Over de drempels met taal en rekenen - Taalunieversum

3 Een referentiekadervoor taal en voor rekenen3.1 Basiskennis en basisvaardighedenDe Expertgroep stelt voor taal en rekenen basiskennis enbasisvaardigheden voor die leerlingen van het primaironderwijs tot de instroom in het hoger onderwijs geachtworden te beheersen. Het gaat om kennis en vaardighedendie noodzakelijk zijn voor een kansrijke en aansluitendeleerloopbaan en die een goed maatschappelijk functionerenbevorderen. Specifieke taalkennis en rekeninhouden, diebijvoorbeeld gewenst zijn bij bepaalde beroepsopleidingen,zijn niet in het referentiekader opgenomen. Deze behoren totde opdracht van de betreffende opleiding.Het gaat in het referentiekader over het ‘wat’ van het onderwijs.• Datgene wat bijdraagt aan de harmonische persoonlijkeontwikkeling van leerlingen, deelnemers en studenten,de benutting van hun talenten en de ontwikkeling van eenpositief zelfbeeld.• Kennismaken met en kennis verwerven over wat we totcultureel erfgoed rekenen, zoals dat in de loop van eeuwen isopgebouwd en door mensen is doorgegeven.• Wat nodig is om constructief te deel te nemen aan desamenleving en bij te dragen aan de duurzame ontwikkelingervan.Basiskennis en basisvaardigheden worden door ons opgevat alsdat wat noodzakelijk is voor persoonlijke ontwikkeling, culturelegeletterdheid en maatschappelijke toerusting. Wij bezienbasiskennis en basisvaardigheden niet uitsluitend vanuit hetoogpunt van de utiliteit in het menselijk handelen, maar ookvanuit de kwaliteit ervan. Deze opvatting kleurt en bepaalt dekeuze voor basiskennis en basisvaardigheden in ons advies.Ons onderwijs wordt niet alleen wordt bepaald door het ‘wat’,maar in belangrijke mate ook door het ‘hoe’. De manieren waaropleraren en docenten onderwijs aanbieden, onderwijs organiseren,waarop zij hun leerlingen, deelnemers en studenten motiveren,uitdagen en begeleiden, zijn van doorslaggevende betekenis voorhet succesvol realiseren van de gewenste inhouden en doelen.Afstemming van deze aspecten van het ‘hoe’ zijn tevens vitaalvoor het succes van doorlopende leerlijnen in methodische zin.Ons advies beperkt zich evenwel tot de gewenste en noodzakelijkekennis en vaardigheden voor taal en voor rekenen en richtzich niet uitgebreid op de vraag hoe deze worden gerealiseerd ofonder welke condities dat zou moeten. Over de manieren waaropde noodzakelijke inhouden gerealiseerd kunnen gaan worden,zijn overigens in dit advies wel stimulerende aanbevelingenopgenomen, geadresseerd aan de opdrachtgever en indirect aande scholen (zie hoofdstuk 9 Het advies in de praktijk).3.2 ReferentieniveausHet referentiekader is opgebouwd uit vier referentieniveaus.In elk van deze niveaus worden de basiskennis en de basisvaardighedenbeschreven voor taal en voor rekenen. In dereferentieniveaus wordt zichtbaar welke kennis en vaardighedennoodzakelijk of na te streven zijn, hoe onderdelen ervan opelkaar aansluiten, hoe bepaalde kennis en vaardigheden wordenonderhouden en welke kennis en vaardigheden worden verdiept.Bij de inhoudelijke invullingen en de positionering van dieinhouden is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van opbrengstenvan bestaand peilingsonderzoek, (inter)nationaal vergelijkendonderzoek en van kerndoelen, eindtermen, formele curriculumdocumenten,kwalificatie-eisen en examenprogramma’s. Vooreen deel gaat het ook om een ‘educated guess’, een schattingvan haalbaarheid op basis van vakinhoudelijke deskundigheid enraadplegingen van leraren.Uit de veldraadpleging, die wij organiseerden en waaraan lerarenuit alle sectoren deelnamen, bleek dat de niveaubeschrijvingendie toen voor lagen tegemoet kwamen aan de behoeften en verwachtingenvan leraren. Zij zagen het belang en het nut ervan in.Bij het opstellen van de referentieniveaus voor taal en rekenen isrekening gehouden met de eisen die aan onderdelen van hetNederlandse onderwijsstelsel worden gesteld. We hebben ookrekening gehouden met opbrengsten van nationaal en internationaalonderzoek, opbrengsten die niet altijd directverbonden zijn met een onderwijstype, maar vaak betrekking16 17