Nederlandse versie hier downloaden - Dokters van de Wereld

Gegevens uit vijf Europese steden
> Geweld
Vragen met betrekking tot geweld werden niet gesteld in
Londen en in Brussel. Bij de overige centra was de respons
zeer gering voor vragen over geweld; bovendien wordt het
onderwerp niet altijd op directe wijze aangekaart bij medische
consulten. Wanneer echter de vraag wel werd gesteld,
stelde dat de patiënten in staat ons wat informatie te verschaffen
over hun ervaringen met geweld. Geweldshandelingen
komen vooral veelvuldig voor tegen migranten, hetgeen
zowel fysieke als psychologische gevolgen kan hebben voor
de gezondheid van die patiënten. Wanneer ze werden ondervraagd
over geweld gaf inderdaad 10 tot 40% van de
patiënten aan een of andere vorm van geweld te hebben
ondervonden.
Van de ondervraagde patiënten had meer dan een derde
van de mannen en vrouwen in een land in oorlog gewoond,
en verder was één op de vijf patiënten gevangen gezet,
gemarteld of fysiek bedreigd vanwege hun overtuigingen.
Bepaalde vormen van geweld werden vaker door vrouwen
gemeld: psychologisch geweld (32% van de ondervraagde
vrouwen), aanranding (19%), verkrachting (19%) of het in beslag
nemen van geld of identiteitsdocumenten (15%).
Omdat sommige vormen van geweld specifieke aandacht
nodig heeft, moeten patiënten, en dan vooral recente immigranten
die onder zware omstandigheden hun reis hebben
8 afgelegd, systematisch ondervraagd worden over geweld-
9
Toegang
dadige gebeurtenissen. Dit zou moeten plaatsvinden bij alle
24, 25
vluchtelingen en asielzoekers.
tot de
gezondheidszorg
> Dekking van ziektekosten
Bij het eerste bezoek aan onze centra stellen we voor iedere
patiënt een evaluatie op van diens leefomstandigheden, behoeften
en rechten. Deze evaluatie heeft ons in staat gesteld
om opvallende verschillen te constateren tussen de patiëntenpopulaties
van de diverse centra. Die verschillen kunnen
gerelateerd worden aan de verschillende zorgstelsels van de
landen waar de centra zich bevinden 26 .
• In België en Frankrijk had het merendeel van de patiënten
(resp. 94% en 83%) geen ziektekostenverzekering 27
ten tijde van hun bezoek aan de MdM-kliniek in Brussel of
Nice. In Nice was 16% van de patiënten geheel (8%) dan
wel gedeeltelijk (8%) gedekt door het nationale ziektekostenstelsel,
maar kwam toch naar de MdM-klinieken omdat
men de contant te betalen vergoeding niet kon bekostigen
of omdat men nog geen recht had op de nationale ziektenkostenverzekering
voor armlastigen, die 100% dekking
biedt. Dit was ook te wijten aan de complexiteit van het
ziektekostenstelsel in Frankrijk. Verder was een aantal patiënten
niet op de hoogte van hun rechten of werd zorg
ontzegd, ondanks dat ze daar recht op hadden.
• In München hadden patiënten in een meerderheid van
de gevallen (68% van de patiënten) alleen toegang tot de
noodhulp in ziekenhuizen. Bij het centrum in München, dat
het hoogste aandeel EU-burgers heeft 28 , was 8% van de
patiënten gedekt door ofwel een ziektekostenverzekering
of door het ziektekostenstelsel van hun land van herkomst.
• In Nederland hebben ongedocumenteerde migranten geen
recht op de particuliere ziektekostenverzekering. Zorgverleners
kunnen echter de meeste kosten die zij maken voor
hulp aan ongedocumenteerde migranten vergoed krijgen
uit een speciaal daarvoor opgericht overheidsfonds. In
Londen stond 73% van de patiënten niet geregistreerd bij
een huisarts, ook al zijn zij in het kader van de British National
Health Service daartoe wel gerechtigd. (Consulten
voor eerstelijnszorg zijn gratis, terwijl alle overige vormen
van zorg of medicatie niet volledig zijn gedekt.) 27% van
de patiënten stond geregistreerd bij de NHS en had volledige
dekking. Dit is het geval bij legale immigranten en
asielzoekers.
Prevalentie van geweld
per vorm van geweld en
geslacht (N= 145 )
Lived in a country at war
Victim of psychological violence
Physically threatened
or imprisoned for ideas or tortured
Beaten up or injured as a result
of domestic violence or by other people
Victim of violence by police or army forces
Suffered from hunger
Other type of violence
Sexually assaulted or molested
Raped
Confiscated earned money or identity papers
> Barrières in de toegang
tot zorg
Een groot percentage patiënten (WAP 75,3%) noemde met
name één probleem dat men tegenkwam bij het zoeken naar
gezondheidszorg gedurende een periode van twaalf maanden.
Een gebrekkig begrip van hun rechten of daar niet goed
van op de hoogte zijn was het voornaamste probleem dat
patiënten in Nice (51%) en Londen (52%) naar voren brachten.
Daarentegen werd het zelden genoemd in München (<
5%) en in Amsterdam; wellicht omdat 43% van de patiënten
zonder legale verblijfsstatus in München zeer weinig of geen
rechten heeft op toegang tot de reguliere gezondheidszorg.
Dit verklaart mogelijk ook waarom in Nederland en Duitsland
patiënten vaak de kosten voor medische consultatie of behandeling
als probleem noemden (11% resp. 18% van de
patiënten).
0,0 %
10,0 % 20,0 % 30,0 % 40,0 %
34,5 % 37,8 %
36,6 %
32,1 %
18,8 % 25,0 %
18,4 % 24,2 %
22,0 %
22,2 %
20,7 %
21,3 %
15,4 % 23,0 %
20,0 %
vrouw
17,1 % 20,0 %
18,9 %
man
totaal
16,0 %
12,9 %
14,3 % 18,9 %
5,5 % 10,9 % 19,2 %
9,1 % 13,0 %
Het probleem dat op een na het vaakst door patiënten werd
aangedragen bleek administratief van aard te zijn: het verzamelen
van alle documenten die nodig zijn om gezondheidszorg
te kunnen bemachtigen. Dit was het geval voor 21% van
de patiënten (CAP); voor 40% van de patiënten in Londen en
voor 30% in Nice, waar het toegang krijgen tot bestaande
rechten voor ongedocumenteerde migranten en ernstig zieke
mensen steeds problematischer is geworden.
De hindernis die daarna het vaakst werd genoemd was de
taal. Er bestond echter een grote spreiding tussen de centra
onderling in het percentage patiënten dat de taal als probleem
zag (0% tot 25%). Daarentegen hebben we eerder al
aangegeven dat een veel hoger percentage patiënten een
tolk nodig had bij hun consult in een van de MdM-centra
(een derde; zie boven). Bovendien had 30% tot 40% van de
patiënten niet eens een poging gedaan om toegang te krijgen
tot gezondheidszorg gedurende de periode van twaalf
Gegevens uit vijf Europese steden
24
Toar M, O’Brien KK, Fahey T. Comparison of self-reported health & healthcare utilisation between asylum seekers and refugees: an observational
study. BMC Public Health 2009;9: 214.
25
Steel Z, Chey T, Silove D, Marnane C, Bryant RA, van Ommeren M. Association of torture and other potentially traumatic events with mental
health outcomes among populations exposed to mass conflict and displacement: a systematic review and meta-analysis. JAMA 2009; 302:
537-49.
26
Access to health care for undocumented migrants and asylum seekers in 10 European countries. Law and practice. Paris, Collantes S.,
HUMA Network, Médecins du monde, 2009, 192 p.
27
Personen die onze centra in Brussel of Nice bezoeken en die wel een ziektekostenverzekering hebben, worden voor het grootste deel
doorverwezen naar het reguliere zorgsysteem.
28
Deze EU-burgers in München hebben zeer beperkt toegang tot publieke of particuliere ziektekostenverzekering (omdat ze het niet kunnen
betalen) en dus tot de gezondheidszorg.