Over de drempels met taal en rekenen - Taalunieversum

5.14 Niveaubeschrijvingen TaalverzorgingTabel 1: Metatalige begrippen voor het onderwijsaanbod inbasisschool en voortgezet onderwijsTabel 2: Niveaus voor spelling,interpunctie en grammaticale begrippen voor werkwoordsspelling (specificatie van kerndoel 11)Groep 3-4 Groep 5-6 Groep 7-8 Voortgezet onderwijslettergreep,punt, komma, uitroepteken, vraagteken,aanhalingsteken, bladzijde, woord, zin,hoofdletter, uitspraak, titel, hoofdstuk,regelleesteken*,dubbele punt, lettertype, trema, accent,alinea, kopje, spelling, zelfstandignaamwoord, bijvoeglijk naamwoord,lidwoord*,standpunt, argument, feit, mening,tekstsoort, aanduidingen voortekstsoorten en genres, aanduidingenvoor gespreksvormen, betekenis,symbool, signaal, synoniem, context,woordvorm, woorddeel, samengesteld,voorvoegsel, achtervoegsel, woordsoort,letterlijk, figuurlijk, uitdrukking,spreekwoord, gezegdepuntkomma, paragraaf, articulatie,klemtoon, intonatie, spreekpauze,homoniem, vakjargon, moedertaal,tweede taal, vreemde taal, standaardtaal,dialect, meertalig,formeel en informeel taalgebruik,hoofdgedachte (van tekst), tekstthema,lijdend voorwerp*,meewerkend voorwerp*, bijwoord*,voegwoord*, voorzetsel*,(persoonlijk, bezittelijk en aanwijzend)voornaamwoord*,hoofdzin*,bijzin**) Toegevoegd door de Werkgroep, omdat deze begrippen eveneens dienstbaar kunnen zijn in de taaldidactiek en in veel taalmethoden(onder diverse benamingen) een plaats krijgen.Het deel spelling bestaat uit de volgende categorieën.1. Klankzuivere woorden (wil, dier, maat, daar, moet, wesp, kalfetc.). Het betreft woorden die in een standaard Nederlandseuitspraak geen alternatieve spelling toelaten.2. Klankambigue woorden: bodum (bodem), flakbij (vlakbij),prijsen (prijzen), prongeluk (per ongeluk), srijf (schrijf),teminste (tenminste), trugbetalen (terugbetalen). Het betreftwoorden die door hun uitspraak vaak fout gespeld worden.3. Woorden waarin de regels voor verdubbeling en verenkelingvan letters worden toegepast: ontsmetting, nummer,verstoppen, liggen, lopen, oversteken, haren, idee.4. Afbreekregels voor woorden (ge-trokken of getrok-ken).5. Aaneenschrijving en losschrijving van woorden (autoweg,kwijtraakte, voor altijd).6. Morfologische regels:a. regel van gelijkvormigheid bij assimilatie: zakdoek i.p.v.zaddoek,b. meervoud of genitief op –s na medeklinker, -a, -o, -u, -y, -e,c. meervoud op –en na zwakke lettergreep: latten,d. verkleinwoord na open klinker: chocolaatje,e. schrijfwijze van achtervoegsels: verkoudheid,f. ’s en –s: ‘s nachts,g. stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden op –en: verkouden,h. meervouds –n bij alle, vele, weinige etc.7. Werkwoordspelling:persoonsvorm:a. tegenwoordige tijd van werkwoorden met stam op –denkelvoud: word(t),b. tegenwoordige tijd van werkwoorden met stam op –d of –tmeervoud: worden, laten,c. tegenwoordige tijd van andere (zwakke) werkwoorden die inde verleden tijd –de(n) krijgen, enkelvoud: antwoord(t),d. verleden tijd van zwakke werkwoorden met stam op –d of –t:antwoordde,e. verleden tijd van sterke werkwoorden met stam op –d of –tenkelvoud: werd, liet,doelgerichtheid en publiekgerichtheid(van tekst),uiteenzetting,betoog, beschouwing,hoofd- en subargument,verwijzingsrelaties (in een tekst),tekststructuur, tekstordening,stilistische adequaatheid,signaalwoorden en –zinnen,presentatiekenmerken (van mondelingeen schriftelijke tekst)f. verleden tijd van sterke werkwoorden met stam op –dmeervoud: werden,infinitief:g. werkwoorden met stam op –d of –t: worden, laten,voltooid deelwoord:h. voltooide deelwoorden (per prefix) op –d: gebeurd,i. voltooide deelwoorden op –den of –ten: beladen, gelaten,j. voltooide deelwoorden op –d of –t, gebruikt als bijvoeglijknaamwoord: geparkeerde, geraakte.8. Spelambigue woorden (mauwen, klein, dacht, antwoord,direct). Het betreft woorden die op twee manieren gespeldkunnen worden, omdat de klank geen uitsluitsel geeft.9. Schrijfwijze van tussenklanken –s en –e(n).10. Gebruik van trema en koppelteken.Het deel leestekens bestaat uit de volgende regels voor correctgebruik van:1. Hoofdletters en punten bij zinsmarkering.2. Vraagtekens, uitroeptekens en aanhalingstekens.3. Hoofdletters bij eigennaam en directe rede.4. Komma’s, dubbele punten.Het deel grammaticale begrippen voor werkwoordspelling,bestaat uit de volgende onderdelen:1. Werkwoord.2. Tijd van het werkwoord (tegenwoordig en verleden, onvoltooiden voltooid).3. Meervoud/enkelvoud.4. Eerste, tweede en derde persoon.5. Persoonsvorm.6. Voltooid deelwoord.7. Stam van het werkwoord.8. Hele werkwoord (infinitief).9. Onderwerp.10. Zwakke en sterke werkwoorden.11. Werkwoordelijk gezegde.Spelling1. Klankzuivere woorden 75%2. Klankambigue woorden: 75%3. Verdubbeling en verenkeling 75%4. Afbreekregels 75%?Niveau 1F Niveau 2F Niveau 3F Niveau 4F5. Aaneenschrijving en losschrijving 75%?6. Morfologische regels 75% aa) regel van gelijkvormigheid bij assimilatie;b) meervoud of genitief op –s na medeklinkerc) meervoud op –en na zwakke lettergreepd) verkleinwoord na open klinkere) schrijfwijze van achtervoegselsf) ’s en –sg) stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden op –enh) meervouds –n7. WerkwoordsspellingPersoonsvorm:a) Tt. stam op –d enkelvoud 75%b) Tt. stam op –d of –t meervoud 75%c) Tt. (zwakke) wwoorden, enkelvoud 75%d) Vt. Zwakke wwoorden met stam op –d of –t 75%e) Vt. sterke wwoorden met stam op –d of –t enkelvoud 75%f) Vt. sterke wwoorden met stam op –d meervoud 75%infinitief:g) wwoorden met stam op –d of –t 75%voltooid deelwoord:h) op –d 75%i) op –den of –ten 75%j) op –d of –t, gebruikt als bijv. naamw. 75%8. Spelambigue woorden 75%9. Schrijfwijze van tussenklanken –s en –e(n) 75%?10. Gebruik van trema en koppelteken 75%?Leestekens1. Hoofdletters en punten 75%2. Vraagtekens, uitroeptekens en aanhalingstekens 75%3. Hoofdletters bij eigennaam en directe rede 75%4. Komma’s, dubbele punten 75%Grammaticale begrippen voor werkwoordsspellingwerkwoord, tijd van het werkwoord, getal, persoon,persoonsvorm, voltooid deelwoord, stam, hele werkwoord,onderwerp, zwakke/sterke werkwoorden, werkwoordelijkgezegde, kofschipa) Deze niveaubepaling is gegeven voor de gehele categorie morfologische regels, omdat voor elk van de afzonderlijke regelsonvoldoende empirische evidentie is om een keuze tussen de niveaus 1 en 2 op te baseren.75%44 45