MemoRad 2007-1 - Nederlandse Vereniging voor Radiologie

MEMORADProefschriftenRoel SteenbakkersOptimizing Target Definitionfor RadiotherapyDe drie belangrijkste geometrische onnauwkeurigheden in de radiotherapie zijn setupvariatie,orgaanbeweging en het intekenen van het doelvolume. Het belangrijkste doel van dit proefschriftwas het evalueren en het verminderen van deze geometrische onnauwkeurigheden metals speerpunt het intekenen van het doelvolume. Het thoraxgebied (longkanker) en bekkengebied(prostaatkanker) zijn gekozen om dit te onderzoeken.Voor longkanker is het huidige niveau van intekenvariatievan het Gross Tumor Volume (GTV) op kensoftware werden aangepast volgens de gevondenHet in fase 2 gebruikte intekenprotocol en de inte-alleen CT geëvalueerd (fase 1). Dit werd gedaan resultaten van fase 1. De algehele 3-D intekenvariatievoor fase 1 was 1,0 cm (1 SD), gereduceerd naardoor middel van het onderzoeken van het intekenprocesonder elf ervaren radiotherapeuten. 0,4 cm (1 SD) voor fase 2 (Figuur 2). De grootsteAlle interacties tussen radiotherapeut en computerwerden opgenomen en geanalyseerd met het tumoratelectaseregio (SD van 1,9 cm verminderde totreductie van de intekenvariatie werd gezien bij dezogenaamde ‘Big Brother’-programma. Onder de 0,5 cm). Hoewel er een grote reductie van de intekenvariatiemet behulp van een gematchte CT-FDG-PETradiotherapeuten werden grote verschillengevonden, met name bij de tumoratelectase en te zien was, blijft de overgebleven intekenvariatiede lymfklierregio’s. De meeste correcties warenhet gevolg van veranderingen van de level enwindow (L/W) instellingen (Figuur 1). Verkeerdgebruik van de L/W-instellingen werd vaakgevonden, vooral bij de tumorlongregio. De intekenvariatiebij moeilijkere patiënten was kleinerwanneer de sagittale en coronale CT-reconstructieswerden gebruikt. Dit onderzoek leidde totaanbevelingen hoe de intekennauwkeurigheidkan worden verbeterd, door middel van aanpassingvan het intekenprotocol (richtlijnen voorL/W-gebruik) en intekensoftware (dubbel schermmet tegelijkertijd long en mediastinum L/Winstellingen,verplicht gebruik van sagittale encoronale CT-reconstructies) en het gebruik vanFDG-PET-informatie (lymfklieren en atelectase).Vervolgens hebben dezelfde elf radiotherapeutenhet GTV eerst op CT alleen ingetekend (fase 1)en meer dan een jaar later op een gematchte CT-FDG-PET (CT-attenuatie gecorrigeerd) (fase 2).nog steeds groot ten opzichte van andere geometrischeonnauwkeurigheden (setupvariatie en orgaanbeweging).Voordat de FDG-PET-scans gebruikt konden wordenvoor het intekenen, moest eerst de beeldkwaliteitverbeterd worden door middel van retrospectieveattenuatiecorrectie. Hierbij werd gebruikgemaakt vanvrije-adem plannings CT- en PET-transmissiebeelden.De gemiddelde signaal/ruisverhouding en gemiddeldetumorachtergrondverhouding stegen significant(resp. 30% en 14%) wanneer de attenuatiecorrectiewerd gedaan met CT in vergelijking met PET- transmissiebeelden.Dit betekent dat de beeldkwaliteitvan FDG-PET-scans verbetert met behulp van CTattenuatiecorrectie.Retrospectieve attenuatiecorrec-CTFDG-PETGTVL/WMRIcomputertomografiefluorodeoxyglucose-positronemissietomografiegross tumor volumelevel en windowmagnetic resonance imagingFiguur 1. Detail van CT-beeld in long L/W- setting. De rode intekening is gemaakt zonder correctie. De gele intekening is gemaakt met 5 correctiesals gevolg van L/W-verandering (van mediastinum naar long L/W-setting). De gele pijlen geven de begin- en eindpositie van de correctieweer.28K I J K o o k o p w w w . r a d i o l o g e n . n l