Detector Magazine 3 - De Detector Amateur

_magazineI I N H o u D • •zooLI.o-IUDetector magazine is eenverenigingsblad van''De Detector Amateur" enverschijnt elke 2 maanden.Redactieadres:De Detector AmateurHanebalken 1539205 CL DrachtenTel 05120-30403Advertenties:Tarieven op aanvraagbij redactie. Het bestuurbehoudt zich het recht vooradvertenties zonder opgavevan redenen te weigeren.Redactie:C.B. LeenheerAdviseurs enmedewerkers redactie:G. HenzenDr. K.Pf. FaberH.Ef. van BeuningenDr. ir. G.M.M. HoubenB. DubbeC. van HengelMA. HoltmanK. KerkvlietD. Dijsj. van BergenW. KuypersRf. BosC. van BaarleF. Lodewijk (fotografie)Vormgeving en layout:A.M. W. LeenheerN. LeenheerDruk:Necumdruk, Drachten© Copyright:Niets uit deze uitgave magworden verveelvuldigdenlofopenbaargemaakt doormiddel van druk, fotografie,microfilm ofop welke anderewijze dan ook, zondervoorafgaande, schriftelijketoestemming van de redaktie.Museum nieuwsZoeken in en langs de rivierBerenbeeldjesDe vondst van mijn levenBenen voorwerpenGebruikerservaring : White's Surfmaster 11Langs de LindeVan pollen tot poep...Kopij en advertenties voor het volgende nummer dienen 15 juli as.binnen te zijn.BESTUURVoorzitter: T. KolkmanVice-voorzitter: L HaakIe Secretaris: P. Massaut2e Secretaris: D. MassautPenningmeester: W WoudstraIe Bestuurslid: D. EekhofHoofdredacteur: CB. LeenheerLIDMAATSCHAPRembrandtstraat 23Zetveld 12Holwortel 56Antillenweg 82Melkemastate I6Pealskar 47Hanebalken 1537391 BB Twello 05712-728379/02 LM Drachten 05120-228048935 LJ Leeuwarden 058-8812048931 CA Leeuwarden 058-8865418925 AP Leeuwarden 058-661818850 I TL Joure9205 CL Drachten 05120-30403Het lidmaatschap van deze vereniging loopt altijd per kalenderyaar en wordt zonderopzegging altijd stilzwijgend verlengd met een jaar.Degenen die in de loop van het kalenderyaar toetreden, ontvangen alle reeds eerderverschenen nummers van het lopende jaar.Opzegging dient uiterlijk op I augustus schriftelijk binnen te zijn.De contributie per lid bedraagt f 45,- perjaar.Voor gezinsleden geldt een aantrekkelijke korting.24S14212S293031Losse nummers f 9,· Giro: 1675000, Bank: NMB nr. 67.80.04.900,t.n.v. De Detector Amateur, LeeuwardenI_magazineI

AWNArcheologische Werkgemeenschap voor NederlandDe bronnen van onze geschiedenisliggen voor een groot deel in debodem verborgen. Archeologischonderzoek is een belangrijk middel om ditverhaal van onze voorouders hun leefomgevingen cultuur te construeren. Dat is boeiend: hetbiedt de mogelijkheid letterlijk oog in oog tekomen met de wereld van vroeger. Helaas zijndie bronnen nogal kwetsbaar en hetbodemarchief wordt constant bedreigd.Oude resten, hoe diep ze ook liggen, wordensteeds vaker vernietigd. De diepe funderingenvan nieuwbouw verwoesten veelarcheologische gegevens. De bodem verzuurt.Metalen voorwerpen zoals oude munten lossenop. Door ingrepen in het landschap verdwijnenoude cultuurresten, zoals terpen, Romeinsewegen en middeleeuwse kasteelruïnes. Vaakzonder verantwoord onderzocht te zijn.De drieduizend leden van de ArcheologischeWerkgemeenschap voor Nederland (AWN)werken met professionele instanties samen omte redden wat er te redden valt. Maar opgravenmag niet zomaar. De AWN werkt uitsluitend mettoestemming van universitaire archeologischeinstituten of de Rijksdienst voor hetOudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) teAmersfoort. Overal in het land zijn plaatselijkeafdelingen van de AWN enthousiast bezig metarcheologische veldverkenning, onmisbaar voorverder onderzoek. Maar ook helpen zij bijopgravingen, restaureren zij oude voorwerpenen documenteren het archeologisch werk.Westerheem, het tijdschrift van de AWN, datieder lid tweemaandelijks ontvangt, biedt uartikelen over recent onderzoek, archeologischnieuws, boekbesprekingen en eenmuseumagenda. Ook voor wie niet aktief metarcheologie bezig wil zijn is Westerheem zeerleesbaar en interessant.De contributie bedraagt f 55,- per jaar,jeugdleden betalen slechts 33,- per jaar.Voor meer informatie :AWNPostbus 1002180 AC Hillegom038-216418I_magazineI

BINN~NG~KOMENGebruikerservaringGeachte redactie,Met belangstelling heb ik de gebruikerservaring met deVv'hite's Eagle Spectrum gelezen.Graag wilde ik van de gelegenheid gebruik maken omechter enige kanttekeningen te plaatsen bij debovengenoemde eNaring.Als vergelijkende test wat toch de opzet is, is een dergelijkeervaring naar mijn gevoel niet te hanteren, omdat er nietgebruik gemaakt wordt van vaste criteria.Kenmerk. van ieder vergelijkend onderzoek is toch dat ervoor elk te onderzoeken object, in dit geval een detector vanexact dezelfde omstandigheden wordt uitgegaan.Wat betreft een detectorvergelijking moet men dus uitgaanvan een zelfde voorwerp in dezelfde grondsoort engrondvochtigheid op dezelfde diepte, ete. ete. ete..Dit lijkt mij niet te verwezelijken met de huidige opzet vangebruikerservaringen.Een objectieve vergelijking tussen twee detectors is op dezewijze niet mogelijk en beperkt dus de waarde van de opzich lezenswaardige ervaring.Mijn mooiste hobby!Als er mensen in Nederland zijn, met veel vrije tijd endaarbij ook nog aardig "bij de tijd" zijn, zowel mannen alsvrouwen, dan is er een hobby voor hen aanwezig, die zijnweerga niet kentIk, ondergetekende, kan het wel zeggen, dat is,H.H.HH....schatzoeken!!!!Met de detector het veld in, paden en lanen in, ofin hetvrije veld, op akkers, bouw ofgreide, mits eerst de eigenaarom permissie vragen en is zijn antwoord positief, dan zult uervaren hoe een mooie hobby u hebt gekDien, want datkan ik u verzekeren en vele met mij, één maal gezocht vooruw verdere leven verknocht aan en met uw detector.De spanning die dat zoeken meebrengt is wel zo sterk, datik wel iedere dag zou wil/en zoeken, maar dat kan nietwant dan krijg ik ruzie met mijn vrouw!Zo'n jaar ofacht geleden ben ik gaan zoeken en wat ik alniet allemaal heb gevonden, houdt u niet voor mogelijk,maar honderden lakenloodjes, waarvan zeer oude, goudenmunt., goeden ringen, zilveren munten, bronzen haasje,bronzen haantje (ik denk dat het Romeins is), duiten,lakstempels (waaronder een zilveren) kledinghakenenzovoort!!!Ik moest bovenstaande even kwijt, want ik hoor soms vanmensen die niet weten wat ze moeten uitvreten, dan denkik bij mijzelf, hoe is het mogelijk,Hoogachtend,P. Mulder.met vriendelijke groeten,CG. Hamelink,OosterwoldeDe geplaatste gebruikerservaring is niet bedoeld als vergelijkendetest, omdat wij van mening zijn dat, wil men een detector testen,men toch een geruime ervaring met het apparaat moet hebben.We weten allemaal dat je met een nieuw apparaat pas na ruimetijd goede resultaten knjgt Bij een vergelijkende test zoudenbovendien de de~ctoren ook door één en de zelfde persoongetest moeten worden, terwijl de één wel met een bepaaldedetector, en de ander niet met diezelfde detector kan zoeken,omdat hU bijvoorbeeld niet aan het geluid kan wennen ofeenknop niet goed weet afte stellen.Daarom hebben we besloten voorlopig alleen gebruikerservaringente plaatsen.Suggesties en eigen gebruikerservaringen zijn van harte welkom.Als er van een merk meerdere worden ingestuurd, zullen wij diesamenvatten.de redaktieRegelmatig bereiken ons vragen van leden overeenlidmaatschapskaart. Men wil weten ofen wanneerereenkomt en hoe die eruit zalgaan zien. Omdat we zoveelmogelijk met het A. WN. willen samenwerken, vinden wedat we ook hierover met hen moeten overleggen. Directna de zomeroakantte zullen we weer besprekingen gaanvoeren met hetA. WN. We hopen met ingang van hetnieuwejaar iedereen een lidmaatschapskaart toe testuren. Het doet ons genoegen te kunnen melden, dat onsledentalgestadig groett. We hebben nu al zo'n 525 leden.We wensen iedereen een helegoede vakantie toe, waarinveel gezocht en gevonden al worden. Schrijfons eens eenverhaal over uw vakantteeroartngen met de detector. Bijvoorbaat dank.._magazineI

Van het Drents Museum teAssen ontvingen wij hetvolgende "persbericht";De schatvondst van Coevorden2 juni tot en met 23 augustus.Het dal van het SchoonebeekerDiep wasomstreeks 1450nog "een dick enduyster kreupelbosch(...),een quabbe en morasimpassable voor vee enmenschen." Overal in Drenthewaren dergelijke ontoegankelijkeplekken' sinds onheugelijketijden te vinden. Hethoeft niet te verbazen datdaardoor bij de mensen gedachtenover goden en geestenopkwamen. Goden waren uiteraardvoorzien van allerleimenselijke eigenschappen. Alseen god goed gehumeurd was,betekende dat voorspoed.Maar als een god ontstemd wasdreigde onheil! Om onheil tevoorkomen of af te wenden,maar ook om dank te brengenvoor bewezen diensten, moestenoffers worden gebracht.Dergelijke offers aan de godenwerden heel vaak in of bijrivieren en beekjes, in kleineveentjes of in de groteveencomplexen neergelegd.Op veel van dergelijke plaatsenin drenthe vinden we danook waardevolle spullen uitverschillende perioden van deprehistorie. In het algemeenwordt gedacht dat dergelijke"heidense" praktijken met deinvoering van het Christendomomstreeks 800 na Chr.uitgebannen werden. Niets isminder waar. Het brengen vanoffers aan goden en geestenwerd door de christelijke kerkweliswaar verboden, maar hetverbod betekende nog geenzinsdat men zich daar ook aanhield. Een mooi voorbeelddaarvan is de schatvondst vanCoevorden, die vorig jaar tevoorschijn kwam in het dal vanhet Schoonebeeker Diep nabijCoevorden. (gevonden met delYIuseulYlNIEUWSmetaaldetector, red.) Enkeletientallen zilveren munten eneen hoeveelheid ijzeren voorwerpenwaren daar omstreeks133011340 begraven. De zilverenmunten zijn voor reinigingen determinatie naar hetKoninklijk Penningkabinet inLeiden geweest. De ijzerenvoorwerpen waren als gevolgvan het sterk ijzerhoudendegrondwater in het dal van hetSchoonebeeker Diep door eendikke roestkorst omgeven.Voor- en keerzijde van een penning van hetbisdom Osnabrvck, ges/ogen tussen 1297 en1308 onder Lodewijk van RavensbergDeze roestkorst is in hetlaboratorium van de Rijksdienstvoor het OudheidkundigBodemonderzoek inAmersfoort verwijderd: eerstdoor te zandstralen, daarnavia handmatige reiniging entot slot met de slijptol.Het resultaat is te zien op eenkleine, maar aantrekkelijketentoonstelling. De keur aanijzervondsten laat goed zienwat een smid in de middeleeuwenkon maken: hoefijzers,messen, kettingen, pijlpunten,bootshaken en zelfs eencomplete set voetboeien.Maar de vondsten laten ookzien dat het materiaal waardevolgenoeg was om te offeren.Een offer aan de oude goden.Het Drents Museum vindt Uop 5 minuten van het NS- enbusstation.Brink en 5,AssenOpeningstijden:dinsdag-zondagvan 11.00-17.00uur. In de schoolvakanties ookop maandag."Brons uit de Oudheid", eennieuwe kijk op soms vergetenschoonheid!Op deze tentoonstelling, dietot en met 4 oktober te zien is,heeft het Rijksmuseum vanOudheden (RMO) te Leiden,ruim 270 bronzen uit eigenbezit bijeengebracht.Afbeeldingen van mensen,dieren en goden die zo staanopgesteld dat ze als het waremet elkaar kunnen wedijverenin antieke schoonheid.Perzische en Romeinse dierfiguurtjesnaast Griekse enNederlandse beestjes, Italiaansvaatwerk naast Iraaksvaatwerk, Egyptische beeldjesnaast Turkse figuurtjes.De bezoeker van "Brons uit deOudheid"" kan kennis makenmet de smelttechnieken waarbijkoper en tin tot bronsversmolten werden.Tegelijk met de opening van detentoonstelling is het 4e deelvan een serie gidsen over decollecties van het RMO uitgekomenIn dit fraai uitgevoerde"Brons uit de Oudheid",(uitg. RMO/De BataafseLeeuw; (27,50) worden 39 ookin de expositie te bewonderenbronzen voorwerpen, inapartehoofdstukken beschreven.a_magazinel·

... Zoeken langs rivieren is niet alleenlucratief, moor ook ontspannend.Op rivierstrandjes vind je"samenscholingen" van voorwerpen vangelijk gewicht en vorm. Vooral rond destrekdammen liggen interessante'Y vondsten te wachten.Dat er langs rivieren en beken interessante vondstenkunnen worden gedaan, weten we allemaal. En dat isook niet verwonderlijk. Tenslotte zorgde het water in devoorziening van de primaire levensbehoeften.Bewoning, zoals steden, versterkingen en forten werden danook langs het water gebouwd. Bovendien waren deze plaatsenmakkelijk te bereiken over het water.Door de rivier te gebruiken als vaarweg stond niets eenintensief handelsverkeer in de weg.rivierUITDAGINGHet is dan ook nietverbazingwekkend, dat velematerialen in de rivier verdwenendoor allerlei oorzaken, zoals:overstromingen, ongelukken,oorlogen, mislukteoversteekpogingen, gewoon alsafval weggegooid, etc..Het is voor de detectoramateureen spannende aangelegenheidom in en langs de rivieren tezoeken. Want in de loop dertijden is wel bewezen, dat daarzeer boeiende vondsten gedaankunnen worden.Het is een uitdaging voor elkea_magazineI

... Een BJI2 inch wide-scan zoekspoel is deaangewezen spoel voor dit grind.detectoramateur om de rivierhaar kostbaarheden teontfutselen.VERSCHILLENDESITUATIESDe situatie langs rivieren isverschillend. Zo heb je veleplaatsen langs rivieren, waar eenvaste oeverrand van steen ofbeton is. afhet water staat tegeneen dijklichaam, die van recentmateriaal is vervaardigd.Op andere plaatsen vind jestrekdammen met strandjesertussen.Verder landinwaarts heb je datTMateriaal wordt afgezet in de binnenbochtvan de rivieren.... Dwarsdoorsnede van een strandje.Grint/agen zijn duidelijk zichtbaar, maarsoms liggen ze ook net onder hetoppervlak.niet en is het afhankelijk van dehoeveelheid aangeboden water,die ons land binnenstroomt.De waterstand is ook nogonderhevig aan sluizen enstuwen.Zo kun je ook bij eenzogenaamde laagwaterstand opeen plek een bijna normalewaterstand tegenkomen, als hetvlak voor een sluis ofstuw ligt.STRANDJESIn dit artikel wil ik mij beperkentot die gebieden, waar deoeverrand bestaat uit strandjes enstrekdammen.Deze strandjes lopeneen paarkeer per jaar bij een hogewaterstand onder water.Deze geschetste situatie'tref jeo.a. vaak aan bij de Waal, de Rijnen de Lek. Laten we eens kijkennaar wat we op een dergelijkstrandje kunnen tegenkomen.Als we het over strand hebben,dan hebben we het natuurlijkover zand. Zo'n strandje bestaatverder uit klei (bonken), grint(van zeer fijn tot grote keien) enallerhande rommel.Rommel zoals: bakstenen,blikjes,kannen, basaltblokken,stukken ijzer, dekseltjes, oudzilverpapier bevattende,verpakkingen en allerleiaangespoelde materialen, zoalsplastic flessen en hout.Natuurlijk liggen er tussen dezespullen ook vondsten voor dedetectoramateur te wachten.Zo'n strandje is nu niet direct eenvuilnisbelt, maar het komt er(soms) aardig in de buurt.DE RIVIERDISCRIMINEERT VOORONS !!!Terwijl wij rustig in ons bedliggen ofandere belangrijkedingen in ons leven aan hetrealiseren zijn, is de rivier voorons aan het werk. Dat klinkt raar,maar het is wel waar.Wat de rivier doet, is dat zij allematerialen van hetzelfde gewichten vorm op een plaats neerlegt.Zo vind je zoetwatermosselschelpenbij elkaar liggen,zie je grintruggen, die bestaan uitdezelfde grootte van steentjes.Zo liggen alle zware materialenook bij elkaar, zoals stukkenhoekijzer, brokken steen en puin.Ook het zand zelf heeft een plekgekregen tussen het anderemateriaal, als zandheuveltjesdichtbij de strekdammen.OBSERVERENZoals al gezegd, wie een strandjelangs de rivier scherp observeert,ziet dan ook, dat materialen vandezelfde grootte en gewicht dichtbij elkaar liggen.De oorzaak van dit fenomeen is,dat de rivier constant inbeweging is; de stroomsterkteverandert, de waterstandverandert. Continu oefent hetwater druk uit op de materialenen verplaatst deze.Bij een lage stroming zullen eerstde zware materialen niet meervan hun plaats komen, en zichdaar verzamelen. Wat verderopvallen de kiezels van ca 5 cmdoorsnede neer, daarna vallen delichtere kiezels van ca 3 cm stil ennog meer verderop, waar hetwater bijna stilstaat, valtuiteindelijk het zand neer.I_magazineI

Een tijdje later stijgt het water inde rivier, de stroomsterkte wordtheviger en aan de tijdelijke statusquo is een einde gekomen.Alles komt weer in beweging enverhuist weer naar een andereplaats. Door deze voortdurendeverhuizing verzamelen zich allematerialen van dezelfde vorm,grootte en gewicht zich op dezestrandjes.OBSERVEREN EN DAN?Vraag: Wat worden we nu wijzervan deze informatie?Wat doen we met de wetenschap,dat vlak bij de strekdam,stroomafwaarts aan het water,grint van ca. 5 cm doorsnede ligten aan de andere kant alleengrint van ca. 3 cm .Wat weten we als eIgens middentussen de dammen een plek is,die vol ligt met zwaar ijzer ensteenblokken?Wat we kunnen doen met dezeinformatie is een keuze makenhoe we gaan zoeken, waar wegaan zoeken, welke detector wekiezen, hoe we onze detectorgaan instellen en welke spoel weop onze detector gaan zetten.Daarbij kunnen we nu een keuzemaken als we speciaalvoorwerpen van een bepaaldgewicht en grootte zoeken.WAT KUNNEN WE VINDEN ENWAAR KUNNEN WE HETVINDEN???FIJN ZANDLaten we beginnen bij fijn zand.Als we een plek hebben waaralleen maar zand ligt en nergenskiezeltjes, dan is er weinig kansom een grote, zware munt tevinden. Als we met de schep opdiverse plaatsen in dit zandgraven en we vinden de eerste20 cm alleen maar zand, danmoeten we die plek snelvergeten.... Munten uit diverse perioden.ZAND MET KIEZELTJESEN PLATTE STEENTJESIk bedoel die platte steentjes,waarmee je zo lekker over hetwater kan ketsen.Dit zand is veel interessanter.vooral als de kiezeltjes ensteentjes lekker dicht op elkaarliggen en een ruggetje vormen.Deze situatie tref je vooral hoogop de oever aan. In dit materiaalvind je vroeg oflaat dunnezilveren en/of koperen munten.Of, zoals een van mijn laatstevondsten, een dunneKarolingische fibula.Voon:lat je deze interessantevondsten zal tegenkomen, zal jeeerst de nodige dunne koperen,ijzeren en tinnen plaatjes vindenvan onbekende herkomst.Op zich is het vinden vandergelijke dunne plaatjes, die quadikte en grootte overeenkomenmet een dunne munt, eenopwindend teken. Je bent danwarm!Zoek je de dikke zware munten,dan moet je hier echter niet zijn.Op deze, meestal hoog op de

oever gelegen, plekken kun jerustig met een 8- of 12"concentrische spoel zoeken.Ik noem vooral de concentrischespoel, omdat deze beduidendgevoeliger is voor zeer dunne,kleine (zilveren) muntjes, daneen wide-scan (dubbel D) spoel.En, zoals al gezegd, juist hiervinden we die kleine, dunne,lichte muntjes. De discriminatiezetten we zo laag mogelijk, devervuiling is hier gering.Met het discrimineren moeten wedan ook beslist nietverder gaan,dan het afwijzen van zeer kleinroestig ijzer.GRINT VAN CA. 3 CMDOORSNEDEGrintbanken met grint van dezegrootte kun je op diverse plekkentegenkomen, veelal zit er nog heteen en ander aan zand tussen.:j! !! !jii;! 11ii! 11 j ,I!i! li!!1ii!I! ii ~ ~' ;I:!i! 'il!I:, ~' !I!1ii!!Ii': !! Ij j I: ij' ,; , ; !, ;! iI',;:::''i": I! !I!!,I! j! ;! !!! i !: i!: i'!!I!"'!I' ~: ~; II!;!:i' ;iI!:::i': ~!!!: I:: jIt!" i12 ;~ (. 5 ? 7 8 (./ 1V 12 '3 ,_ 1';; 16notch-instrument, die nu zegt:"Ha, nu zullen we eens even denotch inschakelen, om dievermaledijde trekringen teontlopen", wil ik er op wijzen,Diverse karolingische en ...merovingische voorwerpen.afwijzing van het fijne ijzer.De 12" zoekspoel wordtonstabiel, bovendien beginnenwe hier veel meer spijkers tevinden. In dit grint vinden wedaarbij ook stukjes lasdraad,sluitringen en kleine boutjes enmoertjes. De grootte van dezoekspoel wordt nu 7 1/2 à 8inch. Een concentrische spoel isgoed bruikbaar, maar ook eenwide-scan kan hier nu evengoede (of zelfs betere) dienstenbewijzen.Aijzerwerk. uit Romeins en andere perioden.Maar ook vind je het zeergeconcentreerd. In dit grint kunje eveneens munten tegenkomen,iets zwaarder uitgevoerd en deonvermijdelijke trekringen vanblikjes. Jawel, ook hier. (Zoudendie krengen zich somsvoortplanten???)Degene met zo'n sophisticated1.\dat er maar heel weinig liggen.Teveel discrimineren is nooitgoed en dat geldt helemaal langsrivieren, waar je de meestuiteenlopende voorwerpen tegenkunt komen.Ook die voorwerpen, die preciesbinnen je notch-instelling vallen!In dit grint van ca. 3 cm gaan weniet meer discrimineren, danGRINT VAN CA. 5 CMDOORSNEDENu wordt het interessanter engelijk moeilijker! Interessanterwordt het, omdat we nu dikkeremunten kunnen tegenkomen,maar ook andere zwaardere,interessante vondsten.Ook komen we nu potscherventegen,die een indicatie kunnengeven van wat we verder kunnenverwachten.Moeilijker wordt het door deaanwezigheid van stukken cokes,stukken basaltblokken, brokjesijzer en zink, dekseltjes vanverfblikken, blikjes en somsverroeste blikken, die in de loopder jaren uiteen gevallen zijn ena_magazineI

nu over een groot oppervlakverspreid liggen.Inderdaad, u ziet de bui alhangen, dat wordt graven.En soms zwaar graven, doordatde kiezels aan elkaar plakkendoor vette klei. Komt daar nogbij, dat u dit grint nogal dicht bijDe spoel moet tussen de 5- en 7"zijn. Zoals we weten, komt dewide-scan spoel beter tot zijnrecht naarmate degrondomstandigheden(mineralen, cokes, veelijzerhoudend gesteente, zoalsbasalt en sommige kiezels)liggen en opgraaft, meeneemt.Je kunt denken: "Het is hier tochnet een vuilnisbelt, dus laat maarliggen", maar de volgende keerzal je het geheid weertegenkomen.Doe jezelf en het milieu eenplezier en neem het mee.Bovendien heb je dan meer kansom interessante vondsten, dieeerst gemaskerd werden, tevinden. Ga ook eens van eenandere kant over de grintruggenheen. Neem vooral de tijd enzoek rustig.• Om effectiefte kJJnnen zoeken tJJssendeze keien en brokken ijzer is de getoonde8,5 inch swndaardspoel niet geschiktde waterrand tegenkomt, watimpliceert, dat het gegravengaatje volloopt met water, dankan je de moed al wat in deschoenen voelen zakken.De instelling van de detector gaatnu een zeer belangrijke rolspelen samen met de keuze vande zoekspoel.Allereerst de keuze van dezoekspoel.Gezien de hoeveelheid troep, diedicht bij elkaar ligt, kiezen wevoor een kleine spoel.slechter zijn.De grondomstandigheden zijn opdeze plek slecht, dus bijvoorkeur kiezen we eenwide-scan spoel. De instellingvan de detector verdient onzeaandacht. De discriminatie standschroeven we op.Hier liggen waarschijnlijk relatiefveel minder dunne muntjes, duswe hoeven niet bang te zijn, datwe daar te veel van missen.De discriminatiestand gaat(als richtlijn!!!) naar een stand,waarop we ijzeren kroonkurkenjuist negeren. Belangrijk van deze(ook die andere!) plaatsen is, datje al het materiaal, dat je zietVOOR DE ECHTEZWOEGERSEr is nog een groep materiaal vaneen stevig gewicht. Tussen debakstenen, stukken hoekijzer,basaltblokken en keien liggenzware, grote, dikke munten -enandere mooie vondsten te wachten.De keuze voor wat betreft dete gebruiken spoel is snelgemaakt, een kleine dus.Of het een concentrische ofeenwide-scan spoel is, is van minderbelang (rond dit materiaal vind jehoofdzakelijk zand).Luister goed naar je detector.Ben je nog niet zo vertrouwd metde interpretatie van de signalenvan je detector en gebruik je ooknog de (standaard) 8" spoel, laatdeze plekken dan voorlopig linksliggen. Het vele en diepe, zwaregraven vermoeit behoorlijk enkan op den duur irritatie geven(bij het opgraven van het 17everfblik bijv.).UITRUSTINGIn het voorgaande is al het eenen ander gezegd over de tegebruiken spoelen.Wie alleen over een (standaard)spoel beschikt, kan die op eenenkele plaats langs de rivieruitstekend gebruiken.Met twee spoelen kan je al bijnaniet meer stuk. En helemaal niet,als die tweede spoel een wide-I_magazineI

scan en daarbij kleiner dan destandaardspoel is. Wie er dan nogeen grotere derde spoel bij heeft,is een spekkoper. Die moet allesituaties langs de rivieraankunnen en optimaal kunnenzoeken. Erg handig zijn de, bijsommige detectormerkenverkrijgbare, onderstelen.Dan switch je heel gemakkelijkvan de ene naar de andere spoel.De detector zelf moet kunnendiscrimineren. Een met de handinstelbare grondontstoring heeftmijn voorkeur. De rest van deuitrusting bestaat uit de normalebasisuitrusting, die elkedetectorgebruiker bij zich heeft.Wie het water in wil metwaadpak is een gewaarschuwdmens. De rivier staat niet stil,langs de strekdammen kan eenpittige stroming staan. Er zijnonverwachte kuilen. WEESVOORZICHTIG!!Een onmisbaar deel van deuitrusting voor het zoeken langsrivieren is een groot geduld.Je krijgt niet altijd loon naarwerken. Wie gestimuleerd wilworden, door regelmatig ietsleuks te vinden, moet ver wegvan de rivieren blijven.Je komt niet elke keer thuis meteen schitterende vondst.Je kunt dagen bezig zijn en niets,maar dan ook niets interessantsvinden. Echter voor de rustigezoeker met geduld en die niet telui is om te graven, liggenadembenemende vondsten tewachten.RIVIEREN HOUDEN ZICHNIET AAN VASTEREGELSDe rivier gaat haar eigen gang.Ze leeft en is continu inbeweging.De voorgaande beschrevensituaties en de bijgaandetekeningen zijn voorbeelden vanhoe je een strandje langs de rivierkunt aantreffen. Deze geschetstesituaties kom je veel tegen opstrandjes, waar de rivier eenrechte lijn volgt. Echter inbochten gebeuren er op diestrandjes weer heel anderedingen. Dan liggen deverschillende verzameldematerialen weer op andereplaatsen. het water zal in eenbuitenbocht een langere wegmoeten afleggen, waardoor destroomsnelheid in de buitenbochtverhoogd is.In en vlak na de binnenbocht isde stroomsnelheid lager, met allegevolgen van dien.Er zijn wel richtlijnen te gevenom te zoeken langs een rivier,maar geen regels.Die maakt de rivier zelf!Aan u om deze richtlijnen tegebruiken en waar nodig bij testellen of zelfs aan de kant tegooien. Ik ben benieuwd naaruw ervaringen. Laat eens wathoren!Zuid engeland rally 1992Dit jaar wordt weer het grootstezoekweekend gehouden in ZuidEngeland. het graafschap Kent, ongeveer10 km van het plaatsje Dover.Het gebied is enkele hectares groot enstaat bekend om z'nRomeinse. Saksische en middeleeuwsevondsten. Het zoeken begint zaterdag5 september, 9.30 uur.U dient vrijdag in de loop van de dagte arriveren. Vertrek Zondag 6september.Er is een bar, camping en een hotel.Zaterdagavond wordt er een barbequegehouden met varkens aan 't spit enlive muziek. Veel detector amateursuit Engeland en andere landen. OokAmerika is aanwezig. Veel nieuwtjes envondstmateriaal op detectie gebied.Veel prijzen waaronder ook geld.De kosten zijn:de overtocht per boot naar Dover(info Hoek van Holland)Inschrijfgeld: f 45,- (meer als vijftegelijk scheelt f 3,50 p.p.)Camping: f 6,50 p.p. per nacht.Geinteresseerd?Voor meer info: Andre de Boer(Goldrush detectoren)tel. 020-6682968(na 19.00 uur tot 23.00 uur)ELBURGTot onze spijt kan de aangekondigdetentoonstelling in hetGemeente Museum van Elburg inde zomermaanden nietplaatsvinden._magazineI

WAAR MOET JE GAAN ZOEKEN ENHOE VIND JE EEN INTERESSANTE PLEK?Dat is een vraag, die iedere amateurarcheoloog en detectoramateur stelt. Het antwoord is, dat ditvooral een kwestie is van ervaring en diepgaande kennis van de streek waar je gaat zoeken.Duidelijk is, dat wie in het wilde weg op pad gaatweinig of niets zal vinden. Velen zoeken bekendeplekken op waar mensen mogelijkerwijs iets verlorenkunnen hebben. Voorbeelden zijn het strand,recreatieplassen, terreinen waar markten wordengehouden of sportevenementen. De vondsten zijnuiteraard navenant, verloren geld en sieraden uitonze eigen tijd. Anderen zoeken in stadstuintjes oflangs oude wallen en singels; zij vinden voorwerpenuit de laatste paar honderd jaar. Voor middeleeuwsmateriaal moet je al een heel andere methode volgen.Probeer daarvoor oud kaartmateriaal te pakken tekrijgen in stads- en streekarchieven.De kopieermachine is wat dat betreft een gewillighulpmiddel. Deze oude kaarten kunnen niet andersdan een hulpmiddel zijn. Voor betrekkelijk kleinedetails, zoals oude boerderijen, tolhekken enverdwenen kastelen (en dat zijn er heel wat) is deplaatsaanduiding niet precies genoeg.Achttiende- eeuwse topografische tekeningenkunnen ook helpen om een gebouw te lokaliseren,maar hierbij speelt de artistieke vrijheid van de etserof tekenaar een niet onbelangrijke rol. Om eengebouw geheel te tekenen werd niet altijd dewerkelijkheid aangehouden, sommige delen tekendemen soms op een hele ander plek dan waar ze inwerkelijkheid lagen. Werd bijvoorbeeld eenkerktoren niet links maar rechts van een buitenplaatsgetekend, dan ga je duidelijk op de verkeerde plaatshet land op. de kerktoren staat er nog wel, maar hetkasteel vind je zo niet. Oude tekeningen van hetwaterschap kunnen uitkomst bieden. Of hetslotenpatroon op een topografische kaart van voor deruilverkaveling naast een moderne topografischekaart, de coördinaten blijven immers hetzelfde.Historische verslagen en soms zelfs oude sagen envolksvertellingen kunnen ook een wegwijzer zijn.Ook een gesprekje met de boer op wiens land jerondloopt, kan verhelderend werken.Eenmaal op het land is het zoeken begonnen, je zetniet meteen je detector aan, maar kijkt in slootkanten,molshopen en ploegvoren naar puinresten. Is hetverdwenen gebouw gelokaliseerd dan is het zaak hetbetreffende terrein systematisch af te lopen.Vanzelfsprekend na verkregen toestemming van deeigenaar. Eventuele middeleeuwse vondsten enuiteraard alles wat ouder is, dient te worden gemeldbij het R.O.B, Kerkstraat 1, 3811 CV AMERSFOORT(telefoon: 033-634233, fax: 033- 653235). De oudstebaksteenresten stammen uit de middeleeuwen.Tufsteen kan nog wat ouder zijn, in sommige strekenzelfs Romeins, maar gesteld kan worden, dat dealleroudste gebouwen en huizen opgetrokken warenuit hout, leem en plaggen. Die vindplaatsen verradenzich soms door een lichte verhoging in het land, maarmeestal alleen door een donkere verkleuring van degrond. Mest en huishoudelijk afval zijn de oorzaakvan die verkleuring. Verder vind je op die plekkenopvallend veel aardewerkscherven. Mijn advies is omdie ook te verzamelen in de bouwvoor. Archeologenzijn daarmee in staat om een vindplaats nauwkeurigte dateren. Bewaar alle vondsten gescheiden pervindplaats in plastic zakjes met uiteraard devermelding van de betreffende plek. Gesteld dientte worden, dat het absoluut verboden is tegraven op archeologische terreinen omvoorwerpen te zoeken. Alleen hetgeen aan deoppervlakte ligt, mag worden opgeraapt, omdat dat alverstoord is; zo houd je de beroepsarcheologen tevriend. Het is ook zo, dat je je vondsten een half jaarbeschikbaar moet houden om ze te laten tekenen enregistreren. De amateur is op die manier onmisbaarvoor de beroepsmensen, die het meestal aan tijdontbreekt om ieder stuk terrein in ons land in kaart tebrengen. Uit ervaring weet ik, dat je op één dag nietmeerdere terreinen moet gaan afzoeken. Concentreerje op één of twee vindplaatsen, die je regelmatigbezoekt, zo'n verzameling krijgt daardoor ook eenhogere wetenschappelijke waarde, dan een collectiemet allemaal schitterende stukken, die overalongeregistreerd gevonden zijn. Dat oogt misschienwel mooi, maar de waarde is gering. Nog beter zouzijn de vondsten in bruikleen af te staan aan hetplaatselijk museum of de vitrines van de historischevereniging. Zo kan een ander er ook van genieten.Wil je meer plezier aan je hobby beleven, zoek daneen maatje op om samen op jacht te gaan. Doel isimmers niet om er rijk van te worden, maar om evenhet jachtige leven van alledag te vergeten en in degeest althans, terug te keren naar de voorouders.A. FolkertslEI_magazineI

BerenbeeldjesDrs. K.PH. FaberHet beertje gevonden bijKampen (atb. 1 en 2) iseen mooie aanleiding deiconografie (beeldbeschrijving)van de beer in het algemeen tevolgen.Het "Kamper" beertje van 3 cmhoog, kennelijk een dressuurdier(een soort circusbeer) is een vande weinige afbeeldingen in bronsdie we kennen.De grote dierenbeeldjes-kennerMildenberg, in Zürich beroemddoor zijn grote privécollectie, diehij soms tentoonstelt in musea,A Afbeelding Iherkende dit beeldje onmiddellijkals gallo-romeins; de term, dieA Afbeelding 2kenners gebruiken als het ominheemse produkten gaat, diewel onder invloed van deRomeinse cultuur staan.Een tweede beertje is gevondenbij Keulen, kennelijk een jongdier (afb. 3). In het Bostonmuseumbevinden zich ook nogtwee bronzen beertjes.Afb. 4 toont een circusbeer, diemet de rechtervoorpoot een stokvastpakt, die ze tussen haartanden klemt.Het tweede beertje, in de vormvan een ampulla (zalfflesje), heefteen tuig met een ring (afb. 5).Beren werden getemd envoerden dan een act op.Gedresseerde beren in ~en soortdierenpark spelen met anderedieren op afb. 6.Ze hebben de volgende namen:SIMPLICIVS-vrijmoedige,GLORIOSVS- de roemrijke enBRAClATVS- de gespierde.Van heel ander karakter is debeer bij de berengodin Artio.Artio betekent beer.~ Afbeelding 3I_magazineI

Deze beeldengroep iswereldberoemd (afb. 7).De enorme beer in het woud,gesymboliseerd door één boomals begeleider bij een godin.Hoe moeten we ons die relatievoorstellen? Om die te verklaren,moeten we terugschakelen naarzo'n andere kijk op dieren, datwe die geestelijke sprong bijnaniet kunnen maken.. Er is eenstadium geweest, dat de menswat minder heersend om zichheen keek en de grote sterkedieren beslist niet alleen achterde tralies van een dierenkooi konbezichtigen.Deze dieren omringden hen enwaren ook nog eens veel sterker,sneller en potenter: kortom demensen waren jaloers op despecialiteiten van de dieren, toenze nog niet trots genoeg waren• Afbeelding 4nooit zonder hun goden op jachtzegt de schrijver Arrianus in zijn• Afbeelding 5op hun eigen specialisme"brains".Afbeelding 6 •De Keltische beeldengroep, beeren Artio, toont een jachtdier:de grote bruine beer met eenvolwassen grootte van 2,2 meter.Denk even aan de huid, hetvlees, het vet, kortom eenenonne buit. Bedenk dat zijnbeschermgeest, de berenmoederArtio, eveneens beschermgeestwas van de berenjager. Ze moestdus als het ware de jager eenbeer toestaan. De Kelten gingenboek "Over de jacht".In zoverre kan de beeldengroepGallo-Romeins worden genoemd,dus onder invloed van deRomeinse cultuur, omdat deberenbeschermgeest als eenmens, een godin is afgebeeld.Typisch Grieks/Romeins is deneiging krachten inmensengedaante afte beelden(anthropomorf).Veel verder gaat degedachtensprong, de god als dieraf te beelden, zo sterk wordt dande bovenmenselijke kracht vanhet dier ervaren, dat dieeigenschap in diergedaantewordt vereerd, zoals bijv.de Horusvalk van Egypte.Nog vaker komen we gedaantestegen, die half mens half dier zijn.Heel merkwaardig is de vondstuit de Midden-Oeral van eenbronzen appliek in de vorm vaneen beer in mensengedaante,voornamelijk als beer kenbaaraan de klauwen en de kop(atb. 8).De Hermitage dateert het tussende 1e en 4e eeuw , maar degedachte erachter is vermoedelijk

oeroud en komen we ook tegenin het berenritueel, dat totonlangs gebruikelijk was bij deGiljaken (N-O Siberië) en bijstammen in N-W Amerika.Er zijn afbeeldingen in depraehistorische grotten vanEuropa o.a. in de grot van• Afbeelding 7bijgezet (in een cirkel ofop eenplatform), dat het geheelsuggereert, dat dit het dier totnieuw leven moet wekken en hetbehoud van de beresoort moetverzekeren.De diepere betekenis van hetritueel moet dan zijn:de jagers vragen de beer omvergiffenis en zenden hem terugnaar de beschermgeest, dit allesonder de leiding van eensjamaan.Eigenlijk is de betekenis van hetsjamanisme en van sjamanistischegedachtengangen de laatste tijdpas ontdekt. De laatste noglevende resten vond men bijEskimo-stammen en bij jagersstammenin Siberië en Noord­Amerika. Een sjamaan kan alskind geadopteerd worden dooreen berenbeschermgeest.Afb. 9 toont zo'n relatie: nogsterker toont afb. 10 de relatievan de (kleine) sjamaan en zijnmachtige moederbeschermbeer.In deze manier van denken past• Afbeelding 10Afbeelding 8 ...• Afbeelding 9Les Trois Frères. Niet alle details'zijn duidelijk en plaatselijk zal ervariatie in het ritueel zijngeweest: men danst rond eenbeer (dood of levend) ofrondeen berenvel. In het geval vaneen levende, soms speciaaldaarvoor opgefokte beer, wordthet dier tijdens die dans, die ookeen seksueel karakter draagt, meteen longschot afgemaakt.In les Trois Frères zijnprojectielen ingetekend op deberegedaánte en van de bek ende neus lopen bloedstromen.De "voorganger" bij de dans, eensoort sjamaan heeft een maskervan berevel op en is in staat vanseksuele opwinding Cithyfallisch).Het hoogtepunt is het verorberenvan de hersens en de resten.Schedel en poten worden zoI_magazineI

ook het afbeelden van eenheerser der dieren, half als mens,half als dier.De beer speelde bij dit alleskennelijk een grote rol: een vande laatste overblijfsels is in deOeral het bijgeloof, datbereklauwen iemandonweerstaanbaar kunnen makenvoor potentiële minnaars.Jagers, die een beer geschotenhadden, moesten goed op dehuid passen, anders sneden dedames er stiekem alle klauwenvanaf. •Heeft u ook leuke ofinteressante vondsten gedaantijdens een zoektocht? Zet diteens op papier en stuur hetliefst met foto's en/oftekeningen naar de redactievan dit blad, onder vermeldingvan Interessante vondst.Elke 2 maanden wordt er uitde inzendingen een uitgelooten beloond met een bedragvan f. 25,·I_magazineI

nzeeerstezoekdagOp zaterdag 2 mei j.l. hebben wij onze eerste zoekruilen kontaktdag gehouden op het terrein van deNederlandse jeugdherbergcentrale te Oldebroek.Samen met ons bestuur en een aantal enthousiasteleden, werdt het voorbereidende werk verricht.Hier wordt meestal nogal licht tegen aan gekekenmaar niets is minder waar.Dit werk omvat, het zoeken naar een geschiktterrein, het liefst met een aantal ruimtes er bij voorde importeurs, de determinatie van meegebrachtevondsten, de verkoop en ruilbeurs, de uitstallingvan de prijzen, een ruimte .om de mensen toe tespreken, afijn, u ziet wel, er hoort nog al wat bij,voor dat je kunt beginnen met je zoekdag.Maar deze moeite was onze zeer goed geslaagdedag dan ook zeker de moeite waard.De prijs om mee te doen aan deze dag bedroegf 10,-, waarvoor dan tevens nog een consumptiekon worden genoten.De opening van het gehele gebeuren werdt verrichtdoor de burgemeester van de Gemeente Oldebroekde heer Hardonk. Hij schetste de oudheid van zijn 'gemeente, en de Veluwe in zijn algemeenheid, enwenste ieder een bijzondere prettige dag.Aansluitend mocht onze voorzitter de heer Kolkmanhem als dank, een vuursteencollectie aanbiedenbeschikbaar gesteld door Ruud de Heer en 'gevonden op de Veluwe.Na deze opening en het inschrijven van eenveetigtal nieuwe leden, werd om 11.00 uurbegonnen met de eerste wedstrijd, waarbij 25penningen in de grond waren gestopt.Als een soort handicap, waren er tevens enkelehonderden centen aan toegevoegd. Nagenoeg alleswerd er weer door onze leden uitgehaald,De penningen die gevonden waren, waren voorzienvan een nummer, en moesten op naam wordeningeleverd.

Na een pauze en de gelegenheid, om de primastands van onze importeurs te bezoeken, begonnenwij om 13.30 uur met de tweede wedstrijd, waar bij68 penningen waren verstopt en een hoeveelheidcenten.Van de totaal 93 penningen verstopt in de 2wedstrijden, werden er 92 terug gevonden.Om 15.00 uur vondt de wedstrijd plaats, voorkinderen en echtgenotes van onze leden, die in devorige wedstrijden hadden meegedaan.Wij hadden een werkelijk schitterend prijzenpakketbij onze importeurs, leden en uiteraard onze eigenvereniging ter beschikbaar gekregen.Het gaat te ver om alles op te noemen, maar prijzenzoals 4 prima detectors, een radiocombinatie metalles er op en er aan inclusief luidsprekers, eenmagnetron, veel prachtige boeken, hulpmiddelenvoor het zoeken, cadeaubonnen, enz. ,wareningebracht.Ook de wedstrijd voor de dames en kinderen wasbijzonder leuk, een ieder moest voor zich zelfwerken, dus u begrijpt, hilariteit alom.Om ±16.00 uur vond de prijsuitreiking plaats doorhet totale aantal penningen in een spaarpot te doen,en hier iedere keer door een kind, een penning uitte laten pakken, gekoppeld aan de omhooggehouden prijs.Applaus klonk regelmatig bij de uitreiking hier van,aan de winnaars.Terugblikkende, wij denken dat onze zoekdag eenfantastische dag is geweest, er is geen wanklankgehoord, al onze leden waren bijzonder goed tespreken over de gehele organisatie van deze dag, eneen ieder sprak de hoop uit om dit zo spoedigmogelijk te herhalen.Rest mij een woord van dank uit te spreken voor deheren van het Munt en Penningen kabinet de herenDrs. A. Pol en Drs BJ. van der Veen, de heer Faber,de heer Henzen en de heren senior en juniorHoltman, voor hun bijdragen aan het determinerenvan de meegebrachte vondsten, even als uiteraardonze aanwezige importeurs en of dealers.Alle leden die hebben geholpen, om deze dag tedoen slagen, en de beheerder van de jeugdherbergcentrale voor de prima verzorging, hartelijk dank.De dag werdt besloten met een nog gezellig samenzijn, met een drankje en een hapje, waarna eenieder zeer tevreden huiswaartS keerde, waar. onderzeker,uw voorzitter,

DEVONDSTVAN MIJNLEVENHet is al meer dan 10 jaar geleden, dat ik besloot om mijn eerstedetector aan te schaffen. Dit was voor mij toentertijd een grotestap, ik kende immers niemand, die ook zo'n apparaat had enwist eigenlijk niet waar ik moest beginnen.Na verloop van tijd kreeg ik het zoeken toch onder de knie enbegonnen de eerste vondsten in mijn collectie te komen.In ruim 10 jaar zoeken, heb ik veel ervaring opgedaan en mijndetector heeft al vele leuke vondsten opgepiept.Meestal waren dit kleine metalen voorwerpen zoals: gespen,munten en andere gebroiksvoorwerpen.Echter een vondst wijkt hier volledig van af en deze belevenis zalik de. rest van mijn leven niet meer vergeten.Niet.omdat het een financiële waarde vertegenwoordigt, of datdeze vondst een mooi aanzicht geniet in de een of anderevitrine. Nee, het was eigenlijk meer een ontdekkingdan een vondst.De ontdekking, die ik deed in 1986 had een grootte van 54 x 40meter en heeft heel wat beroering gebracht in de Nederlandsearcheologische wereld.Regelmatig denk ik nog met genoegen aan deze ontdekking.~ Fragment van de Tabu/a Peutingeriana. eenkopie uit ca. /200 van een Romeinse kaartvan het Romeinse rijk.Het was voorjaar 1986.Na een warme zoekdag inhet Brabantse land besluit iknog eenmaal mijn geluk te beproevenin de richting van het Gelderserivierengebied.Ik wist, dat er daags tevoren langs deMaas een terrein was omgeploegd,dat na jaren grasland te zijn geweest,nu dienst moest gaan doen alsmaisakker. Omdat het zolanggrasland was geweest, was de kansgroot, dat hier nog nooit iemandgezocht had. (Deze conclusie bleekachteraf juist te zijn.) Bij de plekaangekomen, zag ik, dat de boer denieuwe akker al geëgd had en op hetpunt stond deze in te zaaien.Na uitgestapt te zijn, keek ik vanafde slootkant op de akker om te zienof het de moeite waard was om er inhet najaar te komen zoeken.De akker leek op het eerste gezichtveelbelovend. Hier en daar plukte ikeen scherf van de grond, die ik totmijn vreugde kon determineren alsRomeins aardewerk. Tot mijnverbazing vond ik even later ookenkele grote fragmenten vantufsteen, dat in de Romeinse tijdgebruikt werd voor gebouwen.Ik besloot om deze akker te latenrusten, totdat het mais eraf zou zijn.Die zomer dacht ik vaak aan "mijnakkertje" met de Romeinse schervenen tufsteen. Als ik in de buurt kwam,reed ik er even langs. Ik zag hetgewas die zomer langzaam maarzeker groeien.Toen in de laatste week van septemberhet mais eraf gehaald werd, wasik er dan ook als de kippen bij. Nahet hele terrein geinspecteerd tehebben, bleken er meerdere grotebanen met Romeinse bouwfragmentendoor de akker te lopen.Tussen dit puin vond ik veel schervenen bonen.Nu werd het hoog tijdom de detector te voorschijn tehalen.

~ Gevonden bronzen plaatje met LatijnseinscriptieIn korte tijd vond ik tussen dit puinal enkele munten en fibulae vanRomeinse en Bataafs/Keltischeafkomst. Na de akker bijna afgezochtte hebben, belandde ik in eenafgelegen hoek van de akker, waarik bijna geen signalen meer kreeg.Ofschoon hier de concentraties puinnog aanwezig waren, bleven metaalvondstenuit. Net toen ik er aandacht om naar huis te gaan en mijalvast richting auto te begeven,kreeg ik een kort en haperig signaal.Ik schoof met mijn laars wat centimetersgrond weg en bewoog mijnzoekschijf nogmaals over de plaats.Ik constateerde nu een beter geluid.Even later stond ik met een dunklein plaatje in mijn handen, waareen Latijnse inscriptie op stond.Thuisgekomen merkte ik bij hetschoonmaken, dat het bronzenplaatje gebroken was, maar dat hetbreukvlak nog vers was.Dit moest ongetwijfeld met hetploegen gebeurd zijn. Andere delenvan het plaatje moesten dus nog tevinden zijn en dan niet ver van devindplaats. Natuurlijk ben ik teruggegaan,maar nader zoekwerk leverdeechter niets meer op.Niet lang daarna kwam ik in contactmet de afdeling pre en proto historievan de universiteit van Amsterdam,waar ik mijn vondst meldde.Daar werd al snel duidelijk, dat eriets belangrijks moest zijn geweestop de plaats waar ik mijn ontdekkingenhad gedaan. Vooral aan de handvan het stukje plaat met inscriptievermoedde men de aanwezigheidvan een religieuze cultus plaats vanrond het begin van onze jaartelling.Tevens drukte men mij op het hartom alsnog te proberen de anderedelen van het bronzen inscriptieplaatjete vinden.Dit lukte mij in het voorjaar vanTekening van een GalJo-Romeinse tempel, ~waarvan de vorm een goed voorbeeld is vanhet ~amengaan van Keltische en Romeinse.lnvloeden.EI_magazineI

1987, toen de boer opnieuw het landbewerkte. Hierdoor kwamen destukken van het plaatje binnenzoekbereik. Nadat ik op de "allemetalen stand" de omgeving van heteerste gevonden fragment hadafgezocht, kon ik 5 fragmenten aanelkaar passen. Ik kreeg het volgenderesultaat.Een offergave aan HerculesMagusanus, gedaan door eenRomeinse ofBataafse leger veteraan,genaamdjulius Genialis, gediend inhet 10e legioen. Gelegerd van 60 tot104 na Chr. in Nijmegen.Naar aanleiding van deze ontdekkingenvolgden in 1989,1990 en 1991drie onderzoeken. Het resultaat wasverbluffend. Als snel werd duidelijk,dat hier inderdaad een religieuzecultusplaats was geweest.Een grote Romeinse tempel uit de 2eeeuw na Christus met eenommuurde sacrale ruimte van 54 bij40 meter. De tempel was opgebouwduit Namens kalksteen entufsteen uit het Maasgebied.Het moet voor de bewoners van ditgebied toentertijd een indrukwekkenden belangrijk gebouw zijngeweest.Van heinde en verre kwamenaanbidders van Herculus Magusanushier hun offers brengen in diepekuilen en schachten rondom detempel.Grote aantallen metalen voorwerpeno.a. speerpunten paardentuig enschildbeslag zijn teruggevonden bijde opgravingsonderzoeken. Tevenszijn er aanwijzingen gevonden, dieduidden op een religieuzecultusplaats die ver voor de bouwvan de tempel teruggaat.O.a. aan de hand van fibulae kanmen vaststellen, dat de cultusplaatsteruggaat tot zeker in de 2e eeuwvoor Christus. Nog niet eerder is ereen complex in Nederland gevonden,dat zo'n compleet beeld geeftvan het religieuze leven in deKeltische, Bataafc;e en Romeinsesamenleving.Na het onderzoek van deze tempel ismen van mening, dat de geschiedenisvan de Bataven in Nederland watbijgesteld of misschien wel veranderdmoet worden. Hoewel dezetempel wel de mooiste vondstvan mijn leven zal blijven, kan hijnooit in mijn collectie pronken. Maarik ben al dik tevreden met eenonvergetelijke herinnering en eenafbeelding hiervan.jan van Bergen, 's-Hertogenbosch.ElI_magazineI

Benen voorwerpenNiet zo vaak komt hetvoordatervoonwerpengevonden worden, dievan been gemaakt zijn. Toch zijnze veel gebruikt. Al in desteentijd gebruikte men bot engewei om wapens engereedschappen van te makenomdat het een veelvuldigvoorkomend materiaal was.Voonwerpen van gewei, dieduidelijk als werktuigenherkenbaar zijn, vinden wehelaas uit dit tijdperk weinigterug.Uit de Romeinse tijd daarentegenvinden we veel zeeruiteenlopende werktuigen terug.Bijv Romeinse, benen kammenen benen onderdelen vanwapenuitrusting.• Luizenkam. I ]e_/4 e eeuw,vindplaats Zwolle.Ook in de middeleeuwen washet gebruik van been zeker nietonbekend. Denkt u maar eensaan de knopen die uit botwerden gemaakt.Ook allerlei speelgoed,muziekinstrumenten, bestek enkeukengerei werden van beengemaakt.Maar niet alleen been is gebruiktom allerhande artikelen temaken. Wat te denken vanivoor, dat door zijneigenschappen betrekkelijkzeldzaam is geweest en nog is.In de middeleeuwen werd dithoofdzakelijk gebruikt voorreligieuze doeleinden.Ook voonwerpen gemaakt vanhoorn zien we wel eens terug.Ze werden hoofdzakelijkgebruikt als drinkgerei en voormuziekinstrumenten. In hetmidden van de 1ge eeuwontstond in Aalten eenhoornindustrie voor het makenvan Duitse pijpen. Dan hebbenwe nog balein, een produktwaar genoeg van was. De walviswerd gebruikt voor veleAfVal van productie van knopen uit de ~ISe_/6 e eeuw, gevonden te Hattem,bij v.m. kasteel "de dikke Tinne"__magazine I

doeleinden, maar balein waseigenlijk een waardeloosbijprodukt. Echter in de 17eeeuw werd balein verwerkt inwaaiers, parapluies en medischeapparatuur.Balein werd ook gebruikt voorhoepelrokken en corsetten.Nu terug naar de benenvoorwerpen.We moeten bedenken, dat nietalle botten geschikt zijn om eriets mee te doen. Slechts eengering aantal leent zich voor hetmaken van voorwerpen. Metname de lange botten van deonderpoten, de schouderbladenen de onderkaken.In de beginperiode was botgemeengoed. Echter rond 1700was de vraag naar bot zo groot,dat men bot ging importeren.Ook in het buitenland, met nameEngeland, was de behoefte zogroot, dat men zover ging, dat.&Dominosteen op hout uit de 14e eeuw,gevonden te Zwolle en een dominosteenuit been uit de IBe eeuw gevonden teAlphen a/d Rijn.Benen haarkam uit de 14e-15e eeuw,... gevonden te Rotterdam.... Benen haaknaald (hook is afgebroken) uit de 18e-1ge eeuw gevonden te Amsterdam.I_magazineI

.À Romeinse dobbelsteen uitde Ie - 2e eeuw.doodsbeenderen van kerkhovenuit Nederland en Duitslandgeïmporteerd werden. Dat debehoefte nog groter was dan wewel denken, valt op te merkenuit het feit, àat de Engelsen debeenderen van gevallenen bij deslag van Waterloo opgroeven enin scheepsladingen tegelijkmeenamen om de grondhiermee te bemesten.Dit is gelukkig verleden tijd.Regelmatig ben ik tijdenszoektochten benen voorwerpentegengekomen. Bijv. eenrinkelbel, kinderspeelgoed vanbeen, waarop je kon fluiten.Bovendien zaten er vroegerbelletjes aan, zodat het geheeleen luisterrijk speelgoedje was.Ook een benen dominosteenbehoort tot mijn collectie.Tevens heb ik uit Rotterdam eengave wolkam, die zeker tot eender pronkstukken uit mijncollectie van benen voorwerpenbehoort. De dobbelsteen die ikgevonden heb, moet wel van eenvalsspeler geweest zijn. Hij heefteen 5 teveel en een 2 te weinig,heel vreemd... Benen speelkoot uit de 14e -I Se eeuwgevonden te Rotterdam.Heeft u leuke benen voonverpengevonden, neem dan eenscontact op met ons secretariaat.R.H... Halffabrikaat rinkelbel,Er hoorden 2 koperen belletjes bij.Datering I 7e - I ge eeuw.Gevonden te Zwolle.(fit Het Benen tijdperk. V.T vanVilsteren)I_magazineI

WHITE'S SURFMASTER 11Nu het seizoen aanbreekt voor de strand en waterzoekers.~Wild(d;~ r~~~ ,~~:aer~~~g::o~e~g~~~t;~~:;~JAllereerst een aantal uiterlijke kenmerken. De detector mode (dus geen basistoon). Als hij detecteert dan geeftheeft een open schijf. De kast is verplaatsbaar en ook op de machine een goede heldere toon. Bij rotzooi geen ofde heup te dragen. Het is een tweeknopper (één voor soms een stotterende toon. De disCo en sens. knopdiscriminatie en één voor de gevoeligheid). De detector functioneren perfect Ook op geminiraliseerde grondenis van een water resistente koptelefoon voorzien. De (bv zout) is geen probleem. De surfmaster 11 is eensteel is op lengte in te stellen en heeft een armsteun met detector die eigenlijk drie in een is, nl. je kunt ertrekband. De detector is opvallend van kleur nl. geel. ongeveer 10 meter mee onder water, hij is geschikt voorhet land, en ook met een waadpak aan in dezwemplassen werkt hij tot volle tevredenheid.Om te beginnen wil een aantal minder goede puntenopnoemen. Ik vind het snoer tamelijk stug het geenvervelend werkt als je de kast aan je zij draagt. Dedetector mist een "pinpointer" wat soms lastig is, hetplaats bepalen moet nu bewegend gebeuren het geenoverigens wel goed functioneerd. Het verwisselen vande batterijen is een omslachtige toestand en dient ergnauwkeurig te gebeuren. De waterafsluitende ring moetna het wisselen van de batterijen goed bevestigd wordenwant anders is lekkage het gevolg. Ik had liever geziendat men het systeem van de Fisher had gebruikt.Dan de positieve punten. Allereerst de prijs. Invergelijking met andere onderwater detectoren is hij degoedkoopste. Dan vind ik het een groot voordeel dat desurfmaster ook uitstekend presteerd op het land. Deopen zoekschijf heeft in het water geen hinder van deopwaartse druk. De detector zoekt in de silent searchNu het belangrijkste nl. het dieptebereik op verschillendegronden. Ik heb dit weer gegeven in een schema waarzowel zoet als zout water vermeld staan.De X geeft aan dat er geen reactie was. Bij Disc I, 11,I O:OOu, 12:00u, Disk 11/ gebruikte ik 100% gevoeligheid.In het zoete water was de gevoeligheid 4 en dedisc iets boven de 2e presetIn het zoute water was de gevoeligheid iets onder depreset, en de disc. stond op I I :OOu (iets boven disc.11). Met meer gevoeligheid en minder disc. zijn betereresultaten te halen. Hierbij wilde ik het laten. Ik wensiedereen een zonnige zomer en succes op de strandenen zWempiassen.Rob Wotters, UtrechtLandWater (sens 4 dise JI)voorwerp disc I disc 11 IO:OOu 12:00u disc lil zoet zoutkinderring (zilver) 18 cm. 18 cm. 16 cm. 14 cm. 14 cm. 13 cm. 11 cm.kinderring(goud) 13 cm. 13 cm. IDem. x x 8 cm. xtrouwring 18k 24 cm. 24 cm. 22 cm. 22 cm. 20 cm. 18 cm. 15 cm.ziJ/veren zegelring 25 cm. 25 cm. 22 cm. 22 cm. 22 cm. 18 cm. 18 cm.gulden 20 cm. 18 cm. 18 cm. 15 cm. 15 cm. 12 cm. 10 cm.vijfje 25 cm. 25 cm. 22 cm. 22 cm. 18 cm. 15 cm. 12 cm.I_magazineI

~angs deLinae~~Deze titel wildè ik geven aan een aantal zoektochten die ik hebgemaakt land de rivier De Linde.Deze rivier van oudsher genoemd de Lenna en stromende vanafdeoostkant van de stellingerwerven tot aan de Kuinre (de Zuiderzee)heeft vanwege zijn oude geschiedenis mijn belangstelling gewekt.Zoals veel rivieren gekanaliseerd zijn in de beginjaren van deze eeuwis ook de Linde gekanaliseerd, maar door de goede kontakten met de'Vereniging Historie Weststellingwerf en de goede wil van de voorzittervan deze vereniging heb ik de hand kunnen leggen op de oudekaarten die gemaaktzijn tijdens dekanalisatie (schaal] :2500).Momenteel heb ik vandeze rivier slechts aanbeide zijden 2 kmafgezocht en wilde ud.m.v. dit artikel enigeleuke vondstenvoorschotelen.Mijn derde mooie vondst was eenpuntgave kompletevuurketssteen die vroegergebruikt is op een geweer om devonk te ontsteken (deze Lindemaakte vroeger ook deel uit vaneen verdedigingslinie tegn debisschoppen).Mijn eerste vondst werddirect een raadc;elgenoemd door hetR.O.B.Het was een bronzenkoker bijl, metafgebroken hoekigovaleschacht; plat,trapeziumvormigbijllichaam met zeerbrede, sterk gewelfdesnede, door het R.O.B. omschreven als een uitheemse bijl,waarschijnlijk uit Indonesië (aan de oever van de oude linde).Het grote raadsel is HOE IS DIT MOGENLIJK ????Mijn tweede mooie vondst was een zilveren tweederde engelgroot vanJan de Eerste uit Brabant uit de Jaren 1277 tot 1282 (geslagen teBrussel).Hier was en is nog steeds een overgang over de Linde.Op deze tochten heb ik natuurlijkook wel de bekende duiten enzilvergeld gevonden, maar dezezijn vergeleken met deze mooievoorwerpen toch voor mijondergeschikt.Deze vondsten worden nu doorde Vereniging Weststellingwerfopgenomen in hun dia seriebetreffende "De Lende Van BeginTot Ende" Wat heb ik toch eenleuke hobby. Tot slot wilde ikmet deze vondst(en) graagmeedingen als kandidaat in destrijd betreffende DE VONDSTVAN HETJAAR.A.R. Lankman, Noordwolde.I_magazineI

Van pollen tot poep...Het is nu ongeveer een jaar geleden dat ik eendetector kocht. Zoals velen onder ons, begon ik meteen detector van f 60,-, en dacht meteen dat ik hethier wel mee zou vinden. Ik had geen idee hoe hetallemaal werkte, maar thuis gekomen stopte ik erbatterijen in, en ja hoor hij piepte.Dus opgetogen ging ik met de familie naar hetstrand want "daar zou ik wel evendie zestig gulden terug verdienen".... Afb. 2, kledinghaakje I 7e eeuwsAfb. I. lakstempel IBe eeuws ...Helaas, 4 uur heb ik mewezenloos lopen graven enbukken. Resultaat?Ik kon wel grossier worden intrekringen en bierdoppen!Goed, ik was dan wel een leek opdit gebied maar ik was ondanks allesverknocht en verslaafd geraakt aandeze hobby. Maar trekringen, lieverniet meer. Dus moest er een anderedetector komen. Na in de goudengids gekeken te hebben, had ikspoedig een adres gevonden in Zalk.Na een afspraak gemaakt te hebbentoog de hele familie in de auto enkocht ik een Classic II van White's.Ik kreeg een prima uitleg hoe alleswerkfe dus de aankomende dagenmoest het er maar van komen.Oude wandelpaden, parken, oudedijken en omgeploegde akkers daarmoest ik maar eens gaan kijken, zowas mij verteld. Maar wat vond ik?Oude kettingen, hoefijzers en anderegoed bedoelde rotzooi.Dan maar eens naar Zalk gebeld omte vragen of de White's wel in ordewas. Maar aan de Classic lag het niet.Ik moest maar contact opnemen metzijn dealer, Andre de Boer inAmsterdam, om te vragen of ik eensmet hem eens mee mocht.Als er dan onduidelijkhedenoptraden dan kon hij mij It nodigeuitleggen. Dus op pad met Andre.a een leuk veldje gevonden tehebben schakelde ik mijn detector inAfb. 3. Duiten uit 1600 en I 700 ~

AAfb. 8, zilveren vingerhoed, 18e eeuwsen begon met zoeken. Ik was noggeen meter op weg of mijn "leraar"vroeg of ik aan 't snelwandelen was.Daar kwam dus de fout boven water,ik liep te hard. Nu, op de goedemanier, voetje voor voetje en dedetector een paar centimeter bovende grond een goedkeurend knikjevan mijn "meester" en ja hoor eenmooi geluid. Graven!!!Eindelijk mijn eerste vondst vanbelang was binnen. Een gesp uit de16e eeuw. Wat was ik blij.Dus enkele dagen later ging ik weerterug naar dat veld, hoewel ik wistdat er toch al flink gezocht was.Maar door voetje voor voetje telopen haalde ik toch een heleboelleuke voorwerpen naar boven (endat in de eerste 15 cm.!!) zoals; een.... Afb. 5, Rijwie/be/ostingplootjeA Afb. 7. Zilveren schoengesp I 7e eeuwszilveren lakstempel (zie afb. 1) entwee kanonskogels.U begrijpt, weilanden zouden mijnzoekgebied worden. Ook mijnvrouw begon het leuk te vinden.We besloten aan een boer in deomgeving toestemming te vragen omop zijn land te mogen zoeken.Dat leverde geen problemen op,maar zo verzekerde de boer mij dat,als ik de gaatjes niet dicht zoumaken, ik een schot hagel in m'nkont zou krijgen. Maar wat ik daarvond, voor een beginner als ik, echtté' gé'k. Het begon al meteen met eenbronzen passer, kledinghaakjes ,veel duiten (helaas door verzuringed bijna weggevreten) en als klappereen zilveren gulden uit 1742 vanHolland (zie afb 2 en 3).De volgende dag weer naar ons veldgetogen, maar tot onze grote schrikzagen we dat de koeien bijna allegraspollen weer uit de kuiltjesgetrokken hadden. Het eerste uurdus niet zoeken, maar de polletjesA Afb. 4, Zilveren ringen uit de18e en 1ge eeuwweer in de kuiltjes drukken omdatwij geen trek hadden in narigheidmet de grondeigenaar.Maar het loonde opnieuw.Een prachtig messenheft,bijbelbeslag, gespen en opnieuw eenzilveren plak. Ditmaal een munt uitDenemarken uit 1699. (Alexander).U kunt zich voorstellen hoe trots ikwas. Natuurlijk gingen wij devolgende dag weer, maar ditmaalgewapend met een emmer want wevreesden voor .... de pollen!!En ja hoor, weer lagen ze eruit.Met emmers water uit de slootmaakten we de pollen nat, weer inltkuiltje (wat een heidens werk)aanstampen en na een uur kondenwe weer gaan zoeken.In de tussentijd kW

weiland weer in orde maakten.De vondsten van deze dag logen erook nu weer niet om.Prachtige zilveren ringen (afb. 4) eneen zilveren bezemstuiver uit 1632.U begrijpt dat wij nu echt ziek warenvan het feit dat de koeien de pollener steeds uit trokken en dat we opzoek waren naar een afdoendemaatregel. Wel, ik merkte opeens datals ze aan het grazen waren de eigen"plakaten" gemeden werden. Dusniet langer geaarzeld, koeiepoep opde pollen, en waarachtig het hielp.Met een emmertje en schep zijn webehoorlijk druk geweest maar nuhoefden we ons niet meer ongerustte maken voor een schot hagel.Vele hondepenningen,rijwielbelastingplaatjes (afb. 5)lakenloodjes en zelf.~ een koperenpriem (afb. 8) behoorden tot devondsten (de priem is een soortkurke trekker redJ. Graag vermeldik nog de vondst van een fraaiezilveren schoen gesp (zie afb. 7) eneen prachtige bewerkte zilverenvingerhoed (afb 6). Het gaat zofantastisch dat inmiddels ook mijnvrouw een detector heeft... Afb. 8. Koperen fiessenkurkeopener/7e eeu'v....saangeschaft. Het zoeken heeft voorons een gevoel van spanning,vrijheid en beweging, u kent dit vastwel. Wij wensen alle detectoramateurs veel zoekplezier en houdtu aan de regels en bedenk deaanhouder wint!! •Henk janssen, Amsterdam.

Wordt nu lid vanDe Detector AmateurWordt nu lid en krijghet nieuwsteDetector Magazine omde twee maandenin de bus!Kijk voor meerinformatie opwww.detectoramateur.nl

IINGEZONDEN VOOR DE RUBRIEK "VONDST VAN HET JAAR"Een friese sternpelproef ?Penning van Stavoren (?) 13e eeuw geslagen op eendik vierkant muntplaatje.Voorzijde: Ge;helmd borstbeeld, met scepter, naarrechts, achter het hoofd twee en bovende scepter één punt. Borstbeeld enscepter gaan door de gekarteldebinnencirkel.Keerzijde: Kort "half' gevoet kruis in één hoek eenpunt in de overigen kruisjes gevormdvan losse driehoeken. Gekarteldebinnencirkel.Zowel op de voor- als op de keerzijde enkelerudimentaire of fantasie "letters" zichtbaar.Gewicht 1.112 gram. Type ScholtenJMP 1939 no. 23.Gemeten over de afdruk van de stempel is dedoorsnede van de munt 13 mmo het plaatje meet ca.14 x 13.5 mmo bij een dikte van ca. 0.75 mmoE.en stempelproefofeen onafgewerkt muntplaatje ?Door de eeuwen heen is het altijd gebruikelijkgeweest om een nieuw stempel eerst uit te proberenop een willekeurig stuk metaal - meestal op eenvoorhanden zijnde andere munt - om hetuiteindelijke resultaat te kunnen beoordelen.Voor het idee dat het hier om een stempelproef gaatzijn een aantal argumenten te vinden:De meeste van deze muntjes kenmerken zich doorhun geringe dikte en lage gewicht.Scholten komt op een doorsnede-gewicht voor dezestukken van 0.206 gram gebaseerd op de vondsten:• Bartelhiem (523 stuks)0.212 gram gehaltes van 844 tot 960/1000• Bartelhiem (14 stuks)0.190 gram gehaltes van 980/1000• Bijum (59 stuks)0.216 gram gehaltes van 950 tot 990/1000• enkele losse stukken varierend van 0.230 tot 0.240gram.Indien de muntplaatjes pas na de slag zoudenworden bijgeknipt zou een munt ontstaan met bijnahet viervoudige gewicht van de in die tijdgebruikelijke gewichten.Het ontbreken van "omschriften" op dit soort kleinemunten is vaak veroorzaakt doordat de stempelsgroter waren dan het muntplaatje.Voldoende redenen om de veronderstelling tewettigen dat het hier inderdaad om eenstempelproefgaat en niet om een munt.Zonder het nu gevonden stuk te assaieren is het nietmogelijk vast te stellen bij welke groep dit stukbehoort.Voor zover mij bekend is dit het eerste stuk in zijnsoort - vierkant - dat in Nederland is gevonden.In zijn artikel beschrijft Scholten onder no. 21 eenpenning van uitzonderlijk zwaar gewicht 0.430 gramen dikte. Scholten meent dat dit wellicht eendubbele penning is maar schrijft dit tevens toe aaneen toeval. Ook dit stuk was mogelijk eenstempelproef.Het zal in nevelen blijven gehuld ofde vinderdezelfde weg heeft gevolgd als indertijd demuntmeester of stempelsnijder of dat hij bij toevaleen "munt-te-velde" heeft gevonden.•I_magazineI