische malaise beter kan
overleven dan branchegenoten. Schaalgrootte
en spreiding over veel verschillende projecten,
dempt de risico’s.
BAM
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
2
Joop van Oosten
Rendement sinds
1 januari 2006
-62%
Sombere geluiden uit de projectontwikkeling en bouw.
Marktvorsers vrezen uitstel en stilleggen projecten, werkloosheid
en krimp. Dat doet de koers van BAM, die net wat
hersteld was naar 8 euro, weer terugduiken naar 6 euro. Op
deze niveaus blijft BAM niet duur, maar het kan wel even duren
voordat beleggers lol hebben van dit aandeel.
Boskalis
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
2
Peter Berdowski
Rendement sinds
8 mei 2006
-1%
Ook Boskalis heeft te maken met terughoudendheid van
klanten. De baggeraar blijft erbij dat in 2009 een lagere
winst behaald zal worden dan vorig jaar. De orderontvangst
is vergelijkbaar met de eerste vier maanden van (een prima)
2008, maar de orderportefeuille is volgens Boskalis wel licht
gedaald ten opzichte van eind 2008.
Heineken
Analistenmomentum M
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 1%
PEG 16,4
2
Jean-François
van Boxmeer
Rendement sinds
1 oktober 2005
-21%
Heineken heeft in het eerste kwartaal van 2009 de volumes
met 6,3% zien afnemen. Het economische klimaat, de ongunstige
weersomstandigheden, het rookverbod en de hogere
accijns helpen de brouwer niet. Het marktaandeel van
Heineken in de meeste markten is niet veranderd.
Heijmans
Analistenmomentum M
Technisch
O
Fundamenteel
Winstgroei 0%
PEG -
8
Rob van Gelder
Rendement sinds
1 juli 2008
-74%
Ook bouwer Heijmans wil voor 100 miljoen euro aan nieuwe
gewone aandelen wegzetten bij bestaande aandeelhouders.
Dit omdat de financiële situatie verre van rooskleurig is.
Eind april kondigde Heijmans aan vrijwel alle buitenlandse
activiteiten af te willen stoten en zich te willen richten op de
kernactiviteiten en schuld aflossen.
Iedereen met huismerken profiteert van de
crisis, terwijl A-merken het moeilijk hebben.
Dat merkt Heineken. Rene Hooft Graafland,
financieel topman van de brouwer gaf bij de
cijferpresentatie aan dat het marktaandeel van
Heineken in de meeste markten niet is veranderd.
Er is met name in het lage segment van
de markt sprake van groei. “Consumenten kopen
in het huidige economische klimaat meer
huismerken of gaan naar discounters die geen
A-merken verkopen”, aldus de CFO.
42 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
1 Snelle groei / 2 Trage, gestage groeier / 3 Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7 Voor een gokje /
5Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6 Niet vooruit te trekken / 8 Niet aankomen / 4 Jojo-fonds
JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE
43

TOP VEERTIG
TOP VEERTIG
KPN
In de zakelijke markt is de recessie nu duidelijk
merkbaar, aldus KPN. “De orderinstroom
blijft daar achter bij de verwachtingen en klanten
in de zakelijke markt willen bestaande contracten
heronderhandelen.” In de consumentenmarkten
heeft KPN naar eigen zeggen nog
altijd geen last van het verslechterde klimaat.
In het eerste kwartaal waren de cijfers echter
niet volgens de verwachtingen. KPN focust zich
nu op winstgevendheid en vrije kasstroom, en
minder op omzetgroei.
Imtech
Analistenmomentum M
Technisch
M
Fundamenteel M
Winstgroei 5%
PEG 1,7
2
Nieuwe opdrachten en overnames, beurslieveling Imtech
lijkt niets te merken van krediet- en economische crisis.
Beleggers waardeerden dat, in de renterally werd het fonds
50% meer waard. Met een verwachte winst per aandeel van
1,69 euro in 2010 lijkt het nog steeds niet te duur.
KPN
Analistenmomentum M
Technisch
N
Fundamenteel O
Winstgroei 5%
PEG 2,0
2
René van der Bruggen
Rendement sinds
23 april 2002
43%
Ad Scheepbouwer
Rendement sinds
1 november 2001
155%
Zo populair als KPN was tijdens de bearmarkt, zo uit de gratie
was het aandeel tijdens de herstelrally van dit voorjaar.
KPN is door de steady consumentenbasis de recessieplay bij
uitstek, hoewel Ad Scheepbouwer toegeeft dat ook het telecombedrijf
de recessie begint te voelen.
ING
Analistenmomentum O
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
6
Jan Hommen is in rap tempo de balans aan het verkleinen,
maar de opluchtingsrally na het niet-omvallen van de bankverzekeraar
heeft alweer plaats gemaakt voor een ongeïnspireerd
zijwaarts koersverloop. Want hoe nu verder ING
is nog lang niet immuun voor slecht nieuws en beleggers
branden er liever hun vingers niet aan.
Mediq
Analistenmomentum M
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
7
Jan Hommen
Rendement sinds
26 januari 2009
5%
Marc van Gelder
Rendement sinds
1 december 2005
-37%
Mediq is weer in populariteit gestegen bij beleggers en
analisten. De effecten van de preferentiemaatregel (eerder
goedkope medicijnen dan duurdere vergoeden via de apotheek)
zijn bekend en vallen niet tegen. Daarbij is het aandeel
aantrekkelijk gewaardeerd en profiteert het van de
hernieuwde focus van beleggers op Nederlandse aandelen.
Royal Dutch Shell
Analistenmomentum O
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
2
Hoeksteen van iedere Nederlandse portefeuille, maar niet
van de lenterally 2009. Het fonds bleef achter en was met
haar indexgewicht een rem op de AEX. In de media deed het
fonds het slecht door duurzaam te verlaten en herrie over
bonussen. Misschien dat nieuwe CEO Peter Voser nieuw elan
brengt.
Sligro Food Group
Analistenmomentum O
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
2
Jeroen van der Veer
Rendement sinds
3 maart 2004
1%
Koen Slippens
Rendement sinds
1 september 2008
-23%
Sinds begin het jaar zit het aandeel in de lift. En dat terwijl er
niet zoveel veranderd is. De omzet over het eerste kwartaal
bleef nagenoeg gelijk, geen spannende verrassingen. Maar
misschien is dat juist waar beleggers op wachten. Het masterplan
voor de food-retailactiviteiten, waarmee Sligro in
2011 een operationele winstmarge van 3% tot 3,5% wil halen,
SBM Offshore
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
6
Voor SBM Offshore geldt een beetje hetzelfde verhaal als
voor Fugro. Ook dit aandeel lag al goed voordat de markt
begin maart bodemde. Daarna kon ze slechts +23% bijschrijven,
waar de AEX er 35% won. Zijn beleggers dan toch een
beetje verbolgen over en bang voor nieuwe tegenvallers
Smit International
Analistenmomentum M
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
7
Anthony Mace
Rendement sinds
15 mei 2008
34%
Ben Vree
Rendement sinds
1 juni 2002
68%
Nog altijd hangt het bod van Boskalis op een deel of het gehele
bedrijf boven de markt. Maar de onderneming staat er
ook gewoon goed voor. Dat heeft vertrouwen dat zij ondanks
de sterke daling van scheepsverkeer dit jaar goed kunnen
doorstaan. Het aandeel heeft dan ook geen afstraffing gehad
zoals veel andere Nederlandse aandelen.
Royal Dutch Shell
105
100
95
90
85
80
75
RDS
AEX
juni aug okt dec feb apr juni
Topman Jeroen van der Veer verlaat het
concern in onzekere tijden. De olieprijs
blijft even volatiel als de economische vooruitzichten
en de koers van RDS weet maar
niet door het niveau van 20 euro te breken.
Daarvoor zijn duidelijkere tekenen nodig. Goldman
Sachs schreef in een rapport alweer over
een olieprijs van 95 dollar, maar ook daarvoor
moet de wereldeconomie eerst behoorlijk
aansterken.
Mediq
105
100
95
90
85
80
75
70
65
60
Mediq
AEX
juni aug okt dec feb apr juni
Van een kleine 6 euro op het dieptepunt
in maart naar ruim 9 euro nu. Mediq,
voorheen bekend als OPG, heeft een lekker ritje
achter de rug. Relatief gezien dan, want met de
crisis en de trend naar goedkope medicijnen
(minder marge) zal het nog wel even duren
voordat de apothekersorganisatie terug is op
de top in de afgelopen vijf jaar rond 28 euro.
Nutreco
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
2
Tja, dat was niet zo handig van Nutreco: terwijl de grondstofmarkten
alle kanten op stuiteren niet voldoende het
prijsrisico afdekken. Dat hakte aardig in het resultaat, maar
analisten zijn het eens dat de perspectieven voor Nutreco er
op langere termijn nog altijd goed uitzien.
Philips
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
8
Wout Dekker
Rendement sinds
1 juli 2000
-38%
Gerard Kleisterlee
Rendement sinds
30 april 2001
-61%
Phillips gaat gebukt onder de crisis, die zelfs de afdeling medical
niet onberoerd laat. Beleggers rekeen haar dat zwaar
aan. Het is vooral afwachten wat de analisten met de winstverwachtingen
gaan doen, want een k/w 18 voor 2010 lijkt
Philips ondanks de afstraffing nog steeds aan de dure kant.
Océ
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
8
Met +160% op het bord heeft Océ een regelrechte relief rally
achter de rug. Beleggers denken dat het bedrijf de crisis wel
overleeft, maar Océ blijft worstelen met omzet en marges.
Het is ook nog maar de vraag of de aangekondigde ontslagen
en bezuinigingen voldoende zijn.
Randstad
Analistenmomentum N
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
8
Rokus van Iperen
Rendement sinds
1 september 1999
-83%
Ben Noteboom
Rendement sinds
1 maart 2003
80%
Peter Paul de Vries van Value8 omschreef onlangs kort maar
krachtig Randstad: “Een sterk bedrijf (wel 2 miljard euro
schuld), dat normaal 2,50 euro per aandeel kan verdienen.
De belegger moet twee jaar wachten, voordat er een normale
waardering van negen à tien keer de winst is.”
SNS Reaal
Analistenmomentum N
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
4
De kleinste der grootbanken verliest op bijna alle terreinen
marktaandeel. Dat is opvallend, want in het huidige marktklimaat
zou je beter verwachten van een provinciale geen-fratsen-bank.
SNS Reaal leunt op de staat; laatst haalde het 5,5
miljard euro op met staatsgarantie en een beslissing over
terugbetaling vann 750 miljoen steun is nog niet genomen.
Telegraaf Media Groep
Analistenmomentum O
Technisch
O
Fundamenteel N
Winstgroei 0%
PEG -
8
Sjoerd van Keulen
Rendement sinds
18 mei 2006 -74%
Top 40
Ad Swartjes
Rendement sinds
1 mei 2005
-36%
De advertentieverkopen trekken nog niet aan, maar kostenbesparingen
gaan door en het belang in Prosieben is meer
waard geworden. Sommige beleggers willen zich alvast te
positioneren voor herstel, maar het kan nog wel een dik jaar
duren voordat dat in medialand überhaupt aan de orde is.
Super de Boer
Analistenmomentum M
Technisch
O
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
7
Jan Brouwer
Rendement sinds
29 augustus 2006
0%
Het bedrijf komt van zo diep, het kan alleen maar beter gaan.
De supermarktketen heeft in het eerste kwartaal van 2009
een nagenoeg gelijke omzet behaald met elf winkels minder
dan vorig jaar. So far, so good. Adviezen gaan voorzichtig
omhoog, al is het nog even afwachten of er meer goed
nieuws komt en de recente koerspurt een vervolg krijgt.
Ten Cate
Analistenmomentum M
Technisch
M
Fundamenteel O
Winstgroei 0%
PEG -
7
Loek de Vries
Rendement sinds
24 augustus 2008
43%
De winst in het eerste kwartaal was -75%, maar volgens het
bedrijf is het eerste kwartaal niet representatief, omdat
vanaf maart herstel is opgetreden na een trage start.
Orders blijven wel binnenkomen. Waardering is ok, maar of
dat voldoende is voor meer herstel....
Smit International
Volgens bestuursvoorzitter Ben Vree merkt
het bedrijf de recessie vooral bij Harbour
Towage en de spotactiviteiten bij Transport- en
Heavy Lift. Vree spreekt van geannuleerde en
uitgestelde opdrachten, eigenlijk net zoals in
de bouw. Groei kan verder mogelijk komen van
overnames. Smit gaat uitkijken naar mogelijke
overnames, nadat het bedrijf eerder dit jaar
het Canadese Minette Bay overnam. Vree: “We
zullen dat niet op een agressieve manier doen.
Door de recessie heb je kans dat bedrijven
die een sterke moeder zoeken zich vanzelf
aandienen”.
1 Snelle groei / 2 Trage, gestage groeier / 3 Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7 Voor een gokje /
5Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6 Niet vooruit te trekken / 8 Niet aankomen / 4 Jojo-fonds
44 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 45

TOP VEERTIG
Tom Tom
TNT Tom Tom
Analistenmomentum M
Analistenmomentum
110
Technisch
O
Technisch
Fundamenteel O
Fundamenteel
Tom Tom
100
Winstgroei 0%
AEX
PEG -
Peter Bakker
Rendement sinds
90
1 november 2001
-21%
67
80
Zware tijden voor TNT. Aandeelhouders mopperen over het
70
lager dan verwachte dividend (ook nog eens in aandelen),
terwijl hetbedrijf tegelijkertijd opzichtig flirt met het Britse
60
Royal Mail, waar het een belang in wil. Toch is het aandeel
nu een goedkope recovery-play geworden, met ingebouwde
50
turbo boost als ook de express-markt ooit herleeft.
juni aug okt dec feb apr juni
Regelmatig blijft de onderneming het onderwerp
van geruchten. Afgelopen maan-
Analistenmomentum N
Analistenmomentum
Unilever
USG People
den gingen die onder andere over schuldsaneringen
en een belangname van Apple door de Winstgroei 0%
Technisch
M
Technisch
Fundamenteel O
Fundamenteel
PEG -1
Paul Polman
lancering van navigatiesoftware op de iPhone.
Rendement sinds
Al met al heeft dat – samen met het (echte)
1 januari 2009
1%
nieuws – de koers weer boven de 6 euro van 2
begin 2009 gekregen. Maar dat is slechts nog
Wordt in crisistijd geplaagd door de populariteit van huismerken.
Paul Polman zei bij de kwartaalcijfers dat het tempo
maar een tiende van de topkoers in 2008. Op
dit lage koersniveau is het niet verrassend als
van innovaties in het tweede kwartaal zal worden opgevoerd.
Vanaf het tweede kwartaal verwacht de onderneming
de onderneming speelbal blijft van beleggers.
een verbetering van de volumes. Beleggers beloonden het
bedrijf alvast met een koersstijging van 14 naar 18 euro.
Wavin
Vopak
Wavin
Analistenmomentum N
Analistenmomentum
Technisch
M
Technisch
Fundamenteel O
Fundamenteel
Winstgroei 1%
PEG 11,9 John Paul Broeders
Rendement sinds
1 januari 2006
-11%
1
Het Vopakfeestje is nog niet voorbij, maar de partygangers
ogen wel wat vermoeid. Volgens sommige analisten komen
de marges onder druk te staan en de 300 miljoen euro kostende
bouw van een nieuwe opslagterminal in Amsterdam is
weliswaar gepland, maar het blijft een serieuze investering.
Maar recessiebestendig blijft de olie- en gasopslag van Vo-
Bijna was Wavin het eerste echte Nederlandse
kredietcrisis beursslachtoffer. Onder
druk van de banken moest de onderneming Analistenmomentum M
Analistenmomentum
Wereldhave
Wolter Kluwer
Technisch
O
herfinancieren en een claimemissie aankondigen.
Het is dus geen verrassing dat de buizen-
Winstgroei 0%
Technisch
Fundamenteel O
Fundamenteel
PEG -
Gijs Verweij
producent recent aangaf dat de nettowinst de
Rendement sinds
komende jaren worden aangewend om de balans
blijvend te versterken en er geen dividend 2
1 maart 1994
-8%
uitgekeerd zal worden in 2009 en 2010.
Na een herstel vanaf 45 naar 55 euro dit voorjaar, zit er niet
veel beweging meer in de koers. Maar dat komt waarschijnlijk
doordat het vastgoedklimaat in Engeland en Amerika
(ongeveer 40% van de portefeuille) onzeker blijft. De rentelasten
daalden in het eerste kwartaal, maar helaas liep de
leegstand wat op. Al met al geen schokkend nieuws. Recht zo
46 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
O
O
O
Winstgroei 0%
PEG -
7
Maandenlang was het spannend of Tom2 aan de zware
schuldenlast kon ontsnappen. Nu bekend is geworden dat de
navigatiemaker een emissie heeft gedaan - vooral bij grote
aandeelhouders – om een groot deel van de schuld af te lossen,
is die angst uit de wereld. Genoeg voor koopadviezen is
het niet, daarvoor ontbreekt fundamentele basis.
M
N
O
Winstgroei 0%
PEG -
8
Zolang het aantal uitzenduren niet toeneemt, is het lot van
USG People ook beschoren. De koers had daar niets mee te
maken, want die explodeerde dit voorjaar met 80%. Net als
bij grote broertje Randstad zijn beleggers daarmee flink op
herstel van de uitzendmarkt uitgelopen. Te ver
N
O
N
Winstgroei 0%
PEG -
7
Wavin leeft nog, dat is het goede nieuws. Via een grote
herfinancieringsoperatie wil de pijpen- en buizengigant het
vermogen opvijzelen, maar bij aankondiging was de omvang
van die emissie hoger dan de beurswaarde. Voor wie
denkt dat de mooiste bloemetjes aan de rand van het ravijn
groeien.
O
O
O
Winstgroei 0%
PEG -
2
Harrold Goddijn
Rendement sinds
27 mei 2005
-74%
Ron Icke
Rendement sinds
16 november 2005
-43%
Philip Houben
Rendement sinds
17 oktober 2006
-76%
Nancy McKinstry
Rendement sinds
1 september 2003
-7%
Wolters Kluwer herhaalt de verwachtingen voor geheel
2009, maar spreekt wel van “uitdagende marktomstandigheden”.
De vaste inkomensstroom uit abonnementen geeft
zekerheid in deze markt. Tegelijkertijd moeten er zeker ook
volop kosten bespaard worden. Winst is er dit jaar, maar
minder dan vorig jaar.
1 Snelle groei / 2 Trage, gestage groeier / 3 Even geduld, er staat iets te gebeuren / 7 Voor een gokje /
5Mogelijk slecht nieuws in aantocht / 6 Niet vooruit te trekken / 8 Niet aankomen / 4 Jojo-fonds

SERVICE
BOEKBESPREKING
Aardig hefboomboek
Leo Rijnhout, docent aan hogeschool
INHolland en eerder al mede-auteur van
het boek ‘Beleggen met opties’, heeft een
nieuw boek op zijn naam staan. In ‘Haal het
beste uit Turbo’s, Speeders en Sprinters’
gaat hij in op het gebruik van deze producten.
Hoe werkt het en wat kunnen beleggers
ermee
Het boek richt zich duidelijk op particuliere
beleggers. Er staan voor de gevorderde belegger
namelijk een hoop dingen in die hij
of zij al weet. Wat is een hefboom en hoe
werkt een stoploss, daar moet een echte belegger
in hefboomproducten zoals turbo’s,
speeders en sprinters, mee bekend zijn. Het
boek begint zeer eenvoudig. (Waarom zijn
de bedrijven uit de AEX opgenomen Dat
weten de lezers, plus de samenstelling van
de index wijzigt nu twee keer per jaar. Deze
informatie is dus snel verouderd.) Maar de
ervaren belegger leert vermoedelijk dieper
in het boek wél nieuwe dingen.
Verkeerde been
Daar gaat het over formules en waarderingen.
Zaken die in de dagelijkse praktijk wel
meespelen, maar door beleggers niet altijd
gehanteerd worden bij het afwegen van hun
beleggingsbeslissingen. De uitleg is prima
en de praktische vragen met heldere antwoorden
zijn prima te lezen en te begrijpen.
En natuurlijk kunnen lezers altijd die bewuste
formule er even bijpakken als zij die
nodig hebben bij het beleggen. Verrassend
is dat hoofdstuk twee al over opties gaat.
Natuurlijk zijn dat ook afgeleide producten,
maar een lezer verwacht na de turbo’s over
te gaan naar de twee nieuwere varianten van
dit product. Hoofdstuk
drie gaat over
optiestrategieën.
Leuk, maar heeft
de heer Rijnhout daar niet al een boek
over geschreven Kennis en achtergronden
van opties is bij dit soort beleggingen goed,
maar de titel en het begin van het boek zetten
lezers op het verkeerde been. En foei,
wat doen de trackers nu weer in het boek
Dat zijn echt geen derivaten, maar passief
beheerde beleggingsfondsen. Was er ruimte
in het boek over of probeert de schrijver
overcompleet te zijn Volgens de uitgever
stelt dit boek u “in staat een weloverwogen
keuze te maken tussen de vele beleggingsconstructies
en op die manier het meeste uit
uw beleggingsportefeuille te halen”. Nou ja,
het is een aardig boek en helpt om meer te
weten te komen over hefboomproducten,
maar een echte hefboombijbel is het niet.
Haal het beste uit Turbo’s, Speeders en
Sprinters
Leo Rijnhout
ISBN-13: 9789043015752
Gratis boeken
HEBBEN
LENEN
U lijkt wel gek
Geld lenen is momenteel niet
eenvoudig en vaak niet goedkoop.
Maar waarom zou u willen lenen,
behalve misschien als u aan verhuizen
denkt. Net als voor de crisis is
het niet handig om gebruiksgoederen
zoals auto’s op een pl’etje (een
persoonlijke lening) te kopen. Dat
weet toch iedereen Of ben alleen
ik voor eerst sparen, dan spenden
Voor de mensen die toch (verantwoord)
willen lenen, heeft het Nibud,
Het Nationaal Instituut voor
Budgetvoorlichting, de Risicometer
Lenen ontwikkeld.
Op https://service.nibud.nl/risicometer_lenen/
kunt u in vier stappen
zien of een lening wel past in uw
persoonlijke financiële situatie. Het
invullen vergt wel even tijd. Zo wil
het Nibud weten wat de dagwaarde
van uw auto is, of u een tegemoetkoming
studiekosten krijgt voor
uw kind en hoeveel vakantiegeld
uw partner krijgt. En wat u maandelijks
kwijt bent aan het aflossen
van en de rente op bestaande leningen.
Op basis van al deze gegevens
geeft de rekenmodule u wel of geen
groen licht voor een nieuwe lening.
IEX heeft inmiddels een hele kast vol met recensieboeken. Vandaar dat we ze gelezen en
besproken, meteen gaan weggeven. Liefhebbers De eerste lezer die ons een mailtje stuurt
via redactie@iex.nl onder vermelding van de titel van het boek én naam en postadres bijgevoegd,
ontvangt het betreffende boek zo snel mogelijk thuis per post
Zomerdrukte
Nieuwe producten
Zo net voor de zomer komen er toch een
aantal huizen met nieuwe beleggingsfondsen.
Daar is het maanden stil geweest, in
tegenstelling tot bij de makers van trackers,
passief beheerderde beleggingsfondsen en
gestructureerde producten.
Beleggingsfondsen
Henderson ziet nu de rookwolken optrekken
kansen in de asset backed securitiesmarkt,
en springt daar als eerste op in
met een beleggingsfonds, het Henderson
European ABS Opportunities Fund. De beheerders
denken op lange termijn (vijf jaar)
een rendement te behalen dat 4 à 5% boven
Euribor ligt. De Britse vermogensbeheerder
lanceert het fonds nu omdat er momenteel
een heleboel van die ondergewaardeerde
asset-backed securities zijn en omdat het
team vanuit eerdere ervaringen genoeg kennis
in huis heeft om de verborgen juweeltjes
te kunnen identificeren. Van de portefeuille
moet minimaal 75% bestaan uit hypotheken,
zowel particulier als commercieel.
Het grootste obligatiehuis ter wereld, Pimco,
breidt het aanbod met een nieuw fonds
uit, het GIS Global Advantage Fund. Met
het fonds kunnen beleggers in een vroeg stadium
inspelen op kansen die worden gecreëerd
door de dramatische verschuivingen die
momenteel in de wereldeconomie plaatsvinden.
Het fonds wordt beheerd door ceo Mohamed
El-Erian. Het GIS Global Advantage
Fund hanteert als benchmark de onlangs
geïntroduceerde Pimco Global Advantage
Bond Index (Gladi). Deze obligatie-index
is de eerste in zijn soort.
Trackers
Ondertussen groeit de trackerfamilie op
NYSE Euronext lekker door. Per eind mei
zijn er 396 ETF’s (Exchange Traded Funds),
met 444 listings van 14 aanbieders genoteerd
aan de Europese beurzen van NYSE
Euronext. Bij elkaar volgen de trackers maar
liefst 286 indices. Nog wat cijfers: in mei
werden 18 nieuwe ETF’s genoteerd: 4 van
iShares en 14 van db-x, de trackerdochter
van Deutsche Bank. De dagelijks gemiddelde
omzet in deze producten nam met 5% toe
tot 325 miljoen euro, terwijl er dagelijks gemiddeld
1% minder trades werden gedaan.
Gestructureerde producten
Halverwege 2009 heeft IEX-specialist Marcel
Tak 38 nieuwe notes besproken. Dat is
veel minder dan de 85 in dezelfde periode
van vorig jaar. Tak: “Opvallend is dat marktleider
ABN Amro die positie dit jaar nadrukkelijk
bevestigt. Maar liefst 24 (=63%) van
de besproken notes en certificaten waren
van de bank van Gerrit Zalm.” Nieuw van
ABN zijn onder andere de ABN Amro AEX
Garantie Note 2012 en de ABN Amro AEX
Coupon Extra Note 2. Daarnaast kwam
onder andere Man met de Barclays AHL
Diversified Strategies Index Note 2 Man
en Commerzbank met een aantal Reverse
Exchangeable Notes op Axa, GDF Suez en
Citigroup.
In Nederland zal het niet zo snel gebeuren, maar in Amerika zijn er legio failliete banken.
Wat nu als uw geld in een beleggingsfonds zit van een bank die niet meer aan zijn
verplichtingen kan voldoen De waarde van de beleggingsfondsen valt doorgaans buiten
het faillissement van een bank. De bezittingen van het fonds, hetzij aandelen of obligaties,
zijn geen eigendom van de bank, maar van de aandeelhouders (u dus) en staan apart
van de bank. Deze assets van een beleggingsfonds staan doorgaans ook veilig geparkeerd
bij een (aparte) administrateur en gaan dus niet mee kopje onder met de bank.
Het kan dan wel gebeuren dat het beheer van het fonds in nieuwe handen komt. Denk
bijvoorbeeld aan de vastgoedproducten van Euro American Investors, weliswaar geen
bank maar een cv-aanbieder. Het effect was echter hetzelfde. De cv-belegger ging in
februari 2008 failliet, waardoor lopende fondsen onbeheerd achterbleven. Inmiddels
worden de fondsen onder leiding van beleggers en derden beheerd, sommige zijn wel
failliet gegaan.
48 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009 JULI / AUGUSTUS 2009 • IEX MAGAZINE 49
HELP...
BANKIEREN
Eerlijk is eerlijk
Wat voor zaken doet uw bank en met
wie Letten ze op het milieu, investeren
ze in eerlijke landbouw en schone
energie. Of beleggen ze uw spaargeld
in bedrijven die clusterbommen
maken of tropisch bos omkappen.
De site www.eerlijkebankwijzer.nl geeft
een overzicht van verantwoord ondernemen
bij banken.
Met de Eerlijke Bankwijzer willen de
initiatiefnemers maatschappelijk verantwoord
ondernemen bevorderen
bij Nederlandse banken. Duurzame
banken ASN en Triodos komen niet
geheel verrassend als beste uit de test.
Friesland Bank heeft het meeste rode
rondjes. Op het gebied van mensenrechten,
arbeidrechten en onder andere
biodiversiteit doet de bank het
slecht, aldus de site. Initiatiefnemers
van de beoordelingssite zijn Oxfam
Novib. Milieu Defensie, FNV Mondiaal
en Amnesty.
Wat gebeurt er met mijn fonds als de bank onderuit gaat

COLUMN
Ze smelten de koersen
Correlatie Sinds Al Gore de aarde opwarmt, smelten de koersen.
m a g a z i n e
Zesde jaargang
Nummer 3 juli/augustus 2009
door Warrum Buffet
Warrum Buffet geniet
wereldwijde bekendheid
als bedenker en
beoefenaar van de blijzin
en de bijkomkomma.
Buffet wenst niet
verantwoordelijk te
worden gehouden als
hij in zijn columns de
draad, zichzelf en de
lezer kwijtraakt (in
willekeurige volgorde).
‘Met Stichting Korrelatie, goedemiddag’.
Ja, Buffet hier, hallo! Ik wilde even
weten hoe dat nou zit met al die correlaties,
weet u. De ene dag lees ik dat
de grondstoffenprijzen hard oplopen
omdat de economie weer aantrekt. En
dat is slecht voor de aandelenbeurzen,
want hogere grondstoffen betekenen
hogere productiekosten voor bedrijven
en hogere benzinekosten voor de
consument die daardoor consumindert.
En de volgende dag vertellen
dezelfde analisten me dat de beurzen
dalen omdat de grondstofprijzen onderuit
gaan. Da’s logisch, hoor je dan,
want Royal Dutch en Arcelor Mittal
drijven als zwaargewichten op de
grondstofprijzen.
‘Maar meneer Buffet, luistert u …’
En dat is niet alles. Wat dacht u van
de correlatie tussen goud en de aandelenmarkten.
Goud was toch een
veilige haven in onzekere beurstijden.
Toch, niet dan Maar wat zien we,
beste Stichting Correlatie, wat zien
we Als de goudprijs oploopt, lopen
de beurzen op en als de beurzen
dalen, zakt de goudprijs. Kijk, zeggen
ze dan, goud is een bescherming
tegen inflatie, dus als inflatie oploopt,
vluchten beleggers in goud. Maar als
de inflatie oploopt is die spaarrekening
van een paar schamele procenten
niets waard, dus sluizen beleggers
50 IEX MAGAZINE • JULI / AUGUSTUS 2009
geld van hun spaarrekening over naar
hun beleggingsrekening en stijgen
goud en aandelen allebei.
‘Weet u, meneer Buffet…’
En wat dacht u van obligaties En
vastgoed Spreiden moesten we.
En wat deed ons gespreid bedje het
afgelopen jaar Zakte door alle vier
zijn poten tegelijk. Niks spreiding,
niks negatieve correlatie. Aandelen
omlaag, obligaties omlaag, grondstoffen
omlaag, vastgoed omlaag. En wat
doen ze nu, mevrouwtje U raadt het
zeker al Aandelen omhoog, obligaties
omhoog, grondstoffen omhoog,
vastgoed omhoog. Dat gespreide bedje
van mij is een duizelingwekkende
hoogslaper straks.
‘Hoogslapers zijn zo gek nog niet, maar
wat ik u zeggen wil meneer Buffet…’
En de vermeende positieve… po-sitie-ve
hè… correlatie tussen het aantal
zonuren en het beleggerssentiment
Sinds Al Gore de aarde opwarmt,
smelten de koersen. Ze smelten de
koersen, zeg ik u! En dan de correlatie
tussen de dollar en goud, de dollar en
grondstoffen en de dollar en moet ik
verder gaan China kan geen dollar
meer zien, maar de grondstoffen zijn
niet aan te slepen naar China. Dat is
weer goed voor de grootste carrierbedrijven,
maar van enige correlatie
tussen de rederijaandelen en de Baltic
Dry index is ook al eeuwigheden niks
meer te merken. Weet u wat ik doe
voortaan. Nou
‘Nou, meneer Buffet
Ik neem uw stichting voortaan met
een flinke correlatie zout! Als ik in de
toekomst nog wat correlatie wil, kijk
ik op zondag wel naar Business Class.
En op maandag naar de koers van de
gepromote brandhoutaandelen. Sommige
dingen veranderen nooit...
Tuut-tuut-tuut.
Hoofdredactie:
Pieter Kort (pieter.kort@iex.nl)
Eindredactie:
Laura Iseger (laura.iseger@iex.nl)
Art direction en vormgeving:
Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam
Met medewerking van: Alain Cohen
Redactie:
Fleur van Dalsem (fleur.van.dalsem@iex.nl), Arend Jan
Kamp (arend.jan.kamp@iex.nl) en Peter van Kleef (peter.
van.kleef@iex.nl)
Medewerkers:
Warrum Buffet, Jos Koets, Cees Smit alias Frank van
Dongen, Marcel Tak, Marcel Wijma en Corné van Zeijl
Beeld:
Nico den Dulk en Robert Elsing
Directie:
Peter van Sommeren (uitgever) en Hans-Poul Veldhuyzen
van Zanten
Abonnementen:
Jaarabonnement in Nederland en Belgïe ¤ 39,60
Voor andere landen geldt een verzendtoeslag van ¤ 30,-
Losse nummers: ¤ 4,95, nazending: ¤ 6,95
Een jaarabonnement IEX bestaat uit 8 nummers: 4
keer per jaar IEX magazine en 4 keer per jaar IEXProfs,
die alternerend verschijnen. Abonnementen kunnen
online worden afgesloten via www.iex.nl/abonneren of
telefonisch: 0900-600 80 80 (20 cent per minuut)
Ledencentrum:
Alle abonnees en leden van IEX kunnen hun eigen (adres-)
gegevens beheren via www.iex.nl/member en daar zelf
wijzigingen aanbrengen.
Password of email vergeten: klantenservice@iex.nl
Advertenties:
Sergio Bouterse, Jan Willem Goed, Frans Gunnink en Niek
den Tex (sales manager): sales@iexmediagroep.nl
Traffic: Suzanne Stokhof: traffic@iexmediagroep.nl
Marketing en sitemanagement:
Rogier de Ruijter en Chiel Versteege: info@iex.nl
Customer Service:
Hoofd: Samir Redouani
Drukkerij: Senefelder Misset
Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden
overgenomen zonder schriftelijke toestemming
van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en
overeenkomsten van free media group bv zijn van
toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd
bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. IEX
magazine bevat informatie en wenken, die met de
meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. Free media
groep bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en
medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor
mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit
het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie
en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben
ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden
van informatie en/of aanbiedingen door free media groep
bv en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet
wenst, gelieve een briefje te sturen naar:
free media group bv t.a.v. de klantenservice, Postbus
75662, 1070 AR Amsterdam.
IEX magazine en IEX Profs verschijnen acht keer per
jaar. © IEX 2009