Binnenwerk FP Teijin Aramid (20061-12) incl ABC-2e ... - PGB

FLEXIBELPENSIOEN2012VRAGEN EN ANTWOORDENVOOR WERKNEMERS VANTEIJIN ARAMID

FLEXIBEL PENSIOENVOOR WERKNEMERS VAN TEIJIN ARAMIDIn deze brochure staan de belangrijkste regels van het pensioenreglement Teijin Aramid bij het Pensioenfondsvoor de Grafische Bedrijven (PGB). Aan de brochure zelf kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de regelinggelden de statuten en reglementen van en de uitvoeringsovereenkomst met het pensioenfonds. Die vindt u opde website www.pensioenfondspgb.nl. In deze brochure hebben we met deelnemers/werknemers natuurlijk ookde deelneemsters/werkneemsters op het oog.

INHOUD2 Voorwoord5 Over deelneming, waardeoverdracht en premie11 Over het ouderdomspensioen21 Over het partner- en wezenpensioen25 Zelf kiezen en pensioensparen29 Bijzondere situaties en uw pensioen33 Over beëindiging deelneming35 Over klachten en geschillen37 Aanvragen van pensioen, meer informatieBijlagen:39 Bijlage 1: over de organisatie en het bestuur van het pensioenfonds42 Bijlage 2: veranderingen in uw omstandigheden en uw pensioen43 Bijlage 3: lijst van afkortingen en linksOmslag: Pensioen ABCFotografie: Bas van SpankerenVoor actuele pensioenontwikkelingen kunt u de website van uw pensioenfonds raadplegen:www.pensioenfondspgb.nl. Via het beveiligde deel van deze site www.mijnpgbpensioen.nlkrijgt u toegang tot uw persoonlijke pensioengegevens en de planners.20061-121

VOORWOORDHet Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) voert vanaf 1 januari2012 de nieuwe pensioenregeling van Teijin Aramid uit. De belangrijksteonderdelen van deze pensioenregeling komen in deze brochure aan bod.‘Pensioen, inkomen voor de tijd dat je niet meer werkt, dat is iets toch voorlater. Moet ik me daar nu al mee bezighouden?’Uw pensioenfonds adviseert deelnemers jaarlijks minimaal 15 minuten voorpensioen uit te trekken. Het uniform pensioenoverzicht dat u jaarlijks van onsontvangt, leent zich daar het meest voor. U en uw eventuele partner komendaardoor later niet voor verrassingen te staan. Want ondanks dat het nogheel wat jaren kan duren voor u met pensioen gaat, moeten er in de tijd datu voor pensioen spaart meestal wel zaken worden geregeld. Bijvoorbeeld alsu elders al pensioen heeft opgebouwd. Of wanneer u ongehuwd samenwoont.Of omdat, gezien de persoonlijke omstandigheden, extra zekerheidvoor de partner gewenst is. Of omdat u meer pensioen wilt opbouwen omeen eerder opgelopen achterstand in te lopen.PGB maakt pensioen inzichtelijkPensioen en alles er omheen is niet altijd even begrijpelijk. Dat geven wijgraag toe. We hebben het daarom voor u gemakkelijker gemaakt. Zo heeft uvia onze website direct toegang tot uw persoonlijke pensioengegevens. Ukunt daar uw pensioen en dat van uw eventuele partner snel in kaart brengen.U ziet in één oogopslag wat u heeft gespaard en waar u later normaalgesproken op uitkomt. Inclusief het pensioen van de overheid (Anw ofAOW).Wat te doen bij?Verder geven we in de brochure regelmatig aan wat u voor uw pensioenmoet doen als uw persoonlijke omstandigheden veranderen. In de bijlage 2zijn alle situaties nog een keer op een rij gezet, voorzien van wat u kuntbeslissen of doen.BewaarexemplaarAls u wilt weten hoe het op onderdelen nu precies geregeld is, raadpleegt udeze brochure. We hebben er een ‘bewaarexemplaar’ van gemaakt. Nietbedoeld om in één keer uit te lezen, maar handig om dit er op na te slaan alszich een vraag rond uw pensioen voordoet. Omdat het reglement niet vooriedereen gemakkelijk leesbaar is, zijn veelvoorkomende vragen verzameld. Uvindt ze in deze brochure terug, voorzien van een antwoord. Om lastige pen-2

sioenbegrippen kunnen we natuurlijk niet heen. Maar waar we ze gebruiken,proberen we ze ook uit te leggen. Vaak met een voorbeeld. Achter in de brochurevindt u een lijst met de meest gebruikte pensioenbegrippen. Die kunt uer altijd even op naslaan.Heeft u na het lezen toch nog vragen, neemt u dan contact op met de afdelingKlantenservice (020 5418200). Zij helpen u graag verder.Reacties op deze brochure zijn welkom. Uw opmerkingen vormen een waardevollebijdrage aan een volgende uitgave.Naast deze brochure heeft PGB meer brochures uitgebracht. Zoals:● PGB-Pensioen Plus: informatie over de mogelijkheden om te sparen voorextra pensioen● Waardeoverdracht van opgebouwde pensioenaanspraken: informatie bijentree of vertrek● Partnerpensioen voor ongehuwd samenwonenden: informatie over devoorwaarden● Einde relatie en pensioen (vanaf 1 mei 1995): informatie over pensioen enscheiding● Einde relatie en pensioen (vóór 1 mei 1995): informatie over pensioen enscheiding● Binnenkort pensioen: informatie voor deelnemers die met pensioen gaanRuud Degenhardt,bestuursvoorzitter PGB:‘Deze brochure is voorzowel jong als oudbestemd. Het pensioenpakketbevat verschillendeonderdelen die ook voorjongeren van belang zijn.’U kunt ze downloaden via de website.3

1 DEELNEMING,WAARDEOVERDRACHTEN PREMIE4

OVER DEELNEMING,WAARDEOVERDRACHT EN PREMIEU neemt deel aan PGB als u op grond van een arbeidsovereenkomst werkzaambent bij Teijin Aramid B.V. of een gelieerde onderneming waarvoor de TeijinAramid CAO geldt. Vanaf het moment dat u in dienst treedt bij Teijin Aramidspaart u automatisch voor uw pensioen. U kunt pensioen opbouwen tot 65 jaar.Wat doet een pensioenfonds eigenlijk?Een pensioenfonds verzekert een compleet pensioenpakket voor werknemersvan een bedrijf, branche of beroepsgroep tegen een zo laag mogelijkepremie. Pensioen is eigenlijk uitgesteld loon voor de tijd dat u niet meerwerkt. Als u overlijdt, ontvangen de eventueel achterblijvende partner en dekinderen een uitkering.Een pensioenfonds heeft de verplichting om de in het vooruitzicht gesteldepensioenen periodiek uit te betalen, ook op langere termijn. Het geld daarvoorkomt uit de premies die werkgevers en werknemers gezamenlijk hebbenbetaald en uit de beleggingsopbrengsten. Daarnaast streeft PGB er naarook de koopkracht zo veel mogelijk op peil houden. Als er voldoende geld inkas is, stijgen de pensioenen mee met de prijzen. Een verhoging door PGBkan alleen maar komen uit de extra beleggingsopbrengsten.PGB belegt de premie verspreid over aandelen, vastrentende waarden (zoalsobligaties) en alternatieve beleggingen, waaronder grondstoffen en infrastructuur.Bij het beleggen van het pensioengeld weegt PGB zorgvuldig derisico’s af tegen het rendement dat de beleggingen opleveren. Daarnaastkent PGB ook zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. De ondernemingenwaarin PGB belegt, moeten nationaal en internationaal recht naleven.Bedrijven die zich bezig houden met de productie van en handel in controversiëlewapens zoals antipersoneelsmijnen en clusterbommen zijn uitgesloten.Beleid en bestuurHet bestuur bepaalt het beleid van het fonds. Dat bestuur bestaat uit vertegenwoordigersvan werkgevers- en werknemersorganisaties uit de brancheswaarvoor het fonds werkt. Het bestuur is verantwoordelijk voor de evenwichtigebelangenbehartiging van bij het fonds aangesloten deelnemers,gewezen deelnemers, gewezen partners, wezen, pensioengerechtigden enwerkgevers. Het bestuur is ook verantwoordelijk voor het behalen van defondsdoelstellingen en de solide bedrijfsvoering die daarbij hoort. Debestuurders hebben een professionele achtergrond voor beleidsterreinen dievoor pensioenfondsen belangrijk zijn, zoals strategisch/financieel risico-5

management en vermogensbeheer. De medezeggenschap van werknemersen pensioengerechtigden is geregeld via de Deelnemersraad. In bijlage I leestu meer over besturing van het pensioenfonds.Vanaf welk moment neem ik deel aan de pensioenregeling?U neemt deel aan de pensioenregeling zodra u in dienst treedt bij uw werkgever.Uw leeftijd maakt daarbij niet uit.Wie bepaalt de inhoud van mijn pensioenregeling?De inhoud van de pensioenregeling is vastgesteld bij de CAO van Teijin Aramid.PGB is pensioenuitvoerder en voert uw pensioenregeling uit.Ik heb elders gewerkt en pensioen opgebouwd. Kan ik mijn pensioenmeenemen?Ja, een werknemer die van baan verandert en daardoor deelnemer wordt ineen andere pensioenregeling, kan zijn al opgebouwde pensioen meenemen.Pensioenfondsen hebben het dan over waardeoverdracht. Bij waardeoverdrachtworden de bij ontslag meegekregen pensioenaanspraken vertaaldnaar gelijkwaardige aanspraken in de pensioenregeling van de nieuwe werkgever.Het wettelijke recht daarop geldt voor werknemers die van baan veranderenen binnen zes maanden na opname in de nieuwe pensioenregelingwaardeoverdracht aanvragen. Maar ook als niet aan deze voorwaarden isvoldaan, kan waardeoverdracht mogelijk zijn als de andere pensioenuitvoerderdaaraan meewerkt.Ik heb vóór 1 januari 2012 pensioen opgebouwd bij de Stichting PensioenfondsTeijin Aramid. Kan ik dit pensioen overdragen aan PGB?Nee, dit pensioen is achtergebleven bij de vorige pensioenuitvoerder. Indienu in de toekomst van werkgever verandert kan dit pensioen wel wordenmeegenomen.Is het verstandig om het pensioen mee te nemen?Er zijn verschillende afwegingen mogelijk.Vergelijk de pensioenregelingPensioenregelingen verschillen onderling nogal. Daarom is het belangrijk omdirect bij het begin van de deelname de belangrijkste onderdelen van de pensioenregelingna te lopen en die te vergelijken met uw oude regeling. Wat isde leeftijd waarop u kunt stoppen met werken? Wat zijn de keuzemogelijkhedenbij pensionering? Sluit dat aan bij uw planning?6

Vergelijk de toeslagregelingBelangrijk is ook de toeslagregeling (vroeger aangeduid als indexatieregeling).Een toeslag is een verhoging van de opgebouwde pensioenen (voorpensionering) en van de ingegane pensioenen (na pensionering) met eendoor het bestuur vastgesteld percentage. U kunt bijvoorbeeld de toeslagregelingzelf, de kans op toeslagverlening en de verstrekte toeslagen in deafgelopen jaren vergelijken.Vergelijk de dekkingsgraadOf u vergelijkt de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft de verhoudingweer tussen het vermogen van een pensioenfonds en de verplichtingen (dewaarde van alle nog uit te keren pensioenen). Naarmate de dekkingsgraadhoger is, neemt de kans op verhoging van uw pensioen toe en de kans opeen korting van uw pensioen af. Een fonds met een hogere dekkingsgraad isdus aantrekkelijker.Informatie over de actuele dekkingsgraad en de in het verleden verstrekte engemiste toeslagen vindt u op de website www.pensioenfondspgb.nl.Ontwikkeling PGB-dekkingsgraadHoe kan ik mijn pensioen meenemen?Nadat uw werkgever u heeft aangemeld, ontvangt u als nieuwe deelnemerpensioeninformatie. Daar zit ook een formulier bij waarop u kunt aangevendat u uw pensioen wilt meenemen.7

Als u uw pensioen wilt meenemen, stuur dan het pensioenstartformulier binnenzes maanden terug nadat u bent gaan deelnemen aan PGB. U ontvangtvervolgens een offerte waarin staat welk PGB-pensioen u ontvangt in ruilvoor de overgenomen waarde. Als een waardeoverdracht voor u zinvol is,geeft u een schriftelijk akkoord. De overdracht gebeurt daarna .Kan ik bij indiensttreding nog meer regelen?Naast de waardeoverdracht kunnen er meer zaken zijn die u het bestemeteen kunt regelen. Zo kunt u, als u ongehuwd samenwoont, uw partnervoor partnerpensioen aanmelden. Mocht u onverwachts komen te overlijden,dan is uw partner verzekerd van partnerpensioen. Verder kunt u nagaanof de normale pensioenopbouw bij PGB toereikend is. Heeft u bijvoorbeeldeerder een achterstand in uw pensioenopbouw opgelopen? Heeft u temaken gehad met een echtscheiding? Het zijn vragen die u het beste directbij de indiensttreding kunt beantwoorden. Wij helpen u daar graag bij. Ookdit kunt u op het pensioenstartformulier aangeven.Wat moet ik als werknemer voor de pensioenregeling betalen?Voor deelname aan de pensioenregeling betaalt u een bijdrage in de premie.Deze werknemersbijdrage is vastgelegd in de CAO van Teijin Aramid. Als umet pensioen gaat, ontvangt u van de overheid AOW. Het pensioen van PGBis daar een aanvulling op. Vanwege het aanvullende karakter, berekent hetpensioenfonds de pensioenpremie niet over het gehele salaris, maar over eendeel ervan. Dit deel wordt de pensioengrondslag genoemd. Een belangrijkpensioenbegrip.PensioengrondslagDe pensioengrondslag is het bruto pensioengevende salaris minus een drempelbedrag.Het drempelbedrag, ook wel franchise genoemd, is het deel vanhet salaris waarover geen premie wordt betaald, waarover ook geen pensioenwordt opgebouwd, maar waar straks de AOW van de overheid tegenoverstaat. De franchise is gelijk aan 10/7 maal het op 1 januari bekendepensioen volgens de AOW voor een samenwonende inclusief vakantietoeslag.De franchise wordt jaarlijks vastgesteld en kan bij CAO worden vastgesteld(€ 13.062,- in 2012).Maakt het uit of ik als fulltimer of als parttimer werk?Als u fulltime werkt, gebruikt het pensioenfonds de volledige pensioengrondslagvoor berekening van de premie. Als u in deeltijd werkt, is de verhoudingtussen het aantal uren dat u werkt en het aantal uren van eenfulltimer van belang. Dit percentage gebruikt het pensioenfonds om de8

hoogte van de franchise vast te stellen. Is het percentage bijvoorbeeld 50 danis de helft van de franchise van toepassing. Uw premie en pensioenopbouwblijven op deze manier altijd in verhouding staan tot de tijd die u werkt.Ik betaal premie, maar waarvoor precies?U en uw (eventuele) nabestaanden zijn, doordat u premie betaalt, verzekerdvan pensioen. Onderdelen van het pensioenpakket worden nu kort genoemden verderop uitgebreider behandeld.Voor de deelnemer is verzekerd 1 :– een ouderdomspensioen;– een WGA/WIA aanvullend arbeidsongeschiktheidspensioen bij de vorigepensioenuitvoerder– (gedeeltelijke) premievrije opbouw. In sommige gevallen hoeft u geenpremie te betalen.U en uw (eventuele)nabestaanden zijn,doordat u premiebetaalt, verzekerdvan pensioen.Voor de nabestaanden is verzekerd:– partnerpensioen;– wezenpensioen.1.De werkgever heeft bij de vorige pensioenuitvoerder een WGA/WIA aanvullend arbeidsongeschiktheidspensioen verzekerd.9

2 HET OUDERDOMSPENSIOEN10

OVER HET OUDERDOMSPENSIOENIedere Nederlander krijgt op dit moment vanaf zijn 65e AOW. De hoogte hiervanhangt af van uw persoonlijke omstandigheden. Heeft u in het buitenlandgewoond dan kan een korting van toepassing zijn op uw AOW. De AOW isafgeleid van het minimumloon en geldt als een basisinkomen. Via uw werkgeverspaart u bij PGB voor een aanvulling. Deze aanvulling heet ouderdomspensioen.Uw pensioenregeling is gebaseerd op een middelloonsysteem: hetuiteindelijk te bereiken pensioen is een afspiegeling van het tijdens de loopbaangemiddeld verdiende loon. Standaard wordt het pensioen nog vanaf 65jaar levenslang uitgekeerd. De verwachting is dat de pensioenleeftijd in detoekomst omhoog gaat.Hoe spaar ik voor het ouderdomspensioen?Uw pensioenregeling is een opbouwregeling. U bouwt jaarlijks een deel vanuw pensioen op volgens een vaste formule: in uw regeling is dat 2,25% vande pensioengrondslag in een jaar. Het pensioen dat u zo spaart, wordt ookwel een pensioenaanspraak genoemd. Dit recht op pensioen wordt vervolgensvanaf het 65e jaar levenslang uitgekeerd 2 .De jaarlijkse pensioenopbouw wordt van jaar tot jaar bij elkaar opgeteld. Aanhet einde van uw loopbaan heeft u dan een ouderdomspensioen op basisvan het inkomen dat u gemiddeld heeft verdiend. Uw pensioenregelingwordt daarom ook wel een middelloonregeling genoemd.Via uw werkgeverspaart u bij PGBvoor een aanvullingop de AOW2.Dit wordt pensioenop basis van een uitkeringsovereenkomstgenoemd. Er wordenaan u uitkeringen toegezegd.Het type regelingstaat altijd inde aanhef van hetuniforme pensioenoverzichtdat u jaarlijksontvangt.Voorbeeld 1In dit voorbeeld wordt uitgegaan van een gemiddeld verdiend brutosalaris van € 40.000 per jaar en een franchise van € 13.062per jaar (cijfer 2012) . De pensioengrondslag komt daardoor uit op € 40.000 - € 13.062 = € 26.938. De pensioensituatie na1 jaar en na 30 jaar wordt weergegeven.pensioengevend salaris (bruto) € 40.000franchise € 13.062pensioengrondslag € 26.938opbouwpercentage pensioen 2,25%pensioenopbouw per jaar € 606,11 (2,25% x € 26.938)pensioen na 30 jaar € 18.183,15 (30 x € 606,11)Toelichting: bij ongewijzigde omstandigheden bedraagt het PGB-pensioen in dit voorbeeld na 30 jaar € 18.183,15 bruto perjaar. Dit recht wordt bij gelijkmatige omstandigheden op de financiële markten levenslang vanaf 65 jaar uitbetaald. Als debeleggingsopbrengsten gedurende langere tijd erg tegenvallen, kan het pensioen in het uiterste geval worden verlaagd. Naastdit pensioen van PGB ontvangt u de AOW van de overheid. Wanneer wordt uitgegaan van de ‘enkele gehuwden-AOW 3 ’ van€ 9.547,08 per jaar, komt het pensioen uit op € 27.730,23. Dat is ongeveer 69% van het in dit voorbeeld gebruikte gemiddeldesalaris. (Let op: dus niet van het laatstverdiende salaris!)3.Als u getrouwd bent of samenwoont met iemand die 65 jaar of ouder is, heeft ieder recht op 50% van het minimumloon. Dit ishet gehuwdenpensioen. Beide partners hebben zo bij elkaar opgeteld samen een AOW-pensioen van 100%. In dit voorbeeldwordt uitgegaan van de enkele gehuwden AOW, dus 50% van het minimumloon.11

Hoe zit het met de opbouw van mijn pensioen als ik carrière maak?Naarmate u meer carrière maakt en doorgroeit, zal de uitkomst van uw pensioenin een percentage van het laatste loon lager zijn. U kunt bij PGB voorextra pensioen sparen.Voorbeeld 2In dit tweede voorbeeld wordt ervan uitgegaan dat de lonen en de prijzen niet stijgen. We gaan wel uit van een salarisverhogingals gevolg van promoties. De eerste 10 jaar wordt € 20.000 verdiend, daarna 10 jaar € 35.000, vervolgens 10 jaar€ 55.000 en ten slotte de laatste 14 jaar € 85.000. De pensioenuitkomst op 65 jaar ziet er dan als volgt uit:periode leeftijd salaris franchise grondslag opbouw per jaar opbouw over periodevanaf 2012 tot 2022 21 20.000 13.062 6.938 156,11 (2,25 x 6.938) 1.561,05vanaf 2022 tot 2032 31 35.000 13.062 21.938 493,61 (2,25 x 21.938) 4.936,05vanaf 2032 tot 2042 41 55.000 13.062 41.938 943,61 (2,25 x 41.938) 9.436,05vanaf 2042 tot 2057 51 85.000 13.062 71.938 1.618,61 (2,25 x 71.938) 22.660,47Totaal pensioen bij PGB € 21.994,20Toelichting: bij ongewijzigde omstandigheden bedraagt het PGB-pensioen in dit voorbeeld na 44 jaar € 38.593,62 bruto perjaar. Dit recht wordt bij gelijkmatige omstandigheden op de financiële markten levenslang vanaf 65 jaar uitbetaald. Als debeleggingsopbrengsten gedurende langere tijd erg tegenvallen, kan het pensioen in het uiterste geval worden verlaagd.Naast dit pensioen van PGB ontvangt de pensioengerechtigde de AOW van de overheid. Wanneer weer wordt uitgegaan van€ 9.547,08 per jaar, komt het PGB-pensioen inclusief de AOW uit op € 31.541,28. Dat komt ongeveer overeen met 62% vanhet laatst verdiende salaris. Wanneer bij pensionering een gedeelte van het pensioen wordt gebruikt voor partnerpensioen,komt het ouderdomspensioen nog lager uit.Hoe wordt het uiteindelijke pensioen berekend? Je hebt toch ook te makenmet prijsstijgingen?PGB probeert ieder jaar uw pensioen of pensioenaanspraak/opgebouwdpensioen te verhogen met de prijsontwikkeling. Dit wordt toeslagverleninggenoemd. Toeslagen worden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht optoeslagverlening en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagenkunnen worden gegeven. Er is geen geld voor gereserveerd of extra premievoor gevraagd. De toekomstige verhogingen van uw pensioen/opgebouwd pensioen worden betaald uit het beleggingsrendement. Datbrengt met zich mee dat de pensioenen alleen dan kunnen worden aangepastals het bestuur vindt dat de financiële middelen van het fonds daarvoortoereikend zijn.12

Aanvullende toeslagverlening voor Teijin AramidVoor Teijin Aramid geldt dat de onderneming een pensioenpremie afdraagtvan 27% (2012). In 2012 bedraagt de premie van PGB 20,9%. Uit het verschiltussen beide premies wordt een premiedepot gevormd. Uit dit premiedepotworden jaarlijks de kosten van de aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekeringbij de vorige pensioenuitvoerder betaald. Met het overblijvendegeld kan een aanvullende toeslag worden verleend. Een aanvullende toeslagkan worden gegeven over uw pensioen of pensioenaanspraak bij de vorigepen-sioenuitvoerder of PGB, maar leidt altijd tot verhoging van uw pensioen(-aanspraken) bij PGB. De hoogte over de aanvullende toeslagverleningwordt in overleg met de vakorganisaties vastgesteld door de PensioencommissieTeijin Aramid 4 . PGB verleent uiteindelijk de toeslag. Aanvullende toeslagenworden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht op dezetoeslagverlening en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst aanvullendetoeslagen kunnen worden gegeven.Richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling pensioenVoor het antwoord op de vraag of er voldoende geld is voor toeslagen toetsthet bestuur jaarlijks de dekkingsgraad van het fonds aan een afgesprokenrichtlijn. Met deze ‘Richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling pensioen’ krijgt uinzicht in de mogelijke ontwikkeling van uw pensioen. Het bestuur kan in positieveof negatieve zin afwijken van de richtlijn als de omstandigheden daaraanleiding toe geven. Bovendien is de richtlijn niet in beton gegoten. Onderinvloed van financiële ontwikkelingen kan bijstelling nodig zijn.Hoe zit die richtlijn er nu uit?PGB heeft de ambitie om een pensioenregeling te verzorgen waarbij de pensioenrechtenvan deelnemers en pensioenontvangers, nu en in de toekomst,kunnen worden uitbetaald en waarbij de koopkracht zoveel mogelijk doormiddel van toeslagen op peil wordt gehouden. Bij de besluitvorming over deontwikkeling van uw pensioen is de dekkingsgraad van het pensioenfondsbelangrijk. De dekkingsgraad zegt iets over de financiële gezondheid van uwpensioenfonds.4.Pensioencommissie Teijin Aramid. Bij Teijin Aramid bestaat een permanente pensioencommissie met vertegenwoordigers namenswerknemers en werkgever. Deze commissie functioneert als klankbordgroep voor pensioenaangelegenheden en ziet toe op deserviceverlening. De commissie stelt jaarlijks de hoogte van een eventueel aanvullende toeslag vast, gegeven de inhoud van depensioenovereenkomst en rekening houdend met de belangen van alle betrokkenen.13

Richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling pensioenBij een dekkingsgraad:onder 105%van 105% tot 115%van 115% tot 130%van 130% tot 140%van 140% tot 150%van 150%kan uw pensioen zich als volgt ontwikkelen:in het uiterste geval korting van pensioencompensatie van eventuele korting + geen toeslaggedeeltelijke toeslag over prijsinflatie van maximaal 4%100% toeslag over prijsinflatie met maximum van 4%100% toeslag over prijsinflatie zonder maximum100% toeslag over prijsinflatie zonder maximum +inhaaltoeslag + loonindexToelichting: Blijft het fonds in gebreke bij de realisering van een kortetermijnherstelplan of ligtde dekkingsgraad gedurende drie jaar onder de 105% dan kan het bestuur besluiten om depensioenen te korten. De korting zal zodanig zijn dat het fonds weer voldoet aan de wettelijkvereiste dekkingsgraad van 105%. Bij een dekkingsgraad tussen de 105 en 115% wordt eeneventuele korting ongedaan gemaakt voor zover het herstelplan dat toestaat. Tussen hetmoment van korten en het ongedaan maken ervan zit minimaal een jaar. Wanneer de pensioenenvaker zijn gekort, zal de korting die als eerste is doorgevoerd, als eerste weer wordengecompenseerd. Om voor compensatie van de korting in aanmerking te komen moet de(gewezen) deelnemer of de pensioengerechtigde zowel op het moment dat de korting werddoorgevoerd als op het moment van het ongedaan maken ervan bij het fonds ingeschrevenzijn. Zolang de dekkingsgraad onder de 115% ligt, adviseert de richtlijn om de pensioenen niette verhogen. Vanaf 115% tot 130% zou gedeeltelijke verhoging van de pensioenen mogelijkzijn en vanaf 130% volledige aanpassing met een maximum van 4,00%. Als de prijzen in eenjaar met 2,00% stijgen, geeft de richtlijn bij een dekkingsgraad van 125% aan dat de pensioenenmet 10/15 van 2,00% = 1,33% zouden kunnen stijgen. Wanneer de dekkingsgraad hetniveau van 140% heeft bereikt, kan het bestuur besluiten tot volledige toeslagverlening waarbijhet maximum wordt losgelaten. Indien de dekkingsgraad minimaal 12 maanden achtereenboven de 150% uitkomt, adviseert de richtlijn tot het inhalen van in het verleden gemiste verhogingenen/of tot aanpassing van het pensioen op basis van de CAO-loonstijging. Om voorinhaaltoeslag in aanmerking te komen moet de deelnemer of de pensioengerechtigde zowel ophet moment dat de toeslag niet werd verleend als op het moment van inhalen bij het fondsingeschreven zijn. De achterstand die als eerste is ontstaan, wordt ook als eerste weer ingehaald.Het recht op inhaaltoeslag vervalt 20 jaar na het ontstaan van de achterstand. Het gaatom achterstanden die zijn ontstaan na 2003. Door de inhaaltoeslag en de compensatie van eeneventuele korting te geven over de waarde van de actuele aanspraken worden de aansprakendie ná het in te halen jaar zijn opgebouwd eveneens verhoogd.Wanneer het bestuur oordeelt dat er ruimte is om de opgebouwde aansprakenen pensioenuitkeringen geheel of gedeeltelijk aan te passen, wordt hetconsumentenprijs-indexcijfer (cpi augustus alle huishoudens) van het CentraalBureau voor de Statistiek gevolgd. Dat geeft de prijsontwikkeling weerover een jaar van een pakket goederen en diensten die huishoudens aanschaffenvoor consumptie. De gemiddeld gewogen dekkingsgraad over de14

maanden juli, augustus en september wordt daarbij als referentie genomenom het advies voor toeslagverlening op te stellen. De dekkingsgraad van eindjuli telt daarbij één keer mee, die van augustus twee keer en die van septemberdrie keer.Hoe hebben de pensioenen zich de laatste jaren ontwikkeld?De pensioenen van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigdenhebben zich vanaf 2004 als volgt ontwikkeld:Ontwikkeling verstrekte toeslagen vanaf 2004Toelichting: De laatste jaren kunnen de pensioenen bij PGB de prijsontwikkeling niet volgen. Het totaalvan de niet verstrekte toeslagen (=indexatie) bedraagt momenteel 8,26% (0,55% + 0,30% + 3,00% +0,30%+ 1,50% + 2,61%). De gemiste toeslag op 1 januari 2005 (1,09%) is ingehaald op 1 januari2008. Wanneer de financiële situatie van het fonds het toelaat, kan het bestuur in de toekomst besluitenom gemiste toeslagen, alsnog, al dan niet volledig, toe te kennen. Het bestuur heeft de bevoegdheidom op grond van de financiële situatie van het fonds in het uiterste geval de pensioenen vandeelnemers en pensioengerechtigden te korten. Tot nu toe heeft het fonds deze maatregel niet behoevente nemen. In de kolom aanvullende toeslag is de voorwaardelijke aanvullende toeslag van uwwerkgever weergegeven.Wat is de verwachting voor de komende jaren?Of en in welke mate uw pensioen de komende jaren zal meegroeien met destijging van de prijzen kan niemand met zekerheid zeggen. PGB heeft alsgevolg van de economische crisis, net zoals de meeste andere pensioenfondsen,te maken met een financieel tekort. Van een tekort is sprake als dewaarde van de beleggingen (het vermogen) minder is dan de waarde van depensioenen en de buffer voor algemene risico’s en beleggingsrisico’s (de verplichtingen).De toezichthouder De Nederlandsche Bank, vraagt in dat gevalvan pensioenfondsen dat zij een herstelplan opstellen, waarin staat hoe zij15

het tekort gaan inlopen. De minimum dekkingsgraad zou voor PGB ongeveerrond de 115% liggen. Over de maatregelen die het fonds in het herstelplangenomen heeft, leest u meer op de website. Ook de dekkingsgraad wordtdaar maandelijks gepubliceerd.PGB heeft in deperiode 1970 - 2011een gemiddeldrendement behaaldvan 6,6%. Het fondsheeft over die jarenongeveer 86,5% vande prijsinflatie kunnengeven.PGB heeft berekeningen gemaakt om in te kunnen schatten in welke matetoeslagverlening de komende 15 jaar mogelijk zal zijn. Uw pensioen bij PGBstijgt waarschijnlijk minder snel dan de prijzen. Bij een gelijkmatige economischeontwikkeling zou u (op basis van de financiële positie van het fonds vaneind 2010) na 15 jaar kunnen uitkomen op ongeveer 90% van een vollediggeïndexeerd pensioen. Per jaar loopt de koopkracht in deze verwachtinggemiddeld terug met ongeveer 0,70% per jaar bij een gemiddelde prijsstijgingvan 2%. Daalt de dekkingsgraad dan neemt de verwachte koopkrachtverder af. Stijgt de dekkingsgraad dan stijgt ook de verwachte koopkracht.Kan het opgebouwde pensioen ook worden verlaagd?PGB heeft de verplichting om het opgebouwde pensioen en de al toegekendetoeslagen uit te keren. Alleen in zeer bijzondere omstandigheden kunnenopgebouwde aanspraken en ingegane pensioenuitkeringen wordenverlaagd. PGB heeft de ambitie om de koopkracht van het pensioen zoveelmogelijk op peil te houden, maar deze toekomstige toeslagverlening isafhankelijk van het geld dat het fonds ‘verdient’ met zijn beleggingen. PGBmoet daarvoor op de financiële markten risico aangaan. Daardoor kan hetop langere termijn een beter rendement behalen dan alleen met sparen.Risico nemen betekent echter ook onzekerheid over de totale uitkomst vanhet pensioen (het pensioen en de eventueel verleende toeslag).Normaal gesproken konden (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigdenbij PGB rekenen op een pensioen met toeslag. Zoals het er nu uitziet, houdtuw pensioen de prijsontwikkeling de komende jaren echter niet bij.Als het op de financiële markten meezit, kan een volledige toeslag wordenverstrekt. Als het gedurende langere tijd erg meezit, wordt de toeslag die inhet verleden niet is verstrekt, ingehaald. De oudste rechten eerst. In het gunstigstegeval worden de pensioenen verhoogd op basis van de loonindex inplaats van de prijsindex.Als het op de financiële markten tegenzit, wordt de in het verleden gemistetoeslag niet ingehaald en krijgt men minder of geen toeslag. En als gedurendelangere tijd erg tegenzit, kan het pensioen in het uiterste geval ookworden verlaagd. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt, tussen deelne-16

mers, gewezen deelnemers, gewezen partners, wezen en pensioengerechtigden.Is er verschil tussen de pensioenopbouw van iemand die gehuwd is ofalleenstaand?Nee, voor de opbouw van het pensioen maakt de burgerlijke staat niet uit.Iedereen bouwt evenveel pensioen op. Vlak voor uw pensioendatum kunt uuw pensioen wel afstemmen op uw persoonlijke omstandigheden. In hethoofdstuk ‘Zelf kiezen’ leest u daar meer over.Wat is de relatie tussen het PGB-pensioen en de AOW?Zodra u 65 jaar wordt, heeft u naast het PGB-ouderdomspensioen ook rechtop een AOW-uitkering. Het AOW-pensioen vraagt u aan bij de Sociale Verzekeringsbank.Als alleenstaande heeft u recht op de AOW voor alleenstaanden(in 2012 bruto € 13.689,60 per jaar). Als u een relatie heeft, ontvangenbeide partners zodra de leeftijd van 65 wordt bereikt de individuele AOW (in2012 bruto € 9.547,08 per jaar). Bent u vóór 1950 geboren en ouder dan uwpartner dan komt u in aanmerking voor een toeslag gedurende de tijd datuw partner nog geen 65 is. De toeslag wordt gekort als uw partner eeneigen inkomen heeft.AOW-gat en de oplossing bij PGBAls u geboren bent in of na 1950 en een jongere partner heeft, mist u op hetmoment van pensionering (zolang de partner nog geen 65 is) een deel vande AOW. Dat scheelt ruim € 700 bruto per maand. De overheid heeft dezemaatregelen alvast aangekondigd zodat u als dat nodig is tijdig voorzieningenkunt treffen. Bij PGB kunt u hiervoor extra pensioen opbouwen. Neemcontact op met de afdeling Klantenservice (020 5418200) als u hier meerover wilt weten.Wat zijn de gevolgen van het Pensioenakkoord?Het Pensioenakkoord gaat over de toekomstige ontwikkeling van de AOWen aanvullende pensioenen zoals PGB die ook verzorgt. Het is goedgekeurddoor de sociale partners en de Tweede Kamer. Wetgeving wordt nu voorbereid.Dat gaat nog even duren. De invoering wordt niet voor 2014 verwacht.Afspraken over de AOWAfgesproken is dat de AOW-leeftijd in 2020 van 65 naar 66 jaar gaat. En in2025 waarschijnlijk naar 67 jaar. De beslissing daarover valt in 2015. Er komtverder een fiscale regeling (de werkbonus) waardoor mensen met lagereinkomens toch eerder kunnen stoppen met werken.17

Afspraken over het aanvullend pensioenDe aanvullende pensioenregelingen (zoals die van PGB) moeten toekomstbestendigerworden. Dat kan door de leeftijd waarop iemand pensioen krijgtte laten meestijgen met de (stijgende) levensverwachting. Hoe langer men(gemiddeld) leeft, hoe later men daardoor met pensioen gaat. Daarnaastmoet volgens het pensioenakkoord een balans worden gekozen tussen derisico’s in de beleggingen en de mogelijkheid de pensioenen te verhogen metde prijsstijging. In de praktijk betekent dit dat pensioenfondsen moetenkiezen uit wél meer zekerheid, maar nauwelijks toeslagverlening, óf meerkans op toeslagverlening maar ook meer risico. In dat laatste geval ontstaatook een grotere kans op korting van de pensioenen. Werkgevers en werknemersen de besturen van pensioenfondsen gaan over deze afweging.Of en wanneer uw pensioenregeling bij PGB wordt aangepast, hangt af vande sociale partners in uw sector dan wel van uw werkgever. Alvorens definitievekeuzen te maken, wacht men op nieuwe wetgeving waarin het Pensioenakkoordis uitgewerkt.Wanneer gaat het ouderdomspensioen standaard in en wanneer wordt hetbeëindigd?Het ouderdomspensioen gaat standaard in op de eerste dag van de maandwaarin u 65 wordt en eindigt op de laatste dag van de maand waarin u komtte overlijden. U kunt afwijken van de standaardleeftijd. In het hoofdstuk ‘Zelfkiezen’ leest u daar meer over.Hoe word ik op de hoogte gehouden van de ontwikkeling van mijn pensioen?U ontvangt als deelnemer zolang u pensioen opbouwt, één keer per jaar eenoverzicht van uw pensioen. PGB stuurt het pensioenoverzicht voor 1 oktobernaar uw huisadres. Het geeft een overzicht van het opgebouwde ouderdomspensioenen het verzekerde partnerpensioen. Het geeft ook een prognosevan het te bereiken pensioen op 65 jaar en informatie over de toeslagverlening.Het overzicht is uniform. Het wordt door alle pensioenuitvoerdersgebruikt. Als u bij meerdere pensioenuitvoerders pensioen opbouwt of heeftopgebouwd, kunt u de bedragen uit de verschillende overzichten bij elkaaroptellen.18

Digitale dienstverleningVia de beveiligde website www.mijnpgbpensioen.nl heeft u elektronisch toegangtot uw pensioengegevens. U brengt er uw pensioen en dat van uwpartner snel in kaart. Inclusief het pensioen van de overheid (Anw of AOW).U kunt zich er verder aanmelden voor de digitale nieuwsbrief en u vindt er inuw persoonlijk pensioenarchief ook de digitaal bewaarde pensioenoverzichten.PGB wil het geprinte pensioenoverzicht op termijn vervangen door eendigitaal exemplaar.Overige informatiePGB houdt u via een pensioenmagazine en de website op de hoogte vanactuele ontwikkelingen rond uw pensioen en het pensioenfonds. Tegen detijd dat u met pensioen gaat, volgt een Pensioeninformatiedag. Tijdens zo’ndag hoort u wat er zoal komt kijken bij pensionering. Het accent ligt op dekeuzen die u kunt maken voor de uitbetaling van uw pensioen en op de fiscalegevolgen ervan.Bij pensionering ontvangt u een persoonlijk pensioenoverzicht. Alle voor urelevante keuzemogelijkheden staan daar in. De ervaring leert dat aanstaandegepensioneerden zo gemakkelijker een keuze kunnen maken. Metbehulp van de pensioenplanner kunt u de variant samenstellen voor uw pensioenuitbetaling.19

3 HET PARTNER- ENWEZENPENSIOEN20

OVER HET PARTNER- EN WEZENPENSIOENNaast het ouderdomspensioen zijn in uw pensioenregeling ook partnerpensioenen wezenpensioen voor de nabestaanden meeverzekerd. Het partnerpensioenwordt na overlijden van de deelnemer levenslang uitgekeerd, hetwezenpensioen tot een bepaalde leeftijd. Verzekerd voor dit partnerpensioenzijn deelnemers die gehuwd zijn, of die hun partnerschap bij de burgerlijkestand hebben laten registreren. Ook ongehuwd samenwonenden kunnen ervoor in aanmerking komen. In dat geval moeten ze wel aan een aantal voorwaardenvoldoen.Voor wie geldt het partnerpensioen?Het partnerpensioen wordt alleen bij overlijden van de deelnemer uitgekeerd.PGB verzekert partnerpensioen voor gehuwden, deelnemers die hunpartnerschap hebben laten registreren en voor ongehuwd samenwonenden.Als u gehuwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, geeft degemeente dit automatisch door aan het pensioenfonds. U hoeft dan verderniets te doen voor verzekering van het partnerpensioen.Ongehuwd samen -wonenden zijn nietautomatisch verzekerdvoor partnerpensioen.Woont u samen? Let op!Voor ongehuwd samenwonenden ligt de situatie anders. De gemeente lichthet pensioenfonds niet in over samenwonenden. Als u ongehuwd samenwoont,moet u uw partner dus zelf aanmelden bij het pensioenfonds. Opverzoek sturen wij u een aanmeldingsformulier en de brochure ‘Partnerpensioenvoor ongehuwd samenwonenden’. Die gaat in op de voorwaarden diegelden voor deze verzekering. U moet daarvoor een kopie van een samenlevingscontractmeesturen. Zonder aanmelding en bevestiging van inschrijvingkan het fonds geen partnerpensioen uitkeren bij overlijden.Ook bij beëindiging van een ongehuwde samenwoning moet u het fonds opde hoogte brengen. Anders loopt de dekking van het partnerpensioen voorde gewezen partner gewoon door.Wat ontvangt mijn partner als ik kom te overlijden?Hoeveel pensioen uw partner van PGB krijgt als u komt te overlijden, is nieteenvoudig te zeggen. Het maakt uit wanneer u overlijdt, hoe het partnerpensioenis verzekerd en welke uitruilkeuze u bij pensionering heeft gemaakt.Overlijden vóór pensioneringUw partnerpensioen op risicobasis bedraagt 56% van het vanaf 1 januari2012 bij PGB te bereiken ouderdomspensioen. Een partnerpensioen op21

isicobasis houdt in dat u niet voor partnerpensioen spaart maar dat hetalleen verzekerd is zolang er premie wordt betaald. Voor wie in dienst wasvan Teijin Aramid op 31 december 2011 en op 1 januari 2012, geldt daarnaasthet volgende voor uw diensttijd bij Teijin Aramid:● een partnerpensioen op risicobasis van 1,575% van de door StichtingPensioenfonds Teijin Aramid tot 1 januari 2012 gehanteerde vastepensioengrondslag per dienstjaar● een eventueel nabestaandenpensioen opgebouwd onder het pensioen -reglement 2000 van een vorige pensioenuitvoerder wordt hierop in minderinggebracht● het verzekerde bedrag wordt jaarlijks aangepast aan de algemene loonontwikkelingbij Teijin AramidTijdelijk nabestaandenpensioenHet tijdelijk nabestaandenpensioen bedraagt 70% van de franchise ongeachthet parttimepercentage. De doorsneepremie bedraagt 2% van de verzekerdepensioengrondslag en wordt geheven voor iedere deelnemer ongeacht deburgerlijke staat. De kosten van deze dekking komen voor rekening van TeijinAramid. De tijdelijke uitkering aan de partner loopt tot het 65e jaar.Overlijden ná pensioneringBij pensionering krijgt u de keus voorgelegd om een deel van het ouderdomspensioenuit te ruilen voor een (hoger) partnerpensioen. Wie kiest voorherschikking van pensioen, kan desgewenst weer tot 70% van het ouderdomspensioenverzekeren voor partnerpensioen.En wat bij vertrek bij Teijin Aramid?Als u uw pensioen niet meeneemt naar een volgende pensioenuitvoerdermaar bij PGB laat staan, kunt u wel een deel van het ouderdomspensioen uitruilenvoor extra partnerpensioen. Als dit voor u van belang is, neemt u dandirect na beëindiging van het dienstverband contact op met het pensioenfonds.Wanneer er na beëindiging van de deelname aan PGB sprake is van eenloongerelateerde WW-uitkering, wordt na overlijden standaard 56% van hetopgebouwde ouderdomspensioen aan partnerpensioen uitbetaald.Is ook partnerpensioen verzekerd als na pensionering een relatie wordtaangegaan?Als de deelnemer ná pensionering trouwt of partnerschap laat registreren,heeft de partner geen recht op partnerpensioen.22

Krijgt een gewezen partner ook partnerpensioen?Doordat er geen sprake is van opbouw van partnerpensioen heeft eengewezen partner bij scheiding ook geen recht op een partnerpensioen vanPGB.Het hoofdstuk ‘Bijzondere situaties en uw pensioen’ gaat uitgebreider in opde gevolgen van een scheiding voor het pensioen.Ontvangt de achterblijvende partner naast PGB-partnerpensioen ook nog eenpensioen van de overheid?Naast het partnerpensioen van PGB kán voor een achterblijvende partner diejonger is dan 65 jaar, recht bestaan op een uitkering op grond van de Algemenenabestaandenwet (Anw). Daarvoor moet de partner geboren zijn vóór1950, arbeidsongeschikt zijn of kinderen onder de 18 jaar verzorgen. Als hijof zij aan één van deze voorwaarden voldoet, heeft de partner recht op eenuitkering. Of die uitkering ook wordt uitbetaald, hangt af van het eigen inkomenvan de partner.Is uw partner, wanneer u overlijdt, 65 jaar of ouder, dan bestaat recht op deAOW-uitkering voor alleenstaanden. De Sociale Verzekeringsbank betaaltzowel de Anw- als de AOW-uitkering uit.Wanneer gaat het PGB-partnerpensioen precies in en wanneer stopt het?Bij overlijden vóór pensionering gaat het partnerpensioen in de maand vanoverlijden in. Bij overlijden ná pensionering in de maand volgend op demaand van overlijden. De uitkering stopt na de maand waarin de partneroverlijdt. Er is dus sprake van een levenslange uitkering.Bij vertrek uitde branche kanuitruil van ouderdomspensioenplaatsvindenvoor extra partnerpensioen.Neem dan contactop met PGB.Komen de kinderen van de overleden deelnemer in aanmerking voor eenwezenpensioen?Ja. In principe komen alle kinderen voor wie de deelnemer het levensonderhoudbetaalde in aanmerking voor een wezenpensioen. Het wezenpensioengeldt tot de 18e verjaardag. Voor studerenden is de grens verlegd naar de27e verjaardag. Zij krijgen wezenpensioen zolang ze aanspraak hebbenop studiefinanciering of een lening kunnen afsluiten bij de instantie die destudiefinanciering uitbetaalt.23

Hoe hoog is het wezenpensioen?Het wezenpensioen bedraagt 14% van het ouderdomspensioen. Het wezenpensioenverdubbelt als beide ouders zijn overleden. Het PGB keert maximaalvoor vijf kinderen pensioen uit. Zijn er meer kinderen, dan verdeelt PGB hetbeschikbare geld over de kinderen.In principe komen allekinderen voor wie in hetlevensonderhoud werdvoorzien in aanmerkingvoor een wezenpensioen.Als de deelnemerná pensioneringtrouwt ofpartnerschaplaat registreren,heeft de partnergeen recht oppartnerpensioen.Wanneer gaat het wezenpensioen precies in en wanneer stopt het?Zodra de deelnemer overlijdt, gaat het pensioen in. De maand waarin hetkind 18 wordt, telt nog mee. Studerenden krijgen ook in de maand dat ze 27worden nog geld.Hoe moet het partner- en wezenpensioen worden aangevraagd?Als de achterblijvende partner in Nederland woont, meldt de gemeente hetoverlijden aan het pensioenfonds. Het fonds stuurt de aanvraagformulierenvoor het partner- en/of wezenpensioen in dat geval zo snel mogelijk toe.Woont u in het buitenland? Dan moet de partner het fonds zelf op dehoogte brengen van het overlijden. Het aanvraagformulier wordt dan directtoegestuurd.24

ZELF KIEZEN EN PENSIOENSPARENDe pensioenregeling biedt diverse mogelijkheden om het pensioen af te stemmenop de persoonlijke omstandigheden. Kiezen kan tijdens de periode dat upensioen opbouwt en vlak voor het moment waarop u geheel of gedeeltelijkmet pensioen gaat.Welke keuzemogelijkheden zijn er in de tijd dat ik werk?U kunt er voor kiezen om méér pensioen op te bouwen dan in de basisregelinghet geval is. Dat kan bijvoorbeeld nodig zijn omdat:● u als gevolg van allerlei oorzaken geen volledig pensioen haalt. Als u uitkomtop minder dan 40 pensioenjaren, kan er sprake zijn van een onvolledigpensioen.● u te maken heeft met een echtscheiding of een verbroken geregistreerdpartnerschap. Bij het verbreken van de relatie wordt het pensioen dat isopgebouwd in die periode in principe verdeeld. Voor de deelnemer blijftdan minder pensioen over tenzij bij de scheiding anders is afgesproken.● u op grond van uw leeftijd te maken krijgt met het AOW-hiaat. Als ugeboren bent in of na 1950 en een jongere partner heeft, mist u op hetmoment van pensionering, zolang de partner nog geen 65 is, een deel vande AOW.● u aan het einde van de loopbaan een forse salarisstijging doormaakt.● u eerder wilt stoppen met werken dan de standaard pensioenleeftijd dievoor u geldt.Heeft u te maken met eenpensioentekort? Kijk opwww.mijnpgbpensioen.nlof bel 020 5418200.Extra ouderdomspensioenIn deze en vergelijkbare situaties kunt u tegen een achterstand in uw pensioenaan lopen. U kunt bij PGB uw pensioen aanvullen door middel van pensioensparen.In de brochure ‘PGB Pensioen Plus’ leest u er meer over.Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Klantenservice(020 5418200) of de website raadplegen.En hoe zit het met de keuzemogelijkheden vlak voor pensionering?Tegen de tijd dat u met pensioen gaat, ontvangt u een uitgebreid pensioenoverzichtwaarin alle van belang zijnde keuzemogelijkheden zijn uitgewerkt.Dat maakt het kiezen een stuk eenvoudiger. Voor de uitbetaling van uw pensioenuitkeringkunt u – naast het standaard pensioen vanaf de leeftijd diestraks voor u geldt – kiezen uit een aantal varianten.StandaardpensioenWie kiest voor het standaardpensioen krijgt levenslang hetzelfde pensioen.25

Het ouderdomspensioen volgt verder de voorwaardelijke toeslagregeling vanPGB. Er is geen partnerpensioen opgebouwd. Bij overlijden ontvangt de partneralleen partnerpensioen, indien u een deel van het ouderdomspensioenheeft uitgeruild voor een partnerpensioen (zie Uitruil van ouderdomspensioenvoor extra partnerpensioen).Vervroegd pensioenU kunt in uw pensioenregeling in grote mate zelf bepalen wanneer u stoptmet werken. De standaardleeftijd waarop u met pensioen kunt, is nu nog 65jaar. U kunt het pensioen eerder laten ingaan. Dat heet vervroegd pensioen.De pensioenleeftijd mag liggen tussen 55 en 65 jaar. Wanneer u besluit om afte wijken van de standaardleeftijd van 65 jaar, rekent PGB de uitkeringopnieuw uit. Naarmate u eerder stopt, zal de uitkering lager zijn. Ten eersteomdat u langer pensioen wilt ontvangen en ten tweede omdat het aantaljaren daalt dat u voor uw pensioen premie betaalt. Vervroegd pensioen is voordeelnemers die niet meer gebruik kunnen maken van de Vut een alternatiefals ze eerder willen stoppen met werken. Wie eerder met pensioen wil, moethet dienstverband bij de werkgever wel geheel of gedeeltelijk beëindigen.Tijdelijk ouderdomspensioenOmdat u voor het 65e jaar nog geen AOW ontvangt, biedt PGB de mogelijkheidom uw pensioen daarvoor in te zetten. Bij deze keuze wordt een deelvan het levenslange ouderdomspensioen omgezet in een tijdelijk ouderdomspensioen(een TOP-pensioen). Die uitkering loopt dan vanaf het door ugewenste moment tot de maand waarin u de AOW krijgt. De deelnemer kanmaximaal twee keer het AOW-bedrag voor een gehuwde voor tijdelijk ouderdomspensioeninzetten. Verder geldt dat maximaal 50% van het oorspronkelijkepensioenrecht voor vervroeging en/of TOP-pensioen kan wordengebruikt.DeeltijdpensioenEen deelnemer kan ook voorafgaand aan zijn pensioen in deeltijd gaan werken.De deelnemer blijft dan in overleg met de werkgever gedeeltelijk inloondienst, bouwt op grond daarvan pensioen op en gaat voor een deel metpensioen.Uitgesteld pensioenUitstellen van de pensioendatum kan ook. Het pensioen kan geheel ofgedeeltelijk worden uitgesteld. Uitstel van de pensioendatum is alleen mogelijkals de dienstbetrekking blijft bestaan. Een deelnemer kan in overleg metde werkgever de pensioendatum tot uiterlijk het 70e jaar uitstellen. Wie lan-26

ger doorwerkt, ontvangt daarna een hogere uitkering. Het fonds hoeft hetpensioen immers gedurende kortere tijd uit te betalen. Het pensioen gaat inzodra de grens van 100% van het laatstverdiende loon is bereikt. Na het 65ejaar bouwt de deelnemer overigens geen extra pensioen meer op.Op onze website vindt u de percentages waarmee uw pensioen omhoog ofomlaag gaat als u kiest voor uitstel of vervroeging van uw pensioen.Uitruil van ouderdomspensioen voor partnerpensioenU kunt kiezen om voor uw partner partnerpensioen te verzekeren. U ruiltdaarvoor een deel van het ouderdomspensioen uit. Het pensioenfonds biedtdeze keuzemogelijkheid kostenneutraal aan. Tegenover een lager ouderdomspensioenstaat dan het recht op een partnerpensioen.De standaardleeftijdwaarop u metpensioen kunt,is 65 jaar. Het ismogelijk om hetpensioen eerderof later in telaten gaan.VoorbeeldU krijgt bij pensioneren de vraag voorgelegd of u en uw partner willen uitgaan van de bestaande verdeling tussen ouderdomspensioenen partnerpensioen of dat u uw pensioen wilt herschikken. In de eerste situatie (variant 1) bedraagt het ouderdomspensioenin dit voorbeeld bruto € 1.000 per jaar en het partnerpensioen 0% daarvan. In variant 2 wordt een deel van hetouderdomspensioen gebruikt om partnerpensioen te verzekeren. Het partnerpensioen komt daardoor uit op 70% van hetouderdomspensioen.variant 1: bestaande verdelingUitkeringbrutopensioen per maanduw ouderdomspensioen vanaf pensioendatum € 1.000het partnerpensioen als u overlijdt € 0Overwegingen voor keuze variant 1: bestaande verdelingWanneer uw partner een goed eigen inkomen heeft of heeft gehad en zelf pensioen opbouwt of heeft opgebouwd kanvariant 1, de bestaande verdeling, een optie zijn.variant 2: uitruil van ouderdomspensioen voor partnerpensioen op 65 jaarUitkeringbrutopensioen per maanduw ouderdomspensioen vanaf pensioendatum € 878het partnerpensioen als u overlijdt € 615Overwegingen voor keuze variant 2: uitruil ouderdomspensioen voor partnerpensioenU kunt voor variant 2, de uitruiloptie, kiezen als uw partner zelf geen of slechts een gering inkomen heeft of heeft gehad enop grond daarvan relatief weinig of geen pensioen opbouwt of heeft opgebouwd. Als u overlijdt, ontvangt uw partner bij dekeuze voor variant 2 levenslang een uitkering van 70% van het uitgeruilde ouderdomspensioen. Daar staat tegenover dat uvanaf uw pensioendatum een lager ouderdomspensioen ontvangt.27

Gelijk overlevingspensioenAls u na pensionering komt te overlijden, krijgt de achterblijvende partneralleen partnerpensioen indien u een deel van het ouderdomspensioen heeftuitgeruild voor een partnerpensioen (zie Uitruil van ouderdomspensioen voorextra partnerpensioen). Overlijdt uw partner echter dan verandert het ouderdomspensioenniet en houdt u 100% van het ouderdomspensioen.Indien u kiest voor een gelijk overlevingspensioen, krijgen u en uw partnerdezelfde pensioenuitkering als één van u overlijdt. Bij pensionering ontvangtu nog wel 100% van het ouderdomspensioen maar wel nadat de verhoudingtussen ouderdoms- en partnerpensioen is herschikt in 100% respectievelijk70%. Bij overlijden van één van u krijgt de achterblijver ongeveer77,5% van het ouderdomspensioen.Getrapt pensioenBij getrapt pensioen kunt u de hoogte van het ouderdomspensioen in de tijdlaten variëren. U krijgt bijvoorbeeld de eerste tijd een hoge uitkering endaarna een lage. Of omgekeerd. Ook de partner van een overleden deelnemerkan van getrapt pensioen gebruik maken. De eerste trap of periodebeslaat minimaal vijf jaar. De uitkeringshoogte wordt vastgesteld (met eenveelvoud van 5%) en de laagste uitkering mag niet minder zijn dan 75% vande hoogste pensioenuitkering. Van deze bandbreedte kan worden afgewekenwanneer u besluit om eerder dan met 65 jaar met pensioen te gaan.U maakt de keuze voor een uitbetalingsvariant een paar maanden voor uwpensioneren. Om het financiële effect van de keuzemogelijkheden op uwpensioen na te gaan, kunt u de pensioenplanner op www.mijnpgbpensioen.nlraadplegen.28

BIJZONDERE SITUATIES EN UW PENSIOENZolang u werkt en deelnemer bent, loopt de pensioenopbouw gewoon door.Maar wat gebeurt er met uw pensioen bij ziekte, arbeidsongeschiktheid,werkloosheid, VUT en verlofsituaties?Wat gebeurt er met mijn pensioen als ik ziek word?De eerste twee jaar dat u ziek bent, loopt de pensioenopbouw voor 100%door. De gebruikelijke premieverdeling tussen werkgever en deelnemer blijftvan toepassing. De pensioenopbouw wordt gebaseerd op het loon dat voorafgaandaan de ziekte werd genoten.En als ik daarna arbeidsongeschikt word?Als u arbeidsongeschikt wordt verklaard, heeft u recht op gedeeltelijke premievrijeopbouw van pensioen. De pensioenpremie wordt dan door PGBbetaald. De pensioenopbouw is gekoppeld aan de mate van arbeidsongeschiktheid.Premievrije opbouwAls u arbeidsongeschiktwordtverklaard, heeftu recht opgedeeltelijkepremievrije opbouwvan pensioen.De premievrije opbouw wordt als volgt toegepast:Bij een arbeidsongeschiktheid van:bedraagt de premievrije pensioenopbouw:15 - 25% 0%25 - 35% 0%35 - 45% 40%45 - 55% 50%55 - 65% 60%65 - 80% 72,5%80 - 100% 100%Toelichting: Als u voor 50% arbeidsongeschikt bent of wordt, zal het pensioenfonds de pensioenopbouwvoor 50% premievrij voortzetten. Bij een arbeidsongeschiktheid van 80 – 100%is de premievrije voortzetting 100%. Deze premie wordt door het fonds betaald. De opbouwwordt gebaseerd op het gemiddelde salaris over de drie jaar voorafgaande aan het eerste jaarvan ziekte.Blijft u gedeeltelijk werken dan wordt over het loon uit de dienstbetrekkinggewoon pensioen opgebouwd en pensioenpremie betaald.Ik was al gedeeltelijk arbeidsongeschikt voordat ik aan PGB deelnam.Maakt dat wat uit?PGB gaat er dan vanuit dat de premievrije opbouw door een andere pensioenuitvoerderwordt betaald. Raakt u voor een hoger percentage arbeidsongeschikt,dan heeft u over dat meerdere recht op premievrije opbouw bij PGB.29

Bij gebruikmaking vanouderschapsverlof opgrond van de wetof CAO wordt depensioenopbouwvolledig voortgezet.En bij vertrek?Wanneer de deelname aan PGB wordt beëindigd omdat u van werkgeverwisselt, blijft PGB de premievrije pensioenopbouw verzorgen. Als de matevan arbeidsongeschiktheid na beëindiging van de deelname afneemt, neemtook de premievrije opbouw bij PGB af. Neemt de mate van arbeidsongeschiktheidna beëindiging van de deelname toe, dan blijft de premievrijeopbouw bij PGB onveranderd. PGB gaat ervan uit dat de nieuwe pensioenuitvoerderhet risico op verdere invalidering overneemt.Wat gebeurt er met mijn pensioenopbouw als ik werkloos word?De pensioenopbouw stopt bij beëindiging van de deelname als gevolg vanwerkloosheid. Bij werkloosheid kunt u de pensioenopbouw op bepaaldevoorwaarden wel voor eigen rekening voorzetten. U leest daar meer over inhet hoofdstuk ‘Over beëindiging deelneming’.Als u overlijdt tijdens de periode dat u een loongerelateerde WW-uitkeringontvangt, wordt het partnerpensioen gebaseerd op 56% van het opgebouwdeouderdomspensioen.Loopt de pensioenopbouw door tijdens het ouderschapsverlof?Ja. Bij gebruikmaking van ouderschapsverlof op grond van de wet of CAOloopt de pensioenopbouw volledig door. De premie, voor de pensioenopbouwdie u door het verlof mist, betaalt het pensioenfonds. U en uw werkgevermoeten de verlofperiode dan wel doorgeven aan het pensioenfonds.En bij levensloopverlof of zorg- en educatief verlof?De opbouw van het ouderdomspensioen loopt tijdens het levensloopverlofen zorg- of educatief verlof niet door tenzij uw werkgever en u dit met hetpensioenfonds regelen. Wel zijn PGB-deelnemers verzekerd voor het risicovan arbeidsongeschiktheid en overlijden. Als degene die van de regelinggebruikmaakt tijdens het verlof volledig arbeidsongeschikt raakt, loopt depensioenopbouw (na twee jaar ziekte) voor 100% premievrij door. Bij overlijdentijdens verlof ontvangt de partner partnerpensioen. De jaren die de deelnemernog had kunnen opbouwen tot zijn 65e jaar, tellen dan ook mee voorde berekening van de uitkering.30

Van zorgverlof (onbetaald of gedeeltelijk onbetaald) is sprake wanneer u dewerkzaamheden in dienstbetrekking onderbreekt om een ernstig ziek gezinslidof familielid te verzorgen.Educatief verlof is een onbetaalde of gedeeltelijk onbetaalde onderbreking in dewerkzaamheden om via opleiding en scholing de kennis en de vaardigheden teverwerven die van belang zijn voor een huidige of toekomstige functie.Via levensloopverlof kunnen werknemers na daarvoor gespaard te hebben,gedurende kortere of langere tijd onbetaald verlof opnemen. Het levenslooptegoedkan ook dienst doen om eerder dan met 65 jaar te stoppen met werken.Wat gebeurt er met de opgebouwde pensioenaanspraken als deelnemer enpartner uit elkaar gaan?Bij beëindiging van de relatie wordt het ouderdomspensioen verdeeld tenzij udat anders vastlegt in een echtscheidingsconvenant of beëindigingsakte.Verdeling ouderdomspensioenBij een scheiding op of na 1 mei 1995 wordt het ouderdomspensioen dat isopgebouwd tijdens de relatie verdeeld. Het kan dan gaan om een huwelijk ofom een geregistreerd partnerschap. U kunt de uitbetaling van het ouderdomspensioendat aan de gewezen partner toekomt door het pensioenfondslaten verzorgen. U moet dat wel binnen twee jaar na beëindiging van derelatie kenbaar maken bij het pensioenfonds. Dat kan met het formulier‘Mededeling van scheiding in verband met de verdeling van het ouderdomspensioen’.Het formulier vraagt u aan bij het Ministerie van Justitie tel. 0800-8051.Meer informatieOp de website vindt u nadere informatie over het bëeindigen van een relatieen de gevolgen voor pensioen. Op de website treft u onder ‘Reken Zelf’ deplanner Scheiding en pensioen aan. Daarmee kunt u de effecten van eenscheiding op uw pensioen nagaan.Pensioenoverzicht ter oriëntatiePGB biedt deelnemers als extra service de mogelijkheid om een pensioenopgavein verband met de verdeling aan te vragen. De opgave kan gebruiktworden ter oriëntatie op een eventuele verdeling, om de contante waardevast te stellen als u uw pensioen in de boedelscheiding wilt betrekken of omvast te stellen welk deel van het pensioen u vanaf 65 jaar moet uitbetalenaan uw gewezen partner. Het tarief voor deze opgave bedraagt in 2012 eenmalig€ 50.31

4 BEËINDIGING PENSIOEN32

OVER BEËINDIGING DEELNEMINGAls u elders gaat werken of om een andere reden niet meer deelneemt aan depensioenregeling van PGB, stopt de pensioenopbouw. U bent dan ‘gewezendeelnemer’ (ook wel ‘slaper’ genoemd). Drie maanden na beëindiging van dedeelname ontvangt u een overzicht van het opgebouwde pensioen. Aan uwordt gevraagd wat er verder met uw pensioen moet gebeuren.Wat kan ik van het pensioenfonds verwachten wanneer ik van werkgeverwissel?Als wij van uw voormalige werkgever doorkrijgen dat u daar niet meerwerkt, stopt de deelname aan het pensioenfonds. Als PGB voor u geen aanmeldingvan een nieuwe werkgever ontvangt, wordt na 3 maanden een briefverstuurd met een overzicht van uw opgebouwde ouderdomspensioen enopgebouwd partnerpensioen, informatie over de toeslagregeling, waardeoverdracht,individuele voortzetting van pensioen en over de uitruilkeuzevoor het geval u besluit om uw pensioen niet mee te nemen maar achter telaten bij PGB.Wat moet ik bij beëindiging van de deelname doen?Bij het stopzetten van de deelname, is het belangrijk dat u eerst nagaat water met uw pensioen moet gebeuren. Wilt u het meenemen naar de pensioenuitvoerdervan uw nieuwe werkgever of laat u het staan bij PGB. Overlegmet de nieuwe uitvoerder. Die kan u vertellen of het voor u voordelig isom uw pensioen mee te nemen. Het is aan u om via uw nieuwe pensioenuitvoerdereen verzoek tot waardeoverdracht te doen. Doe dat wel binnen zesmaanden nadat u in het nieuwe pensioenfonds bent gaan deelnemen.Onder bepaaldevoorwaarden kan dedeelname bij vertrekuit de branche wordenvoortgezet.Wat gebeurt er als ik mijn pensioen bij PGB laat staan?Als gewezen deelnemer houdt u recht op het al opgebouwde pensioen envolgt u de voorwaardelijke toeslagregeling van het fonds. Wanneer u besluitom uw pensioen bij PGB te laten staan, willen we van u weten in welke verhoudinguw ouderdomspensioen en het pensioen voor uw partner moetworden vastgelegd. U kunt er voor kiezen om, indien nodig, een deel van hetouderdomspensioen te gebruiken voor (verhoging van) het partnerpensioen.Na uitruil kan de partner dan, als u overlijdt, rekenen op 70% van het opgebouwdeouderdomspensioen. Verder kunt u aangeven hoe u voortaan overde ontwikkelingen van uw pensioen ingelicht wilt worden.Kunnen de opgebouwde aanspraken ook worden afgekocht?PGB heeft als beleid om kleine pensioenen, die niet worden meegenomennaar een nieuwe uitvoerder, twee jaar na de beëindiging van de deelname af33

PGB heeft alsbeleid om kleinepensioenen dieniet wordenmeegenomennaar een nieuweuitvoerder tweejaar na beëindigingvan de deelnameaf te kopen.te kopen. Bij afkoop wordt de waarde van het pensioen in één bedrag uitbetaald.Dat geldt als de pensioenaanspraken minder bedragen dan € 438,44bruto per jaar (2012). De verwachte afkoopwaarde wordt in dat geval ookopgenomen in het meegestuurde pensioenoverzicht. Als u aan de voorwaardenvoldoet, kunt u de afkoop het snelst via www.mijnpgbpensioen.nlafhandelen.Ook bij pensionering, scheiding en overlijden wordt het pensioen, als het omkleine bedragen gaat, standaard afgekocht.Kan ik de deelname aan PGB zelf voortzetten?Wanneer uw deelname aan het pensioenfonds eindigt en u geen nieuwewerkgever heeft waar u pensioen opbouwt, kunt u uw deelname tijdelijkvoortzetten. Voortzetten van de pensioenopbouw is in de regel mogelijk voormaximaal 3 jaar. U betaalt dan zowel de werkgevers- als de werknemerspremie.U kunt blijven deel-nemen als:● u minimaal drie jaar (voorafgaande aan de voortzetting) heeft deelgenomen;● tegelijkertijd geen andere (collectieve) pensioenregeling van toepassing is;● de deelname aan de pensioenregeling ongewijzigd doorloopt;● de ingangsdatum van de voortzetting minimaal 3 jaar voor de pensioendatumligt;● het verzoek tot voortzetting binnen 3 maanden na beëindiging van hetdienstverband is doorgegeven aan het pensioenfonds en binnen 9 maandenna beëindiging van de dienstbetrekking is gestart.34

OVER KLACHTEN EN GESCHILLENPGB kent een klachten- en een geschillenregeling. Een klacht gaat over demanier waarop u bent behandeld en een geschil heeft betrekking op demanier waarop de pensioenregeling wordt toegepast.Waar kan ik met klachten over de dienstverlening terecht?Als pensioenfonds hechten wij veel waarde aan een correcte behandelingvan onze deelnemers. Met klachten over de dienstverlening kunt u zich ineerste instantie wenden tot het pensioenfonds. U stuurt uw klacht naar PensioenfondsPGB ter attentie van de klachtenadministratie, Postbus 7855,1008 CA, Amsterdam. Geef in uw brief de klacht weer en vergeet niet uwregistratienummer bij PGB, uw adres, telefoonnummer e.d. te vermelden.Binnen twee werkdagen krijgt u een ontvangstbevestiging met de uiterstedatum waarop schriftelijk zal worden gereageerd. In de regel is dat tweeweken. Als het langer gaat duren, ontvangt u tussentijds bericht.Mocht u het niet eens zijn met de gekozen oplossing, dan kunt u uw klachtbinnen twee maanden na ontvangst van de reactie voorleggen aan de KlachtencommissiePGB. U richt uw klacht dan aan de Klachtencommissie PGB terattentie van de secretaris van de commissie, kantoorgebouw ‘de Gelder’, A.J.Ernststraat 595H, 1082 LD, Amsterdam. In de klachtencommissie zitten tweeleden van het bestuur van het pensioenfonds; een werknemersbestuurslid eneen werkgeversbestuurslid. De commissie neemt binnen twee maanden naontvangst van uw klacht een beslissing.Waar kan ik terecht als ik het niet eens ben met de manier waarop depensioenregeling wordt toegepast?U kunt een geschil over de uitvoering van de pensioenregeling in eersteinstantie voorleggen aan het pensioenfonds. U stuurt de omschrijving vanuw geschil naar Pensioenfonds PGB ter attentie van de geschillenadministratie,Postbus 7855, 1008 CA, Amsterdam. Geef in uw brief het geschil weeren vergeet uw registratienummer bij PGB, uw adres, telefoonnummer e.d.niet. Binnen twee werkdagen krijgt u een ontvangstbevestiging met de uiterstedatum waarop schriftelijk zal worden gereageerd. In de regel is dat vierweken. Als het langer gaat duren, ontvangt u tussentijds bericht.Mocht u het niet eens zijn met de uitkomst, dan kunt u het geschil voorleggenaan het bestuur van PGB. Stuur uw brief naar Pensioenfonds PGB terattentie van het bestuur onder vermelding van geschil, kantoorgebouw ‘deGelder’, A.J. Ernststraat 595H, 1082 LD, Amsterdam.35

Als u het ook met de beslissing van het bestuur niet eens bent, kunt u uwbezwaarschrift binnen zes weken na de beslissing van het bestuur richtenaan de onafhankelijke Commissie van Bezwaar van PGB. De commissiebestaat uit vier leden die zijn benoemd door werkgevers- en werknemersorganisaties.U dient uw bezwaar dan in bij Kennedy Van der Laan, t.a.v. deCommissie van Bezwaar PGB, Postbus 58188, 1040 HD Amsterdam.Waar kan ik heen als ik het niet eens ben met de uitkomst?Mocht u het niet eens zijn met de uitkomst van de Klachtencommissie of deCommissie van Bezwaar, dan kunt u uw klacht of uw geschil nog voorleggenaan de Ombudsman Pensioenen (telefoon 070 - 3338999) en de bevoegderechter. De Ombudsman behandelt klachten over de uitvoering van de pensioenregeling,niet over de inhoud van het reglement. Als bemiddelaar zoekthij naar een redelijke en billijke oplossing.36

AANVRAGEN VAN PENSIOEN,MEER INFORMATIEHoe verloopt de aanvraag voor het pensioen?Een paar maanden voordat u 65 wordt, sturen wij u een formulier waarmeehet ouderdomspensioen kan worden aangevraagd en waar op kan wordenaangegeven hoe het pensioen moet worden uitbetaald. Tegelijkertijd ontvangtu een overzicht van het opgebouwde ouderdomspensioen, het partnerpensioenen de relevante keuzemogelijkheden.Als u het pensioen vroeger wilt laten ingaan, licht u het pensioenfonds minimaal4 maanden voor de voorgenomen pensioendatum in.Meer informatie?Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, dan helpen wiju graag verder. Voor meer informatie over de pensioenregeling of uw persoonlijkesituatie kunt u ons bellen, e-mailen of schrijven. U kunt natuurlijkook terecht op onze website. De internetsite biedt veel informatie, actueelnieuws en mogelijkheden om uw pensioen te berekenen.De afdeling Klantenservice is iedere werkdag tussen 8.00 en 17.00 uurbereikbaar via 020 5418200 of via ks@pensioenfondspgb.nl. U kunt het telefoonnummerof e-mailadres ook gebruiken voor het aanvragen van brochures,informatie over het pensioenfonds, het pensioenreglement en hetgevoerde (beleggings)beleid, het jaarverslag en het uitvoeringsreglement.Deze informatie is ook te vinden op de website van het pensioenfonds.Bezoekadres:Pensioenfonds PGBZwaansvliet 31081 AP AmsterdamCorrespondentieadres:Pensioenfonds PGBAfdeling KlantenservicePostbus 7855 1008 CA AmsterdamTelefoon: 020 5418200E-mail: ks@pensioenfondspgb.nlInternet: www.pensioenfondspgb.nl en www.mijnpgbpensioen.nl37

BIJLAGEN38

BIJLAGE 1: OVER DE ORGANISATIE ENHET BESTUUR VAN HET PENSIOENFONDSPGB verzorgt de pensioenregeling voor werknemers en gewezen werknemersdie werken of gewerkt hebben in de grafimedia sector, uitgeverij, het kartonnage-en flexibele verpakkingenbedrijf, en in de papier-, kunststof- en rubberindustrie.Het fonds is in 1953 door werkgevers en werknemers opgericht omwerknemers en hun gezinnen te verzekeren van een goed pensioen bij hetbereiken van de pensioengerechtigde leeftijd of bij overlijden van de deelnemer.Belangrijke elementen van de regeling zijn:Solidariteit en geen winstoogmerkPGB houdt geen rekening met gezondheidsrisico’s van het individu. Iedereendie aan de pensioenregeling deelneemt, man of vrouw, ziek of gezond, oudof jong, meer of minder verdienend, is verzekerd en betaalt hetzelfde percentageaan pensioenpremie. Het risico wordt zo gespreid over alle deelnemersen gezamenlijk gedeeld. Het fonds heeft geen winstoogmerk. Daardoorkomen de beleggingsopbrengsten onder aftrek van kosten direct ten goedeaan de deelnemers.Uitkeringsovereenkomst op basis van flexibele middelloonregelingDe uiteindelijk te bereiken pensioenuitkering is een afspiegeling van hettijdens de loopbaan gemiddeld verdiende brutoloon. Het PGB-pensioen isflexibel. Het fonds biedt binnen fiscaal toegestane grenzen diverse mogelijkhedenom het pensioen aan te vullen. En ook bij de uitbetaling van pensioenkan de deelnemer uit meerdere varianten kiezen.PensioenfondsbestuurHet bestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregelingzoals vastgelegd in de statuten en reglementen. De werkgevers- en werknemersorganisatiesuit de branches waarvoor PGB werkt (KVGO, FNV KIEM,CNV Media en de NVJ) vaardigen leden af voor het bestuur. Tot de bestuurstakenbehoren onder meer het vaststellen van de hoogte van de premie, hetbepalen van de inhoud en eventuele wijzigingen in de pensioenregeling ende vaststelling van het beleggings- en het communicatiebeleid.Het bestuur werkt volgens een model waarbij bestuursleden gezamenlijk verantwoordelijkzijn voor de besturing van het fonds. Ieder bestuurslid heeftdaarnaast een portefeuille met een eigen aandachtsgebied en een tweedeaandachtsgebied om de continuïteit en de kwaliteit van de besluitvorming tewaarborgen. De belangrijkste aandachtsgebieden zijn bestuurlijke zaken,39

juridische zaken, vermogensbeheer, risicomanagement, pensioeninhoudelijkezaken, financiële & actuariële zaken, uitbesteding en communicatie. Deactuele samenstelling van het bestuur vindt u op de website.Het bestuur wordt ondersteund door een bestuursbureau. Het bureau verzorgthet bestuurssecretariaat, de beleidsvoorbereiding en de monitoring vande uitvoeringsorganisatie.Jaarlijks brengt het bestuur de ontwikkelingen binnen het fonds in beeld viaeen jaarverslag. Dat jaarverslag vindt u op de website. Het fonds geeft ookeen populaire samenvatting van het verslag uit.ToezichtOnafhankelijke pensioenexperts houden in een zogenaamde ‘Visitatiecommissie’toezicht op het functioneren van het bestuur. De commissie beoordeelttenminste eens in de drie jaar het functioneren van (het bestuur van)het pensioenfonds.VerantwoordingsorgaanOver het gevoerde beleid en de naleving van de principes van goed pensioenfondsbestuurlegt het bestuurverantwoording af aan het Verantwoordingsorgaan.In dit orgaan zijn de deelnemers, de pensioengerechtigden ende werkgevers vertegenwoordigd. Het verantwoordingsorgaan geeft eenoordeel over het handelen van het bestuur, over het uitgevoerde beleid enover de beleidskeuzes voor de toekomst. De leden worden voorgedragendoor werknemers- en werkgeversorganisaties uit de branche en samenwerkendeouderenorganisaties (CSO).Medezeggenschap in Deelnemersraad PGBHet bestuur PGB pleegt regelmatig overleg met de Deelnemersraad PGB,maar minimaal twee keer per jaar. Het gaat dan vooral om adviesaanvragenin verband met wijzigingen in statuten en reglementen en de vaststelling vanhet jaarverslag. De Deelnemersraad kan binnen zijn wettelijke bevoegdhedenook ongevraagd advies uitbrengen. In de raad nemen vertegenwoordigersvan werknemers en pensioengerechtigden zitting. De leden worden voorgedragendoor de werknemersorganisaties in de branche. Tevens is een afgevaardigdevan de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (het CSO)lid van de Raad.40

Omgeving pensioenfondsDe positie van het pensioenfonds in relatie tot zijn omgeving is in het schemaweergegeven.Toelichting positie: het bestuur, dat wordt ondersteund door het bestuursbureau,overlegt met het Verantwoordingsorgaan, de Visitatiecommissie, deDeelnemersraad en de uitvoeringsorganisatie. De uitvoeringsorganisatiewerkt onder verantwoordelijkheid van het pensioenfonds. Ze registreert uwgegevens, int en belegt de pensioenpremie en keert de pensioenen uit. Hetpensioenfonds staat onder financieel toezicht van De Nederlandsche Bank.De Autoriteit Financiële Markten houdt toezicht op de communicatie-uitingen.Een klantenpanel toetst en adviseert over de begrijpelijkheid van depensioencommunicatie. PGB biedt sectoren waarvoor het de pensioenregelingverzorgt, de mogelijkheid tot het instellen van een sectorcommissie.Toelichting positie: het bestuur, dat wordt ondersteund door het bestuursbureau, overlegt met het Verantwoordingsorgaan,de Visitatiecommissie, de Deelnemersraad en de uitvoeringsorganisatie. De uitvoeringsorganisatiewerkt onder verantwoordelijkheid van het pensioenfonds. Ze registreert uw gegevens, int enbelegt de pensioenpremie en keert de pensioenen uit. Het pensioenfonds staat onder financieel toezichtvan De Nederlandsche Bank. De Autoriteit Financiële Markten houdt toezicht op de communicatie-uitingen.Een klantenpanel toetst en adviseert over de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie. PGB biedtsectoren waarvoor het de pensioenregeling verzorgt, de mogelijkheid tot het instellen van een sectorcommissie.De relaties tussen het fonds en externe organisaties zijn in het overzicht weergegeven met eenstippellijn.41

BIJLAGE 2:VERANDERINGEN IN UW OMSTANDIGHEDENEN UW PENSIOENVeranderingen in uw persoonlijke situatie hebben vaak gevolgen voor uwpensioen. In de brochure wordt regelmatig aangegeven wat u moet doen alsomstandigheden zich wijzigen. In deze bijlage worden de situaties nog eenkeer op een rij gezet en voorzien van een korte samenvatting van de mogelijkebeslissing of actie.Gebeurtenisstart deelnameaangaan relatiebeëindigen relatiebij einde deelname,ontslag of werkloosheidbij arbeidsongeschiktheidonbetaald verlofmet pensioendeelnemer overlijdtWat te doen?- overwegen reeds elders opgebouwd pensioen mee te nemen (binnen zes maanden)- aanmelden partner als u ongehuwd samenwoont- overwegen extra pensioenopbouw voor u of voor partner (is bijvoorbeeld oplossing nodigvoor AOW-hiaat?)- aanmelden partner als u ongehuwd samenwoont- afmelden als ongehuwde samenwoning bij PGB is geregistreerd- afspraken maken over verdeling ouderdomspensioen- indien nieuwe pensioenuitvoerder, overwegen pensioen mee te nemen (binnen zes maanden)- kleine pensioen meenemen anders volgt na twee jaar afkoop- wanneer pensioen niet meegenomen wordt, uitruil keuze ouderdomspensioen voorpartnerpensioen maken en laten weten hoe u ingelicht wilt worden- bij werkloosheid overwegen pensioen individueel voort te zetten- bij vertrek uit branche of bij werkgever verzekert PGB niet de verdere invalidering, informeerbij nieuwe pensioenuitvoerder- periode ouderschapsverlof op grond van wet of cao doorgeven aan PGB, u krijgt danpremievrije opbouw- bij zorgverlof of educatief verlof overwegen pensioen opbouw voort te zetten- bij levensloopverlof overwegen pensioenopbouw voort te zetten- wanneer u kiest voor vervroegd pensioen, vier maanden voor gewenste datum contactopnemen met pensioenfonds- wanneer u kiest voor pensioen op 65 jaar, krijgt u automatisch bericht- nabestaande(n) meldt dit aan het pensioenfonds alleen als hij of zij in het buitenland woont42

BIJLAGE 3: LIJST VAN AFKORTINGEN EN LINKSAfkortingen:PGB : Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven- TOP : Tijdelijk ouderdomspensioen- GOP : Gelijk overlevingspensioenDNBAFM: De Nederlandsche Bank: Autoriteit Financiële MarktenCBS : Centraal Bureau voor de Statistiek- cpi : Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudensSVB : Sociale Verzekeringsbank- Anw : Algemene Nabestaandenwet- AOW : Algemene ouderdomswetUWVFVPKVGOFNV-KiemNVJCNV MediaPTA: Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen: Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering bij SVB: Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen: Vakbond FNV voor Kunsten Informatie en Media: Nederlandse Vereniging van Journalisten: Vakbond CNV voor media sector: Pensioencommissie Teijin AramidHandige links:www.pensioenfondspgb.nlwww.mijnpgbpensioen.nlwww.mijnpensioenoverzicht.nlwww.duidelijkpensioen.nlwww.pensioenkijker.nlwww.pensioenfederatie.nlwww.svb.nlwww.consument.afm.nl43

PENSIOEN ABCAnwDe Anw staat voor de Algemene Nabestaandenwet.De Anw is een basisvoorziening van de overheid voorinwoners van Nederland die hun partners als gevolgvan overlijden verliezen. Er bestaat recht op een Anwuitkeringals de partner van de overledene geboren isvoor 1 januari 1950 of kinderen verzorgt die nietouder zijn dan 18 jaar of in geval van arbeidsongeschiktheid.De uitkering wordt gekort als de partnerzelf inkomen heeft.AOWDe AOW staat voor de Algemene Ouderdomswet. DeAOW is het basispensioen van de overheid vanaf 65jaar. Voor elk jaar dat u in de leeftijd van 15 jaar tot65 jaar in Nederland heeft gewoond en/of gewerkthebt u recht op 2% AOW. De Sociale Verzekeringsbankbetaaltde AOW uit.Consumentenprijsindex alle huishoudens (cpi)Het consumentenprijsindexcijfer van het Centraal Bureauvoor de Statistiek geeft de prijsontwikkeling weervan een pakket goederen en diensten die huishoudensaanschaffen voor consumptie. PGB gebruikt de prijsontwikkelingvan een jaar in de maand augustus.DekkingsgraadDe dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussenhet vermogen van een pensioenfonds en de waardevan de opgebouwde pensioenaanspraken en al ingeganepensioenuitkeringen.Flexibel pensioenPGB biedt deelnemer en partner diverse keuzemogelijkheden.In de opbouwfase kan extra pensioen wordenverzekerd. Vlak voor pensionering kan gekozenworden uit diverse uitbetalingsmogelijkheden: hetstandaardpensioen vanaf 65 jaar, vervroegd of uitgesteldpensioen, pensioeninruil van levenslang pensioenvoor een tijdelijke uitkering voor het 65e jaar,uitruil van ouderdomspensioen voor extra partnerpensioen,uitruil van partnerpensioen voor extra ouderdomspensioen,getrapt pensioen, gelijk overlevingspensioenof een toegestane combinatie.FranchiseDe franchise is het deel van het inkomen waarover ugeen pensioenpremie hoeft te betalen en waarover udus ook geen pensioen opbouwt omdat u vanaf uw65e van de overheid een AOW-uitkering ontvangt.Door de franchise op het pensioengevend salaris inmindering te brengen, komt u bij de pensioengrondslag.Daarover betaalt u premie en bouwt u pensioenop.Gewezen deelnemerEen oud-deelnemer ( ook wel ‘slaper’) die in het verledenbij PGB pensioen heeft opgebouwd en dit heeftlaten staan. Er worden geen aanspraken meer opgebouwd,maar het pensioen volgt wel de toeslagregelingvan het fonds.Gewezen partnerEen ex-partner die recht houdt op een deel van hetpartnerpensioen en ouderdomspensioen van de deelnemer.HerstelplanPlan van aanpak gericht op het herstel van de vermogenspositiebij een pensioenfonds. Pensioenfondsenzijn wettelijk verplicht om reserves aan te houden. Eenreserve van ongeveer 5% voor algemene risico’s endaarnaast een buffer om schommelingen in de beleggingente kunnen opvangen. De minimale dekkingsgraadvoor PGB zou ongeveer 115% moeten zijn.Onder die grens moet een herstelplan worden opgesteld.Daarin wordt aangegeven hoe het fonds weerop het vereiste niveau denkt te komen. Binnen 3 jaar(het kortetermijnherstel) boven de circa 105% en binnen15 jaar (het langetermijnherstel) boven de circa115% . Het bestuur van het pensioenfonds moet hetherstelplan voor goedkeurig indienen bij De NederlandscheBank.Korting van pensioenEen korting is een verlaging van de pensioenaanspraken(voor pensionering) en van de ingegane pensioenen(na pensionering) met een door het bestuur vanhet fonds bepaald percentage. Kortingen zijn maatregelendie het bestuur kan nemen als er geen anderemiddelen meer zijn om op het wettelijke verplichtefinanciële niveau te komen.MiddelloonregelingPGB biedt de uitvoering van middelloonregelingenaan. De hoogte van het pensioen is gebaseerd op hettijdens uw loopbaan gemiddeld verdiende salaris.OpbouwpercentageHet opbouwpercentage is het percentage op basiswaarvan het jaarlijks op te bouwen pensioen wordtberekendOuderdomspensioenHet ouderdomspensioen is de levenslange uitkeringdie u ontvangt vanaf het moment dat u uw pensioenlaat ingaan. De pensioenrichtleeftijd is 65 jaar.

PartnerpensioenHet partnerpensioen is het levenslange pensioen voorde partner als u overlijdt. De partner heeft recht op ditpensioen als u gehuwd bent, uw partnerschap heeftlaten registreren of als u ongehuwd samenwoont endie samenleving officieel heeft aangemeld bij PGB enu bericht van registratie heeft gehad van het pensioenfonds.Werkgevers en branches kunnen het partnerpensioenof risicobasis en/of opbouwbasis bij PGBverzekeren.PensioenPensioen is uitgesteld inkomen voor de deelnemer enzijn gezin voor de tijd dat de deelnemer niet meerwerkt of komt te overlijden. Men ontvangt dan eenperiodieke uitkering.PensioenaanspraakEen pensioenaanspraak is een toekomstig recht opeen pensioenuitkering. Bij een aanspraak is nog niettot betaling overgegaan.Pensioengevend salarisHet pensioengevend salaris is het bruto-inkomen opjaarbasis waarop uw pensioen wordt gebaseerd.PensioengrondslagDe pensioengrondslag is het bruto pensioengevendsalaris minus de franchise. De franchise is het deel vanhet salaris waarover geen premie betaald wordt enwaarover ook geen pensioenaanspraken wordenopgebouwd.PensioenresultaatDe ontwikkeling van het pensioenresultaat geeft dekoopkracht van het pensioen weer. De ontwikkelingvan het pensioen inclusief de toeslagverlening wordtdan vergeleken met de ontwikkeling van de prijzen inNederland. Blijft het pensioen gelijk, zoals de laatstejaren het geval is, maar stijgen de prijzen (inflatie), dandaalt de koopkracht. Pensioengerechtigden kunnendan met hun pensioen minder kopen. Als de prijzenbij een gelijkblijvend pensioen zouden dalen (deflatie),dan stijgt de koopkracht. Pensioengerechtigden kunnendan met hun pensioen meer kopen.Toeslag (indexatie)Een toeslag is een voorwaardelijke verhoging van depensioenaanspraken (voor pensionering) en ingeganepensioenen (na pensionering) met een door hetbestuur van het fonds bepaald percentage.UitkeringsovereenkomstEen overeenkomst over een uitkering van eenbepaalde hoogte die vanaf de pensioendatum ontvangenwordt. Afhankelijk van het salaris en/of diensttijdwordt een aanspraak op een uitkering opgebouwd.Zowel het risico dat de levensverwachting van dedeelnemer meer toeneemt dan aanvankelijk verwachtwas, als het beleggingsrisico, het risico dat de inkomstenover de belegde gelden mee- of tegenvallen, ligtnu nog bij het pensioenfonds. Het type regeling staatin de aanhef van het jaarlijkse uniforme pensioenoverzichtvan de deelnemer.Het kabinet werkt momenteel aan de uitwerkingvan het Pensioenakkoord. Dat is nodig om het pensioensysteemin Nederland toekomstbestendig temaken. Het is waarschijnlijk dat de risico’s die nu bijhet pensioenfonds liggen, (deels) verschuiven naardeelnemers.UitvoeringsovereenkomstDe overeengekomen pensioenafspraken tussen werkgeveren werknemer worden ook vastgelegd in eenovereenkomst tussen werkgever en pensioenfonds.Dit wordt een uitvoeringsovereenkomst genoemd.WezenpensioenHet wezenpensioen is de tijdelijke uitkering voor deachterblijvende kinderen als de deelnemer overlijdt.PensioenovereenkomstOnderdeel van het arbeidscontract tussen werkgeveren werknemer waarin het pensioenaanbod wordtgedaan.Premievrije pensioenaansprakenWanneer u niet meer deelneemt bij PGB, worden uwpensioenaanspraken premievrij. Er vindt geen opbouwmeer plaats en u betaalt geen premie meer. Welwordt uw pensioen aangepast conform de toeslagregeling.

PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN (PGB)PGB verzorgt in opdracht van werkgevers- en werknemersorganisaties depen sioenregeling voor deelnemers en gewezen deelnemers die werken ofgewerkt hebben in de grafimediabranche en het kartonnage- en flexibeleverpakkingen bedrijf. De pensioenregeling voor beide branches is verplichtgesteld. Zo willen CAO-partijen door eenvoudige toegang tot de regelingsolidariteit onder alle werknemers bereiken met als nevendoelstelling eenkostenefficiënte levering zonder winstoogmerk.Het fonds biedt verwante ondernemingen en verwante branches demogelijkheid tot vrijwillige deelname en aansluiting. De uitgeverijsectormaakt daar vanaf 2008 gebruik van. Veel uitgeverijen hebben hun pensioenregelinginmiddels bij PGB ondergebracht. Met ingang van 2012 verzorgt hetfonds ook de pensioenregeling voor een aantal bedrijven uit de papier-, kunststof-en rubberindustrie. Op verzoek van ondernemingen uit die sectoren isde werkingssfeer uitgebreid.Schaalgrootte wordt steeds belangrijker om de pensioenperspectieven van dedeelnemers en pensioengerechtigden veilig te kunnen stellen. PGB wil daaromzijn financiële kracht en buffers, in samenwerking met ondernemings- enbedrijfstakpensioenfondsen, verder versterken met verwante branches enondernemingen, onder meer in de informatie- en mediasector.Zwaansvliet 3 | 1081 AP Amsterdam | Postbus 7855 | 1008 CA AmsterdamTel. 020 5418200 | ks@pensioenfondspgb.nl | www.pensioenfondspgb.nl