Toelichting Klein Dictee van de Taaltelefoon.pdf - Taaltelefoon.be

More documents

Recommendations

Info

De regel is dan dat je een tussenletter schrijft als er bij vergelijkbare samenstellingen zonder /s/-klank een tussenklank /s/ te horen is. Bij samenstellingen met kleding als eerste deel komt meestal de uitspraak zonder /s/ voor, maar de uitspraak met /s/ is ook mogelijk: kleding(s)advies, kleding(s)voorschriften. Goed om te weten Het gebruik van de tussenletter -s- is eigenlijk geen spellingkwestie, maar een kwestie van woordvorming. Het basisprincipe daarbij is eenvoudig: je schrijft de tussenletter als je die uitspreekt. Moedertaalsprekers van het Nederlands gebruiken de tussenklank /s/ meestal zonder nadenken, maar door de spellingcontrole worden we bij het schrijven weleens aan het twijfelen gezet. De spellingcontrole kan nog niet altijd goed beoordelen of specifieke samenstellingen met of zonder tussenklank gebruikelijk zijn. De spellingcontrole markeert daardoor geregeld samenstellingen als een fout terwijl die vormen helemaal correct zijn. Kortom: volg je taalgevoel en schrijf de tussenletter -s- als je die spontaan zegt. aparte Met één p. Bij twijfel moet je dit woord van vreemde oorsprong in een woordenboek opzoeken. Het Nederlandse woord apart komt van de Oudfranse woordcombinatie a part. In modern Frans is dat de combinatie à part. Zie ook: geregisseerd (p. 4). sommigen Met een -n achteraan. Als sommige naar personen verwijst en zelfstandig gebruikt wordt, schrijven we sommigen. Sommige is zelfstandig gebruikt als er geen zelfstandig naamwoord op volgt en sommige ook niet aangevuld kan worden met een zelfstandig naamwoord uit dezelfde zin of de zin die onmiddellijk voorafgaat. kippenvel Aan elkaar en met tussen-n. Samenstellingen schrijven we in de regel aan elkaar. Met tussen-n. Als we tussen de delen van een samenstelling een toonloze e horen, schrijven we die als -en- als het linkerdeel een zelfstandig naamwoord is dat een meervoud heeft op -en en niet op -es. We schrijven bijvoorbeeld kippenvel met -en- omdat kip alleen een meervoud op -en heeft. En we schrijven groentehapje zonder -n- omdat groente een meervoud op -en en op -es heeft. anderen Met een -n achteraan. Zie: sommigen (p. 2). bezorgt Met -t. Het gaat hier om de derde persoon van de tegenwoordige tijd van het werkwoord bezorgen. Er is een eenvoudig trucje om te achterhalen of je de persoonsvorm met -t of -d moet schrijven: vergelijk met een werkwoord waarover je niet twijfelt – bijvoorbeeld geven – en spel het op dezelfde manier: het stemgeluid dat sommigen kippenvel bezorgt, zoals het stemgeluid dat sommigen kippenvel geeft. Goed om te weten De werkwoordspelling is niet alleen een kwestie van regels en grammatica. Het is ook belangrijk om altijd erg oplettend te zijn. Dat is vooral nodig als er twee spelvormen bestaan die qua uitspraak samenvallen maar een verschillende functie hebben (het bezorgt me kippenvel - het heeft me kippenvel bezorgd; ik houd - hij houdt; hij verwachtte een hit - de verwachte hit). Ook de grammaticacontrole laat bij de werkwoordspelling weleens steken vallen. Lees je tekst daarom altijd goed na. Dan overkomt het je minder snel dat je door onoplettendheid toch een dt-fout in je tekst laat staan. 2
Zeventien jaar / 17 jaar Met zinsbeginhoofdletter: Zeventien jaar. Zonder zinsbeginhoofdletter als het getal in cijfers wordt geschreven: 17 jaar. Normaal gezien krijgt het eerste woord van een zin een hoofdletter. Op die regel zijn twee uitzonderingen. Als de zin met een apostrof begint, krijgt het daaropvolgende volledige woord de hoofdletter: 'k Heb er genoeg van! Als de zin met een cijfer of een symbool begint, schrijven we helemaal geen hoofdletter: 17 jaar geleden had ze een onverwachte hit. In het algemeen wordt aangeraden om getallen onder de twintig en ronde getallen in letters te schrijven: Zeventien jaar geleden. onverwachte Met één t. Zoals: de verkorte opleiding, het verpeste feest, de vergrote foto. Een voltooid deelwoord dat we als bijvoeglijk naamwoord gebruiken, verbuigen we ook als een bijvoeglijk naamwoord. We voegen daarvoor een -e toe: verwacht - verwachte wind, zoals zacht - zachte wind; verkort - verkorte opleiding, zoals kort - korte opleiding. We verdubbelen de slotmedeklinker alleen als dat voor de uitspraak nodig is: geplet - geplette tomaat, zoals plat - platte tomaat. Hetzelfde geldt voor het bijvoeglijk naamwoord onverwacht: een onverwachte hit. Zie ook: bezorgt (p. 2). cover Met een c- en met een -o-. Bij twijfel moet je dit woord van vreemde oorsprong in een woordenboek opzoeken. Een groot deel van onze woordenschat hebben we ontleend aan andere talen. Die vreemde herkomst blijft vaak zichtbaar in de spelling. In woorden die we aan het Engels hebben ontleend, wordt de /k/-klank bijvoorbeeld vaak als c geschreven: computer, coach, cover. bigbandnummer / big-bandnummer / bigband-nummer Aan elkaar. Zoals: flatscreenverkoper, hardrockliefhebber, humanresourcesbeleid. Eventueel met een koppelteken. Samenstellingen schrijven we in de regel aan elkaar. Dat geldt ook voor samenstellingen van een of meer Engelse woorden met als laatste deel een Nederlands woord. Om de leesbaarheid te vergroten, heb je de vrijheid om tussen de delen van een samenstelling een koppelteken te schrijven. in Met kleine letter. Na een puntkomma in een zin komt er een kleine letter. videoclip / video-clip Aan elkaar. Eventueel met een koppelteken. Clip met een c-. Bij twijfel moet je dit woord van vreemde oorsprong in een woordenboek opzoeken. Samenstellingen schrijven we in de regel aan elkaar. Dat geldt ook voor een samenstelling van Engelse woorden die in het Nederlands gebruikelijk is. Om de leesbaarheid te vergroten, heb je de vrijheid om tussen de delen van een samenstelling een koppelteken te schrijven. Clip met een c-. Zie: cover (p. 3). mini-jurkje Verplicht met koppelteken, om te voorkomen dat i + j als ij gelezen zou worden. Afleidingen schrijven we in de regel aan elkaar: zwemmer, bevragen, minibar, anticommunistisch. Bij klinkerbotsing gebruiken we bij afleidingen normaal gezien een trema: skiër, beïnvloeden. Maar na een voorvoegsel van Latijnse of Griekse oorsprong schrijven we bij klinkerbotsing een koppelteken: mini-jurkje, anti-intellectueel. Klinkerbotsing is de verwarring die ontstaat wanneer twee letters die meestal één klinker of tweeklank voorstellen (bijvoorbeeld ij), toch afzonderlijk moeten worden gelezen (dus als i-j) omdat ze tot verschillende lettergrepen behoren. 3
Page 1: Het Klein Dictee van de Taaltelefoo
Page 5 and 6: Amerikaanse Met hoofdletter. Zoals:
Page 7: korte- en langetermijngeheugen / la

Toelichting Klein Dictee van de Taaltelefoon.pdf - Taaltelefoon.be

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?