Flexibel Pensioen vragen en antwoorden - PensioenfondsPGB

FLEXIBELPENSIOEN2013VRAGEN EN ANTWOORDENVOOR WERKNEMERS VANTEIJIN ARAMID

FLEXIBEL PENSIOENVOOR WERKNEMERS VAN TEIJIN ARAMIDIn deze brochure staan de belangrijkste regels van het uw pensioenreglement bij het Pensioenfonds voor deGrafische Bedrijven (PGB). Aan de brochure zelf kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de regeling geldende statuten en reglementen en de uitvoeringsovereenkomst met het pensioenfonds. Die vindt u op de websitewww.pensioenfondspgb.nl. In deze brochure hebben we met deelnemers/werknemers natuurlijk ook de deelneemsters/werkneemstersop het oog.

INHOUD2 Voorwoord5 Deelneming, waardeoverdracht en premie11 Ouderdomspensioen23 Partner- en wezenpensioen27 Zelf kiezen en pensioensparen32 Bijzondere situaties en uw pensioen35 Beëindiging deelneming37 Klachten en geschillen39 Aanvragen van pensioen, meer informatieBijlagen:41 Bijlage 1: organisatie en bestuur van het pensioenfonds44 Bijlage 2: veranderingen in uw omstandigheden en uw pensioen45 Bijlage 3: lijst van afkortingen en links46 Bijlage 4: verhoging AOW-leeftijdOmslag: Pensioen ABCFotografie: Bas van SpankerenVoor actuele pensioenontwikkelingen kunt u de website van uw pensioenfonds raadplegen:www.pensioenfondspgb.nl. Via het beveiligde deel van deze site www.mijnpgbpensioen.nlkrijgt u toegang tot uw persoonlijke pensioengegevens en de planners.20061w131

VOORWOORDHet Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) voert vanaf 1 januari2012 de nieuwe pensioenregeling van Teijin Aramid uit. De belangrijksteonderdelen van deze pensioenregeling komen in deze brochure aan bod.‘Pensioen, inkomen voor de tijd dat je niet meer werkt, dat is iets toch voorlater. Moet ik me daar nu al mee bezighouden?’Uw pensioenfonds adviseert deelnemers jaarlijks minimaal 15 minuten voorpensioen uit te trekken. Het uniform pensioenoverzicht dat u jaarlijks van onsontvangt, leent zich daar het meest voor. U en uw eventuele partner komendaardoor later niet voor verrassingen te staan. Want ondanks dat het nogheel wat jaren kan duren voor u met pensioen gaat, moeten er in de tijd datu voor pensioen spaart meestal wel zaken worden geregeld. Bijvoorbeeld alsu elders al pensioen heeft opgebouwd. Of wanneer u ongehuwd samenwoont.Of omdat, gezien de persoonlijke omstandigheden, extra zekerheidvoor de partner gewenst is. Of omdat u meer pensioen wilt opbouwen omeen eerder opgelopen achterstand in te lopen.PGB maakt pensioen inzichtelijkPensioen en alles er omheen is niet altijd even begrijpelijk. Dat geven wijgraag toe. We hebben het daarom voor u gemakkelijker gemaakt. Zo heeft uvia onze website direct toegang tot uw persoonlijke pensioengegevens. Ukunt daar uw pensioen en dat van uw eventuele partner snel in kaart brengen.U ziet in één oogopslag wat u heeft gespaard en waar u later normaalgesproken op uitkomt. Inclusief het pensioen van de overheid (Anw ofAOW).Wat te doen bij?Verder geven we in de brochure regelmatig aan wat u voor uw pensioenmoet doen als uw persoonlijke omstandigheden veranderen. In bijlage 2 zijnalle situaties nog een keer op een rij gezet, voorzien van wat u kunt beslissenof doen.BewaarexemplaarAls u wilt weten hoe het op onderdelen nu precies geregeld is, raadpleegt udeze brochure. We hebben er een ‘bewaarexemplaar’ van gemaakt. Nietbedoeld om in één keer uit te lezen, maar handig om dit er op na te slaan alszich een vraag rond uw pensioen voordoet. Omdat het reglement niet vooriedereen gemakkelijk leesbaar is, zijn veelvoorkomende vragen verzameld. Uvindt ze in deze brochure terug, voorzien van een antwoord. Om lastige pen-2

sioenbegrippen kunnen we natuurlijk niet heen. Maar waar we ze gebruiken,proberen we ze ook uit te leggen. Vaak met een voorbeeld. Achter in de brochurevindt u een lijst met de meest gebruikte pensioenbegrippen. Die kunt uer altijd even op naslaan.Heeft u na het lezen toch nog vragen, neemt u dan contact op met de afdelingKlantenservice (020 5418200). Zij helpen u graag verder.Reacties op deze brochure zijn welkom. Uw opmerkingen vormen een waardevollebijdrage aan een volgende uitgave.Naast deze brochure heeft PGB meer brochures uitgebracht. Zoals:● PGB-Pensioen Plus: informatie over de mogelijkheden om te sparen voorextra pensioen● Waardeoverdracht van opgebouwde pensioenaanspraken: informatie bijentree of vertrek● Partnerpensioen voor ongehuwd samenwonenden: informatie over devoorwaarden● Einde relatie en pensioen (vanaf 1 mei 1995): informatie over pensioen enscheiding● Einde relatie en pensioen (vóór 1 mei 1995): informatie over pensioen enscheiding● Binnenkort pensioen: informatie voor deelnemers die met pensioen gaanRuud Degenhardt,bestuursvoorzitter PGB:‘Deze brochure is voorzowel jong als oudbestemd. Het pensioenpakketbevat verschillendeonderdelen die ook voorjongeren van belang zijn.’● PGB Beeld: het pensioenmagazine van PGB, periodieke editie over actuelepensioenontwikkelingen● PGB Bericht: periodieke digitale nieuwsbrief nadat u zich daarvoor heeftaangemeld op www.mijnpgbpensioen.nlU kunt ze aanvragen of downloaden via de website.3

DEELNEMING,WAARDEOVERDRACHTEN PREMIE4

DEELNEMING,WAARDEOVERDRACHT EN PREMIEU neemt deel aan PGB als u op grond van een arbeidsovereenkomst werkzaambent bij Teijin Aramid B.V. of een gelieerde onderneming waarvoor de TeijinAramid CAO geldt. Vanaf het moment dat u in dienst treedt bij Teijin Aramidspaart u automatisch voor uw pensioen. U kunt pensioen opbouwen tot hetmoment dat het pensioen standaard ingaat.Wat doet een pensioenfonds eigenlijk?Een pensioenfonds verzekert een compleet pensioenpakket voor werknemersvan een bedrijf, branche of beroepsgroep tegen een zo laag mogelijkepremie. Pensioen is eigenlijk uitgesteld loon voor de tijd dat u niet meerwerkt. Als u overlijdt, ontvangen de eventueel achterblijvende partner en dekinderen een uitkering.Een pensioenfonds heeft de verplichting om de in het vooruitzicht gesteldepensioenen periodiek uit te betalen, ook op langere termijn. Het geld daarvoorkomt uit de premies die werkgevers en werknemers gezamenlijk hebbenbetaald en uit de beleggingsopbrengsten. Daarnaast streeft PGB er naarook de koopkracht zo veel mogelijk op peil houden. Als er voldoende geld inkas is, stijgen de pensioenen mee met de prijzen. Een verhoging kan alleenmaar komen uit de extra beleggingsopbrengsten.PGB belegt de premie verspreid over aandelen, vastrentende waarden (zoalsobligaties) en alternatieve beleggingen, waaronder grondstoffen en infrastructuur.Bij het beleggen van het pensioengeld weegt PGB zorgvuldig derisico’s af tegen het rendement dat de beleggingen opleveren. Daarnaastkent PGB ook zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. De ondernemingenwaarin het fonds belegt, moeten nationaal en internationaal recht naleven.Bedrijven die zich bezig houden met de productie van en handel incontroversiële wapens zoals antipersoonsmijnen en clusterbommen zijn uitgesloten.Beleid en bestuurHet bestuur bepaalt het beleid van het fonds. Het bestaat uit vertegenwoordigersvan werkgevers- en werknemersorganisaties uit de branches waarvoorhet fonds werkt. Het bestuur is verantwoordelijk voor de evenwichtige belangenbehartigingvan bij het fonds aangesloten deelnemers, gewezen deelnemers,gewezen partners, wezen, pensioengerechtigden en werkgevers. Hetbestuur is ook verantwoordelijk voor het behalen van de fondsdoelstellingenen de solide bedrijfsvoering die daarbij hoort. De bestuurders hebben eenprofessionele achtergrond voor beleidsterreinen die voor pensioenfondsen5

elangrijk zijn, zoals strategisch/financieel risico-management en vermogensbeheer.De medezeggenschap van werknemers en pensioengerechtigden isgeregeld via de Deelnemersraad. In bijlage 1 leest u meer over besturing vanhet pensioenfonds.Vanaf welk moment neem ik deel aan de pensioenregeling?U neemt deel aan de pensioenregeling zodra u in dienst treedt bij uw werkgever.Uw leeftijd maakt daarbij niet uit.Wie bepaalt de inhoud van mijn pensioenregeling?De inhoud van de pensioenregeling is vastgesteld bij de CAO van Teijin Aramid.PGB is pensioenuitvoerder en voert uw pensioenregeling uit.Ik heb elders gewerkt en pensioen opgebouwd. Kan ik mijn pensioenmeenemen?Ja, een werknemer die van baan verandert en daardoor deelnemer wordt ineen andere pensioenregeling, kan zijn al opgebouwde pensioen meenemen.Pensioenfondsen hebben het dan over waardeoverdracht. Bij waardeoverdrachtworden de bij ontslag meegekregen pensioenaanspraken omgerekendnaar gelijkwaardige aanspraken in de pensioenregeling van de nieuwewerkgever. Het wettelijke recht daarop geldt voor werknemers die van baanveranderen en binnen zes maanden na opname in de nieuwe pensioenregelingwaardeoverdracht aanvragen. Maar ook als niet aan deze voorwaardenis voldaan, kan waardeoverdracht mogelijk zijn als de andere pensioenuitvoerderdaaraan meewerkt.Ik heb vóór 1 januari 2012 pensioen opgebouwd bij de Stichting PensioenfondsTeijin Aramid. Kan ik dit pensioen overdragen aan PGB?Nee, dit pensioen is achtergebleven bij de vorige pensioenuitvoerder. Indienu in de toekomst van werkgever verandert kan dit pensioen wel wordenmeegenomen.Is het verstandig om het pensioen mee te nemen?Er zijn verschillende afwegingen mogelijk.Vergelijk de pensioenregelingPensioenregelingen verschillen onderling nogal. Daarom is het belangrijk omdirect bij het begin van de deelname de belangrijkste onderdelen van de pensioenregelingna te lopen en die te vergelijken met uw oude regeling. Wat isde leeftijd waarop u kunt stoppen met werken? Wat zijn de keuzemogelijkhedenbij pensionering? Sluit dat aan bij uw planning?6

Vergelijk de toeslagregelingBelangrijk is ook de toeslagregeling (vroeger aangeduid als indexatieregeling).Een toeslag is een verhoging van de opgebouwde pensioenen (vóórpensionering) en van de ingegane pensioenen (ná pensionering) met eendoor het bestuur vastgesteld percentage. U kunt bijvoorbeeld de toeslagregelingzelf, de kans op toeslagverlening en de verstrekte toeslagen in deafgelopen jaren vergelijken.Vergelijk de dekkingsgraadOf u vergelijkt de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft de verhoudingweer tussen het vermogen van een pensioenfonds en de verplichtingen (dewaarde van alle nog uit te keren pensioenen). Naarmate de dekkingsgraadhoger is, neemt de kans op verhoging van uw pensioen toe en de kans opeen korting van uw pensioen af. Een fonds met een hogere dekkingsgraad isdus aantrekkelijker.Informatie over de actuele dekkingsgraad en de in het verleden verstrekte engemiste toeslagen vindt u op de website www.pensioenfondspgb.nl.Ontwikkeling PGB-dekkingsgraadHoe kan ik mijn pensioen meenemen?Nadat uw werkgever u heeft aangemeld, ontvangt u als nieuwe deelnemerpensioeninformatie. Daar zit ook een formulier bij waarop u kunt aangevendat u uw pensioen wilt meenemen.7

Als u uw pensioen wilt meenemen, stuur dan het pensioenstartformulier binnenzes maanden terug nadat u bent gaan deelnemen aan PGB. U ontvangtvervolgens een offerte waarin staat welk PGB-pensioen u ontvangt in ruilvoor de overgenomen waarde. Als een waardeoverdracht voor u zinvol is,geeft u een schriftelijk akkoord. De overdracht gebeurt daarna .Kan ik bij indiensttreding nog meer regelen?Naast de waardeoverdracht kunnen er meer zaken zijn die u het bestemeteen kunt regelen. Zo kunt u, als u ongehuwd samenwoont, uw partnervoor partnerpensioen aanmelden. Mocht u onverwachts komen te overlijden,dan is uw partner verzekerd van partnerpensioen. Verder kunt u nagaanof de normale pensioenopbouw bij PGB toereikend is. Heeft u bijvoorbeeldeerder een achterstand in uw pensioenopbouw opgelopen? Heeft u temaken gehad met een echtscheiding? Het zijn vragen die u het beste directbij de indiensttreding kunt beantwoorden. Wij helpen u daar graag bij. Ookdit kunt u op het pensioenstartformulier aangeven.Wat moet ik als werknemer voor de pensioenregeling betalen?Voor deelname aan de pensioenregeling betaalt u een bijdrage in de premie.Deze werknemersbijdrage is vastgelegd in de CAO van Teijin Aramid. Als umet pensioen gaat, ontvangt u van de overheid AOW. Het pensioen van PGBis daar een aanvulling op. Vanwege het aanvullende karakter, berekent hetpensioenfonds de pensioenpremie niet over het gehele salaris, maar over eendeel ervan. Dit deel wordt de pensioengrondslag genoemd. Een belangrijkpensioenbegrip.PensioengrondslagDe pensioengrondslag is het bruto pensioengevende salaris minus een drempelbedrag.Het drempelbedrag, ook wel franchise genoemd, is het deel vanhet salaris waarover geen premie wordt betaald, waarover ook geen pensioenwordt opgebouwd, maar waar straks de AOW van de overheid tegenoverstaat. De franchise wordt jaarlijks vastgesteld en kan bij CAO wordenvastgesteld (€ 13.227 in 2013).Maakt het uit of ik als fulltimer of als parttimer werk?Als u fulltime werkt, gebruikt het pensioenfonds de volledige pensioengrondslagvoor berekening van de premie. Als u in deeltijd werkt, is de verhoudingtussen het aantal uren dat u werkt en het aantal uren van eenfulltimer van belang. Dit percentage gebruikt het pensioenfonds om dehoogte van de franchise vast te stellen. Is het percentage bijvoorbeeld 50 dan8

is de helft van de franchise van toepassing. Uw premie en pensioenopbouwblijven op deze manier altijd in verhouding staan tot de tijd die u werkt.Ik betaal premie, maar waarvoor precies?U en uw (eventuele) nabestaanden zijn, doordat u premie betaalt, verzekerdvan pensioen. Onderdelen van het pensioenpakket worden nu kort genoemden verderop uitgebreider behandeld.Voor de deelnemer is verzekerd 1 :– een ouderdomspensioen;– een WGA/WIA aanvullend arbeidsongeschiktheidspensioen bij de vorigepensioenuitvoerder– (gedeeltelijke) premievrije opbouw. In sommige gevallen hoeft u geenpremie te betalen.Voor de nabestaanden is verzekerd:– partnerpensioen;– wezenpensioen.U en uw (eventuele)nabestaanden zijn,doordat u premiebetaalt, verzekerdvan pensioen.1.De werkgever heeft bij de vorige pensioenuitvoerder een WGA/WIA aanvullend arbeidsongeschiktheidspensioen verzekerd.9

OUDERDOMSPENSIOEN10

OUDERDOMSPENSIOENIedereen die de AOW-leeftijd bereikt en in Nederland woont of heeftgewoond, heeft recht op AOW. Heeft u in het buitenland gewoond dan kaneen korting van toepassing zijn op uw AOW. De AOW is afgeleid van het minimumloonen geldt als een basisinkomen. Via uw werkgever spaart u bij PGBvoor een aanvulling. Deze aanvulling heet ouderdomspensioen. Uw pensioenregelingis gebaseerd op een middelloonsysteem. Het uiteindelijk te bereikenpensioen is een afspiegeling van het tijdens de loopbaan gemiddeld verdiendeloon. Standaard wordt het pensioen vanaf de eerste van de maandwaarin u de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt levenslang uitgekeerd.Via uw werkgeverspaart u bij PGBvoor een aanvullingop de AOWHoe spaar ik voor het ouderdomspensioen?Uw pensioenregeling is een opbouwregeling. U bouwt jaarlijks een deel vanuw pensioen op volgens een vaste formule: in uw regeling is dat 2,25% vande pensioengrondslag in een jaar. Het pensioen dat u zo spaart, wordt ookwel een pensioenaanspraak genoemd.Dit recht op pensioen wordt vervolgens vanaf een afgesproken leeftijdlevenslang uitgekeerd 2 . Die leeftijd wordt de pensioenrichtleeftijd genoemd.Wat is dan, de pensioenrichtleeftijd?Dat is de leeftijd die wordt aangehouden in de berekening van de jaarlijksepensioenopbouw. De richtleeftijd was altijd 65 jaar. Met ingang van 2013 isdie verhoogd naar 67 jaar. Bij de nieuwe opbouw vanaf 1 januari 2013 gaathet pensioenfonds ervan uit, dat het pensioen gemiddeld twee jaar korterhoeft te worden uitbetaald, dus vanaf 67 jaar tot overlijden. Het is één vande maatregelen die er voor moet zorgen dat het pensioensysteem in Nederlandtoekomstbestendiger wordt.Let op: het pensioen dat u heeft opgebouwd tot en met 31 december 2012blijft een richtleeftijd houden van 65 jaar. Deze pensioenaanspraak verandertdus niet.Kunnen de verschillende aanspraken bij elkaar worden opgeteld?Nee, dat kan niet zomaar. Ze verschillen in waarde. De pensioenopbouwwordt wel van jaar tot jaar bij elkaar opgeteld. Maar er wordt rekeninggehouden met de richtleeftijd. U krijgt dus een pensioenaanspraak vanaf 65jaar en een pensioenaanspraak vanaf 67 jaar. Om het voor u overzichtelijk te2.Dit wordt pensioen op basis van een uitkeringsovereenkomst genoemd. Er worden aan u uitkeringen toegezegd.Het type regeling staat altijd in de aanhef van het uniforme pensioenoverzicht dat u jaarlijks ontvangt.11

houden, zal het pensioenfonds de aanspraken ook omrekenen naar éénbedrag op de voor u geldende (voorlopige) AOW-leeftijd. Op pagina 28 is ditin een voorbeeld uitgewerkt.MiddelloonAan het einde van uw loopbaan heeft u een ouderdomspensioen op basisvan het inkomen dat u gemiddeld heeft verdiend. Uw pensioenregelingwordt daarom ook wel een middelloonregeling genoemd.Voorbeeld 1: toelichting middelloonregelingIn dit voorbeeld wordt uitgegaan van een gemiddeld verdiend brutosalaris van € 40.000 per jaaren een franchise van € 13.227 per jaar. De richtleeftijd stellen we op 67 jaar. De pensioengrondslagkomt uit op € 40.000 - € 13.227 = € 26.773. De pensioensituatie na 1 jaar en na 46 jaar wordt weergegeven.pensioengevend salaris (bruto) : € 40.000franchise : € 13.227pensioengrondslag : € 26.773opbouwpercentage pensioen : 2,25%pensioenopbouw per jaar : € 602,39 (2,25% x € 26.773)pensioen na 46 jaar : € 27.709,94 (46 x € 602,39)Toelichting: bij ongewijzigde omstandigheden bedraagt het PGB-pensioen in dit voorbeeld na 46 jaar€ 27.709,94 bruto per jaar. Dit recht wordt bij gelijkmatige omstandigheden op de financiële marktenlevenslang vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd jaar uitbetaald. Als de beleggingsopbrengsten gedurendelangere tijd erg tegenvallen, kan het pensioen in het uiterste geval worden verlaagd. Naast ditpensioen van PGB ontvangt u de AOW van de overheid. Wanneer wordt uitgegaan van de ‘enkelegehuwden-AOW’ 3 van € 9.596,52 per jaar, komt het pensioen uit op € 37.306,46. Dat is ongeveer93% van het in dit voorbeeld gebruikte gemiddelde salaris. (Let op: niet van het laatstverdiende salarisdus.)3.Als u getrouwd bent of samenwoont met iemand die AOW-gerechtigd is, heeft ieder recht op 50% van het minimumloon.Dit is het gehuwdenpensioen. Beide partners hebben zo bij elkaar opgeteld samen een AOW-pensioen van 100%. In ditvoorbeeld wordt uitgegaan van de enkele gehuwden AOW, dus 50% van het minimumloon.12

Hoe zit het met de opbouw van mijn pensioen als ik carrière maak?Naarmate u meer carrière maakt en doorgroeit, zal de uitkomst van uw pensioenin een percentage van het laatste loon lager zijn. U kunt bij PGB voorextra pensioen sparen.Voorbeeld 2: effect van carrière op pensioenIn dit tweede voorbeeld wordt ervan uitgegaan dat de lonen en de prijzen niet stijgen. We gaan weluit van een salarisverhoging als gevolg van promoties. De eerste 10 jaar wordt € 20.000 verdiend,daarna 10 jaar € 35.000, vervolgens 10 jaar € 55.000 en ten slotte de laatste 16 jaar € 85.000.De pensioenuitkomst op 67 jaar ziet er dan als volgt uit:periode leeftijd salaris franchise grondslag opbouw per jaar opbouw overperiodevanaf 2013 tot 2023 21 20.000 13.227 6.773 152,39 (2,25 x 6.773) 1.523,90vanaf 2023 tot 2033 31 35.000 13.227 21.773 489,89 (2,25 x 21.773) 4.898,90vanaf 2033 tot 2043 41 55.000 13.227 41.773 939,89 (2,25 x 41.773) 9.398,90vanaf 2043 tot 2058 51 85.000 13.227 71.773 1.614,89 (2,25 x 71.773) 25.838,24Totaal pensioen bij PGB: € 41.659,94Toelichting: bij ongewijzigde omstandigheden bedraagt het PGB-pensioen in dit voorbeeld na 46 jaar€ 41.659,94 bruto per jaar. Dit recht wordt bij gelijkmatige omstandigheden op de financiële marktenlevenslang vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd uitbetaald. Als de beleggingsopbrengsten gedurendelangere tijd erg tegenvallen, kan het pensioen in het uiterste geval worden verlaagd. Naast dit pensioenvan PGB ontvangt de pensioengerechtigde de AOW van de overheid. Wanneer weer wordt uitgegaanvan € 9.596,52 per jaar, komt het PGB-pensioen inclusief de AOW uit op € 51.256,46. Datkomt ongeveer overeen met 60% van het laatst verdiende salaris.Hoe wordt het uiteindelijke pensioen berekend? Je hebt toch ook te makenmet prijsstijgingen?PGB probeert ieder jaar uw pensioen of pensioenaanspraak/opgebouwdpensioen te verhogen met de prijsontwikkeling. Dit wordt toeslagverleninggenoemd. Toeslagen worden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht optoeslagverlening en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagenkunnen worden gegeven. Er is geen geld voor gereserveerd of extrapremie voor gevraagd. De toekomstige verhogingen van uw pensioen/opgebouwd pensioen worden betaald uit het beleggingsrendement. Datbrengt met zich mee dat de pensioenen alleen dan kunnen worden aangepastals het bestuur vindt dat de financiële middelen van het fonds daarvoortoereikend zijn.13

Aanvullende toeslagverlening voor Teijin AramidVoor Teijin Aramid geldt dat de onderneming een pensioenpremie afdraagtvan 27% (2013). In 2013 bedraagt de premie van PGB 23,35%. Uit het verschiltussen beide premies wordt een premiedepot gevormd. Uit dit premiedepotworden jaarlijks de kosten van de aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekeringbij de vorige pensioenuitvoerder betaald. Met het overblijvendegeld kan een aanvullende toeslag worden verleend. Een aanvullende toeslagkan worden gegeven over uw pensioen of pensioenaanspraak bij de vorigepensioenuitvoerder of PGB, maar leidt altijd tot verhoging van uw pensioen(-aanspraken) bij PGB. De hoogte over de aanvullende toeslagverleningwordt in overleg met de vakorganisaties vastgesteld door de PensioencommissieTeijin Aramid 4 . PGB verleent uiteindelijk de toeslag. Aanvullende toeslagenworden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht op deze toeslagverleningen het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst aanvullendetoeslagen kunnen worden gegeven.Richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling pensioenVoor het antwoord op de vraag of er voldoende geld is voor toeslagen toetsthet bestuur van PGB jaarlijks de dekkingsgraad van het fonds aan een afgesprokenrichtlijn. Met deze ‘Richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling pensioen’krijgt u inzicht in de mogelijke ontwikkeling van uw pensioen. Het bestuur kanafwijken van de richtlijn als de omstandigheden daar aanleiding toe geven.Bovendien is de richtlijn niet in beton gegoten. Onder invloed van financiëleontwikkelingen kan bijstelling nodig zijn.Hoe zit die richtlijn er nu uit?PGB heeft de ambitie om een pensioenregeling te verzorgen waarbij de pensioenrechtenvan deelnemers en pensioenontvangers, nu en in de toekomst,kunnen worden uitbetaald en waarbij de koopkracht zoveel mogelijk doormiddel van toeslagen op peil wordt gehouden. Bij de besluitvorming over deontwikkeling van uw pensioen is de dekkingsgraad van het pensioenfondsbelangrijk. De dekkingsgraad zegt iets over de financiële gezondheid van uwpensioenfonds.4.Bij Teijin Aramid bestaat een permanente pensioencommissie met vertegenwoordigers namens werknemers en werkgever. Dezecommissie functioneert als klankbordgroep voor pensioenaangelegenheden en ziet toe op de serviceverlening. De commissiestelt jaarlijks de hoogte van een eventueel aanvullende toeslag vast, gegeven de inhoud van de pensioenovereenkomst en rekeninghoudend met de belangen van alle betrokkenen.14

Richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling pensioenBij een dekkingsgraad:onder 105%van 105% tot 115%van 115% tot 130%van 130% tot 140%van 140% tot 150%van 150%kan uw pensioen zich als volgt ontwikkelen:in het uiterste geval korting van pensioencompensatie van eventuele korting + geen toeslaggedeeltelijke toeslag over prijsinflatie van maximaal 4%100% toeslag over prijsinflatie met maximum van 4%100% toeslag over prijsinflatie zonder maximum100% toeslag over prijsinflatie zonder maximum + inhaaltoeslag + loonindexToelichting: Blijft het fonds in gebreke bij de realisering van een kortetermijnherstelplan of ligt de dekkingsgraad gedurendedrie jaar onder de 105% dan kan het bestuur besluiten om de pensioenen te korten. De korting zal zodanig zijn dat het fondsweer voldoet aan de wettelijk vereiste dekkingsgraad van 105%. Bij een dekkingsgraad tussen de 105 en 115% wordt eeneventuele korting ongedaan gemaakt voor zover het herstelplan dat toestaat. Tussen het moment van korten en het ongedaanmaken ervan zit minimaal een jaar. Wanneer de pensioenen vaker zijn gekort, zal de korting die als eerste is doorgevoerd,als eerste weer worden gecompenseerd. Om voor compensatie van de korting in aanmerking te komen moet de(gewezen) deelnemer of de pensioengerechtigde zowel op het moment dat de korting werd doorgevoerd als op het momentvan het ongedaan maken ervan bij het fonds ingeschreven zijn. Zolang de dekkingsgraad onder de 115% ligt, adviseert derichtlijn om de pensioenen niet te verhogen. Vanaf 115% tot 130% zou gedeeltelijke verhoging van de pensioenen mogelijkzijn en vanaf 130% volledige aanpassing met een maximum van 4,00%. Als de prijzen in een jaar met 2,00% stijgen, geeftde richtlijn bij een dekkingsgraad van 125% aan dat de pensioenen met 10/15 van 2,00% = 1,33% zouden kunnen stijgen.Wanneer de dekkingsgraad het niveau van 140% heeft bereikt, kan het bestuur besluiten tot volledige toeslagverlening waarbijhet maximum wordt losgelaten. Indien de dekkingsgraad minimaal 12 maanden achtereen boven de 150% uitkomt, adviseertde richtlijn tot het inhalen van in het verleden gemiste verhogingen en/of tot aanpassing van het pensioen op basis vande CAO-loonstijging. Om voor inhaaltoeslag in aanmerking te komen moet de deelnemer of de pensioengerechtigde zowelop het moment dat de toeslag niet werd verleend als op het moment van inhalen bij het fonds ingeschreven zijn. De achterstanddie als eerste is ontstaan, wordt ook als eerste weer ingehaald. Het recht op inhaaltoeslag vervalt 20 jaar na het ontstaanvan de achterstand. Het gaat om achterstanden die zijn ontstaan na 2003. Door de inhaaltoeslag en de compensatievan een eventuele korting te geven over de waarde van de actuele aanspraken worden de aanspraken die ná het in te halenjaar zijn opgebouwd eveneens verhoogd.Wanneer het bestuur oordeelt dat er ruimte is om de opgebouwde aansprakenen pensioenuitkeringen geheel of gedeeltelijk aan te passen, wordt hetconsumentenprijsindexcijfer (cpi augustus alle huishoudens) van het CentraalBureau voor de Statistiek gevolgd. Dat geeft de prijsontwikkeling weer overeen jaar van een pakket goederen en diensten die huishoudens aanschaffenvoor consumptie. De gemiddeld gewogen dekkingsgraad over de maandenjuli, augustus en september wordt daarbij als referentie genomen om hetadvies voor toeslagverlening op te stellen. De dekkingsgraad van eind juli teltdaarbij één keer mee, die van augustus twee keer en die van september driekeer.15

Hoe hebben de pensioenen zich de laatste jaren ontwikkeld?De pensioenen van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigdenhebben zich vanaf 2004 als volgt ontwikkeld:Ontwikkeling verstrekte toeslagen vanaf 2004PGB heeft in deperiode 1970 - 2012een gemiddeldrendement behaaldvan 6,7%. Het fondsheeft over die jarenongeveer 84,6% vande prijsinflatie kunnengeven.Toelichting: De laatste jaren kunnen de pensioenen bij PGB de prijsontwikkeling niet volgen.Het totaal van de niet verstrekte toeslagen (=indexatie) bedraagt momenteel 10,52%. Degemiste toeslag op 1 januari 2005 (1,09%) is ingehaald op 1 januari 2008. Wanneer de finan -ciële situatie van het fonds het toelaat, kan het bestuur in de toekomst besluiten om gemistetoeslagen, alsnog, al dan niet volledig, toe te kennen. Het bestuur heeft de bevoegdheid om opgrond van de financiële situatie van het fonds in het uiterste geval de pensioenen van deelnemersen pensioengerechtigden te korten. Tot nu toe heeft het fonds deze maatregel nietbehoeven te nemen.Wat is de verwachting voor de komende jaren?Of en in welke mate uw pensioen de komende jaren zal meegroeien met destijging van de prijzen kan niemand met zekerheid zeggen. PGB heeft alsgevolg van de economische crisis, net zoals de meeste andere pensioenfondsen,te maken met een financieel tekort. Van een tekort is sprake als dewaarde van de beleggingen (het vermogen) minder is dan de waarde van depensioenen en de buffer voor algemene risico’s en beleggingsrisico’s (de verplichtingen).De toezichthouder De Nederlandsche Bank, vraagt in dat gevalvan pensioenfondsen dat zij een herstelplan opstellen, waarin staat hoe zijhet tekort gaan inlopen. De minimum dekkingsgraad zou voor PGB ongeveerrond de 115% liggen. Over de maatregelen die het fonds in het herstelplangenomen heeft, leest u meer op de website. Ook de dekkingsgraad wordtdaar maandelijks gepubliceerd.16

PGB heeft berekeningen gemaakt om in te kunnen schatten in welke matetoeslagverlening de komende 15 jaar mogelijk zal zijn. De koopkrachtmeterlaat dat zien. Uw pensioen bij PGB stijgt waarschijnlijk minder snel dan deprijzen. Daalt de dekkingsgraad dan neemt de verwachte koopkracht verderaf. Stijgt de dekkingsgraad dan stijgt ook de verwachte koopkracht.KOOPKRACHTMETER: verwachte koopkracht van het pensioen(eind 2012)Bij een gelijkmatige ontwikkeling van deeconomie en op basis van het huidigefinanciële beleid komen de pensioenen bijPGB volgens de koopkrachtmeter over 15jaar gemeten uit op ongeveer 91% van eenvolledig geïndexeerd pensioen.Deze berekening is gebaseerd op de dekkingsgraadvan 31 december 2012. Een jaareerder lag de verwachte koopkracht nog opcirca 86%. De koopkrachtverwachting isverbeterd door de hogere premie die wordtgevraagd, de verschuiving van de pensioenrichtleeftijdvan 65 jaar naar 67 voor deopbouw vanaf 2013 en de nieuwe rentemethodedie gebruikt wordt om de pensioenverplichtingente berekenen. Als de prijzen gemiddeld over die 15 jaar met2% stijgen, verleent het fonds gemiddeld ongeveer 1,4% per jaar aan toeslag.Per jaar daalt de koopkracht in deze verwachting dus met 0,6%. De eerste jarenzal volgens de berekeningen geen of minder toeslag worden verleend. Daarnakan naar verwachting weer meer dan het verwachte gemiddelde aan toeslagworden verleend.Kan het opgebouwde pensioen ook worden verlaagd?PGB heeft de verplichting om het opgebouwde pensioen en de al toegekendetoeslagen uit te keren. Alleen in zeer bijzondere omstandigheden kunnenopgebouwde aanspraken en ingegane pensioenuitkeringen wordenverlaagd. PGB heeft de ambitie om de koopkracht van het pensioen zoveelmogelijk op peil te houden, maar deze toekomstige toeslagverlening isafhankelijk van het geld dat het fonds ‘verdient’ met zijn beleggingen. PGBmoet daarvoor op de financiële markten risico aangaan. Daardoor kan hetop langere termijn een beter rendement behalen dan alleen met sparen.Risico nemen betekent echter ook onzekerheid over de totale uitkomst vanhet pensioen (het pensioen en de eventueel verleende toeslag).17

Normaal gesproken konden (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigdenbij PGB rekenen op een pensioen met toeslag. Zoals het er nu uitziet, houdtuw pensioen de prijsontwikkeling de komende jaren echter niet bij.Als het op de financiële markten meezit, kan een volledige toeslag wordenverstrekt. Als het gedurende langere tijd erg meezit, wordt de toeslag die inhet verleden niet is verstrekt, ingehaald. De oudste rechten eerst. In het gunstigstegeval worden de pensioenen verhoogd op basis van de loonindex inplaats van de prijsindex.Als het op de financiële markten tegenzit, wordt de in het verleden gemistetoeslag niet ingehaald en krijgt men minder of geen toeslag. En als het gedurendelangere tijd erg tegenzit, kan het pensioen in het uiterste geval ookworden verlaagd. De risicometer laat dat zien.RISICOMETER: kans op verlaging van het pensioen in 2014De risicometer geeft de kans weer dat PGB moet besluiten de pensioenenin 2014 te verlagen. Die kans is met ongeveer 45% erg hoog. Dekans op korting is zo sterk toegenomen omdat het fonds een jaar minderde tijd heeft om een dekkingsgraad van ongeveer 105% te bereiken.Eind 2013 moet het zover zijn.PGB heeft daar een passende set van financiële stuurmiddelen vooringezet. Pensioenfondsen zijn echter in hoge mate afhankelijk van deontwikkelingen op de financiële markten.Eind 2012 bedroeg de dekkingsgraad 102,3%. Bij het berekenen vande kans op verlaging van het pensioen is van deze dekkingsgraad enhet huidige financiële beleid uitgegaan. Als het op de financiële marktengedurende langere tijd erg tegenzit, kan uw pensioen in het uiterstegeval worden verlaagd. PGB maakt daarbij geen onderscheid tussendeelnemers, gewezen deelnemers/partners of pensioengerechtigden. De kans op een korting die de meterlaat zien, zegt niets over de omvang van de korting. Zo is de kans dat de pensioenen met meer dan 10%worden verlaagd, ongeveer 9%.Is er verschil tussen de pensioenopbouw van iemand die gehuwd is ofalleenstaand?Nee, voor de opbouw van het pensioen maakt de burgerlijke staat niet uit.Iedereen bouwt evenveel pensioen op. Vlak voor uw pensioendatum kunt uuw pensioen wel afstemmen op uw persoonlijke omstandigheden. In hethoofdstuk ‘Zelf kiezen’ leest u daar meer over.18

Wat is de relatie tussen het PGB-pensioen en de AOW?Zodra u de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt, heeft u naast de AOW-uitkeringook recht op het PGB-ouderdomspensioen. Het AOW-pensioen vraagt uaan bij de Sociale Verzekeringsbank. Als alleenstaande heeft u recht op deAOW voor alleenstaanden (in 2013 bruto € 13.847,76 per jaar). Als u eenrelatie heeft, ontvangen beide partners zodra de AOW-gerechtigde leeftijdwordt bereikt de individuele AOW (in 2013 bruto € 9.596,52 per jaar).Bent u vóór 1950 geboren en ouder dan uw partner dan komt u mogelijk inaanmerking voor een toeslag gedurende de tijd dat uw partner nog geenAOW ontvangt. De toeslag wordt gekort als uw partner een eigen inkomenheeft. De toeslag vervalt als u geboren bent in of na 1950 en een jongerepartner heeft.Vanaf 2013 gaat de ingangsdatum van de AOW-uitkering stapsgewijsomhoog. Dat heeft de overheid zo besloten. De standaardingangsdatum vanhet PGB-pensioen schuift mee met de AOW-leeftijd. Dat betekent, dat alseen deelnemer niets anders doorgeeft aan PGB, het fonds in 2013 zijn pensioengaat uitbetalen vanaf 65 jaar en 1 maand, in 2014 vanaf 65 jaar en 2maanden en in 2015 vanaf 65 jaar en 3 maanden. Het fonds heeft daarvoorgekozen omdat het voor de meeste deelnemers het gemakkelijkst zal zijn; deeerste AOW-uitkering wordt dan in dezelfde maand uitbetaald als het eerstePGB-pensioen.In bijlage 4 is het tijdsschema met de verhoging van de AOW-leeftijd en dedaaraan gekoppelde standaardingangsdatum van het PGB-pensioen opgenomen.Uw werkelijke pensioendatum bepaalt u zelf. In het hoofdstuk ‘Zelfkiezen’ leest u daar meer over.Wat zijn de gevolgen van het Regeerakkoord?In het Regeerakkoord zijn voorstellen opgenomen over de toekomstige ontwikkelingvan de AOW en aanvullende pensioenen zoals PGB die ook verzorgt.Het kabinet werkt deze afspraken verder uit en zet ze om in wetten.Daarna worden ze aangeboden aan de Tweede en Eerste Kamer en dan isbekend hoe de afspraken er definitief uitzien.Afspraken over de AOWDe AOW-leeftijd wordt mogelijk sneller verhoogd. In bijlage 4 ziet u wanneeruw AOW ingaat als de huidige plannen doorgaan.19

Afspraken over het aanvullend pensioenDe aanvullende pensioenregelingen (zoals die van PGB) moeten toekomstbestendigerworden. Dat kan door de leeftijd waarop iemand pensioen krijgt telaten meestijgen met de (stijgende) levensverwachting. Hoe langer men(gemiddeld) leeft, hoe later men daardoor met pensioen gaat. Die maatregelis nu genomen. Daarnaast moet een balans worden gekozen tussen de risico’sin de beleggingen en de mogelijkheid de pensioenen te verhogen metde prijsstijging. In de praktijk betekent dit dat pensioenfondsen moeten kiezenuit wèl meer zekerheid, maar nauwelijks toeslagverlening, òf meer kansop toeslagverlening maar ook meer risico. In dat laatste geval ontstaat ookeen grotere kans op korting van de pensioenen. Werkgevers en werknemersen de besturen van pensioenfondsen gaan over deze afweging. Nieuwe wetgevingwordt verwacht in 2015.Wanneer gaat het ouderdomspensioen standaard in en wanneer wordt hetbeëindigd?Het ouderdomspensioen gaat standaard in op de eerste dag van de maandwaarin u de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt en eindigt op de laatste dagvan de maand waarin u komt te overlijden. U kunt afwijken van de standaardpensioenleeftijd.Hoe word ik op de hoogte gehouden van de ontwikkeling van mijn pensioen?U ontvangt als deelnemer zolang u pensioen opbouwt, één keer per jaar eenoverzicht van uw pensioen. PGB stuurt het pensioenoverzicht naar uw huisadres.Het geeft een overzicht van het opgebouwde ouderdomspensioen enhet verzekerde partnerpensioen. Het geeft ook een prognose van het tebereiken pensioen en informatie over de toeslagverlening. Het overzicht isuniform. Het wordt door alle pensioenuitvoerders gebruikt. Als u bij meerderepensioenuitvoerders pensioen opbouwt of heeft opgebouwd, kunt u debedragen uit de verschillende overzichten bij elkaar optellen.Digitale dienstverleningVia de beveiligde website www.mijnpgbpensioen.nl heeft u elektronisch toegangtot uw pensioengegevens. U brengt er uw pensioen en dat van uwpartner snel in kaart. Inclusief het pensioen van de overheid (Anw of AOW).Zo kunt u er uw persoonlijke pensioenmeter raadplegen. U kunt zich er verderaanmelden voor de digitale nieuwsbrief en u vindt er in uw persoonlijkpensioenarchief ook de digitaal bewaarde pensioenoverzichten. PGB wil hetgeprinte pensioenoverzicht op termijn vervangen door een digitaal exemplaar.20

PERSOONLIJKE PENSIOENMETERUw persoonlijke pensioenmeter kunt uraadplegen op www.mijnpgbpensioen.nl.De meter laat de stand van het te bereikenbruto pensioen bij PGB zien inclusief deAOW. Daarbij is ook rekening gehoudenmet uw burgerlijke staat. Weergegeven ishet pensioen op uw standaardpensioenleeftijdin een percentage van het laatste bij onsbekende pensioengevende brutosalaris.Als u bij verschillende pensioenfondsenpensioen heeft opgebouwd, kunt u viawww.mijnpensioenoverzicht .nl een totaaloverzicht van uw pensioensituatie zien.Overige informatiePGB houdt u verder via een pensioenmagazine en de website op de hoogtevan actuele ontwikkelingen rond uw pensioen en het pensioenfonds. Tegende tijd dat u met pensioen gaat, volgt een Pensioeninformatiedag. Tijdenszo’n dag hoort u wat er zoal komt kijken bij pensionering. Het accent ligt opde keuzen die u kunt maken voor de uitbetaling van uw pensioen en op defiscale gevolgen ervan.Bij pensionering ontvangt u een persoonlijk pensioenoverzicht. Alle voor urelevante keuzemogelijkheden staan daar in. De ervaring leert dat aanstaandegepensioneerden zo gemakkelijker een keuze kunnen maken. Metbehulp van de pensioenplanner kunt u de variant samenstellen voor uw pensioenuitbetaling.21

PARTNER- ENWEZENPENSIOEN22

PARTNER- EN WEZENPENSIOENNaast het ouderdomspensioen zijn in uw pensioenregeling ook partnerpensioenen wezenpensioen voor de nabestaanden meeverzekerd. Het partnerpensioenwordt na overlijden van de deelnemer levenslang uitgekeerd, hetwezenpensioen tot een bepaalde leeftijd. Verzekerd voor dit partnerpensioenzijn deelnemers die gehuwd zijn, of die hun partnerschap bij de burgerlijkestand hebben laten registreren. Ook ongehuwd samenwonenden kunnen ervoor in aanmerking komen. In dat geval moeten ze wel aan een aantal voorwaardenvoldoen.Voor wie geldt het partnerpensioen?Het partnerpensioen wordt alleen bij overlijden van de deelnemer uitgekeerd.PGB verzekert partnerpensioen voor gehuwden, deelnemers die hunpartnerschap hebben laten registreren en voor ongehuwd samenwonenden.Als u gehuwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, geeft degemeente dit automatisch door aan het pensioenfonds. U hoeft dan verderniets te doen voor verzekering van het partnerpensioen.Ongehuwd samen -wonenden zijn nietautomatisch verzekerdvoor partnerpensioen.Woont u samen? Let op!Voor ongehuwd samenwonenden ligt de situatie anders. De gemeente lichthet pensioenfonds niet in over samenwonenden. Als u ongehuwd samenwoont,moet u uw partner dus zelf aanmelden bij het pensioenfonds. Opverzoek sturen wij u een aanmeldingsformulier en de brochure ‘Partnerpensioenvoor ongehuwd samenwonenden’. Die gaat in op de voorwaarden diegelden voor deze verzekering. U moet daarvoor een kopie van een samenlevingscontractmeesturen. Zonder aanmelding en bevestiging van inschrijvingkan het fonds geen partnerpensioen uitkeren bij overlijden.Ook bij beëindiging van een ongehuwde samenwoning moet u het fonds opde hoogte brengen. Anders loopt de dekking van het partnerpensioen voorde gewezen partner gewoon door.Wat ontvangt mijn partner als ik kom te overlijden?Hoeveel pensioen uw partner van PGB krijgt als u komt te overlijden, is nieteenvoudig te zeggen. Het maakt uit wanneer u overlijdt, hoe het partnerpensioenis verzekerd en welke uitruilkeuze u bij pensionering heeft gemaakt.Overlijden vóór pensioneringUw partnerpensioen op risicobasis bedraagt 56% van het vanaf 1 januari2012 bij PGB te bereiken ouderdomspensioen tot de eerste van de maand23

waarin de AOW-gerechtigde leeftijd wordt bereikt. Een partnerpensioen oprisicobasis houdt in dat u niet voor partnerpensioen spaart, maar dat hetalleen verzekerd is zolang er premie wordt betaald. Voor wie in dienst wasvan Teijin Aramid op 31 december 2011 en op 1 januari 2012, geldt daarnaasthet volgende voor uw diensttijd bij Teijin Aramid:● een partnerpensioen op risicobasis van 1,575% van de door StichtingPensioenfonds Teijin Aramid tot 1 januari 2012 gehanteerde vastepensioengrondslag per dienstjaar● een eventueel nabestaandenpensioen opgebouwd onder het pensioen -reglement 2000 van een vorige pensioenuitvoerder wordt hierop in minderinggebracht● het verzekerde bedrag wordt jaarlijks aangepast aan de algemene loonontwikkelingbij Teijin AramidTijdelijk nabestaandenpensioenHet tijdelijk nabestaandenpensioen bedraagt 70% van de franchise ongeachthet parttimepercentage. De doorsneepremie bedraagt 2% van de verzekerdepensioengrondslag en wordt geheven voor iedere deelnemer ongeacht deburgerlijke staat. De kosten van deze dekking komen voor rekening van TeijinAramid.Overlijden ná pensioneringBij pensionering krijgt u de keus voorgelegd om een deel van het ouderdomspensioenuit te ruilen voor een (hoger) partnerpensioen. Wie kiest voorherschikking van pensioen, kan desgewenst weer tot 70% van het ouderdomspensioenverzekeren voor partnerpensioen.Bij vertrek uitde branche kanuitruil van ouderdomspensioenplaatsvindenvoor extra partnerpensioen.Neem dan contactop met PGB.En wat bij een eerder vertrek bij Teijin Aramid?Als u uw pensioen niet meeneemt naar een volgende pensioenuitvoerdermaar bij PGB laat staan, wordt standaard een deel van het ouderdomspensioenuitgeruild voor extra partnerpensioen om toch uit te komen op 70%.U kunt voor een andere verdeling kiezen.Wanneer er na beëindiging van de deelname aan PGB sprake is van eenloongerelateerde WW-uitkering, wordt na overlijden standaard 56% van hetopgebouwde ouderdomspensioen aan partnerpensioen uitbetaald.24

Is ook partnerpensioen verzekerd als na pensionering een relatie wordtaangegaan?Als de deelnemer ná pensionering trouwt of partnerschap laat registreren,heeft de partner geen recht op partnerpensioen.Krijgt een gewezen partner ook partnerpensioen?Doordat er geen sprake is van opbouw van partnerpensioen heeft een gewezenpartner bij scheiding ook geen recht op een partnerpensioen van PGB.Het hoofdstuk ‘Bijzondere situaties en uw pensioen’ gaat uitgebreider in opde gevolgen van een scheiding voor het pensioen.Ontvangt de achterblijvende partner naast PGB-partnerpensioen ook nog eenpensioen van de overheid?Naast het partnerpensioen van PGB kán voor een achterblijvende partner diede AOW-gerechtigde leeftijd nog niet heeft bereikt, recht bestaan op eenuitkering op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw). Daarvoormoet de partner geboren zijn vóór 1950, arbeidsongeschikt zijn of kinderenonder de 18 jaar verzorgen. Als hij of zij aan één van deze voorwaarden voldoet,heeft de partner recht op een uitkering. Of die uitkering ook wordt uitbetaald,hangt af van het eigen inkomen van de partner.De deelnemer kan via PGB een verzekering afsluiten om een al te groteterugval in inkomen door het geheel of gedeeltelijk ontbreken van een nabestaandenpensioenvan de overheid te voorkomen. In het hoofdstuk ‘Zelf kiezen’leest u daar meer over.Is uw partner, wanneer u overlijdt, de AOW-leeftijd al gepasseerd, danbestaat recht op de AOW-uitkering voor alleenstaanden.Als de deelnemerná pensioneringtrouwt ofpartnerschaplaat registreren,heeft de partnergeen recht oppartnerpensioen.De Sociale Verzekeringsbank betaalt zowel de Anw- als de AOW-uitkeringuit.Wanneer gaat het PGB-partnerpensioen precies in en wanneer stopt het?Bij overlijden vóór pensionering gaat het partnerpensioen in de maand vanoverlijden in. Bij overlijden ná pensionering in de maand volgend op demaand van overlijden. De uitkering stopt na de maand waarin de partneroverlijdt. Er is dus sprake van een levenslange uitkering.25

In principe komen allekinderen voor wie in hetlevensonderhoud werdvoorzien in aanmerkingvoor een wezenpensioen.Komen de kinderen van de overleden deelnemer in aanmerking voor eenwezenpensioen?Ja. In principe komen alle kinderen voor wie de deelnemer het levensonderhoudbetaalde in aanmerking voor een wezenpensioen. Het wezenpensioengeldt tot de 18e verjaardag. Voor studerenden is de grens verlegd naar de27e verjaardag. Zij krijgen wezenpensioen zolang ze aanspraak hebbenop studiefinanciering of een lening kunnen afsluiten bij de instantie die destudiefinanciering uitbetaalt.Hoe hoog is het wezenpensioen?Het wezenpensioen bedraagt 14% van het ouderdomspensioen. Het wezenpensioenverdubbelt als beide ouders zijn overleden. Het PGB keert maximaalvoor vijf kinderen pensioen uit. Zijn er meer kinderen, dan verdeelt PGB hetbeschikbare geld over de kinderen.Wanneer gaat het wezenpensioen precies in en wanneer stopt het?Zodra de deelnemer overlijdt, gaat het pensioen in. De maand waarin hetkind 18 wordt, telt nog mee. Studerenden krijgen ook in de maand dat ze 27worden nog geld.Hoe moet het partner- en wezenpensioen worden aangevraagd?Als de achterblijvende partner in Nederland woont, meldt de gemeente hetoverlijden aan het pensioenfonds. Het fonds stuurt de aanvraagformulierenvoor het partner- en/of wezenpensioen in dat geval zo snel mogelijk toe.Woont u in het buitenland? Dan moet de partner het fonds zelf op dehoogte brengen van het overlijden. Het aanvraagformulier wordt dan directtoegestuurd.26

ZELF KIEZEN EN PENSIOENSPARENDe pensioenregeling biedt diverse mogelijkheden om het pensioen af te stemmenop de persoonlijke omstandigheden. Kiezen kan tijdens de periode dat upensioen opbouwt en vlak voor het moment waarop u geheel of gedeeltelijkmet pensioen gaat.Welke keuzemogelijkheden zijn er in de tijd dat ik werk?U kunt er voor kiezen om méér pensioen op te bouwen dan in de basisregelinghet geval is. Dat kan bijvoorbeeld nodig zijn omdat:● u als gevolg van allerlei oorzaken geen volledig pensioen haalt. Als u uitkomtop minder dan 40 pensioenjaren, kan er sprake zijn van een onvolledigpensioen.● u te maken heeft met een echtscheiding of een verbroken geregistreerdpartnerschap. Bij het verbreken van de relatie wordt het pensioen dat isopgebouwd in die periode in principe verdeeld. Voor de deelnemer blijftdan minder pensioen over tenzij bij de scheiding anders is afgesproken.● u aan het einde van de loopbaan een forse salarisstijging doormaakt.● u eerder wilt stoppen met werken dan de standaard pensioenleeftijd dievoor u geldt.Heeft u te maken met eenpensioentekort? Kijk opwww.mijnpgbpensioen.nlof bel 020 5418200.Extra ouderdomspensioenIn deze en vergelijkbare situaties kunt u tegen een achterstand in uw pensioenaan lopen. U kunt bij PGB uw pensioen aanvullen door middel van pensioensparen.In de brochure ‘PGB Pensioen Plus’ leest u er meer over.Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling Klantenservice(020 5418200) of de website raadplegen.En hoe zit het met de keuzemogelijkheden vlak voor pensionering?Tegen de tijd dat u met pensioen gaat, ontvangt u een uitgebreid pensioenoverzichtwaarin alle van belang zijnde keuzemogelijkheden zijn uitgewerkt.Dat maakt het kiezen een stuk eenvoudiger. Voor de uitbetaling van uw pensioenuitkeringkunt u – naast het standaard pensioen vanaf de leeftijd diestraks voor u geldt – kiezen uit een aantal varianten.StandaardpensioenWie kiest voor het standaardpensioen krijgt levenslang hetzelfde pensioen.Het ouderdomspensioen volgt verder de voorwaardelijke toeslagregeling vanPGB. Er is geen partnerpensioen opgebouwd. Bij overlijden na pensioneringontvangt de partner alleen partnerpensioen, indien u een deel van het ouder-27

domspensioen heeft uitgeruild voor een partnerpensioen (zie Uitruil vanouderdomspensioen voor extra partnerpensioen).De standaardingangsdatum van het PGB-pensioen is gekoppeld aan deAOW-leeftijd. Het fonds heeft daarvoor gekozen omdat het voor de meestedeelnemers het gemakkelijkst zal zijn. De eerste AOW-uitkering wordt dan indezelfde maand uitbetaald als het eerste PGB-pensioen.Als de pensioendatum opschuift (zie bijlage 4), verandert de hoogte van deuitkering. Pensioen dat is opgebouwd vóór 2013 en zou ingaan op 65 jaar,verhoogt PGB omdat de uitbetaling wordt uitgesteld. Aanspraken die zijnopgebouwd vanaf 2013 en die ingaan op 67 jaar worden verlaagd omdathet pensioen eerder wordt uitbetaald.De omrekening gebeurt altijd actuarieel neutraal. U legt er dus geen geld optoe. Een concreet voorbeeld is hieronder uitgewerkt.Voorbeeld standaardpensioenStel een aanstaand gepensioneerde is geboren op 15 januari 1948 en is nog actief inéén van de branches waar PGB de pensioenregeling voor verzorgt. Wat wordt dan depensioensituatie? We gaan in dit voorbeeld uit van een levenslang PGB-ouderdomspensioenvan bruto € 1.000 per maand dat opgebouwd is tot en met 31 december 2012.De pensioenopbouw in de eerste maand van 2013 bedraagt in dit voorbeeld € 25.Het is 2013. De AOW-leeftijd voor deze deelnemer is 65 jaar + 1 maand. De Sociale Verzekeringsbankbetaalt de AOW vanaf 15 februari 2013 uit. Het PGB-pensioen wordt standaard uitbetaald vanaf de eerstevan de maand, dus in dit geval 1 februari 2013. Een maand later dan in 2012 het geval was. Daarom herrekentPGB de uitkering zonder dat de deelnemer daar geld op toelegt. Het pensioen dat is opgebouwd toten met 31 december 2012 zal worden verhoogd. Het fonds keert het pensioen immers een maand later endus over het hele leven gezien een maand korter uit. De gepensioneerde krijgt daarvoor ongeveer 0,6%extra. Een recht van € 1.000 is na een maand dus € 1.006 waard. Daarnaast vindt in januari 2013 nog eenmaand pensioenopbouw plaats. Deze aanspraak op pensioen komt tot uitkering op 67 jaar. De pensioenrichtleeftijdis immers verhoogd naar 67 jaar. Omdat het pensioenfonds dit recht 23 maanden eerder en duslanger uitbetaalt, wordt dit recht verlaagd. De verlaging voor deze periode ligt op dit moment rond de 13%.Een levenslang recht van € 25 is 23 maanden eerder ongeveer € 22 waard. Deze deelnemer ontvangt vanPGB dus een pensioen van € 1.006 + € 22 = € 1.028.28

De standaardpensioensituatie die voor u geldt, vindt u inclusief de AOWterug op de besloten website van het fonds.Vervroegd pensioenU kunt in grote mate zelf bepalen wanneer u stopt met werken. U kunt hetpensioen eerder laten ingaan. Dat heet vervroegd pensioen. Vervroegd pensioenis mogelijk vanaf 55 jaar. Wanneer u besluit om af te wijken van de standaardingangsdatum,rekent PGB de uitkering opnieuw uit. Naarmate u eerderstopt, zal de uitkering lager zijn. Ten eerste omdat u langer pensioen wilt ontvangenen ten tweede omdat het aantal jaren daalt dat u voor uw pensioenpremie betaalt. Vervroegd pensioen is voor deelnemers die niet meer gebruikkunnen maken van de Vut een alternatief als ze eerder willen stoppen metwerken. Wie eerder met pensioen wil, moet het dienstverband bij de werkgeverwel geheel of gedeeltelijk beëindigen.De standaardleeftijdwaarop u metpensioen kunt,is de 1e van demaand waarin urecht krijgt op eenAOW-uitkering. Hetis mogelijk om hetpensioen eerderof later in telaten gaan.Tijdelijk ouderdomspensioenOmdat u bij vervroeging nog geen AOW ontvangt, biedt PGB de mogelijkheidom uw pensioen daarvoor in te zetten. Bij deze keuze wordt een deel van hetlevenslange ouderdomspensioen omgezet in een tijdelijk ouderdomspensioen(TOP). Die uitkering loopt dan vanaf het door u gewenste moment tot demaand waarin u de AOW krijgt. De deelnemer kan maximaal twee keer hetAOW-bedrag voor een gehuwde voor tijdelijk ouderdomspensioen inzetten.Verder geldt dat maximaal 50% van het oorspronkelijke pensioenrecht voorvervroeging en/of tijdelijk ouderdomspensioen kan worden gebruikt.DeeltijdpensioenEen deelnemer kan ook voorafgaand aan zijn pensioen in deeltijd gaan werken.De deelnemer blijft dan in overleg met de werkgever gedeeltelijk inloondienst, bouwt op grond daarvan pensioen op en gaat voor een deel metpensioen.Uitgesteld pensioenUitstellen van de pensioendatum kan ook. Het pensioen kan geheel of gedeeltelijkworden uitgesteld. Uitstel van de pensioendatum is alleen mogelijk alsde dienstbetrekking blijft bestaan. Een deelnemer kan in overleg met de werkgeverde pensioendatum tot uiterlijk het 70e jaar uitstellen. Wie langer doorwerkt,ontvangt daarna een hogere uitkering. Het fonds hoeft het pensioenimmers gedurende kortere tijd uit te betalen. Het pensioen gaat in zodra degrens van 100% van het laatstverdiende loon is bereikt. Na de standaardingangsdatumvan het pensioen bouwt de deelnemer overigens geen extrapensioen meer op. Er wordt dan ook geen pensioenpremie meer betaald.29

Op onze website vindt u de percentages waarmee uw pensioen omhoog ofomlaag gaat als u kiest voor uitstel of vervroeging van uw pensioen.Uitruil van ouderdomspensioen voor partnerpensioenU kunt kiezen om voor uw partner partnerpensioen te verzekeren. U ruiltdaarvoor een deel van het ouderdomspensioen uit. Het pensioenfonds biedtdeze keuzemogelijkheid kostenneutraal aan. Tegenover een lager ouderdomspensioenstaat dan het recht op een partnerpensioen.Voorbeeld uitruil van ouderdomspensioen voor extra partnerpensioenU krijgt bij pensioneren de vraag voorgelegd of u en uw partner willen uitgaan van de bestaande verdeling tussenouderdomspensioen en partnerpensioen of dat u uw pensioen wilt herschikken. In de eerste situatie (variant 1)bedraagt het ouderdomspensioen in dit voorbeeld bruto € 1.000 per jaar en het partnerpensioen 0% daarvan. Invariant 2 wordt een deel van het ouderdomspensioen gebruikt om extra partnerpensioen te verzekeren. Het partnerpensioenkomt daardoor uit op 70% van het ouderdomspensioen. In dit voorbeeld gaat het om pensioenen waarbijrekening is gehouden met een richtleeftijd van 65 jaar +1 maand.variant 1: bestaande verdelingUitkeringbrutopensioen per maanduw ouderdomspensioen vanaf pensioendatum € 1.000het partnerpensioen als u overlijdt € 0Overwegingen voor keuze variant 1: bestaande verdelingWanneer uw partner een goed eigen inkomen heeft of heeft gehad en zelf pensioen opbouwt of heeft opgebouwdkan variant 1, de bestaande verdeling, een optie zijn.variant 2: uitruil van ouderdomspensioen voor extra partnerpensioenUitkeringbrutopensioen per maanduw ouderdomspensioen vanaf pensioendatum € 878het partnerpensioen als u overlijdt € 615Overwegingen voor keuze variant 2: uitruil ouderdomspensioen voor extra partnerpensioenU kunt voor variant 2, de uitruiloptie, kiezen als uw partner zelf geen of slechts een gering inkomen heeft of heeftgehad en op grond daarvan relatief weinig of geen pensioen opbouwt of heeft opgebouwd. Als u overlijdt, ontvangtuw partner bij de keuze voor variant 2 levenslang een hogere uitkering. Daar staat tegenover dat u vanaf uwpensioendatum een lager ouderdomspensioen ontvangt.Gelijk overlevingspensioenAls u na pensionering komt te overlijden, krijgt de achterblijvende partneralleen partnerpensioen indien u een deel van het ouderdomspensioen heeftuitgeruild voor een partnerpensioen (zie Uitruil van ouderdomspensioen voorextra partnerpensioen). Overlijdt uw partner echter dan verandert het ouderdomspensioenniet en houdt u 100% van het ouderdomspensioen.30

Indien u kiest voor een gelijk overlevingspensioen, krijgen u en uw partnerdezelfde pensioenuitkering als één van u overlijdt. Bij pensionering ontvangtu nog wel 100% van het ouderdomspensioen maar wel nadat de verhoudingtussen ouderdoms- en partnerpensioen is herschikt in 100% respectievelijk70%. Bij overlijden van één van u krijgt de achterblijver ongeveer 80%van het ouderdomspensioen.Getrapt pensioenBij getrapt pensioen kunt u de hoogte van het ouderdomspensioen in de tijdlaten variëren. U krijgt bijvoorbeeld de eerste tijd een hoge uitkering endaarna een lage. Of omgekeerd. Ook de partner van een overleden deelnemerkan van getrapt pensioen gebruik maken, mits er uitruil van ouderdomspensioenvoor partnerpensioen heeft plaatsgevonden. De eerste trap ofperiode beslaat minimaal vijf jaar. De uitkeringshoogte wordt vastgesteld(met een veelvoud van 5%) en de laagste uitkering mag niet minder zijn dan75% van de hoogste pensioenuitkering. Van deze bandbreedte kan wordenafgeweken wanneer u besluit om eerder dan de standaardingangsdatummet pensioen te gaan.U maakt de keuze voor een uitbetalingsvariant een paar maanden voor uwpensioneren. Om het financiële effect van de keuzemogelijkheden op uwpensioen na te gaan, kunt u de pensioenplanner op www.mijnpgbpensioen.nlraadplegen.31

BIJZONDERE SITUATIES EN UW PENSIOENZolang u werkt en deelnemer bent, loopt de pensioenopbouw gewoon door.Maar wat gebeurt er met uw pensioen bij ziekte, arbeidsongeschiktheid,werkloosheid, VUT en verlofsituaties?Als u arbeidsongeschiktwordtverklaard, heeftu recht op gehele ofgedeeltelijkepremievrije opbouwvan pensioen.Wat gebeurt er met mijn pensioen als ik ziek word?De eerste twee jaar dat u ziek bent, loopt de pensioenopbouw voor 100%door. De gebruikelijke premieverdeling tussen werkgever en deelnemer blijftvan toepassing. De pensioenopbouw wordt gebaseerd op het loon dat voorafgaandaan de ziekte werd genoten.En als ik daarna arbeidsongeschikt word?Als u arbeidsongeschikt wordt verklaard, heeft u recht op gehele of gedeeltelijkepremievrije opbouw van pensioen. De pensioenpremie wordt dan doorPGB betaald en loopt uiterlijk tot de eerste van de maand waarin de AOWgerechtigdeleeftijd wordt bereikt . De pensioenopbouw is gekoppeld aan demate van arbeidsongeschiktheid.Premievrije opbouwDe premievrije opbouw wordt als volgt toegepast:Bij een arbeidsongeschiktheid van:bedraagt de premievrije pensioenopbouw:15 - 25% 0%25 - 35% 0%35 - 45% 40%45 - 55% 50%55 - 65% 60%65 - 80% 72,5%80 - 100% 100%Toelichting: Als u voor 50% arbeidsongeschikt bent of wordt, zal het pensioenfonds depensioenopbouw voor 50% premievrij voortzetten. Bij een arbeidsongeschiktheid van 80– 100% is de premievrije voortzetting 100%. Deze premie wordt door het fonds betaald.De opbouw wordt gebaseerd op het gemiddelde salaris over de drie jaar voorafgaandeaan het eerste jaar van ziekte.Blijft u gedeeltelijk werken dan wordt over het loon uit de dienstbetrekkinggewoon pensioen opgebouwd en pensioenpremie betaald.Ik was al gedeeltelijk arbeidsongeschikt voordat ik aan PGB deelnam.Maakt dat wat uit?PGB gaat er dan vanuit dat de premievrije opbouw door een andere pensioen-32

uitvoerder wordt betaald. Raakt u voor een hoger percentage arbeidsongeschikt,dan heeft u over dat meerdere recht op premievrije opbouw bij PGB.En bij vertrek?Wanneer de deelname aan PGB wordt beëindigd omdat u van werkgeverwisselt, blijft PGB de premievrije pensioenopbouw verzorgen. Als de matevan arbeidsongeschiktheid na beëindiging van de deelname afneemt, neemtook de premievrije opbouw bij PGB af. Neemt de mate van arbeidsongeschiktheidna beëindiging van de deelname toe, dan blijft de premievrijeopbouw bij PGB onveranderd. PGB gaat ervan uit dat de nieuwe pensioenuitvoerderhet risico op verdere invalidering overneemt.Wat gebeurt er met mijn pensioenopbouw als ik werkloos word?De pensioenopbouw stopt bij beëindiging van de deelname als gevolg vanwerkloosheid. Bij werkloosheid kunt u de pensioenopbouw op bepaaldevoorwaarden wel voor eigen rekening voorzetten. U leest daar meer over inhet hoofdstuk ‘Beëindiging deelneming’.Bij gebruikmaking vanouderschapsverlof opgrond van de wetof CAO wordt depensioenopbouwvolledig voortgezet.Als u overlijdt tijdens de periode dat u een loongerelateerde WW-uitkeringontvangt, wordt het partnerpensioen gebaseerd op 56% van het opgebouwdeouderdomspensioen.Loopt de pensioenopbouw door tijdens het ouderschapsverlof?Ja. Bij gebruikmaking van ouderschapsverlof op grond van de wet of CAOloopt de pensioenopbouw volledig door. De premie, voor de pensioenopbouwdie u door het verlof mist, betaalt het pensioenfonds. U en uw werkgevermoeten de verlofperiode dan wel doorgeven aan het pensioenfonds.Van zorgverlof (onbetaald of gedeeltelijk onbetaald) is sprake wanneer u de werkzaamheden in dienstbetrekkingonderbreekt om een ernstig ziek gezinslid of familielid te verzorgen.Educatief verlof is een onbetaalde of gedeeltelijk onbetaalde onderbreking in de werkzaamheden om viaopleiding en scholing de kennis en de vaardigheden te verwerven die van belang zijn voor een huidige oftoekomstige functie.Via levensloopverlof kunnen werknemers na daarvoor gespaard te hebben, gedurende kortere of langere tijdonbetaald verlof opnemen. Het levensloop-tegoed kan ook dienst doen om eerder te stoppen met werken.En bij levensloopverlof of zorg- en educatief verlof?De opbouw van het ouderdomspensioen loopt tijdens het levensloopverlof33

en zorg- of educatief verlof niet door tenzij uw werkgever en u dit met hetpensioenfonds regelen. Wel zijn PGB-deelnemers verzekerd voor het risicovan arbeidsongeschiktheid en overlijden. Als degene die van de regelinggebruik maakt tijdens het verlof volledig arbeidsongeschikt raakt, loopt depensioenopbouw (na twee jaar ziekte) geheel of gedeeltelijk premievrij door.De mate van premievrijstelling hangt af van de afspraken die de werkgevermet het pensioenfonds heeft gemaakt. Bij overlijden tijdens verlof ontvangtde partner partnerpensioen. De jaren die de deelnemer nog had kunnenopbouwen tot de eerste van de maand waarin hij/zij zijn/haar standaardpensioendatumbereikt, tellen dan ook mee voor de berekening van de uitkering.Wat gebeurt er met de opgebouwde pensioenaanspraken als deelnemer enpartner uit elkaar gaan?Bij beëindiging van de relatie wordt het ouderdomspensioen verdeeld tenzij udat anders vastlegt in een echtscheidingsconvenant of beëindigingsakte.Verdeling ouderdomspensioenBij een scheiding op of na 1 mei 1995 wordt het ouderdomspensioen dat isopgebouwd tijdens de relatie verdeeld. Het kan dan gaan om een huwelijk ofom een geregistreerd partnerschap. U kunt de uitbetaling van het ouderdomspensioendat aan de gewezen partner toekomt door het pensioenfondslaten verzorgen. U moet dat wel binnen twee jaar na beëindiging van derelatie kenbaar maken bij het pensioenfonds. Dat kan met het formulier‘Mededeling van scheiding in verband met de verdeling van het ouderdomspensioen’.Het formulier vraagt u aan bij het Ministerie van Veiligheid en Justitieof via telefoonnummer 1400 van de Rijksoverheid.Meer informatieOp de website vindt u nadere informatie over het bëeindigen van een relatieen de gevolgen voor pensioen. Op de website treft u onder ‘Reken Zelf’ deplanner Scheiding en pensioen aan. Daarmee kunt u de effecten van eenscheiding op uw pensioen nagaan.Pensioenoverzicht ter oriëntatiePGB biedt deelnemers als extra service de mogelijkheid om een pensioenopgavein verband met de verdeling aan te vragen. De opgave kan gebruiktworden ter oriëntatie op een eventuele verdeling, om de contante waardevast te stellen als u uw pensioen in de boedelscheiding wilt betrekken of omvast te stellen welk deel van het pensioen u bij pensionering moet uitbetalenaan uw gewezen partner. Het tarief voor deze opgave bedraagt in 2013 eenmalig€ 50.34

BEËINDIGING DEELNEMINGAls u elders gaat werken of om een andere reden niet meer deelneemt aan depensioenregeling van PGB, stopt de pensioenopbouw. U bent dan ‘gewezendeelnemer’ (ook wel ‘slaper’ genoemd). Drie maanden na beëindiging van dedeelname ontvangt u een overzicht van het opgebouwde pensioen. Aan uwordt gevraagd wat er verder met uw pensioen moet gebeuren.Wat kan ik van het pensioenfonds verwachten wanneer ik van werkgeverwissel?Als wij van uw voormalige werkgever doorkrijgen dat u daar niet meerwerkt, stopt de deelname aan het pensioenfonds. Als PGB voor u geen aanmeldingvan een nieuwe werkgever ontvangt, wordt na 3 maanden een briefverstuurd met een overzicht van uw opgebouwde ouderdomspensioen enopgebouwd partnerpensioen, informatie over de toeslagregeling, waardeoverdracht,individuele voortzetting van pensioen en over de uitruilkeuzevoor het geval u besluit om uw pensioen niet mee te nemen maar achter telaten bij PGB.Wat moet ik bij beëindiging van de deelname doen?Bij het stopzetten van de deelname, is het belangrijk dat u eerst nagaat water met uw pensioen moet gebeuren. Wilt u het meenemen naar de pensioenuitvoerdervan uw nieuwe werkgever of laat u het staan bij PGB. Overlegmet de nieuwe uitvoerder. Die kan u vertellen of het voor u voordelig isom uw pensioen mee te nemen. Het is aan u om via uw nieuwe pensioenuitvoerdereen verzoek tot waardeoverdracht te doen. Doe dat wel binnen zesmaanden nadat u in het nieuwe pensioenfonds bent gaan deelnemen.Onder bepaaldevoorwaarden kan dedeelname bij vertrekuit de branche wordenvoortgezet.Wat gebeurt er als ik mijn pensioen bij PGB laat staan?Als gewezen deelnemer houdt u recht op het al opgebouwde pensioen envolgt u de voorwaardelijke toeslagregeling van het fonds. Wanneer u besluitom uw pensioen bij PGB te laten staan, willen we van u weten in welke verhoudinguw ouderdomspensioen en het pensioen voor uw partner moetworden vastgelegd. U kunt er voor kiezen om, indien nodig, een deel van hetouderdomspensioen te gebruiken voor (verhoging van) het partnerpensioen.Na uitruil kan de partner dan, als u overlijdt, rekenen op 70% van het opgebouwdeouderdomspensioen. Verder kunt u aangeven hoe u voortaan overde ontwikkelingen van uw pensioen ingelicht wilt worden.Kunnen de opgebouwde aanspraken ook worden afgekocht?PGB heeft als beleid om kleine pensioenen, die niet worden meegenomennaar een nieuwe uitvoerder, twee jaar na de beëindiging van de deelname af35

PGB heeft alsbeleid om kleinepensioenen dieniet wordenmeegenomennaar een nieuweuitvoerder tweejaar na beëindigingvan de deelnameaf te kopen.te kopen. Bij afkoop wordt de waarde van het pensioen in één bedrag uitbetaald.Dat geldt als de pensioenaanspraken minder bedragen dan € 451,22bruto per jaar (2013). De verwachte afkoopwaarde wordt in dat geval ookopgenomen in het meegestuurde pensioenoverzicht. Als u aan de voorwaardenvoldoet, kunt u de afkoop het snelst via www.mijnpgbpensioen.nlafhandelen.Ook bij pensionering, scheiding en overlijden wordt het pensioen, als het omkleine bedragen gaat, standaard afgekocht.Kan ik de deelname aan PGB zelf voortzetten?Wanneer uw deelname aan het pensioenfonds eindigt en u geen nieuwewerkgever heeft waar u pensioen opbouwt, kunt u uw deelname tijdelijkvoortzetten. Voortzetten van de pensioenopbouw is in de regel mogelijk voormaximaal 3 jaar. U betaalt dan zowel de werkgevers- als de werknemerspremie.U kunt blijven deelnemen als:● u minimaal drie jaar (voorafgaande aan de voortzetting) heeft deelgenomen;● tegelijkertijd geen andere (collectieve) pensioenregeling van toepassing is;● de deelname aan de pensioenregeling ongewijzigd doorloopt;● de ingangsdatum van de voortzetting minimaal 3 jaar voor de pensioendatumligt;● het verzoek tot voortzetting binnen 3 maanden na beëindiging van hetdienstverband is doorgegeven aan het pensioenfonds en binnen 9 maandenna beëindiging van de dienstbetrekking is gestart.36

KLACHTEN EN GESCHILLENPGB kent een klachten- en een geschillenregeling. Een klacht gaat over demanier waarop u bent behandeld en een geschil heeft betrekking op demanier waarop de pensioenregeling wordt toegepast.Waar kan ik met klachten over de dienstverlening terecht?Als pensioenfonds hechten wij veel waarde aan een correcte behandelingvan onze deelnemers. Met klachten over de dienstverlening kunt u zich ineerste instantie wenden tot het pensioenfonds. U stuurt uw klacht naar PensioenfondsPGB ter attentie van de klachtenadministratie, Postbus 7855,1008 CA, Amsterdam. Geef in uw brief de klacht weer en vergeet niet uwregistratienummer bij PGB, uw adres, telefoonnummer e.d. te vermelden.Binnen twee werkdagen krijgt u een ontvangstbevestiging met de uiterstedatum waarop schriftelijk zal worden gereageerd. In de regel is dat tweeweken. Als het langer gaat duren, ontvangt u tussentijds bericht.Mocht u het niet eens zijn met de gekozen oplossing, dan kunt u uw klachtbinnen twee maanden na ontvangst van de reactie voorleggen aan de KlachtencommissiePGB. U richt uw klacht dan aan de Klachtencommissie PGB terattentie van de secretaris van de commissie, kantoorgebouw ‘de Gelder’, A.J.Ernststraat 595H, 1082 LD, Amsterdam. In de klachtencommissie zitten tweeleden van het bestuur van het pensioenfonds; een werknemersbestuurslid eneen werkgeversbestuurslid. De commissie neemt binnen twee maanden naontvangst van uw klacht een beslissing.Waar kan ik terecht als ik het niet eens ben met de manier waarop depensioenregeling wordt toegepast?U kunt een geschil over de uitvoering van de pensioenregeling in eersteinstantie voorleggen aan het pensioenfonds. U stuurt de omschrijving vanuw geschil naar Pensioenfonds PGB ter attentie van de geschillenadministratie,Postbus 7855, 1008 CA, Amsterdam. Geef in uw brief het geschil weeren vergeet uw registratienummer bij PGB, uw adres, telefoonnummer e.d.niet. Binnen twee werkdagen krijgt u een ontvangstbevestiging met de uiterstedatum waarop schriftelijk zal worden gereageerd. In de regel is dat vierweken. Als het langer gaat duren, ontvangt u tussentijds bericht.Mocht u het niet eens zijn met de uitkomst, dan kunt u het geschil voorleggenaan het bestuur van PGB. Stuur uw brief naar Pensioenfonds PGB terattentie van het bestuur onder vermelding van geschil, kantoorgebouw ‘deGelder’, A.J. Ernststraat 595H, 1082 LD, Amsterdam.37

Als u het ook met de beslissing van het bestuur niet eens bent, kunt u uwbezwaarschrift binnen zes weken na de beslissing van het bestuur richtenaan de onafhankelijke Commissie van Bezwaar van PGB. De commissiebestaat uit vier leden die zijn benoemd door werkgevers- en werknemersorganisaties.U dient uw bezwaar dan in bij Kennedy Van der Laan, t.a.v. deCommissie van Bezwaar PGB, Postbus 58188, 1040 HD Amsterdam.Waar kan ik heen als ik het niet eens ben met de uitkomst?Mocht u het niet eens zijn met de uitkomst van de Klachtencommissie of deCommissie van Bezwaar, dan kunt u uw klacht of uw geschil nog voorleggenaan de Ombudsman Pensioenen (telefoon 070 - 3338999) en de bevoegderechter. De Ombudsman behandelt klachten over de uitvoering van de pensioenregeling,niet over de inhoud van het reglement. Als bemiddelaar zoekthij naar een redelijke en billijke oplossing.38

AANVRAGEN VAN PENSIOEN,MEER INFORMATIEHoe verloopt de aanvraag voor het pensioen?Een paar maanden voordat u de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt, sturen wiju een formulier waarmee het ouderdomspensioen kan worden aangevraagden waar op kan worden aangegeven hoe het pensioen moet worden uitbetaald.Tegelijkertijd ontvangt u een overzicht van het opgebouwde ouderdomspensioen,het partnerpensioen en de relevante keuzemogelijkheden.Als u het pensioen vroeger wilt laten ingaan, licht u het pensioenfonds minimaal4 maanden voor de voorgenomen pensioendatum in.Meer informatie?Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, dan helpen wiju graag verder. Voor meer informatie over de pensioenregeling of uw persoonlijkesituatie kunt u ons bellen, e-mailen of schrijven. U kunt natuurlijkook terecht op onze website. De internetsite biedt veel informatie, actueelnieuws en mogelijkheden om uw pensioen te berekenen.De afdeling Klantenservice is iedere werkdag tussen 8.00 en 17.00 uurbereikbaar via 020 5418200 of via ks@pensioenfondspgb.nl. U kunt het telefoonnummerof e-mailadres ook gebruiken voor het aanvragen van brochures,informatie over het pensioenfonds, het pensioenreglement en hetgevoerde (beleggings)beleid, het jaarverslag en het uitvoeringsreglement.Deze informatie is ook te vinden op de website van het pensioenfonds.Bezoekadres:Pensioenfonds PGBZwaansvliet 31081 AP AmsterdamCorrespondentieadres:Pensioenfonds PGBAfdeling KlantenservicePostbus 7855 1008 CA AmsterdamTelefoon: 020 5418200E-mail: ks@pensioenfondspgb.nlInternet: www.pensioenfondspgb.nl en www.mijnpgbpensioen.nl39

BIJLAGEN40

BIJLAGE 1: ORGANISATIE ENBESTUUR VAN HET PENSIOENFONDSPGB verzorgt in opdracht van werkgevers- en werknemersorganisaties de pensioenregelingvoor deelnemers en gewezen deelnemers die werken of gewerkthebben in de grafimediabranche, het kartonnage- en flexibele verpakkingenbedrijfen de verf- en drukinktindustrie. Het fonds biedt verwante ondernemingenen verwante branches de mogelijkheid tot vrijwillige deelname en aansluiting.Een aantal bedrijven uit de uitgeverijsector en de papier-, kunststof- en rubberenchemische en farmaceutische industrie maken daar gebruik van. Het fondsis in 1953 door werkgevers en werknemers opgericht om werknemers en hungezinnen te verzekeren van een goed pensioen bij het bereiken van de pensioengerechtigdeleeftijd of bij overlijden van de deelnemer.Belangrijke elementen van de regeling zijn:Solidariteit en geen winstoogmerkPGB houdt geen rekening met gezondheidsrisico’s van het individu. Iedereendie aan de pensioenregeling deelneemt, man of vrouw, ziek of gezond, oudof jong, meer of minder verdienend, is verzekerd en betaalt hetzelfde percentageaan pensioenpremie. Het risico wordt zo gespreid over alle deelnemersen gezamenlijk gedeeld. Het fonds heeft geen winstoogmerk. Daardoorkomen de beleggingsopbrengsten onder aftrek van kosten direct ten goedeaan de deelnemers.Uitkeringsovereenkomst op basis van flexibele middelloonregelingDe uiteindelijk te bereiken pensioenuitkering is een afspiegeling van het tijdensde loopbaan gemiddeld verdiende brutoloon. Het PGB-pensioen is flexibel.Het fonds biedt binnen fiscaal toegestane grenzen mogelijkheden omhet pensioen aan te vullen. En ook bij de uitbetaling van pensioen kan dedeelnemer zijn pensioen afstemmen op zijn persoonlijke omstandigheden.PensioenfondsbestuurHet bestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregelingzoals vastgelegd in de statuten en reglementen. De werkgevers- en werknemersorganisatiesuit de branches waarvoor PGB werkt (KVGO, FNV KIEM,CNV Media en de NVJ) vaardigen leden af voor het bestuur. Tot de bestuurstakenbehoren onder meer het vaststellen van de hoogte van de premie, hetbepalen van de inhoud en eventuele wijzigingen in de pensioenregeling ende vaststelling van het beleggings- en het communicatiebeleid.Het bestuur werkt volgens een model waarbij bestuursleden gezamenlijk verantwoordelijkzijn voor de besturing van het fonds. Ieder bestuurslid heeft41

daarnaast een portefeuille met een eigen aandachtsgebied en een tweedeaandachtsgebied om de continuïteit en de kwaliteit van de besluitvorming tewaarborgen. De belangrijkste aandachtsgebieden zijn bestuurlijke zaken,juridische zaken, vermogensbeheer, risicomanagement, pensioeninhoudelijkezaken, financiële & actuariële zaken, uitbesteding en communicatie. Deactuele samenstelling van het bestuur vindt u op de website.Het bestuur wordt ondersteund door een bestuursbureau. Het bureau verzorgthet bestuurssecretariaat, de beleidsvoorbereiding en de monitoring vande uitvoeringsorganisatie.Jaarlijks brengt het bestuur de ontwikkelingen binnen het fonds in beeld viaeen jaarverslag. Dat jaarverslag vindt u op de website. Het fonds geeft ookeen populaire samenvatting van het verslag uit.ToezichtOnafhankelijke pensioenexperts houden in een zogenaamde ‘Visitatiecommissie’toezicht op het functioneren van het bestuur. De commissie beoordeelttenminste eens in de drie jaar het functioneren van (het bestuur van)het pensioenfonds.VerantwoordingsorgaanOver het gevoerde beleid en de naleving van de principes van goed pensioenfondsbestuurlegt het bestuur verantwoording af aan het Verantwoordingsorgaan.In dit orgaan zijn de werknemers, de pensioengerechtigden ende werkgevers vertegenwoordigd. Het verantwoordingsorgaan geeft eenoordeel over het handelen van het bestuur, over het uitgevoerde beleid enover de beleidskeuzes voor de toekomst. De leden worden voorgedragendoor werknemers- en werkgeversorganisaties uit de branche en samenwerkendeouderenorganisaties (CSO).Medezeggenschap in deelnemersraadHet bestuur PGB pleegt regelmatig overleg met de deelnemersraad PGB. Hetgaat dan vooral om adviesaanvragen in verband met wijzigingen in statutenen reglementen, nieuwe aansluitingen en de vaststelling van het jaarverslag.De deelnemersraad kan binnen zijn wettelijke bevoegdheden ook ongevraagdadvies uitbrengen. In de raad nemen vertegenwoordigers van werknemersen pensioengerechtigden zitting. De leden worden voorgedragendoor de werknemersorganisaties in de branche. Tevens is een afgevaardigdevan de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (het CSO) lid van deRaad.42

Omgeving pensioenfondsDe positie van het pensioenfonds in relatie tot zijn omgeving is in het schemaweergegeven.Toelichting positie: het bestuur, dat wordt ondersteund door het bestuursbureau, overlegt met het Verantwoordingsorgaan,de Visitatiecommissie, de Deelnemersraad en de uitvoeringsorganisatie. De uitvoeringsorganisatiewerkt onder verantwoordelijkheid van het pensioenfonds. Ze registreert uw gegevens, int enbelegt de pensioenpremie en keert de pensioenen uit. Het pensioenfonds staat onder financieel toezichtvan De Nederlandsche Bank. De Autoriteit Financiële Markten houdt toezicht op de communicatie-uitingen.Een klantenpanel toetst en adviseert over de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie. PGB biedtsectoren waarvoor het de pensioenregeling verzorgt, de mogelijkheid tot het instellen van een sectorcommissie.De relaties tussen het fonds en externe organisaties zijn in het overzicht weergegeven met eenstippellijn.43

BIJLAGE 2:VERANDERINGEN IN UW OMSTANDIGHEDENEN UW PENSIOENVeranderingen in uw persoonlijke situatie hebben vaak gevolgen voor uwpensioen. In de brochure wordt regelmatig aangegeven wat u moet doen alsomstandigheden zich wijzigen. In deze bijlage worden de situaties nog eenkeer op een rij gezet en voorzien van een korte samenvatting van de mogelijkebeslissing of actie.Gebeurtenisstart deelnameaangaan relatiebeëindigen relatiebij einde deelname,ontslag of werkloosheidWat te doen?- overwegen reeds elders opgebouwd pensioen mee te nemen (binnen zes maanden)- aanmelden partner als u ongehuwd samenwoont- overwegen extra pensioenopbouw voor u of voor uw partner- aanmelden partner als u ongehuwd samenwoont- afmelden als ongehuwde samenwoning bij PGB is geregistreerd- afspraken maken over verdeling ouderdoms- en partnerpensioen (binnen twee jaar)- indien nieuwe pensioenuitvoerder, overwegen pensioen mee te nemen(binnen zes maanden)- klein pensioen meenemen anders volgt na twee jaar afkoop- wanneer pensioen niet meegenomen wordt, uitruil keuze ouderdomspensioenvoor extra partnerpensioen maken en laten weten hoe u ingelicht wilt worden- bij werkloosheid overwegen pensioen individueel voort te zettenbij arbeidsongeschiktheid - bij vertrek uit branche of bij werkgever verzekert PGB niet de verdere invalidering,informeer bij nieuwe pensioenuitvoerderonbetaald verlofmet pensioendeelnemer overlijdt- periode ouderschapsverlof op grond van wet of cao doorgeven aan PGB, u krijgt danpremievrije opbouw- bij zorgverlof of educatief verlof overwegen pensioen opbouw voort te zetten- bij levensloopverlof overwegen pensioenopbouw voort te zetten- wanneer u kiest voor vervroegd pensioen, vier maanden voor gewenste datum contactopnemen met pensioenfonds- wanneer u kiest voor pensioen op standaardpensioendatum, krijgt u automatisch bericht- nabestaande(n) meldt dit aan het pensioenfonds alleen als hij of zij in het buitenlandwoont44

BIJLAGE 3: LIJST VAN AFKORTINGEN EN LINKSAfkortingen:PGB : Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven- TOP : Tijdelijk ouderdomspensioen- GOP : Gelijk overlevingspensioenDNBAFM: De Nederlandsche Bank: Autoriteit Financiële MarktenCBS : Centraal Bureau voor de Statistiek- cpi : Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudensSVB : Sociale Verzekeringsbank- Anw : Algemene Nabestaandenwet- AOW : Algemene ouderdomswetUWVFVPKVGOFNV-KiemNVJCNV MediaPTA: Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen: Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering bij SVB: Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen: Vakbond FNV voor Kunsten Informatie en Media: Nederlandse Vereniging van Journalisten: Vakbond CNV voor media sector: Pensioencommissie Teijin AramidHandige links:www.pensioenfondspgb.nlwww.mijnpgbpensioen.nlwww.mijnpensioenoverzicht.nlwww.pensioenkijker.nlwww.pensioenfederatie.nlwww.svb.nlwww.consument.afm.nl45

BIJLAGE 4:VERHOGING AOW-LEEFTIJDHet parlement heeft in de zomer van 2012 een wetsvoorstel aangenomenwaarbij vanaf 2013 de ingangsdatum van de AOW-uitkering stapsgewijsopschuift. In tabel 1 is de huidige regeling weergegeven. In het regeerakkoordvan VVD en PvdA gaat de AOW-leeftijd sneller omhoog. Dat tijdsschemais in tabel 2 weergegeven.Het PGB-pensioen wordt standaard uitbetaald vanaf de eerste dag van demaand waarin de AOW-gerechtige leeftijd is bereikt. Deelnemers kunnenechter zelf kiezen wanneer zij willen stoppen met werken. Dat moment, uwwerkelijke pensioendatum, kan liggen tussen 55 jaar en 70 jaar.Tabel 1: Verhoging AOW-leeftijd (huidige regeling)Toelichting: Wie geboren is op 1 juni 1952 krijgt volgens de huidige regeling AOW vanaf 65 jaar en 9 maanden.Na 2024 kijkt de regering opnieuw naar de levensverwachting. Stijgt die nog steeds? Dan gaat de AOW-leeftijdwaarschijnlijk verder omhoog.46

Tabel 2: Verhoging AOW-leeftijd (voornemen kabinet)Toelichting: Wie geboren is op 1 juni 1952 krijgt volgens het nieuwe kabinet vanaf zijn 66e verjaardag AOW.Eén jaar later dus dan volgens de huidige regeling. Na 2021 kijkt de regering opnieuw naar de levensverwachting.Stijgt die nog steeds? Dan gaat de AOW-leeftijd waarschijnlijk verder omhoog.47

AANTEKENINGEN48

PENSIOEN ABCAnwDe Anw staat voor de Algemene Nabestaandenwet.De Anw is een basisvoorziening van de overheid voorinwoners van Nederland die hun partners als gevolgvan overlijden verliezen. Er bestaat recht op eenAnw-uitkering als de partner van de overledenegeboren is voor 1 januari 1950 of kinderen verzorgtdie niet ouder zijn dan 18 jaar of in geval vanarbeidsongeschiktheid. De uitkering wordt gekort alsde partner zelf inkomen heeft.AOWDe AOW staat voor de Algemene Ouderdomswet.Het is het basispensioen van de overheid. HoeveelAOW-pensioen u later krijgt, hangt af van het aantaljaren dat u verzekerd bent geweest voor de AOW. DeSociale Verzekeringsbank betaalt de AOW uit.Consumentenprijsindex alle huishoudens (cpi)Het consumentenprijsindexcijfer van het CentraalBureau voor de Statistiek geeft de prijsontwikkelingweer van een pakket goederen en diensten diehuishoudens aanschaffen voor consumptie. PGB gebruiktde prijsontwikkeling van een jaar in de maandaugustus.DekkingsgraadDe dekkingsgraad geeft de verhouding weer tussenhet vermogen van een pensioenfonds en de waardevan de opgebouwde pensioenaanspraken en al ingeganepensioenuitkeringen.Flexibel pensioenPGB biedt deelnemer en partner diverse keuzemogelijkheden.In de opbouwfase kan extra pensioen wordenverzekerd. Bij einde deelname kan deel nemer ervoor kiezen om een gedeelte van zijn ouderdomspensioenuit te ruilen voor partnerpensioen. Ofandersom. Vlak voor pensionering kan gekozen wordenuit diverse uitbetalingsmogelijkheden: het standaardpensioenvanaf de AOW-gerechtigde leeftijd,vervroegd of uitgesteld pensioen, pensioeninruil vanlevenslang pensioen voor een tijdelijke uitkering, uitruilvan ouderdomspensioen voor extra partnerpensioen,uitruil van partnerpensioen voor extraouderdomspensioen, getrapt pensioen, gelijk overlevingspensioenof een toegestane combinatie.FranchiseDe franchise is het deel van het inkomen waarover ugeen pensioenpremie hoeft te betalen en waarover udus ook geen pensioen opbouwt omdat u van deoverheid een AOW-uitkering ontvangt. Door de franchiseop het pensioengevend salaris in mindering tebrengen, komt u bij de pensioengrondslag. Daaroverbetaalt u premie en bouwt u pensioen op.Gewezen deelnemerDat is een oud-deelnemer (ook wel ‘slaper’) die in hetverleden bij PGB pensioen heeft opgebouwd en ditheeft laten staan. Er worden geen aanspraken meeropgebouwd, maar het pensioen volgt wel de toeslagregelingvan het fonds.Gewezen partnerEen ex-partner die recht houdt op een deel van hetpartnerpensioen en ouderdomspensioen van de deelnemer.HerstelplanPlan van aanpak gericht op het herstel van de vermogenspositiebij een pensioenfonds. Pensioenfondsenzijn wettelijk verplicht om reserves aan te houden.Een reserve van ongeveer 5% voor algemene risico’sen daarnaast een buffer om schommelingen in debeleggingen te kunnen opvangen. De minimale dekkingsgraadvoor PGB zou ongeveer 115% moetenzijn. Onder die grens moet een herstelplan wordenopgesteld. Daarin wordt aangegeven hoe het fondsweer op het vereiste niveau denkt te komen. Binnen3 jaar (het kortetermijnherstel) boven de circa 105%en binnen 15 jaar (het langetermijnherstel) boven decirca 115%. Het bestuur van het pensioenfondsmoet het herstelplan voor goedkeurig indienen bij DeNederlandsche Bank.Korting van pensioenEen korting is een verlaging van de pensioenaanspraken(voor pensionering) en van de ingegane pensioenen(na pensionering) met een door het bestuur vanhet fonds bepaald percentage. Kortingen zijn maatregelendie het bestuur kan nemen als er geenandere middelen meer zijn om op het wettelijke verplichtefinanciële niveau te komen.MiddelloonregelingPGB biedt de uitvoering van middelloonregelingenaan. De hoogte van het pensioen is gebaseerd op hettijdens uw loopbaan gemiddeld verdiende salaris.OpbouwpercentageHet opbouwpercentage is het percentage op basiswaarvan het jaarlijks op te bouwen pensioen wordtberekend.OuderdomspensioenHet ouderdomspensioen is de levenslange uitkeringdie u ontvangt vanaf het moment dat u uw pensioen

laat ingaan. De standaard ingangsdatum is de eerstevan de maand waarin de deelnemer recht krijgt opeen AOW-uitkering.PartnerpensioenHet partnerpensioen is het levenslange pensioenvoor de partner als u overlijdt. De partner heeft rechtop dit pensioen als u gehuwd bent, uw partnerschapheeft laten registreren of als u ongehuwd samenwoonten die samenleving officieel heeft aangemeldbij PGB en u bericht van registratie heeft gehad vanhet pensioenfonds. Werkgevers en branches kunnenhet partnerpensioen of risicobasis en/of opbouwbasisbij PGB verzekeren.PensioenPensioen is uitgesteld inkomen voor de deelnemer enzijn gezin voor de tijd dat de deelnemer niet meerwerkt of komt te overlijden. Men ontvangt dan eenperiodieke uitkering.PensioenaanspraakEen pensioenaanspraak is een toekomstig recht opeen pensioenuitkering. Bij een aanspraak is nog niettot betaling overgegaan.Pensioengevend salarisHet pensioengevend salaris is het bruto-inkomen opjaarbasis waarop uw pensioen wordt gebaseerd.PensioengrondslagDe pensioengrondslag is het bruto pensioengevendsalaris minus de franchise. De franchise is het deelvan het salaris waarover geen premie betaald wordten waarover ook geen pensioenaanspraken wordenopgebouwd.PensioenresultaatDe ontwikkeling van het pensioenresultaat geeft dekoopkracht van het pensioen weer. De ontwikkelingvan het pensioen inclusief de toeslagverlening wordtdan vergeleken met de ontwikkeling van de prijzenin Nederland. Blijft het pensioen gelijk, zoals de laatstejaren het geval is, maar stijgen de prijzen (inflatie),dan daalt de koopkracht. Pensioengerechtigdenkunnen dan met hun pensioen minder kopen. Als deprijzen bij een gelijkblijvend pensioen zouden dalen(deflatie), dan stijgt de koopkracht. Pensioengerechtigdenkunnen dan met hun pensioen meer kopen.PensioenrichtleeftijdDe pensioenrichtleeftijd is de leeftijd die wordt aangehoudenin de berekening van de jaarlijkse pensioenopbouw.Die is per 1 januari 2013 verschovenvan 65 jaar naar 67 jaar. Bij de nieuwe opbouw gaathet pensioenfonds ervan uit, dat het pensioengemiddeld twee jaar korter hoeft te worden uitbetaald,dus vanaf 67 jaar tot overlijden. Het pensioendat is opgebouwd tot en met 31 december 2012blijft een richtleeftijd houden van 65 jaar. Deelnemerskunnen dus een pensioenaanspraak hebben vanaf65 jaar en een pensioenaanspraak vanaf 67 jaar. Omhet voor de deelnemers overzichtelijk te houden, zalhet pensioenfonds de aanspraken ook omrekenennaar één bedrag op de voor de deelnemer geldendepensioendatum (dit is de 1e dag van de maand waarinde werknemer recht krijgt op een AOW-uitkering).PensioenovereenkomstOnderdeel van het arbeidscontract tussen werkgeveren werknemer waarin het pensioenaanbodwordt gedaan.Premievrije pensioenaansprakenWanneer u niet meer deelneemt bij PGB, worden uwpensioenaanspraken premievrij. Er vindt geenopbouw meer plaats en u betaalt geen premie meer.Wel wordt uw pensioen aangepast conform de toeslagregeling.Toeslag bij PGB (indexatie)Een toeslag is een voorwaardelijke verhoging van depensioenaanspraken (voor pensionering) en ingeganepensioenen (na pensionering) met een door hetbestuur van het fonds bepaald percentage.UitkeringsovereenkomstEen overeenkomst over een uitkering van eenbepaalde hoogte die vanaf de pensioendatum wordtontvangen. Afhankelijk van het salaris en/of diensttijdwordt een aanspraak op een uitkering opgebouwd.Zowel het risico dat de levensverwachtingvan de deelnemer meer toeneemt dan aanvankelijkverwacht was, als het beleggingsrisico, het risico datde inkomsten over de belegde gelden mee- of tegenvallen,ligt nu nog bij het pensioenfonds. Het typeregeling staat in de aanhef van het jaarlijkse uniformepensioenoverzicht van de deelnemer.UitvoeringsovereenkomstDe overeengekomen pensioenafspraken tussenwerkgever en werknemer worden ook vastgelegd ineen overeenkomst tussen werkgever en pensioenfonds.Dit wordt een uitvoeringsovereenkomst genoemd.WezenpensioenHet wezenpensioen is de tijdelijke uitkering voor deachterblijvende kinderen als de deelnemer overlijdt.

PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN (PGB)PGB verzorgt in opdracht van werkgevers- en werknemersorganisaties de pensioenregelingvoor deelnemers en gewezen deelnemers die werken of gewerkthebben in de grafimediabranche, het kartonnage- en flexibele verpakkingen -bedrijf en de verf- en drukinktindustrie. De pensioenregeling voor deze branchesis verplicht gesteld. Zo willen cao-partijen door eenvoudige toegang tot deregeling solidariteit onder alle werknemers bereiken met als nevendoelstellingeen kostenefficiënte levering zonder winstoogmerk.Het fonds biedt verwante ondernemingen en verwante branches de mogelijkheidtot vrijwillige deelname en aansluiting. De uitgeverijsector maakt daarvanaf 2008 gebruik van. Veel uitgeverijen hebben hun pensioenregeling sindsdienbij PGB ondergebracht. Met ingang van 2012 verzorgt het fonds ook depensioenregeling voor een aantal bedrijven uit de papier-, kunststof- en rubberindustrie.En met ingang van 2013 nemen ook een aantal bedrijven uit dechemische industrie deel. Op verzoek van ondernemingen uit die sectoren isde werkingssfeer uitgebreid.Schaalgrootte wordt steeds belangrijker om de pensioenperspectieven vande deelnemers en pensioengerechtigden veilig te kunnen stellen. PGB wildaarom zijn financiële kracht en buffers, in samenwerking met ondernemingsenbedrijfstakpensioenfondsen, verder versterken met pensioenfondsen vanverwante branches en ondernemingen, onder meer in de informatie- en mediasector,ook wel de creatieve sector genoemd.Zwaansvliet 3 | 1081 AP Amsterdam | Postbus 7855 | 1008 CA AmsterdamTel. 020 5418200 | ks@pensioenfondspgb.nl | www.pensioenfondspgb.nl