BURGERKRACHT wijkontwikkeling 3.0 - Gemeente Breda

BURGERKRACHTwijkontwikkeling 3.0

BURGERKRACHTwijkontwikkeling 3.0Beleidskader 2012 tm 2014 enUitvoeringsplannen 2012 tm 2014April 2012

Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 20122

Inhoudsopgave>> Voorwoord ........................................................................................................................ 5> Samenvatting.................................................................................................................... 7A Beleidskader 2012 - 2014 ................................................................................................. 91 Waar staan we nu? 112 Visie Wijkontwikkeling 3.0 173 Wat willen bereiken? En hoe? 214 Wat gaan we investeren? 27B Uitvoeringsplannen 2012 - 2014 .................................................................................... 311 Tuinzigt en Haagpoort 332 Haagse Beemden 433 De Driesprong 514 Hoge Vucht Doornbos Linie 575 Heuvel 67BijlagenBijlage 1 Overzicht reguliere gemeentelijke inzet/activiteitenBijlage 2 Uitvoeringsprogramma wijkontwikeling 3.073750082_12_V4Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 20123


Voorwoord>Na intensief overleg met wijkbewoners, uitvoeringsoverleggen in de wijken, met de woningcorporatieszijn de uitvoeringsplannen, die als bijlagen gelden van deze beleidsnotitie,opgesteld. Er is draagvlak bij de partners in de wijken voor de verdere uitvoering de komendejaren. Met professionele partijen gaan we in gesprek over hun bijdrage.In 2011 heeft de Rekenkamer van Breda wijkontwikkeling kritisch bekeken. Een belangrijkeconstatering is dat er veel tot stand gebracht is, maar dat de wijkontwikkeling er nog niet is.Naast de bevindingen heeft de Rekenkamer een zestal aanbevelingen gegeven die integraalover genomen zijn in dit plan.In totaal is voor het Uitvoeringsprogramma Wijkontwikkeling 3.0 dat loopt van 2012 tot en met2014 19,6 miljoen euro extra beschikbaar. Daarvan wordt ongeveer 12 miljoen euro ingezet opfysieke projecten. Deze middelen komen bovenop de ‘reguliere’ financiële inzet van onderandere onderwijs, economie, jeugd, onderhoud, sociale zaken, cultuur en sport. De bijdragevan de 3 woningcorporaties Laurentius, WonenBreburg en SingelvesteAlleewonen aan de19,6 miljoen euro is gezamenlijk 2,4 miljoen euro. Daarnaast investeren de corporaties ookrechtstreeks in de ontwikkelingswijken, zowel fysiek als voor sociaal-economische programma’s.Wijkontwikkeling 3.0 richt zich op de wijken Hoge Vucht/Doorbos/Linie, Haagse Beemden(met name Kesteren/ Muizenberg), Haagpoort/ Tuinzigt en Driesprong.Met een scherpere focus op deze wijken bereiken we meer efficiëntie, effect en integraliteit.We kiezen bewust voor een beperkt aantal doelen, voor een sturende rol van de gemeenteen voor een heldere overlegstructuur. Daarbij is de nodige doorzettingskracht van belang enmandaat voor de samenwerkende professionals in de wijk. Meer vraaggericht; waar heeft deburger direct behoefte aan om zich prettig en veilig te voelen in zijn wijk, om zich te ontplooien.Een meer praktischer aanpak dan voorheen, met een sterkere focus op werk en jeugd.Wijkontwikkeling 3.0 staat voor:een efficiënte en effectieve, integrale wijkaanpakmet betrokken bewonerseen focus op werk en jeugden schoon, heel en veilig als randvoorwaarden.Beperkter budget betekent een slimme, creatievere inzet van alle partijen: de gemeente dieeen strakke regie voert en praktische en laagdrempelige aanspreekpunten heeft in de wijk.En die samen met de woningcorporaties dicht tegen de uitvoering aanzit. Daartegenoverstaat dat de gemeente ook meer verwacht van de bewoners zelf; nemen van eigen verantwoordelijkheidvoor de leefsituatie en leefomgeving . Waar nodig kunnen wijkbewonersondersteund worden door de gemeente of andere instanties. Dit is in lijn met de uitgangspuntenuit het coaltieakkoord @Breda en Meedoen@Breda.Ik dank iedereen van harte die mee heeft gewerkt aan Wijkontwikkeling 3.0. Zonder departners in de wijken geen wijkontwikkeling. Ik daag alle betrokkenen in de wijk uit omvol energie samen aan de slag te gaan, samen naar de uitvoering!Bob BergkampWethouder Wonen en SamenlevenBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 20125


Samenvatting>Wijkontwikkeling is niet iets nieuws in Breda. Al sinds 2001 in de wijken Hoge VuchtDoornbos Linie (HVDL), Heuvel en Driesprong. Gemeente en corporaties investeren extra opfysiek en sociaal gebied in die wijken die kampen met (relatief) grote achterstanden encomplexe gestapelde problemen op diverse terreinen. In eerste instantie is vooral ingezet opfysieke maatregelen en in de loop der jaren steeds meer op sociaal maatschappelijk ensociaal- economisch gebied. Eind 2009 is het “Programma Wijkontwikkeling 2.0” voor dejaren 2010 en 2011 vastgesteld. Ook toen was het nodig om de bakens te verzetten. In 2.0waren ook de inhoudelijke en financiële afspraken met de corporaties (8+8 miljoen euro)opgenomen.In 2011 heeft de Rekenkamer van Breda wijkontwikkeling kritisch bekeken. Eén van deconstateringen was dat er veel tot stand is gebracht, maar dat we er nog niet zijn. Naast debevindingen heeft de Rekenkamer een zestal aanbevelingen gegeven.De veranderingen van de afgelopen jaren maken een andere insteek van wijkontwikkelingnoodzakelijk. Van 2.0 gaan we naar 3.0. Dit betekent dat wijkontwikkeling opnieuw tegenhet licht wordt gehouden om te bepalen wat we de komende drie jaar gaan doen en waarwe extra op moeten in zetten.Fysiek afmaken waarmee we begonnen zijn, met de notie dat de komende tijd het accentminder op de ruimtelijke en stedenbouwkundige aspecten zal liggen, maar verschuift naarhet verbeteren van de dagelijkse leefomstandigheden.Meer vraaggericht; waar heeft de burger nu het meest en direct behoefte aan om zich prettigen veilig te voelen in zijn wijk. Een meer praktische aanpak dan voorheen, met een sterkerefocus op werk en jeugd.Er is minder geld en dat betekent een slimme, creatievere inzet van alle partijen: allereerst degemeente die een strakke regie voert en praktische en laagdrempelige aanspreekpunten heeft inde wijk. En die samen met de woningcorporaties dicht tegen de uitvoering aanzit.Daartegenover staat dat de gemeente ook meer verwacht van de bewoners zelf; nemen vaneigen verantwoordelijkheid voor de leefsituatie en leefomgeving en ondersteuning waar nodigvan gemeente of andere instanties. Bewoners moeten ook bereid zijn hun steentje bij te dragen.Al bij al richt Wijkontwikkeling 3.0 zich vooral op stijging van burgers op de participatieladder,op het versterken van kansen voor jeugd en jongeren. Het derde doel van wijkontwikkeling,prettig wonen in een goed onderhouden, bruikbare en veilige leefomgeving, wordtdaarbij beschouwd als basisvoorwaarde.De gemeente, de drie Bredase woningcorporaties pakken dit samen met de wijkbewoners(voor en door betrokken bewoners) en in samenwerking met alle andere partijen in de wijken op.Meer efficiëntie, effect en integraliteit worden bereikt door een scherpere focus op bepaaldewijken (uiteindelijk vier ontwikkelingswijken) en enkele doelen (meedoen en werk), eensturende rol van de gemeente, een heldere overlegstructuur en doorzettingskracht enmandaat voor de samenwerkende professionals in de wijk.Wijkontwikkeling 3.0 richt zich op viertal wijken; doorgaan in Hoge Vucht Doornbos Linie, inde Driesprong en doorgaan met het Wijkimpuls Haagse Beemden (voornamelijk gericht opKesteren, Muizenberg). Starten in Haagpoort en Tuinzigt en afbouwen van de Heuvel alsontwikkelingswijk, met handhaving van de inzet op het sociaal-economisch thema’s.In intensief overleg met wijkbewoners, uitvoeringsoverleggen in de wijken, met de woningcorporatieszijn de uitvoeringsplannen opgesteld en is er draagvlak voor de verdere uitvoeringde komende drie jaren.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 20127

In totaal is in het uitvoeringsprogramma wijkontwikkeling 3.0 19,6 miljoen euro beschikbaarvoor de komende 3 jaar. Een fors gedeelte daarvan (ca. 12 miljoen euro) wordt ingezet opfysieke projecten. Voor alle duidelijkheid, die 19,6 miljoen euro is het bedrag dat extra naarde ontwikkelingswijken gaat. De ‘regulier’ financiële inzet van onderwijs, economie, jeugd,onderhoud, sociale zaken, cultuur, sport etc. zijn niet in dit overzicht opgenomen.De verdeling van de € 19,6 miljoen over de jaren 2012, 2013, 2014 betreft resp.11,6 miljoen, 4,3 miljoen en 3,6 miljoen euro. De gemeente zet daarvoor ruim 17 miljoen in.De bijdrage van de 3 woningcorporaties aan het uitvoeringsprogramma is 2,4 miljoen euro.Daarnaast investeren de corporaties ook rechtstreeks in de ontwikkelingswijken, zowel fysiekals voor sociaal-economische programma’s.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 20128

Beleidskader 2012 - 2014ABurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 20129


Waar staan we nu?11.1 AanleidingWijkontwikkeling heeft als doel burgers te laten meedoen in hun buurt, in de stad; hetversterken van kansen voor jeugd en jongeren en als derde doel ervoor zorgen dat wijkbewonersprettig wonen in een goed onderhouden, bruikbare en veilige leefomgeving. Wijkontwikkelingis niet nieuw in Breda. Al sinds 2001 in de wijken Hoge Vucht Doornbos Linie(HVDL), Heuvel en Driesprong. Gemeente en corporaties investeren extra op fysiek en sociaalgebied in die wijken die kampen met (relatief) grote achterstanden en complexe gestapeldeproblemen op diverse terreinen. In eerste instantie is vooral ingezet op fysieke maatregelen enin de loop van de jaren steeds meer op sociaal maatschappelijk en sociaal- economischgebied. Eind 2009 is het “Programma Wijkontwikkeling 2.0” voor de jaren 2010 en 2011vastgesteld. Ook toen was het nodig om de bakens te verzetten. In 2.0 waren ook deinhoudelijke en financiële afspraken met de corporaties (8+8 miljoen euro) opgenomen.De afgelopen jaren is er binnen en buiten de gemeente veel veranderd. Deze maken eendoorontwikkeling van wijkontwikkeling noodzakelijk.De Rekenkamer van Breda heeft in de rapportage 2011 over wijkontwikkeling geconstateerdveel tot stand is gebracht maar ziet ook op meerdere vlakken mogelijkheden voor verderefocus en verbinding, effectievere samenwerking en regievoering in de wijkontwikkeling. Derekenkamer komt vanuit die bevindingen met een zestal aanbevelingen. Het laat zien dat erwerk aan de winkel is, samen met de partners de uitdagingen aan gaan.Dit document is tot stand gekomen en opgesteld in samenwerking en overleg met degemeente Breda en de drie woningcorporaties ( Laurentius, SingelvesteAlleeWonen enWonenBreburg).1.2 LeeswijzerHet Beleidskader gaat in het eerste hoofdstuk in op de veranderingen die hebben plaatsgevondenen de consequenties die dat heeft voor de nieuwe aanpak van wijkontwikkeling.In hoofdstuk 2 leest u de visie op wijkontwikkeling. Daarna in hoofdstuk 3 de doelen en watwijkontwikkeling in Breda moet bereiken met een aanpak beschrijving. De financiële vertalingtreft u in hoofdstuk 4.Het tweede deel B bevat de uitvoeringsplannen voor de ontwikkelingswijken voor de periode2012 tot en met 2014, die in samenwerking met partners zijn ontwikkeld.1.3 Veranderingen van invloed op de wijkontwikkelingEr is de afgelopen twee jaar veel veranderd in politiek-bestuurlijk, financieel en inhoudelijkopzicht. Dit is te lezen in diverse gemeentelijke beleidsnotities die de afgelopen jaren zijngemaakt. De keuzes die daarin staan, hebben vaak direct invloed op wijkontwikkeling.Zonder uitputtend te willen zijn noemen we hier een aantal van deze keuzes.• In het Coalitieakkoord @Breda zijn de rol van de gemeentelijk overheid en de burgerscherper vastgelegd. De eigen verantwoordelijkheid van de burger speelt een grotere roldan voorheen. Verder moet er worden gewerkt aan verbreding van de wijkontwikkelingen aan integratie van wijkontwikkeling in de stedelijke (her)programmering, met alsresultaat een integrale afstemming op gebiedsniveau.• Met Meedoen@Breda ligt er een overkoepelend beleidskader Participatie. Het coalitieuitgangspunt‘Iedereen kan iets, iedereen doet iets’ geeft aan dat het beleid voortaangericht is op het bevorderen van participatie van de burger. De gemeente geeft alleennog financiële steun aan activiteiten die hieraan bijdragen. Van individuele burgers wordtmeer verantwoordelijkheid verwacht. Verder is er sprake van versobering van voorzieningen.Bij het verlenen van subsidies is het uitgangspunt dat niet langer organisaties gefinancierdworden, maar activiteiten en diensten die bijdragen aan de realisatie van de gemeentelijkebeleidsdoelstellingen.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201211

• De Bezuinigingstaakstelling op het terrein van Participatie is groot: 5 miljoen euro op hetbudget van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en 7,5 miljoen bij MaatschappelijkeOntwikkeling. Er is veel minder geld beschikbaar voor onder andere arbeidsparticipatie,zorgvoorzieningen, armoedebeleid en activiteiten in de verschillende wijken. Voorondersteuning van vrijwilligers, mantelzorgers en sport daarentegen is extra budgetvrijgemaakt.Landelijke bezuinigingen werken ook door. Een voorbeeld: in vier jaar tijd daalt hetre-integratiebudget tot nog maar 29% van het oorspronkelijke bedrag.• Algemene doelstellingen van Jong@Breda zijn het creëren van goede basisvoorzieningenen het stimuleren van een prettig opgroeiklimaat. We vinden het als gemeente belangrijkdat kinderen en jongeren in Breda het fijn vinden om hier te wonen, naar school tegaan, hun vrije tijd door te brengen, te studeren en te werken. Daarom zetten we in opbrede ontwikkeling van alle jeugd. Met ons positief jeugdbeleid investeren we maximaalin ontwikkeling van persoonlijke talenten en competenties als voorbereiding op goedburgerschap. Samengevat is dat alles wat iemand moet kennen en kunnen om later allerollen te vervullen die volwassenheid met zich meebrengt, namelijk slagen voor ‘devacatures van het leven’. In deze optiek is maatschappelijk goed terechtkomen veel meerdan een plek op de arbeidsmarkt veroveren. In Breda groeien ruim 52.000 kinderen enjongeren op. De meesten daarvan (85%= ca. 44.200) kunnen volop jong zijn en zich metplezier ontwikkelen: zowel thuis, op school als in hun vrije tijd. Zo’n 10% (ca. 5.200)groeit op in probleemgezinnen, waardoor ze risico lopen op achterstand en uiteindelijkschooluitval. Voor deze kinderen en hun ouders is er tot 4 jaar de voorschool. Wanneerouders ondersteuning nodig hebben bij de opvoeding dan is er via de school, het CJGBreda een (tijdelijk) steuntje in de rug. Zo kunnen zij hun kansen versterken en daardoorook hun talenten optimaal ontwikkelen. Tenslotte is er een klein deel (3 à 5%= maximaal2.600 kinderen en jongeren) die naast brede ontwikkeling (langdurig) passende zorgnodig heeft. De verantwoordelijkheid voor het opgroeien leggen we primair bij jeugd enouders. We gaan daarbij uit van wat jongeren en ouders zelf kunnen. In de wijken gaanhet CJG Breda (Centrum voor Jeugd en Gezin) en brede scholen een belangrijke rolvervullen.• Met het gemeentelijk accommodatiebeleid heeft de gemeenteraad in september 2011besloten dat achttien wijkcentra in Breda hun wijkfunctie behouden en mogelijk kunnenversterken. Voor vier wijkcentra wordt bekeken of zij een andere maatschappelijkeinvulling kunnen krijgen. Hiervan liggen er drie in de wijkontwikkelingsgebieden. Tienwijkcentra en vier doelgroepencentra verliezen de functie die ze hadden.• In de Wijkmonitor 2010 is de stand van zaken opgemaakt ten opzichte van 2001. In deHeuvel laat de wijkontwikkeling een stijgende lijn zien. Wel dient hier aandacht te blijvenvoor sociale en economische thema’s. In Hoge Vucht, Doornbos-Linie en in de Driesprongis de wijkontwikkeling nog niet klaar. Op basis van de cijfers is ook in Tuinzigt, Haagpoorten de zuidelijke rand van de Haagse Beemden wijkontwikkeling nodig.• In de Voorjaarsnota 2011 Bred@ verdient het staan concrete uitgangspunten voor dewijkontwikkeling. De aanpak moet zich richten op wat er speelt in de wijk. Ook is er meerfocus nodig in de aanpak. Ontwikkelingen kunnen worden versneld door het samenbrengenvan activiteiten en budgetten op het gebied van jeugden onderwijsbeleid, onderhoudvan buitenruimte, veiligheid, economisch beleid en participatie. Investeringen in deveiligheid vinden zoveel mogelijk in de wijkontwikkelingsgebieden plaats. ‘Bred@ verdienthet’ bevat een paragraaf Groen@Breda. Het beleid richt zich op de instandhouding enverbetering van een schone, hele en veilige openbare ruimte die door gebruikersgewaardeerd wordt en waar zij zich verantwoordelijk voor voelen. De openbare ruimte iseen basisvoorwaarde en moet voor veel doeleinden bruikbaar, herkenbaar en duurzaamzijn. Knelpunten worden opgelost met bewoners en andere partijen.• De Herijkte Alliantie 2011- 2014 bevat de actuele prestatieafspraken van de driecorporaties en de gemeente. Ten opzichte van de eerst Alliantie uit 2008 is het bouw- ensloopprogramma fors naar beneden bijgesteld. Daarnaast staan in de Herijkte Alliantieafspraken over een aanvullende bijdrage van de corporaties op de terreinen van wonenBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201212

en zorg, ‘Stedelijk Kompas’, Wet Maatschappelijke Ondersteuning, maatschappelijk vastgoed (met name scholen), wijkontwikkeling en leefbaarheid.Tussentijds worden de Alliantieafspraken geactualiseerd.• Woonagenda 2011-2014: De kern van de Woonagenda 2011-2014 is het beter op elkaarafstemmen van vraag en aanbod op de woningmarkt. De noodzaak hiertoe bleek uit hetWoononderzoek 2010. Er zijn tien woondoelen vastgesteld en er is een regieplangemaakt om strakker te kunnen sturen op onder meer de veranderende vraag naarwoningen. Belangrijke doelen zijn het aantrekken en vasthouden van jongeren enmiddeninkomens, een gevarieerd woningaanbod voor diverse doelgroepen en hetvrijkomen van voldoende woningen aan de onderkant van de woningmarkt. De Woonagendazet vooral in op acties in de bestaande voorraad, omdat deze de grootstedynamiek kent. De afspraken uit de Woonagenda vloeien voort uit de Herijkte Alliantie2011-2014.• Binnen de directie Ontwikkeling van de gemeente is de afdeling Wonen en Samenlevenverantwoordelijk voor de strategische en tactische invulling van wijkontwikkeling. Vooroperationele kwesties is er binnen de directie Beheer één afdeling Wijkzaken. Door dezepositionering en bundeling van beleid in één directie Ontwikkeling is de integrale sturingen afweging steviger dan voorheen. Daarmee is ook de betrokkenheid van SZ/EZvormgegeven, als uitwerking van de aanbeveling van de Rekenkamer.Naast de bovengenoemde beleidskeuzes maken ook ontwikkelingen bij de woningcorporatieseen nieuwe visie op wijkontwikkeling noodzakelijk. De Bredase woningcorporaties hebben deafgelopen jaren veel geïnvesteerd in maatschappelijk vastgoed en in leefbaarheid enveiligheid in buurten. De laatste tijd staat de investeringscapaciteit van corporaties onderzware druk. De corporaties heroriënteren zich daarom op hun taken. Dit onder meer door depolitieke ontwikkelingen rond de rol van de corporatie, maar ook door een stagnerendewoningmarkt en de financiële crisis. Concreet spelen onder andere de volgende zaken:• Jarenlang zijn de inkomsten van de corporaties langzamer gestegen dan de uitgaven,mede door het (politiek opgelegde) inflatievolgende of zelfs nog lagere huurprijsbeleid.• Sinds 2005 zijn de corporaties steeds verder belastingplichtig gesteld. Dit zorgde voorextra kosten. Bovendien stelde het rijk in 2008 een financiële heffing op de corporaties in.Daar komt vanaf 2014 een substantiële bijdrage bij aan de Huurtoeslag. Het is de vraagof dit alles is goed te maken met huurstijgingen en verkoop van woningen. Op de ietslangere termijn zijn de rentelasten nog slechts met moeite uit de lopende inkomsten tebetalen.• De koopmarkt in Nederland is gestagneerd door de financiële en vastgoedcrisis. Veelcorporaties en commerciële ontwikkelaars zagen daardoor de verkoopwinsten inprojecten omslaan in verliezen. Strengere eisen van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw(WSW) en van kapitaalverstrekkers hebben het investeringsvermogen verderbeperkt.• De rijksoverheid stopt met de zgn. wijkaanpak. Grondexploitaties zijn niet meer sluitendte krijgen, dus er moet geld worden bijgelegd of projecten gaan niet door.Corporaties worden in hun speelveld beperkt. Sinds kort mogen ze bijna uitsluitendhuishoudens met een inkomen tot modaal bedienen. Dit beperkt de verdienmogelijkheden.Bezuinigen is door dit alles het devies. Veel nieuwbouwprojecten zijn of worden stilgelegd enbijdragen aan leefbaarheid, veiligheid, welzijn en zorg zijn minder vanzelfsprekend danvoorheen.1.4 Visitatierapport Rekenkamer BredaDeze aparte paragraaf gaat in op het visitatierapport van de Rekenkamer Breda over deWijkontwikkeling in Hoge Vucht en Doornbos-Linie (november 2011). De aanbevelingen uitdit rapport en de reacties daarop van het college van B&W en de gezamenlijke corporatiesvormen een belangrijke basis voor Wijkontwikkeling 3.0. Het gaat met name om de volgendezes aanbevelingen:Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201213

1. Breng meer focus aan: kies voor werk en voor de jeugd, met als basisvoorwaarde dat dewijk schoon, heel en veilig moet zijn.Inspanningen en budgetten voor de buitenruimte, participatie, jeugd en veiligheidmoeten een bijdrage leveren aan de wijkontwikkeling. Door bundeling van regulierebudgetten ontstaat focus en versnelling. Bedenk dat iedere wijk zijn eigen gestapelde encomplexe problematiek heeft. Hierdoor kan de focus per wijk anders liggen.2. Wees consequent: wijkgericht werken kent geen afwezigen.De aanpak van maatschappelijke problemen en stedelijke uitdagingen vraagt om eennieuwe verdeling van verantwoordelijkheden tussen burgers, ondernemers, het onderwijsveld,maatschappelijke partners en de overheid. In de wijkontwikkeling is een goedebasis gelegd voor aanwezigheid en samenwerking van bij de wijk betrokken partners. Deverbinding met het onderwijs, ondernemers en politie kan nog sterker.De gemeente neemt ook haar eigen rol onder de loep. Integrale initiatieven en samenwerkingvan partijen vragen om een integrale afweging en reactie vanuit het stadskantoor.Per 1 januari 2012 is wijkontwikkeling volledig ingebed in de nieuwe ambtelijkelijnorganisatie. Er is per wijk een heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden.3. Geef professionals doorzettingsmacht in de wijk; vermijd nodeloos overleg.De samenwerking tussen partners en professionals in de wijk kan nog veel aan synergieen effectiviteit winnen. Na de gemeentelijke reorganisatie draagt de gemeente daar actiefaan bij door per wijk naar buiten te treden via één wijkprojectmanager en één wijkbeheerteam.Met elkaar gaan de partners in de wijk op zoek naar efficiëntere en effectieverevormen van overleg en samenwerking.4. Denk creatief na over de economische mogelijkheden in en van de wijk.De economische mogelijkheden zijn tot nu toe nog niet voldoende onderzocht. Hetcollege wil in 2012 onderzoek laten doen naar de economische voordelen van ontschottingvan geldstromen. Hierbij spelen de bevindingen over stedelijke vernieuwing van hetkenniscentrum KEI een rol. Ook zetten we in op het bieden van betere kansen aanstarters via de Businesscoach als onderdeel van het Human Capital in de wijk programmaen op uitbouw van de buurteconomie.5. Geef bewoners meer dan inspraak, geef ze ook mogelijkheden om daadwerkelijkverantwoordelijkheid te nemen. Dit sluit aan bij de het principe ‘Iedereen kan iets,iedereen doet iets’. Het wegnemen van belemmeringen om eigen verantwoordelijkheid tenemen is hierbij van groot belang. Denk onder meer aan het ontwikkelen van competenties.Dit vraagt om extra regie en inzet in de ontwikkelingswijken met hun gestapeldeproblematiek6. Gemeente: neem een actieve sturende rol.Naast integrale samenwerking wordt specifiek gevraagd om een actieve, sturende rol vande gemeente. Dit is een wezenlijk andere rol dan in de afgelopen jaren: die van regisseur.Dit vraagt om ontschotting binnen en buiten de gemeentelijke muren en meer waarderingvan samenwerking.De gezamenlijke corporaties geven in hun reactie aan dat zij van harte de algemene conclusievan het rekenkamerrapport onderschrijven. Zij concluderen dat, ondanks dat er al veel isbereikt, er nog een flink aantal zaken opgepakt moet worden en stellen vast dat het initiatiefen een zware verantwoordelijkheid bij de gemeente liggen.Werken met de verantwoordelijke burger in de hoofdrol vraagt van alle professionals eenandere benadering van die burger. Het vraagt om meer vertrouwen en meer waardering voorhet improvisatievermogen van de burger; om minder bureaucratie en minder dicteren vanuitde organisaties. De burger moet worden gestimuleerd en gefaciliteerd om werkelijk zelf aande slag te gaan.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201214

Op korte termijn zou een aantal onorthodoxe pilots kunnen worden uitgevoerd om ervaringop te doen met het verbreden van samenwerkingsverbanden, integraal wijkgericht werken,doorbreken van vergadercultuur, ruimte voor doorzettingsmacht en meer focus op werk enkansen voor jongeren.1.5 ConclusiesIn deze herijkte aanpak van wijkontwikkeling ligt meer verantwoordelijkheid bij de bewonerszelf, conform de uitgangspunten van het coalitieakkoord. Ook is duidelijk dat wijkontwikkelingbeter ingebed moet worden in het reguliere werk. Dit om de slagvaardigheid, integraliteiten verankering te vergroten. Dit betekent een cultuuromslag voor alle organisaties die een rolspelen in wijkontwikkeling. In de uitvoering van gemeentelijk beleid zullen de ontwikkelingswijkenextra prioriteit krijgen. Verder wordt alles in het werk gesteld om overlap binnen enbuiten de gemeente te voorkomen en integrale samenwerking tussen de diverse partijen tebevorderen. Vanuit het visitatierapport van de Rekenkamer noemen we hier aanvullend defocus op werk en jeugd en de basisvoorwaarden schoon, heel en veilig.Kortom, Wijkontwikkeling 3.0 staat voor:• een efficiënte en effectieve, integrale wijkaanpak• met betrokken bewoners• een focus op werk en jeugd• en schoon, heel en veilig als randvoorwaarden.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201215


Visie Wijkontwikkeling 3.022.1 Visie op sociaal werkDraagkracht en draaglastIn de rapportage ‘Buurtbewoners in Balans’ van Ministerie van VROM/WWI staat dat balanstussen draagkracht en draaglast belangrijk is voor een succesvolle wijkaanpak. Draagkrachtgaat op individueel niveau uit van de eigen kracht van mensen. Het gaat over zelfvertrouwen,talentontwikkeling en de wil om te werken en te leren, over sociale vaardigheden enlichamelijke conditie. Op wijkniveau gaat het bijvoorbeeld over onderwijs, bedrijven enwinkelvoorzieningen. Plaatselijke ondernemers die zich hebben gevestigd in de wijk bewijzendaarmee geloof te hebben in de wijk en haar bewoners. Ook dat is draagkracht die benutkan worden.Draaglast gaat over de blokkades die het ontwikkelen van draagkracht belemmeren. Denk opindividueel niveau aan bijvoorbeeld alcohol- of drugsverslaving, opvoedingsproblemen,extreme schulden en lichamelijke of geestelijke handicaps. Op wijkniveau zijn onder meerjongerenoverlast, dealen, geweld en het ontbreken van veilige openbare ruimten of verkeersroutesvoorbeelden van dergelijke blokkades.Individuele bewoners, maar ook hele buurten raken uit balans als hun draaglast (geldzorgen,kopzorgen, zorgzorgen en buurtzorgen) groter wordt dan hun draagkracht. Een goedewijkaanpak vermindert de draaglast en vergroot de draagkracht.BurgerkrachtVolgens het essay ‘Burgerkracht. De toekomst van het sociaal werk in Nederland’ (Raad voorMaatschappelijke Ontwikkeling, 2011) wordt burgerkracht het nieuwe kernbegrip voor hetsociale werk. Burgerkracht komt er in het kort op neer dat burgers zelf verantwoordelijk zijnvoor de kwaliteit van hun sociale bestaan. Soms, maar lang niet altijd, is daar de hulp van eenprofessional bij nodig. Het potentieel van burgers moet hoe dan ook centraal staan en dekracht van de burger gestimuleerd.De belangrijkste taak voor de lokale overheid is, volgens dit rapport, “de sluitende aanpakvan kwetsbare burgers door middel van integrale teams. Die bestaan uit gemandateerdesociaal werkers die als generalist een breed scala aan problemen aankunnen. De gemeente isdaar niet per se uitvoerder, maar draagt wel een verantwoordelijkheid voor een effectieveorganisatie”. De lokale overheid pleegt niet zozeer zelf interventies, maar zorgt ervoor dat desociale omgeving wordt geactiveerd.Betekenis voor wijkontwikkelingBovenstaande denklijnen passen bij de verantwoordelijkheidsverdeling die we voorstaan.Primair neemt de burger uit eigen kracht zelf initiatief. De gemeente is verantwoordelijk voorde ondersteuning van de kwetsbaren. In de ontwikkelingswijken is de draaglast groter dan dedraagkracht. Samen met de betrokken partijen in de wijk richten we ons op het herstel vande balans tussen draaglast en draagkracht. Waar nodig ondersteunen we bij het wegnemenvan belemmeringen, bij het vinden van inspiratie en bij het grijpen van kansen om mee tedoen, zodat mensen stijgen op de participatieladder.2.2 Visie op wonenAantrekkelijke en concurrerende woonmilieusEen goed onderhouden woning en een veilige leefomgeving zijn basisvoorwaarden voorprettig wonen. Een aantrekkelijk en concurrerend woonmilieu gaat een stap verder en vraagtdaarnaast om variatie in woningen en woonomgevingen. Het is goed voor een wijk alsmensen in verschillende levensfasen en met verschillende leefstijlen zich er thuis voelen.Bewoners die een sterke binding hebben met hun wijk zijn eerder betrokken bij initiatievenen minder geneigd om uit de wijk te verhuizen.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201217

Een specifieke opgave in dit verband is het tegengaan van scheefwonen, zonder dezebewoners de wijk uit te jagen. Voor mensen die zich sociaal-economisch ontwikkelen moetener binnen de wijk aantrekkelijke woonmogelijkheden zijn, zodat de draagkracht in de wijkbehouden blijft.Het aantrekken van nieuwe doelgroepen met draagkracht betekent een sociaal-economischeimpuls in de wijk en meer draagvlak voor behoud en verbetering van voorzieningen, winkelsen werkgelegenheid.Bewoners willen trots zijn op hun wijk en woonomgeving. Elke wijk heeft zijn eigen uitstraling;niet elke wijk hoeft de rijkste, duurste, meest exclusieve wijk van de stad te zijn. Beter ishet om bij de eigen kernwaarden te blijven en die uit te dragen. Trots op het DNA van de wijkmet ruimte voor initiatief. Een geschikt instrument daarvoor zou wijkbranding kunnen zijn.Wonen steeds belangrijkerWonen is voor mensen heel belangrijk en lijkt steeds belangrijker te worden. Steeds meermensen brengen meer tijd door in de woning. Niet alleen zijn mensen vaker thuis om testuderen of te (tele)werken, ook zijn er steeds meer oudere mensen die zelfstandig wonen enruimte nodig hebben voor hobby of thuiswerk. Er is dus steeds meer behoefte aan ruimte inde woning voor werk en hobby. We zien ook dat mensen minder dan vroeger geneigd zijnom vanwege hun werk te verhuizen. Bestaande sociale verbanden geeft men niet zomaar op,net zo min als een prettige woning en woonomgeving.Invloed op woning en woonomgevingVeel bewoners willen direct invloed uitoefenen om hun woonwensen te realiseren. In depraktijk zijn er nogal eens belemmeringen, maar veel mensen zouden graag zelf of sameneen woning (ver)bouwen of invloed hebben op de inrichting van de woonomgeving.Als het lukt om werkelijk vraaggericht en interactief met bewoners aan de slag te gaan enaan te sluiten op hun woonwensen en leefstijlen, dan is ook dat een manier om nieuwe enhuidige bewoners aan de wijk te binden.Betekenis voor wijkontwikkelingHet bovenstaande leidt tot de volgende ambities als het gaat over wonen:• een aantrekkelijk en gevarieerd woonmilieu bieden voor huidige en nieuwe bewoners;• economische stijgers de kans bieden om in de eigen woonomgeving een volgende stap inde wooncarrière te maken;• nieuwe doelgroepen aantrekken, die zorgen voor een sociaal-economische impuls in dewijk;• vraaggericht en interactief ontwikkelen van woonmilieus.Een schone, hele en veilige woonomgeving is bij dit alles een randvoorwaarde.2.3 Visie op WijkontwikkelingOp basis van de in hoofdstuk 1 geschetste veranderingen en beleidsuitgangspunten en de indit hoofdstuk genoemde visies op sociaal werk en wonen, formuleren we voor Wijkontwikkeling3.0 de volgende uitgangspunten:1. Wijkontwikkeling wordt uitgevoerd in die wijken waar op grond van een wijkanalysesprake is van gestapelde, geconcentreerde en complexe problematiek. Als met deWijkmonitor achteruitgang in een wijk wordt geconstateerd wordt wijkontwikkeling ookpreventief ingezet om verder afglijden te voorkomen.2. De selectie van wijken is een bestuurlijke keuze, mede gebaseerd op de uitkomsten vande Wijkmonitor, de bereidheid van partners om te investeren en de beschikbaarheid vanmiddelen. Bijzonder aandacht gaat uit naar wijken waar bewoners zich de afgelopenjaren minder verbonden voelen met de (lokale) overheid en instanties. Het vertrouwen ishier niet groot en de bereidheid om mee te doen gering. Dit vraagt om extra inspanningen.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201218

3. De geselecteerde wijken krijgen een ‘plus’ ten opzichte van de reguliere aanpak:• extra inzet van middelen uit het Wijkontwikkelingsfonds voor sociaal-economischeactiviteiten, openbare ruimte en fysieke projecten;• extra aandacht bij de inzet van reguliere middelen;• inzet van middelen om dit alles te coördineren en te monitoren.4. De focus ligt op jeugd en op werk (het hebben van werk of de toeleiding naar werk).5. ‘Schoon, heel en veilig’ is een randvoorwaarde; de basis moet op orde zijn.6. We stimuleren en ondersteunen een actieve opstelling en zelforganisatie van burgers(burgerkracht). We creëren ruimte en vrijheid binnen het vastgestelde beleid voorbuurtbewoners om zelf initiatieven te nemen en die te faciliteren. Kwetsbaren die het zelfniet kunnen redden worden ondersteund.7. Er is intensieve samenwerking tussen gemeente, bewoners en alle partijen in de wijken,zoals corporaties, maatschappelijke organisaties, onderwijs, de wijkagenten en hetpolitiekorps.8. Verbreding van de interne en externe coalities, waarbij alle gemeentelijke onderdelenbetrokken zijn. Ook het bedrijfsleven, marktpartijen en beleggers worden uitgedaagd ommee te doen en in ontwikkelingswijken te investeren.9. Er is eenduidige gemeentelijke regie en een heldere, effectieve en efficiënte overlegstructuur.10. Professionals in de wijk hebben mandaat en doorzettingskracht om vraaggerichtresultaten te boeken.11. De aanpak is integraal en gericht op de lange termijn en er wordt gestuurd op doelen,resultaten en samenhang. Dit betekent een cultuur (en organisatie)omslag naar integraalwijkgericht werken.2.4 Aandacht voor de ontwikkelingswijkIn de gemeentelijke voorjaarsnota 2011 is nadrukkelijk opgenomen dat de inspanningen enbudgetten van de gemeente een bijdrage moeten leveren aan de wijkontwikkeling. Reguliere(beheer)activiteiten en budgetten worden daarom zoveel mogelijk gecombineerd metwijkontwikkelingsactiviteiten. Zo ontstaan focus en versnelling en een grotere participatie vanburgers. Ook bij de uitvoering van het beleid rondom werk en participatie zal dit het gevalzijn. Hetzelfde geldt voor de wijkeconomie. Steeds wordt aandacht gevraagd voor de inzetvan de gemeentelijke middelen voor de ontwikkelingswijken.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201219


Wat willen bereiken? En hoe?33.1 Doelen van wijkontwikkelingZoals eerder aangegeven, richt Wijkontwikkeling 3.0 zich in het bijzonder op de thema’s werken jeugd. ‘Schoon, heel en veilig’ zijn belangrijke basisvoorwaarden. De vijf doelen vanWijkontwikkeling 2.0 worden daarmee terug gebracht naar drie:1. Meedoen (Meedoen@Breda)2. Jeugd (Jong@Breda) en3. Schoon, heel en veilig (Basis op orde)De onderwerpen ‘gezond en zorgzaam’ en ‘leefbaarheid en imago’ uit Wijkontwikkeling 2.0worden in bovenstaande thema’s ondergebracht. Zo blijft het mogelijk om de resultaten opdeze onderwerpen te meten met de Wijkmonitor.Reguliere InzetNaast de thema’s die hieronder worden genoemd en die extra worden ingezet in de ontwikkelingswijkenis er nog de ‘reguliere’ inzet van onderwijs, maatschappelijk werk, sociaal enarbeidsmarktbeleid, economie,jeugd, cultuur etc. hebben. In bijlage 1 is een overzichtopgenomen.MeedoenIn de gemeentelijke beleidsnota Meedoen@Breda (juni 2011) staat dat alle Bredanaars met alhun capaciteiten naar vermogen meedoen aan de maatschappij van nu en morgen. Met deinzet van de participatieladder wordt gekeken of dat het maximaal haalbare niveau is, of datde persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten. Daarmee worden de aanwezigetalenten ten volle benut voor de persoon zelf, voor de sociale omgeving en voor de stad.WijkeconomieIn de rapportage van de Rekenkamer over wijkontwikkeling wordt gesproken over hetbenutten van de economische mogelijkheden die zich voordoen in de wijk. Er gaan veelgeldstromen om in de wijk: zorggelden, uitkeringen, onderhoudsgelden, bestedingen vanburgers, etc. En er zijn bedrijven, organisaties en instellingen die in of rondom de wijkenactief zijn. De uitdaging is om deze reeds aanwezige florerende wijkeconomie zo maximaalmogelijk te benutten, te behouden en daar waar mogelijk uit te breiden. Bijvoorbeeld doorgerichte investeringen in startende ondernemers zoals met het project DNA (DeprivedNeighbourhood Approach) in de Hoge Vught. Een van de activiteiten is het realiseren vanbedrijfsruimte voor startende ondernemers in leegstaande gebouwen.Het college gaat deze uitdaging aan en komt in het najaar 2012 met een concretisering vande mogelijkheden.Wet Werken naar vermogenOp 1 januari 2013 treedt naar verwachting de Wet werken naar vermogen (Wwnv) inwerking. Deze wet heeft als doel meer mensen aan het werk te helpen. Er komt hiermee éénregeling voor personen met arbeidsvermogen die onder de verantwoordelijkheid van degemeente vallen.De Wet werk en bijstand zal opgaan in de nieuwe wet. De Wet sociale werkvoorziening blijftbestaan voor mensen die alleen in een beschutte omgeving kunnen werken. De gemeentegaan per 1 januari 2013 jonggehandicapten met arbeidsvermogen ondersteuning bieden.Een jaar later komt daar de groep bij die dit jaar nieuw in de Wajong komt, maar wel (deels)kan werken. Er is dus sprake van een gefaseerde instroom in de Wwnv.De invoering van de Wet werken naar vermogen en de veranderingen in de sociale zekerheidgaan gepaard met omvangrijke landelijke bezuinigingen en taakstellingen.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201221

Om gedifferentieerde dienstverlening aan onze klanten aan te bieden en maximaal uitgerustte zijn om aan de vereisten in de nieuwe Wet werken naar vermogen tegemoet te komen iseen Leerwerkbedrijf in wording (2e kwartaal 2012). Het Werkplein en het Activeringspleinvan de voormalige directie Sociale Zaken en Werkgelegenheid worden met K*pabel samengevoegden ingepast binnen de BSW Bedrijven: het Leerwerkbedrijf. Een van de vier onderdelenzal het Zorg- en Activeringsbedrijf zijn, waaronder Stichting Werk aan de Wijk valt (in devervolgtekst zal voor deze stichting steeds Leerwerkbedrijf(WadW) gebruikt worden). Hierbijwordt nadrukkelijk de verbinding gelegd met Wijkontwikkeling, waarmee invulling wordtgegeven aan de aanbeveling van de rekenkamer over de betrokkenheid van sociale zaken eneconomische zaken.Het adagium is : Werk gaat boven inkomen; iedereen werkt naar vermogen en uitstroomnaar regulier werk staat voorop!.Mensen gaan zoveel mogelijk direct bij een werkgever aan de slag, waar nodig ondersteunddoor de gemeente. Gedurende de periode dat betrokkene nog geen reguliere werkplek heeftverworven c.q. kan worden aangeboden, gaat deze tijdelijk aan de slag in het Leerwerkbedrijf(leerwerktraject) waarbij tevens zo regulier mogelijke arbeid wordt verricht.Cliënten die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben en niet regulier kunnen werkennaar vermogen of zelfs niet beschut kunnen werken willen we zo veel laten participeren naarvermogen. Ook hier is het uitgangspunt dat iedereen die aanspraak maakt op een uitkeringhoe dan ook een maatschappelijke bijdrage levert, ook al is de afstand tot de arbeidsmarktzeer groot (Iedereen kan iets, Iedereen doet iets). Het stimuleren, organiseren en realiserenvan maatschappelijk nuttig werk is een belangrijke opgave binnen het Zorg en Activeringsbedrijfvan het Leerwerkbedrijf.De drie corporaties zijn opnieuw bereid om voor de komende drie jaar afspraken te makenmet Werk aan de wijk (Wadw) over de afname van reguliere diensten. De corporaties stellendaarbij een aantal randvoorwaarden, waarover afspraken gemaakt moeten worden tussengemeente en de woningcorporaties in het kader van de Alliantieafspraken. Deze afsprakenbetreffen ondermeer de borging van de aanwezigheid in de wijk op een zichtbare enherkenbare plek in een eigen pand, de voorwaarden waaronder de financiële toezeggingenin het kader van 8+8 kunnen overgaan naar de BSW, het vooraf regelen van budget voor debegeleiding, training en coaching van de medewerkers en ruimte voor een verkenning vanhet samengaan van Wadw met een nog te onderzoeken buurtonderneming.WerkgelegenheidsprojectenVerder wordt in 2012 gestart met de buurtonderneming. De concrete werkgelegenheidsaanpakals de Businesscoach, Leerwerkbedrijf(WadW) en Get Started worden gecontinueerd.Deze worden verder uitgewerkt in de Uitvoeringsplannen.Betrokkenheid bewonersAan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om voor zichzelf en voor elkaarte zorgen. De gemeente doet een sterk beroep op de eigen verantwoordelijkheid vanmensen. De verantwoordelijkheidstrap, talentontwikkeling en participatieladder vormen dekernbegrippen van het nieuwe beleid, dus ook binnen de wijken. Daar waar extra ondersteuningnodig is zal die worden ingezet door expertise van professionals onder andere stadsmariniers,jeugdwerkers, wijknetwerkers en de schoolcjg-ersCultuurparticipatie in de wijkIn het kader van brede ontwikkeling van jeugd op het gebied van Cultuur is in de ImpulsregelingBrede Scholen, Cultuur en Sport voor 2012 en 2013 0,5 fte toegekend aan het Centrumvoor de Kunsten Nieuwe Veste met als doel het vergroten van cultuurparticipatie in de wijken het stimuleren van kunstbeoefening onder kinderen en jongeren. Daarbij wordt eennoodzakelijke verbinding gelegd tussen het binnenschoolse aanbod cultuureducatie en hetBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201222

aanbod cultuur buitenschools en in de vrije tijd. Vanuit Centrum voor de Kunsten is deze 0,5fte aangevuld tot een aanstelling van 0,8 fte. De opdracht is om hiervoor in 2012 insamenwerking met SSC ’t Kraaienest en mogelijk met gemeenschaphuis de Poelewei een projectplanin de betreffende wijk uit te werken. Dit sluit aan bij de opdracht aan het Centrumvoor de Kunsten om het cultuuraanbod in de wijk te versterken en regie te voeren op ditaanbod af te stemmen.JeugdIn het beleidskader Jong@Breda (februari 2011) zijn de doelstellingen voor jeugd en onderwijsvastgelegd. Ambitie is dat kinderen en jongeren in Breda zich optimaal kunnen ontwikkelen.De focus ligt op het creëren van goede basisvoorzieningen en het stimuleren van een prettigopgroeiklimaat, uitgaande van wat jongeren en ouders zelf kunnen .Er wordt ingezet op brede ontwikkeling van alle kinderen en jongeren in Breda. Daarnaastwordt in de wijken extra ingezet op het versterken van kansen voor diegenen (ca. 10% vande Bredase jeugd) die dat nodig hebben. Met voorschoolse educatie en schakelklassenkunnen kinderen achterstanden in hun (taal)ontwikkeling wegwerken. Met schoolvervangendetrajecten en ondersteunende activiteiten krijgen jongeren die risico lopen op schooluitvalalsnog de kans een startkwalificatie te behalen.Brede scholen leveren een grote bijdrage aan de hoofddoelstellingen van Jong@Breda.Alle basisscholen maken deel uit van een netwerk waarin zij met partners in de voorschool, kinderopvang, sport, cultuur samenwerken. Scholen en hun partners vormen zo de brede school en zorgen ervoor dat kinderen in de wijk optimaal hun talenten en competenties kunnen ontwikkelen en - indien nodig - hun kansen kunnen versterken. De geformuleerde doelen voor de brede schoolontwikkeling zijn:• In 2014 kunnen ouders in hun eigen wijk terecht voor goede scholen en voor- ennaschoolse voorzieningen.• In 2014 werken in iedere wijk scholen, voorscholen, kinderopvang en andere partnerssamen in brede schoolverband.De gemeente stimuleert en faciliteert deze samenwerking in de brede school als hart van dewijk. Het Uitvoeringsplan Brede Scholen Breda 2012 – 2014 is een uitwerking van hoofddoelstelling2 van Jong@Breda. In het uitvoeringsplan zijn de doelen en acties van de bredeschoolontwikkeling uitgewerkt. Het onderdeel ‘Acties per gebied’ beschrijft ook voor deontwikkelingswijken welke resultaten met wie gehaald moeten worden. Deze inzet gebeurtmet de beschikbare reguliere middelen. Extra middelen voor investeringen zijn in hetwijkontwikkelingsfonds opgenomen voor het Huis van de Heuvel en Brede School GeerenZuid. De corporaties dragen hier ook aan bij.Het CJG Breda is er voor alle ondersteuning bij opvoeden en opgroeien. Jeugd en oudersdoen zelf actief mee aan het vormgeven van het CJG Breda door het informeren en adviserenvan andere jeugd en ouders (facebookpagina Jong@Breda, CJG ouders). Het CJG Breda werktwijkgericht, met bekende gezichten; in alle wijken en op alle basisscholen zijn vaste CJG-ersaan de slag, bij wie jeugd, ouders en professionals terecht kunnen als zij advies of hulp nodighebben. Mocht er intensiever hulp nodig zijn dan biedt een CJG coach (voor bijv opvoedondersteuner)of CJG begeleider (als langduriger en/of intensiever ondersteuning nodig is) hulpaan het gezin.Samenspel (combinatiefuncties)In het Uitvoeringsplan combinatiefuncties Breda 2012 – 2014 staat wat de gemeente Bredade komende jaren met de inzet van combinatiefunctionarissen wil bereiken en hoe uitbreidingvan de capaciteit wordt vormgegeven. Met dit plan wordt de kwaliteit van bewegingsonderwijsin het primair onderwijs verbeterd en wordt een koppeling gelegd met hetbuitenschools sporten beweegaanbod. Daarnaast leveren de functionarissen een bijdrageaan het versterken en vergroten van het aanbod cultuureducatie.De inzet van de combifuncties moet leiden tot verbetering van de samenwerking tussenBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201223

onderwijs (po en vo) en sport en cultuur, zowel op wijkniveau als stedelijk.In de gebieden Noord-West, Noord-Oost, Zuid-West (waar Haagse Beemden, HVDL,Heuvel , Driesprong en Tuinzigt/Haagpoort onder vallen) wordt 9,6 fte ingezetIn onderstaand overzicht staan voor de doelen omschreven wat het beoogd maatschappelijk effect is en welke doelstellingen moeten worden behaald. Soms gaat het om behoud van wat er al is, ofwel consolidatie, vaak gaat het om verbetering.Doelen wijkontwikkelingMeedoen@BredaBeoogd maatschappelijk effectBevorderen participatie en stimuleren eigen verantwoordelijkheidDoelstellingenMeer economische participatieMeer maatschappelijke participatieVerbeterde positie kwetsbare BredanaarsJong@BredaBeoogd maatschappelijk effectVersterken van kansen van jongerenDoelstellingenIedere jongere is klaar voor de arbeidsmarktJeugd ontwikkelt ook in vrije tijd haar competenties en maakt actief kennis met sporten cultuurJeugd krijgt ook buiten volop ruimte om te spelen en elkaar te ontmoetenGoed onderhouden en bruikbare leefomgevingBeoogd maatschappelijk effectPrettig wonen in een goed onderhouden en bruikbare leefomgevingDoelstellingenBetere voorzieningen die goed aansluiten op de vraag van de bewonersInstandhouding en waar nodig verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte intermen van goed onderhouden en bruikbare leefomgevingEen beter gebruik van de openbare ruimte: beter gedeeld, beter herkenbaar enduurzamerGoed en gevarieerd woningaanbodBeter beeld en imago van de buurtVeiligheidBeoogd maatschappelijk effectVerbetering van de sociale veiligheid en vermindering van de overlastDoelstellingenVerminderen criminaliteitVerminderen overlast in de buurtVerhogen sociaal veiligheidsgevoelWijkmonitorIn de uitvoeringsoverleggen die in de ontwikkelingswijken plaatsvinden wordt periodiekvinger aan de pols gehouden over de stand van zaken van de Uitvoeringsplannnen.In de Uitvoeringsplannen worden de resultaten zo SMART mogelijk geformuleerd. Daar waarsprake is van stijging, verbetering, vermindering, etc. is dit altijd gerelateerd aan de score in2014 ten opzichte van 2010 zoals gemeten met de Wijkmonitor.3.2 Selectie van wijkenIn de Voorjaarsnota 2011 is aangegeven dat de gebieden Haagpoort, Tuinzigt en de zuidkantvan de Haagse Beemden in aanmerking komen voor wijkontwikkeling. Voor de Heuvel iswijkontwikkeling na oplevering van het Huis van de Heuvel (medio 2012) niet meer nodig.Dit betekent dat Wijkontwikkeling 3.0 nu gericht wordt op:• doorgaan in Hoge Vucht en Doornbos-Linie;• doorgaan in de Driesprong;• doorgaan met Wijkimpuls Haagse Beemden, voornamelijk gericht op Kesteren enMuizenberg;• opstarten in Haagpoort en Tuinzigt;• als overgangsfase afbouwen van de Heuvel als ontwikkelingswijk, met continuering vanhet sociaal-economisch programma.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201224

3.3 Regie en samenwerkingGezamenlijke aanpakSamenwerken is belangrijk om de doelen van stedelijke vernieuwing te halen. In tijden vaneconomische teruggang is samenwerking extra hard nodig om met de beschikbare gelden eenzo hoog mogelijk maatschappelijk rendement te behalen. Het gaat dan om samenwerkingtussen gemeente en corporaties, maar ook met andere partijen in de stad zoals het onderwijs,instellingen voor zorg en welzijn en partijen op het terrein van veiligheid zoals de politie. Ennatuurlijk, last but not least, om samenwerking met de bewoners van deze wijken. Juist in dewijkontwikkelingswijken, met hun gestapelde problematiek, is extra wilskracht en inzet vanalle betrokkenen onontbeerlijk.Aansturing gemeenteEen sterker sturende rol van de gemeente willen we bereiken door te werken met een helderetaak- en verantwoordelijkheidsverdeling. Per ontwikkelingswijk heeft de gemeente in denieuwe werkwijze één wijkprojectmanager en één wijkbeheerteam. Dit leidt tot minderschijven, meer samenhang en betere borging.Communicatie zal verlopen volgens het nieuwe communicatiebeleid en de instrumenten diedaarbij horen, zoals bijvoorbeeld het gebruik van social media.Verantwoordelijke burgersBurgerkracht gaat uit van het eigen initiatief en de eigen verantwoordelijkheid van de burger.Uitgangspunt is dat eigenaren van problemen in beginsel ook bezitters zijn van de oplossingen.Bewonersparticipatie is een essentieel onderdeel van wijkontwikkeling. Enerzijds vraagtdit een actieve houding van de burger zelf. Anderzijds vraagt dit van de professionelepartners in de wijk de bereidheid om met het tempo van de bewoners van de wijken mee tegaan. We willen inzetten waar enthousiasme en energie van de bewoners zit. Waar dit nietzo is zijn we terughoudender en zullen we langzaam opbouwen.Het eigen-kracht principe kan tot een andere, minder bureaucratische en effectievere aanpakvan problemen leiden. Het beheer van de openbare ruimte, buurtpreventie en het beheer vanbuurtcentra zijn initiatieven waar bewoners daadwerkelijk verantwoordelijkheid nemen.Voorwaarden hierbij zijn: minder regelgeving, meer mandaat en doorzettingskracht, budgettennaar de wijk, minder vergaderen.Professionele inzetWijkontwikkeling wil dat burgers mee komen daarvoor missen zij soms nog vaardigheden enblijven talenten onbenut. Daarvoor is extra ondersteuning nodig. Deze kan in lichte vormgegeven worden door maatschappelijke organisaties met inzet van professionals én vrijwilligers.Voor de meest kwetsbaren is directe professionele (overheids)inzet noodzakelijk. Deprofessionele maatschappelijke organisaties groeien toe naar het principe één klant, één plan,één hulpverlener, één buurt. Dit moet leiden tot netwerkteams (sociale teams) die over degrenzen van hun eigen organisatie heen kijken en met een groot mandaat voor medewerkersaan de slag gaan. Zo werkt CJG Breda al. CJG professionals werken gebiedsgericht inwijkteams samen, vraaggestuurd en met een grote mate van ruimte en vrijheid.We realiseren ons dat we er nog niet zijn en dat er op dit punt stevig moet worden ingezet.In 2013 moet dit in enkele wijken zijn beslag krijgen.MEE, WIJ en IMW gaan, bij wijze van proef, hun individuele cliëntondersteuning bundelen.Medewerkers van deze organisaties vormen in Zuid-West vanaf maart 2012 een Sociaal Team.Voor klanten maakt het dan niet meer uit bij wie ze hun vraag stellen, ze zijn altijd aan hetgoede adres. Ze krijgen te maken met één intake en één plan van aanpak. Alle vragenworden systematisch benaderd waarbij wordt ingezet op eigen regie van de hulpvrager enhet sociale netwerk. Als er geen eigen netwerk is of dit niet sterk genoeg is, wordt waarmogelijk een beroep gedaan op vrijwilligers.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201225

In de loop van 2012 evalueren de drie organisaties de resultaten. Als de ervaringen positiefzijn breiden de drie organisaties het werken in sociaal teams verder uit naar andere partnersen naar andere wijken.Externe overleggenAandachtspunten zijn, mede door de rekenkamer gesignaleerd, zijn de stroperigheid, deveelheid en de dubbelingen in het overlegcircuit en het ontbreken van mandaten in de wijken.We zetten in op de volgende externe overleggen om te innoveren op bovengenoemde items:• Uitvoeringsoverleg per wijkDeelnemers: bewonersvertegenwoordiging, uitvoerende organisaties, corporaties,stadsmarinier en de gemeentelijke gebiedsbeheerders (sociaal en fysiek)Agenda: voortgang van de uitvoeringsplannenFrequentie: maandelijks• Wijkregiegroep per wijkDeelnemers: de wijkpartners en afhankelijk van de agenda kunnen bestuurdersaanwezig zijn. Zij fungeren niet als voorzitter.Agenda: uitvoering en monitoren van besluiten voor de wijk. Binnen de kaderskan de totale uitvoering worden bijgesteld en worden strategischekeuzes voorbereid voor de vergaderingen van het Bestuurlijk Overleg.Frequentie: 4x per jaarDe wijkregiegroep is de schakel tussen het Uitvoeringsoverleg en het Bestuurlijk Overleg.• Bestuurlijk overleg WijkontwikkelingDeelnemers: bestuurders van alle actief deelnemende partijen. Gemeente encorporaties zijn in elk geval vertegenwoordigd, afhankelijk van deagenda ook bestuurders vanuit het onderwijs, het bedrijfsleven en zorgenwelzijnsorganisaties. Dit is één overleg voor alle ontwikkelingswijken.Agenda: bespreken van ontwikkelingen op hoofdlijnen, besluitvorming overbeleidFrequentie: 2x per jaar• Namens het college van B&W heeft de Wethouder Wijkontwikkeling een coördinerenderol in de samenwerking.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201226

Wat gaan we investeren?44.1 UitvoeringsplannenVoor het uitvoeringsprogramma Wijkontwikkeling 3.0 zijn voor de jaren 2012, 2013 en 2014middelen beschikbaar. Het betreft in totaal een bedrag van € 19,6 miljoen, inclusief reservewijkontwikkeling, verdeeld over de wijken. Dit is het bedrag dat extra naar de ontwikkelingswijkengaat bovenop de ‘reguliere’ financiële inzet van onderwijs, economie, jeugd, onderhoud,sociale zaken, cultuur, sport, etc. Niet alles van deze ‘reguliere inzet ‘ is overigens directte bestempelen als wijkontwikkeling, alleen de ‘extra’ inzet op de reguliere beleidsterreinen.Vanuit die definitie valt bijvoorbeeld het huisvuil ophalen in een wijkontwikkelingswijk nietonder wijkontwikkeling. Maar een extra huisvuilronde zou daar wel onder vallen.In bijlage 2 is de begroting 3.0 opgenomen. Het is een totaaloverzicht van de verschillendeonderdelen per wijk, voorzien van een jaarlijks bedrag en een nadere specificatie per project.Binnen de reeds beschikbare middelen van de verschillende gebieden is ruimte gecreëerd voorde verbreding naar de nieuwe wijkontwikkelingswijken.Van het totale beschikbare budget voor de jaren 2012 tot en met 2014 word ca. 12 miljoeneuro ingezet voor fysieke projecten zoals, Nolensplein, Claas Persoonstraat, afwikkeling Huisvan de Heuvel en Brede School Geeren-Zuid, Masterplan openbare ruimte.Uitvoeringsprogramma Wijkontwikkeling 2012-2014 (versie 3.0)(bedragen x € 1.0 mln)kosten 2012 2013 2014 Totaal CF 2015 evAlgemeen 0,6 0,5 0,6 1,7Heuvel 3,1 0,0 0,0 3,1 0,9*Hoge Vucht, Doornbos, Linie 6,2 2,1 2,6 10,9Driesprong 0,6 1,0 0,0 1,6Haagpoort / Tuinzigt 0,5 0,4 0,2 1,2Haagse Beemden (zuidrand) 0,6 0,2 0,2 1,0Totaal 11,6 4,3 3,6 19,6 0,9(*) per saldo afwikkeling cash flow Heuveldekkingsmiddelen 2012 2013 2014 Totaal CF 2015 evreserve WO 8+8 2,9 1,6 0,6 5,0reserve WO overig 2,6 1,6 2,4 6,7reserve WO tbv cash flow Heuvel 2,4 2,4 0,9*corporaties 8+8 0,1 0,2 0,2 0,5corporaties overig 1,9 1,9derden overig 0,0 0,0 0,0 0,1Subsidie (interreg) 0,1 0,3 0,4Budget ISV III 0,8 0,2 1,1directiebudget (incl restbudget HB) 0,8 0,5 0,5 1,711,6 4,3 3,6 19,6 0,9*Daarnaast is nog € 1,0 mln investeringsgeld beschikbaar tbv het Ingenhouszplein.Deze middelen kunnen worden aangesproken zodra het projectplan is vastgesteld door de raad.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201227

4.3 Bijdragen corporatiesHet onderstaande overzicht geeft de financiële bijdragen voor sociaal-economische en fysiekeprojecten van de corporaties weer.Sociaal-economisch 2012 2013 2014Singelveste AlleeWonen8+8 bijdrage Sociaaleconomische projecten en activiteiten 52.600 56.300 57.3008+8 bijdrage fysieke projecten Brede Schoolconcept en 2.000.000buurtpark Geeren-ZuidLeefbaarheid wijkontwikkeling (HV/DL, Haagse Beemden, 236.000* pm pmHaagpoort/Tuinzigt)Projectmanagement wijkontwikkeling 140.000 140.000 140.000WonenBreburg8+8 bijdrage Sociaaleconomische projecten en activiteiten 52.600 56.300 57.300Leefbaarheid wijkontwikkeling *) 160.000 160.000 160.000Laurentius8+8 bijdrage Sociaaleconomische projecten en activiteiten 37.700 40.400 40.400Projectmanagement 30.000 30.000 ntbSociale projecten Wisselaar 20.000 20.000 ntbSociale projecten HB 10.000 10.000 ntbSchoon-heel-veilig HB 10.000 ntb NtbWijkschouw WOG 10.000 10.000 Ntb*) inclusief buurtbeheer Haagse Beemden en vrijwilligersproject Haagpoort TuinzigtFysiek 2012-2014 Budget €Singelveste AlleeWonenNieuwbouw en GOH Geeren-Zuid:150 nieuwbouwwoningen en 35.7 miljoen98 woningen GOHVastgoedaanpak LKN: Aanpak ca 55 woningen PmLaurentiusNieuwbouw heuvel: - Dr Struyckenstraat100 appartementenWonenBreburgGeerenNoord: - Bernard de Wildenstraat Nieuwbouw 50 woningen € 2.279.250,- +PMNieuwbouw 4 garagewoningen€ 1.110.000,aanpassenDoornbos: - Hooilaan eoGrootonderhoud€ 7.900.000,- M kanstraatGrootonderhoud€ 900.000,Heuvel:- Dr struijckenpleinNieuwbouw€ 60.790.000,- Heuvel F1+FNieuwbouw€ 13.427.000,- Mgr NolenspleinNieuwbouw€ 336.000,- +PM- TalmazoneNeuwbouw€ 22.350.000,- SpringNieuwbouw€ 26.914.000,- O v NoordstraatGrootonderhoud€ 1.950.000,- J EdenstraatGrootonderhoud€ 2.520.000,- ColynstraatGrootonderhoud€ 1.560.000,- BurgerhofGrootonderhoud€ 800.000,- G BeijstraatGrootonderhoud€ 525.000,- ThorbeckepleinGrootonderhoud€ 4.083.602,- HeuvelbrinkGrootonderhoud€ 750.000,- ThorbeckepleinGrootonderhoud€ 450.000,- G BeystraatGrootonderhoud€ 1.500.000,- HeuvelbrinkGrootonderhoud€ 11.485.729,Driesprong:Tuinzigt:- PlataanstraatGrootonderhoud€ 900.000,- PinboomstraatGrootonderhoud€ 2.500.000,- HoornwerkstraatGrootonderhoud€ 500.000,- SlingerwegGrootonderhoud€ 330.000,Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201228

4.4 Grondexploitaties wijkontwikkelingNaast het uitvoeringsprogramma maken ook diverse grondexploitaties deel uit van hetprogramma wijkontwikkeling. In totaal gaat het om ruim € 52 miljoen. Het zwaartepunt ligtdaarbij bij een aantal grondexploitaties in Heuvel. In 2006 werd hierover een intensievesamenwerkingsovereenkomst gesloten met Wonen Breburg (‘cash flow Heuvel’), alsmede eenaanvullende samenwerkingsovereenkomst in 2008. Een mogelijke ‘plus’ kan elders binnenwijkontwikkeling worden ingezet. Dit verloopt dan via het uitvoeringsprogramma. Op basisvan de actualisatie ten behoeve van de jaarrekening 2011 wordt momenteel echter rekeninggehouden met een ‘min’. Hiervoor is een voorziening gevormd.4.5 Financieel perspectief 2015 en verderDe reserve wijkontwikkeling wordt de komende jaren volledig ingezet. Eind 2014 is de reserveuitgeput. Dit betekent dat de projecten/activiteiten in wijkontwikkeling worden geëvalueerden dat op basis hiervan een voorstel wordt gedaan voor vervolg.De gevolgen voor het ontbreken van extra middelen vanaf 2015 en de eventuele mogelijkhedendie zich dan voordoen zijn een aandachtspunt voor de volgende collegeperiode.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201229


Uitvoeringsplannen 2012 - 2014 BBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201231


Tuinzigt en Haagpoort1Tuinzigt1 InleidingTuinzigt en Haagpoort zijn aangewezen als ‘nieuwe’ wijkontwikkelingsgebieden. De voornaamsteaanleiding hiervoor is de slechte score op tal van indicatoren uit de wijkmonitor2010. In de begeleidingsgroep bestaande uit gemeente, woningbouwcorporaties, wijkraaden Surplus is de wijkanalyse besproken zijn de belangrijkste thema’s /speerpunten per buurtbepaald. Deze belangrijkste thema’s worden in het uitvoeringsplan verder uitgewerkt envoorzien (in samenspraak met organisaties en bewoners) van concrete activiteiten enprojecten. Bij het aanpakken van problematiek moet goed gekeken worden naar wat deachterliggende oorzaken kunnen zijn. Zo wordt per thema nagegaan wat verbeterd kanworden en welke doelen daarbij gesteld kunnen worden. In samenwerking wordt gekeken inhoeverre activiteiten invloed hebben op de beoogde doelen en daarbij behorende indicatoren.ProcesDeze wijkanalyse is tot stand gekomen door bevindingen en conclusies uit het beschikbarebronmateriaal samen te brengen. De voornaamste input van deze analyse zijn de bevindingenvan de wijkmonitor 2010, aangevuld met bevindingen uit het Sociaal Programma Tuinzigt enHaagpoort (Surplus en wijkraden) en de Leefbaarheidsenquête van de corporaties uit 2010(bezit WonenBreburg, AlleeWonen en Overig). Ook resultaten van de wijkanalyse van Tuinzigtuit 2008 zijn meegenomen.De concept-analyse is besproken met een grote groep bewoners uit de wijk en de wijkraad enbetrokken organisaties. Samen zijn er activiteiten opgesteld die op korte of lange termijnuitgevoerd kunnen worden. Daarnaast zijn videogesprekken gehouden met jongeren, zijn ergesprekken gevoerd met (allochtone en autochtone) wijkbewoners. Deze gesprekken hebbentot een verdieping van de verschillende belevingen van de buurt geleid. Inzicht in waarproblematiek zich concentreert is in veel gevallen bekend maar wordt in de tekst niet altijdspecifiek benoemd. De wijkanalyse gaat met name in op de aspecten die in Tuinzigt enHaagpoort niet goed gaan. Van belang is ook hoe de activering van bewoners en de eigenverantwoordelijkheid gestimuleerd kan worden. De buurtmeester en de wijknetwerker zijndaar onder andere een belangrijke schakel in. Om buurtverhalen op te halen wordengesprekken gevoerd met bewoners.2. Wat gaan we doen?Meedoen@BredaHet aandeel werkzoekenden in Tuinzigt ligt op een gemiddeld niveau, opvallend veelvrouwen zijn werkzoekend. Er zijn veel mensen met een bijstandsuitkering (Wet Werk enBijstand), het aandeel arbeidsongeschikten is hierbij hoog. Er zijn ook veel huishoudens dielangdurig van een sociaal minimum inkomen moeten rondkomen. Hun aandeel is twee keerzo hoog als het Bredase gemiddelde. Binnen de groep van uitkeringsgerechtigden zijn er veelmensen die hoog op de participatieladder staat, dus dicht tegen arbeid. Het aantal personendat niet participeert in het arbeidsproces scoort iets boven het gemiddelde van Breda.Leerwerkbedrijf (WadW) ontplooit onder andere de Zwerfvuilbrigade, de Buurtservicediensten de Formulierenbrigade. De wijk biedt activiteiten en werk dat aansluit bij veel verschillendevaardigheden en interesses. De ontvangers van de geleverde diensten zijn de bewoners uit dewijk, die op hun beurt dankbaar gebruik maken van deze diensten. De komende 3 jaar wordtextra geïnvesteerd in Wadw.Business Coach BredaBusiness Coach Breda is (de komende twee jaar als stedelijk project) ook actief in Tuinzigt.De ondernemers worden voor begeleiding onder gebracht bij de Business coach.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201233

Ook is aandacht voor ondernemers die reeds een bedrijf in de wijk gevestigd hebben.De afgelopen twee jaar is positieve ervaring opgedaan met het houden van netwerkbijeenkomsten.De inzet van de businesscoach wordt gecontinueerdJong@BredaIedere jongere is klaar voor de arbeidsmarktOnder jongeren is een beperktere participatie op de arbeidsmarkt en onderwijs. Van dejongeren stroomt bijna een op de vijf uit zonder het behalen van een startkwalificatie. Veeljongeren hebben leerproblemen. Een vijfde deel van de jeugd en jongeren woont in eengezin met een inkomen rond de armoedegrens.CJG dichtbijrelatief veel gezinnen die opvoeding nog niet op eigen kracht kunnen cq jeugd die extra zetjein rug nodig heeft om talenten te ontwikkelen. Jeugd en ouders kunnen terecht bij CJGBreda, aanwezig op en om scholen en opvang, aanwezig in de wijkBrede scholenIn Tuinzigt wordt het Uitvoeringsplan Brede scholen uitgevoerd in samenwerking met descholen en kinderopvang in Princenhage. De grote hoeveelheid aan gebouwen en speellocatiesworden gezamenlijk in beeld gebracht en ingezet in het kader van de ontwikkeling vandagarrangementen. Hierbij wordt tevens de verbinding gemaakt met inzet van combinatiefuncties.Activiteiten jeugdBewoners vinden dat er te weinig ruimte is voor jongeren en ontspanning. Voor kinderen vanca. 10 tot 14 jaar zijn er erg weinig activiteiten. Uit de eerste gesprekken is op te maken datjongeren zelf initiatieven willen nemen. Het activiteitenprogramma Thuis op Straat (TOS)wordt de komende 3 jaar uitgevoerd, met juist ruimte voor eigen initiatief.Jantje Beton SpeelZoneEr komt een Jantje Beton SpeelZone in Tuinzigt. De SpeelZone is een uitwerking van hetActieplan Spelen. Jantje Beton gaat samen met kinderen, bewoners en andere partijen aan deslag om de openbare ruimte meer geschikt te maken voor buiten spelen.Een Jantje Beton SpeelZone is een (deel van een) woonbuurt waar de inrichting nadrukkelijkgericht is op het buitenspelende kind. Kinderen mogen en kunnen daar komen, zowel infysieke zin als in sociaal opzicht. De nadruk ligt op het verbeteren van het zelfstandigbewegen van kinderen door de buurt en vergroten van de bespeelbaarheid van de buurt.Fysieke ingrepen zijn mogelijk. Te denken valt aan: verbreding van trottoirs, realiseren vanautoluwe of autovrije straat, plaatsen van bespeelbaar straatmeubilair, kleine speelaanleidingenen ontmoetingsplekken. Sociale interventies zijn met name gericht op het vergroten vanbetrokkenheid en verantwoordelijkheid van buurtkinderen en bewoners.De basis op orde (schoon heel en veilig)Openbare ruimte en veiligheidVeiligheid is een negatief punt in de buurt. Het gaat hierbij zowel om de subjectieve belevingals de objectieve registratie van de politie. Bewoners ervaren onveiligheidsgevoelens, overlasten dreiging. De belangrijkste problemen zijn hard rijden, aanrijdingen, onveilige plekken, deverlichting, overlast van andere bewoners en verloedering van de buurt. Er wordt hardgereden door met name jonge mensen. De kruising van de Tuinzigtlaan met de Meidoornstraatblijft gevaarlijk. ‘S avonds en ’s nachts scheuren er wel eens brommers en fietsersluidruchtig over de baan.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201234

Aan de rand van het oostelijk deel van de buurt Lunetstraat, Tramsingel en Haagweg is debeleefde onveiligheid het hoogst; bewoners ervaren hier veel drugsoverlast; bewoners ervarenoverlast van jongeren (drugs, samenscholen, crossen e.d.).Openbare ruimte en wonenDe woningkwaliteit wordt minder goed ervaren dan gemiddeld in Breda. De kwaliteit van dewoningen van WonenBreburg is beter geworden. De woningen van SingelvesteAlleeWonenzijn goed. Juist de particuliere woningen verslechteren.Een belangrijke bron van ergernis is de illegale kamerbewoning (huisjesmelkers). Er is veelillegale kamerverhuur aan studenten en Polen (huisjesmelkers), voornamelijk bij particulierbezit. Hierdoor ontstaat weer parkeerproblematiek en raken de betreffende panden verloederd.Studenten zorgen er voor dat in de nachtelijke uren veel geluidsoverlast is (stap route).Ook de rondslingerende fietsen bij de huizen vinden sommigen verontrustend.Bewoners zijn ontevreden over het schoon en heel houden van de openbare ruimte. Dekwaliteitsmetingen van Buitenruimte bevestigen dit beeld overigens niet. Het aandeelbewoners dat de buurt verloedert vindt is niet opvallend hoog. Bewoners ervaren eenbeperkte bruikbaarheid van openbare ruimte voor parkeren en spelen/groen. Men ervaart eenachteruitgang in het aantal parkeermogelijkheden en het openbaar vervoer. Parkeeroverlastscoort hoog in bijna de gehele buurt. De ontevredenheid met de parkeervoorzieningen is hethoogst bij de woongebieden in de buurt van de Tramsingel en Haagweg. De slechte toegankelijkheidvan de trottoirs komt niet alleen door slechte verharding, maar ook door overhangendgroen en kliko’s. De gemeente heeft in dit opzicht veel achterstallig onderhoud. Eenaantal bewoners vindt dat in Tuinzigt te weinig geschikte speeltuinen voor de kleinstekinderen zijn. De speeltuinen Laurierstraat en Jasmijnstraat worden als slecht onderhoudenervaren. Ouders kunnen met de kleintjes nergens echt naar toe. Dit aandachtspunt nemenwe mee in de speellandschapkaart die in 2012 samen met kinderen en jongeren in Bredawordt ontwikkeld.De sociale cohesie (buurtbinding) is goed in gebieden Lindeplein, Abeelstraat, Olmstraat,Eikstraat en Oleanderstraat. Overlast van omwonenden komt vooral in de oudere delen vande buurt, maar ook rond het middelgebied en de flats.Imago, betrokkenheid en activiteitenHet imago van Tuinzigt is van buitenstaanders positiever dan dat van bewoners zelf. Bewonersvinden de buurt er niet voor of achteruit gaan. Over de toekomst verwachting is menook niet uitgesproken positief of negatief. Het imago van de wijk wordt negatief beïnvloeddoor een kleine groep bewoners met nog sterke familiebanden. Het gaat dan om brutaalgedrag en overlast naar andere bewoners. Het kan zijn dat mensen hierdoor voorzieningen inde wijk gaan mijden. Mensen spreken elkaar niet meer aan op gedrag uit angst voor dereactie. De opinie zou moeten zijn; niet alles kan en mag gewoon.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201235

3. Hoe gaan we dat doen?TuinzigtMeedoen@BredaDoelstelling Activiteiten ResultatenBevorderen participatie, stimuleren eigen Wijknetwerker Wijkbewoners met een zwak sociaalverantwoordelijkheid.netwerk zijn geïnformeerd engeadviseerd en doen actief mee aanandere bewonersinitiatieven/buurt- ofwijkevenementenBuurtmeesterBewoners nemen verantwoordelijkheidvoor eigen leef- en woonomgevingMethode inzetten om bewonersparticipa- Inventarisatie van de behoeften vantie te bevorderenbewoners( Narratieve methode is gehonoreerd)Pilot met vrijwilligers met Proliving, Bewoners nemen verantwoordelijkheidwaarbij twee teams van vrijwilligers voor eigen leef- en woonomgevingworden ingezet bij leefbaarheidprojectenin de wijk en die hiervoor een beloningkrijgen met bonnen, die ze kunnen bestedenbij het buurtwinkelcentrumVerbeteren zorgzaamheid en gezondheidouderen en mensen met een beperkingBevorderen economische participatieJong@bredaUitvoering GWI-uitveoringsplan Toename aantal ouderen en mensen met(Verzilvering@Breda)een beperking dat zelfredzaam is enzelfstandig kan blijven wonenInzet Leerwerkbedrijf(WadW)Jaarlijks stijgen ca. 30 wijkbewoners metMensen met een grote afstand tot de een uitkering op de participatieladder.arbeidsmarkt begeleiden naar werk en/ofvrijwilligerswerk.Business Coach BredaAfname uitkeringsgerechtigden. Minderondernemers, ZZP’ers die het niet‘redden’ na het 1ste jaar.Doelstelling Activiteiten ResultatenIedere jongere is klaar voor de Intensieve begeleiding naar werk- dan Jaarlijks halen 10 Jongeren eenarbeidsmarkt wel naar een startkwalificatie middels startkwalificatie of zijn doorgestroomdhet project Get Started voor jongeren naar een reguliere baanwoonachtig in de wijk in de leeftijd16-27 jaar.Jeugd krijgt ook buiten volop ruimte omte spelen en elkaar te ontmoetenPassende zorg: jeugd die dat nodig heeft,krijgt de juiste hulp via het CJG.Thuis op straat organiseert spelactiviteiten voor kinderen op straat in dewijkSchool CJG’er:de School CJG-er isongeveer een dagdeel per week op debasisschool om vragen van ouders,leerkrachten en kinderen teKinderen zijn in 2014 meer tevreden overde openbare speelruimte dan in 2010Meer ouders, verzorgers en kinderengeholpen met o.a. opvoedingszaken. CJGis toegevoegd aan het netwerk rondomjeugd dat actief is in Tuinzigt.beantwoorden, mee te denken of ingesprek te gaan over opgroeien.Talenten en vaardigheden inzetten enleerdoelen en sociale vaardigheden lerenvoor in de praktijk.JeugdwerkerKinderen zijn in 2014 meer tevreden overde mogelijkheden om te spelen en teontwikkelen in de buurtJeugd maakt actief kennis met cultuur ensportInzet CombinatiefunctionarisIn 2014 besteedt 70% van de jongerenten minst één uur aan actieve sport/kunstbeoefeningJeugd krijgt de kans talent optimaal teontwikkelen in brede schoolverbandPassend bij het profiel van de wijk wordteen verbinding gemaakt tussen hetschoolse- en naschoolse aanbod, waarbijde mogelijkheden in het gebied optimaalworden benutDagarrangementen voor alle kinderen inde wijk met een verrijkend aanbodBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201236

Goed onderhouden en bruikbare leefomgevingInstandhouding en waar nodigverbetering van de kwaliteit van deopenbare ruimte in termen van goedonderhouden en bruikbare leefomgevingVeilig@BredaHerinrichten Dijkplein en Kolfbaanstraat Bewoners zijn tevreden over inrichting(op voorwaarde dat bewonerspleinparticiperen)Inrichten speelzone ism Jantje Beton Een avontuurlijk ingerichte speelplek inTuinzigtSchoonmaakacties in diverse straten en Minder vuil op straat, minder overlastpleinenvan hondenpoepRealiseren van wijkdeals in het kader van Toename leefbaarheid, woonomgevingOpgeruimd Bredaen afname verloederingBuurtparticipatieproject St. Anneke Bewoners zetten zich in voor hun directewoonomgeving en zijn hierover in 2014meer tevredenRioolvervanging in de Olmstraat e.o.; Bewoners zijn tevreden over woon- enparticipatie van bewoners rondom deze leefomgevingwerkzaamheden kunnen leiden totwenselijke aanpassingen in debuitenruimte.Aanpak illegale kamerbewoning Bewoners ervaren minder overlast in hun(particulier bezit) via leegstandverordening directe woon- en leefomgevingVerbeteren van de veiligheid en Buurtpreventie Het aantal woninginbraken en/ofvermindering van de overlastoverlastsituaties is teruggebracht totonder het Bredase gemiddeldeKeurmerk veilig Ondernemen inwinkelcentrum Tuinzigt dooreconomische zakenEen gecertificeerde aanpak om met allepartijen betrokken bij het winkelcentrumde veiligheid op en rondom het centrumte verbeteren en daarmee de economischvitaliteit te versterkenVerhogen sociale veiligheid In Tuinzigt verlichten brandgangen ism Verhogen sociaal veiligheidsgevoelcorporatiesVerminderen overlast Voortzetten en uitbouwen van Snellere, efficiëntere aanpak van overlast.uitvoeringsoverleg met wijkagent, Toename van leefbaarheid.corporaties en gemeenteHandhavingsacties coffee- en growshops Afname drugsoverlastgevende pandenHaagweg, grenzend aan dr.en afname overlast in de buurt, zodatIngenhouszplein.omgeving Haagweg/ Dr. Ingenhouszpleinverbetert.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201237

Haagpoort1. InleidingHaagpoort bestaat uit vier buurtdelen: Vestkant, Schildersbuurt, Westeinde en van Vlietstaaten omgeving. Het imago dat buitenstanders van Haagpoort hebben en dat de bewoners zelfover hun eigen buurt hebben is nagenoeg gelijk. Veel bewoners vinden bovendien dat debuurt er op vooruit is gegaan en veel bewoners hebben geen negatief toekomstbeeld. Eenconcentratie van de niet Westerse bewoners is te vinden in de Vestkant en Westeinde.Wat bewoners bindt geeft een divers beeld. Haagpoort heeft een gunstige centrale ligging inde stad. De binnenstad ligt dichtbij. Op zich ziet de buurt er, voor buitenstaanders, netjes enmooi uit. De woningen zijn verzorgd, de straten hebben een goede uitstraling, de nieuwbouwprojectenKronenburgerwerf en Spring zijn echte aanwinsten. Haagpoort heeft een vrijdorpse uitstraling. Toch is het geen echte eenheid, de buurt bestaat uit vele deelgebieden(snippers) en ook binnen zo’n klein gebiedje kunnen de verschillen groot zijn.Binnen Haagpoort zijn veel familiebanden. Van generatie op generatie woont men hier endoor de betaalbare woningen kan men er ook blijven wonen. Haagpoort kenmerkt zich doorde vele sociale groepen: enerzijds historisch ontstaan uit familiebanden, anderzijds ontstaandoor andere sociale verbindingen. Binnen groepen zijn de banden hecht, soms ook tussengroepen. Maar tussen de meeste groepen is er geen binding en dit kan resulteren in conflictenen botsingen. Activiteiten worden door bewoners zelf dan ook niet of nauwelijksopgepakt, er is weinig saamhorigheid, betrokkenheid en binding tussen de mensen onderling.Bij conflicten met ‘de overheid’ is er wel sprake van saamhorigheid.Haagpoort scoort in de wijkmonitor 2010 benedengemiddeld op vooral economische ensociale participatie. De overheersende problematiek is volgens bewoners drugs, veiligheid/overlast en de rommel op straat. De achtergrond van deze problematiek is sociaaleconomischvan aard.2. Wat gaan we doen?Meedoen@BredaWerk, meedoen en participatieOnder bewoners is een beperkte arbeidsparticipatie en veel laaggeletterdheid. Er is veellangdurige werkloosheid. Daarmee samenhangend is er ook sprake van armoede (lageinkomens en veel uitkeringen). Kenmerkend is ook de hechte gesloten gemeenschap, meteen ons-kent-ons-cultuur. Mensen redeneren veel vanuit zichzelf en zijn minder gericht opanderen. Daarnaast is er ook een beperkte participatie op sociaal-maatschappelijke terreinen.Jongeren hebben een beperkte participatie op de arbeidsmarkt en in het onderwijs. De jeugdneemt gedrag van volwassenen over als het gaat om de arbeidsmoraal. Met Leerwerkbedrijf(WadW) wordt de komende 3 jaar extra geïnvesteerd.Business Coach BredaBusiness Coach Breda is (de komende twee jaar als stedelijk project) ook actief in Haagpoort.De ondernemers worden voor begeleiding onder gebracht bij de Business coach. Ook isaandacht voor ondernemers die reeds een bedrijf in de wijk gevestigd hebben. De afgelopentwee jaar is positieve ervaring opgedaan met het houden van netwerkbijeenkomsten. Deinzet van de businesscoach wordt gecontinueerdKwetsbare groepenIn de buurt zijn veel kwetsbare groepen zoals ouderen, jongeren en mensen met verslavingen.Zowel bij volwassenen als jongeren is sprake van verslavingsproblematiek (alcohol,drugs, gokken, computer/TV). Bij ouderen zijn veel risico factoren zoals weinig bewegen,eenzaamheidsproblematiek en sociaal isolement aanwezig.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201238

De groep hulpvragers (van mantelzorg) is veel groter dan het aantal wat mantelzorg kan geven.Door individualisme en de ik-cultuur staat de zorg voor elkaar onder druk. Gebrek aan saamhorigheid,geen groepsgevoel. Hierdoor ontstaan er nog meer risico’s voor kwetsbare groepen.Jong@BredaOpvoedingsondersteuningIn deze wijk zijn relatief meer jeugd en ouders die ondersteuning bij opvoeden en opgroeienkunnen gebruiken. Zodat ze het zelf (weer) kunnen. Ook hier is CJG Breda aanwezig op enom kinderopvang, scholen en in wijk.Brede scholenIn Haagpoort wordt het Uitvoeringsplan Brede scholen uitgevoerd in samenwerking met descholen en kinderopvang in Heuvel. Hierbij wordt tevens de verbinding gemaakt met inzetvan combinatiefuncties. Veel wordt geïnvesteerd in een sterke basisontwikkeling door VVE eneen doorgaande lijn tussen voorschool en basisschoolDe basis op orde (schoon heel en veilig)Openbare ruimte, veiligheid en wonenDe beleving van de openbare ruimte is slecht. Het rapportcijfer voor de woonomgeving is vrijlaag. Bewoners ervaren een beperkte bruikbaarheid van openbare ruimte voor parkeren,groen en spelen. De belangrijkste knelpunten zijn overlast van verkeer, burenoverlast, devoetbalkooi, honden/katten, de brandgangen, verloedering en criminaliteit. Het Dr. Ingenhouszpleinblijft een doorn in het oog.Overlast van omwonenden komt in vrijwel de gehele buurt voor, toch geven bewoners nietaan dat hun buurt verloedert.De veiligheidsbeleving scoort met uitzondering van de Schildersbuurt slecht. Bewonershebben te maken met veel overlast en problemen maar melden dit zelden (uit mentaliteit ofangst). Dit beïnvloedt de cijfers van de objectieve veiligheid.Jonge allochtonen en studenten worden specifiek genoemd als overlastgevers in de buurt.Redelijk veel bewoners voelen zich niet veilig in de buurt. Toch is de sociale cohesie (buurtbinding)redelijk goed ten opzichte van Breda, in Westeinde en Schildersbuurt scoort die zelfshoger. Wanneer men toch al niet met een prettig gevoel in de buurt woont, ontstaat eerdereen gevoel van onveiligheid.De woningkwaliteit scoort goed, deze wijkt niet af van het gemiddelde van Breda. Dewoningkwaliteit is volgens bewoners redelijk goed (een gemiddelde score ten opzichte vanBreda). Door nieuwbouw zijn veel bewoners er qua ‘woonsituatie’ wel op vooruitgegaan,maar dat betekent nog niet dat de problemen in de wijk minder zijn geworden. Veelparticulier bezit is aan het verloederen door de zeer slechte staat van onderhoud (tuinen,schilderwerk).Ook huisjesmelkers vormen een probleem.Imago/BetrokkenheidHet imago dat buitenstanders van de buurt hebben en dat van bewoners zelf is ‘in evenwicht’.Haagpoort heeft als buurt misschien geen negatief imago, Westeinde heeft dat wel.Een deel van de bewoners is er trots op om in Westeinde te wonen. De gehechtheid aan debuurt is, van met name de wat oudere generaties, groot. Families wonen hier van generatieop generatie. Het is een echte arbeidersbuurt. Families zijn erg op zichzelf gericht. Deonderlinge betrokkenheid is niet groot. Iedereen gaat voor zichzelf.Volgens veel bewoners is de buurt erop vooruit gegaan. Bewoners hebben geen negatieftoekomstbeeld. In het Westeinde zijn er weinig bewoners betrokken bij het verbeteren van debuurt. In de Vestkant, Vestingstraat en Schans is er door kleine acties de laatste twee jaar welmeer betrokkenheid ontstaan.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201239

3 Hoe gaan we dat doen?HaagpoortMeedoen@BredaDoelstelling Activiteiten ResultatenBevorderen participatie, stimuleren eigen Een initiatiefgroep bestaande uit Ingaande 2013 is er een door deverantwoordelijkheid. inwoners van de wijk - ondersteund door gemeenschap gedragen en instandAvans- ontwikkelt een alternatieve gehouden voorziening in de wijkfunctionaliteit voor het voormalige (voormalig buurthuis Scheldestraat)buurthuis Scheldestraat uiterlijk in het4e kwartaal van 2012WijknetwerkerWijkbewoners met een zwak sociaalnetwerk zijn geïnformeerd engeadviseerd en doen actief mee aanandere bewonersinitiatieven/buurt- ofwijkevenementenBuurtmeesterBewoners nemen verantwoordelijkheidvoor eigen leef- en woonomgevingMethode inzetten om bewonersparticipa- Inventarisatie van de behoeften vantie te bevorderenbewonersBevorderen economische participatie Inzet Leerwerkbedrijf(WadW) Jaarlijks stijgen ca. 30 wijkbewoners metMensen met een grote afstand tot de een uitkering op de participatieladder.arbeidsmarkt begeleiden naar werk en/ofvrijwilligerswerk.Creëren van verbeterde uitstralingpanden Haagweg, verhoogdelevendigheid Haagweg en omgeving,Business Coach BredaTransformatie leegstaande pandenHaagweg door een pilot uitgevoerd dooreconomische zaken.Afname uitkeringsgerechtigden. Minderondernemers, ZZP’ers die het niet‘redden’ na het 1ste jaar.In 2013 is er een plan van aanpak omleegstand tegen te kunnen gaan enverloedering weg te werken.afname verloedering.Creëren meer stage- en opleidingsplaat- Uitbreiding ROC De Rooi Pannen aan het Toename stage- en opleidings-plaatsensen voor het ROC De Rooi Pannen. Ingenhouszplein voor leerlingen van het ROC. Betereaansluiting jeugd en toekomstperspectieven.Verbeteren zorgzaamheid en gezondheidouderen en mensen met een beperkingGWI-uitvoeringsplan. (verzilvering@breda)Toename aantal ouderen en mensen meteen beperking dat zelfredzaam is enzelfstandig kan blijven wonen.Jong@bredaDoelstelling Activiteiten ResultatenIedere jongere is klaar voor deIntensieve begeleiding naar werk- danarbeidsmarktwel naar een startkwalificatie middelshet project Get Started voor jongerenwoonachtig in de wijk in de leeftijd16-27 jaar.CJG dichtbijSchool CJG’er:de School CJG-er isongeveer een dagdeel per week op debasisschool om vragen van ouders,leerkrachten en kinderen tebeantwoorden, mee te denken of ingesprek te gaan over opgroeien.Jeugd ontwikkelt ook in vrije tijd haar Jeugdwerkers (Surplus, Social work, TOS),competenties en maakt actief kennis met Combinatiefunctionarissport en cultuurJaarlijks hebben 10 jongeren eenstartkwalificatie gehaald of zijndoorgestroomd naar een reguliere baanMeer ouders, verzorgers en kinderengeholpen met o.a. opvoedingszaken. Cjgis toegevoegd aan het netwerk rondomjeugd dat actief is in Haagpoort e.o.In 2014 besteedt 70% van de jongerenten minst één uur aan actieve sport/kunstbeoefeningBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201240

In 2012 is er voor alle VVE-kinderen eenaanbod van voorschoolse educatie.Kwaliteitsslag voor en vroegschoolseeducatie onder andere door inzet vanextra expertise en ondersteuning. Allepedagogisch medewerkers van devoorscholen worden getraind inopbrengstgericht werken. Centraal staathet vergroten van de betrokkenheid vanouders bij de ontwikkeling van hun kind.Alle pedagogisch medewerkers van devoorscholen worden getraind inopbrengstgericht werken.Alle VVE-kinderen krijgen devoorleesexpres op bezoek. Wanneer zijextra ondersteuning nodig hebben danwordt VVE-Spel Thuis ingezet. Dit allesom de ontwikkelings-stimulerendecompetenties van ouders te vergroten.Ouders krijgen educatieve materialenmee naar huis om zelf in de thuissituatieaan de slag te gaan om de ontwikkelingvan hun kinderen te stimuleren.Talentontwikkeling mogelijk maken door Afstemming tussen voorschool, school, Verrijkende dagarrangementen voor alleeen goede basis in de samenwerking combifunctionarissen en educatieve kinderentussen voorschool de Wiebeltjes en deWeerijs en een passend aanbod binnendagarrangementenpartners gericht op een verrijkingsaanbodaanvullend op het reguliereschoolprogrammaGoed onderhouden en bruikbare leefomgevingDoelstelling Activiteiten ResultatenInstandhouding en waar nodigverbetering van de kwaliteit van deopenbare ruimte in termen van goedRevitalisering IngenhouszpleinEen leefbaarder plein met een uitstralingnaar de direct omliggende straten enhaar bewoners.onderhouden en bruikbare leefomgevingOpknappen speelplaats IJsselplein Kinderen kunnen veilig spelen in hundirecte woonomgeving;Schoonmaakacties in diverse straten en Minder vuil op straat, minder overlastpleinenvan hondenpoepRealiseren van wijkdeals in het kader van Bewoners zijn meer tevreden over hunOpgeruimd Bredadirecte woonomgeving.Rioolvervanging Scheldestraat en Verbeterd rioolstelsel. Meer tevredenheidAmstelstraat e.o. Participatie bewoners over woon- en leefomgeving.opent de deur voor andere aanpassingenin de directe woonomgeving.Veilig@BredaVerbeteren van de veiligheid en Buurtpreventie Het aantal woninginbraken en/ofvermindering van de overlastoverlastsituaties is teruggebracht totonder het Bredase gemiddeldeActiviteiten in kader van preventief en Vermindering drugsoverlast, ruzies,curatief optredenbuitensporigheden in de openbare ruimtee.d.Verbeteren veiligheid en verminderen Terugbrengen overlastsituaties enoverlast Haagweg (Tussen Tramsingel en verhogen sociaal veiligheidsgevoelEttensebaan)Verminderen overlast in de buurt Voortzetten en uitbouwen van Snellere, efficiëntere aanpak van overlast.uitvoeringsoverleg met wijkagent, Toename van leefbaarheid.corporaties en gemeenteBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201241


Haagse Beemden 21. InleidingDe Haagse Beemden is een jaren ’80 wijk waar rond de 28.000 bewoners wonen. Dewoningen liggen in zeven buurten om een groen stadshart heen. In de wijk liggen driewinkelcentra. De zeven buurten dragen de volgende namen: Kesteren, Muizenberg/ Paradijs,Gageldonk, Kievietsloop, Heksenwiel/ Asterd, Overkroeten en Kroeten, de jongste buurtaangelegd in de jaren ‘90.Met het Wijkimpulsplan zijn de afgelopen twee jaar in de Haagse Beemden extra inspanningenverricht door bewoners, professionals, corporaties en de gemeente. Succesvol activiteitenzijn het preventie project gericht op verbeteren van de veiligheid, het terugbrengen van deoverlast van de wortelopdruk op diverse locaties en de stimulering naar werkgelegenheid vano.a. de ondernemerscoach.Gezamenlijk is geconcludeerd dat het van belang is deze aandacht vast te houden. In devoorjaarsnota is Haagse Beemden aangewezen als ‘nieuw’ wijkontwikkelingsgebied.Aangegeven is toen dat de extra aandacht zich zou moeten richten op de zuidelijke rand vande Haagse Beemden. Ondanks dat zich daar de meeste problemen voordoen, blijft het tochvan belang de wijk als geheel te bezien. Immers meerdere problemen komen op verschillendeplekken in de wijk voor of verplaatsen zich van plek naar plek.Uit de wijkmonitor 2010 blijkt dat de wijk in zijn totaliteit een gemiddelde wijk is in Breda. Inhet oog springt de vitaliteit van met name de ouderen in diverse buurten en de positieveontwikkeling van de fysieke gezondheid van jong en oud. De meeste bewoners wonen naartevredenheid. Het groen in de wijk wordt gewaardeerd. Bewoners zijn tevreden over hetgrote noordelijk gelegen winkelcentrum Heksenwiel. De winkelcentra de Berg en de Donklopen minder goed en hebben bestuurlijk de aandacht.Kijken we naar de buurten afzonderlijk dan wordt meer nuancering zichtbaar en zien we dathet een wijk is met een grote diversiteit. De onderwerpen met een lage score in de wijkmonitoren waarvan bewoners hebben aangegeven dat zij deze van belang vinden, krijgen in hetuitvoeringsplan Haagse Beemden extra aandacht.Over deze onderwerpen is samen met de bewoners nagedacht over oplossingen. In de zomervan 2011 is middels een digitaal forum en vele gesprekken in de wijk met wijkbewoners enprofessionals gesproken over de kwaliteiten van de Haagse Beemden en mogelijke oplossingenvoor knelpunten. Deze gesprekken hebben geleid tot een verdieping van de diversebelevingen van bewoners bij hun buurt. Deze gesprekken en het forum, aangevuld met deanalyse van de wijkmonitor, en de analyses van de corporaties hebben geleid tot een focus opbepaalde knelpunten die in de komende periode vragen om een gerichte aanpak.2. Wat gaan we doen?Meedoen@BredaLeerwerkbedrijf(WadW)Bij bewoners is sprake van redelijke arbeidsparticipatie. Mensen met een grote afstand tot dearbeidsmarkt worden door Leerwerkbedrijf(WadW) ingezet voor het verrichten van dienstenvoor medewijkbewoners zoals het onderhouden van tuinen, verhuizen en andere klussen inde leefomgeving.Ook Samen naar Werk (Surplus Welzijn) begeleidt inwoners die geen werk hebben stapsgewijsnaar maatschappelijke participatie en/of werk en werkt daarbij samen metLeerwerkbedrijf(WadW) en andere organisaties.Business Coach BredaBusiness Coach Breda is (de komende twee jaar als stedelijk project) ook actief in de HaagseBeemden. De ondernemerscoach die de afgelopen twee jaar actief is geweest in de HaagseBeemden heeft zich gericht op startende ondernemers. Deze ondernemers worden voorBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201243

egeleiding onder gebracht bij de Business coach. Ook is aandacht voor ondernemers diereeds een bedrijf in de wijk gevestigd hebben. De afgelopen twee jaar is positieve ervaringopgedaan met het houden van netwerkbijeenkomsten. De inzet van de businesscoach wordtgecontinueerd.Iedere jongere klaar voor de start“Iedere jongere zit op school, werkt of zit in een toeleidingstraject.”Om deze doelstelling te realiseren, wordt ook in de Haagse Beemden ingezet op hettegengaan van voortijdige schooluitval door de scholen, leerplichtambtenaren en tal vanandere organisaties die werkzaam zijn in de wijk.Met ingang van 2012 wordt het in Breda Noord succesvolle project ‘Get Started’ ook in deHaagse Beemden ingezet. Het succes van Get Started zit ‘m in de persoonlijke aanpak vancoaches met lef. Het lef uit zich in het contact met de jongeren zelf, maar ook in de benaderingvan een netwerk van organisaties en bedrijven in de stadIn 2012 worden minimaal 20 jongeren intensief door Get Started begeleid. Belangrijkesamenwerkingspartners daarbij zijn Leerwerkbedrijf(WadW), de jeugdwerkers van SurplusWelzijn, Kick en NAC Teamplay.WijknetwerkerIn de afgelopen jaren heeft de functie van Sociaal Makelaar een actieve rol gehad in het laten participeren van wijkbewoners in hun wijk. Veel aandacht is daarbij uitgegaan naar het veiligheidsproject buurtpreventie. Ook in 2012 wordt een sociaal makelaar (‘wijknetwerker’) ingezet.Een belangrijk taak van deze werker is het ondersteunen van bewoners die initiatieven willen nemen op het gebied van buurtpreventie of andere leefbaarheidsbevorderende activiteiten.Verzelfstandiging van de buurtcentraDe gemeenteraad heeft er voor gekozen om het aantal buurtcentra in Breda te verminderen.Voor de Haagse Beemden betekent dit dat De Loper zijn deuren heeft gesloten als centrumvoor buurtactiviteiten. Activiteiten die daar plaatsvonden, vinden inmiddels op andere locatiesin de wijk plaats. Ook zijn er groepen gestopt met hun activiteiten, mede doordat zij metingang van 2012 geen subsidie meer krijgen voor hun activiteiten.De andere buurtcentra in de Haagse Beemden, De Beemdentil en ’t Kraaienest, hebben deopdracht gekregen om binnen een aantal jaren te zorgen voor een kostendekkende exploitatie.Dat wil zeggen dat deze centra op termijn minder afhankelijk worden van de gemeentelijkebijdrage.Voor de wijkcentrumfunctie van de Loper wordt gezocht naar een alternatieve invulling diepast bij de doelstelling van de wijkontwikkeling en die kostendekkend geëxploiteerd kanworden.GWIGeschikt wonen voor iedereen is een continue proces. Er is aandacht voor samenhang tussenwonen, welzijn en zorg met het oog op zelfstandig wonen van ouderen (vergrijzing ) enextramuralisering in de zorg. Hiertoe wordt ingezet op de realisering van de centrale zonesvan GWI (woonzorgzones) als ordenend en programmatisch instrument en ook op levensloopbestendigheidin woningen en woonomgeving. Door in te zetten op de ontwikkeling vande centrale zones is in de afgelopen jaren al het nodige tot stand gebracht. De voortschrijdendevergrijzing zorgt er echter voor dat op diverse plekken in de stad, samen met burgersen maatschappelijke organisaties, nog het nodige maatwerk moet worden verricht. MetVerzilvering@Breda worden dit jaar de uitvoeringsplannen geactualiseerd.In de nota Verzilvering@Breda zijn beleidsdoelen en actiepunten vastgesteld op het gebiedvan het zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen van ouderen en mindervaliden in deeigen woning. In diezelfde nota zijn ook de stimuleringsbudgetten vastgesteld voor deuitvoering van dit beleid in de verschillende GWI-gebieden. Het betreft dus reguliere inzet.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201244

Een belangrijk actiepunt voor de Stuurgroep GWI Haagse Beemden voor 2012 is hetvoorlichting geven aan (oudere) eigenaar-bewoners over de mogelijkheden van woningaanpassing.Immers een levensloopbestendige opzet van woningen (inclusief vitale delen van dewoonomgeving) vergroot de zelfredzaamheid van ouderen en mensen met een beperking. Inde toekomst zullen de ‘nieuwe’ ouderen (bayboomers) steeds vaker in een koopwoningwonen en de wens hebben dit ook zo lang mogelijk te blijven doen. Door te informeren enmee te denken over nieuwe concepten, zowel bouwkundig als financieel/fiscaal, kan dezegroep woonconsumenten gefaciliteerd en gestimuleerd worden. Trekker voor dit actiepunt ishet BEKOM, waarbij zij ondersteund worden door de Stichting WIJ en de gemeente.Een tweede actiepunt is de uitwerking van het concept ‘zichtbare schakel’ (wijkverpleegkundigein de wijk). Dankzij de financiële steun van ZonMW (organisatie voor gezondheidsonderzoeken zorginnovatie) zijn thuiszorgorganisatie en Thebe in Breda gestart met het programma‘Zichtbare Schakel’ dat als doel heeft de integrale aanpak van wonen, zorg en welzijn teverbeteren. “Zichtbare schakels ‘zijn wijkverpleegkundigen en verzorgenden met eenverbindende functie in de wijk.Zij zijn zichtbaar en bereikbaar voor de bewoners in de wijk met vragen over gezondheid,welzijn, veiligheid en wonen. De activiteiten van de ‘zichtbare schakels” zijn gericht op hettijdig signaleren van problemen, samenwerken en integreren van de zorg. Zij zorgen, insamenwerking met andere GWI-partners in de wijk, voor een efficiënte inzet of doorverwijzingnaar de juiste zorg of dienstverlening.Careyn richt zich op kwetsbare oudere. Thebe heeft als aandachtsgebeid de allochtoneouderen.Trekkers voor dit actiepunt zijn Careyn en Thebe in samenspraak met andere GWI-partnerszoals WIJ, IMW en wooncorporaties.Jong@BredaEen belangrijke doelstelling van Jong@Breda is: De Bredase jeugd ontwikkelt ook in de vrijetijd haar talenten en maakt actief kennis met sport en cultuur.Vertaald naar de wijken betekent dit, dat per wijk/woongebied een door de jeugd/jongeren zelf opgesteld jaarprogramma met activiteiten moet worden opgesteld en gefaciliteerd, waardoor zij hun talenten kunnen ontdekken en zo optimaal mogelijk kunnen ontwikkelen.Kwartiermakers JeugdOm dit nieuwe Bredase jeugdbeleid in de wijken te kunnen realiseren hebben twee ‘Kwartiermakers’opdracht gekregen om in de Haagse Beemden een ‘innovatieve’ werkwijze voor hetjeugd- en jongerenwerk te ontwikkelen, die later ook in de andere Bredase wijken toegepastkan worden. Onderdeel van de opdracht is het realiseren van een interactief informatiekanaal,waardoor jongeren kennis kunnen nemen van de activiteiten die door andere jongerengeorganiseerd worden en waarop zij informatie kunnen plaatsen over hun eigen activiteiten.JeugdwerkIn 2012 worden 3 jeugdwerkers en 1 assistent-jeugdwerker ingezet worden in de HaagseBeemden. Zij werken samen met de Kwartiermakers aan de ontwikkeling van de nieuwewerkwijze en gaan die zo snel mogelijk toepassen in hun werk: Het aanjagen, stimuleren enmotiveren van jongeren om als coproducent actief deel te nemen aan de samenleving.De jeugdwerker legt en onderhoudt contact met jeugdigen en hun omgeving, faciliteertactiviteiten gericht op de brede ontwikkeling van de jeugd, ondersteunt en begeleidtkinderen/jongeren die zelf activiteiten willen opzetten. Daarbij wordt de jeugdige zoveelmogelijk aangesproken op de eigen talenten en het nemen van verantwoordelijkheid. Dejeugdwerker werkt samen met andere organisaties en werft en begeleidt vrijwilligers vooractiviteiten op het gebied van brede talentontwikkeling en het actief kennis laten maken vande jeugd met sport en cultuur.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201245

Ook worden in 2012 combinatiefunctionarissen (sportcoaches) ingezet in de HaagseBeemden. Bij het Open Sportcentrum Haagse Beemden gaan 3 sportcoaches aan de slag enbij Olympia 1. Daarnaast dragen ook andere organisaties hun steentje hieraan bij. Dat zijnNAC Teamplay, het IWMO, Surplus Welzijn en Kick.Onafhankelijke Jongeren Haagse Beemden (OJHB)De Onafhankelijke Jongeren Haagse Beemden kunnen in 2012 voor hun activiteiten voor endoor jongeren onder andere terecht in De Kelder van ’t Kraaienest. Zo kunnen zijn hunwaardevolle initiatief, waarbij zij veel jongeren bereiken, voortzetten.CJG dichtbijUit de wijkmonitor blijkt dat in meerdere buurten in de Haagse Beemden opvallend veelsprake is van stemmingswisselingen onder jongeren. CJG Breda heeft een plan opgesteld omde psychische gezondheid van jongeren nader te onderzoeken, zodat er gerichte actieskunnen worden ingezet om jeugd en ouders waar nodig en gewenst te ondersteunenOntwikkeling Brede ScholenIn 2012 wordt, ook in de Haagse Beemden, een start gemaakt met het Uitvoeringsplan BredeScholen 2012-2014. Alle betrokken scholen, voorscholen en kinderopvangpartners in deHaagse Beemden maken afspraken over de doorgaande pedagogische lijn en het realiserenvan dagarrangementen o.a. met behulp van combinatiefunctionarissen.Goed onderhouden en bruikbare leefomgevingOpenbare ruimte en onderhoudDe openbare ruimte wordt in Kesteren, Muizenberg en Kievietsloop (volgens gegevens uit dewijkmonitor) negatief beoordeeld door de bewoners. Mensen geven aan de openbare ruimteals verloederd te ervaren, waarbij bewoners aangeven behoefte te hebben aan o.a. intensieversnoeien. In diverse buurten is aangegeven dat de conditie van het groen verbeterd dientte worden. In kader van ‘Opgeruimd Haagse Beemden’ wordt een plan uitgewerkt om dezeconditie gezamenlijk met bewoners te verbeteren.Honden geven veel overlast in diverse buurten in de Haagse Beemden. Met de hondenwachten bewoners wordt een plan van aanpak (voor een pilot in Kesteren) opgesteld om dit aan tepakken.De bewegwijzering van Haagse Beemden is op veel plekken erg onduidelijk of ontbreektgeheel. Voor verbetering van de bewegwijzering wordt door de Bekom in samenwerking metstudenten van de Avans Hogeschool een plan opgesteld.Winkelcentra Berg en DonkVoor beide winkelcentra is eind 2011 met eigenaren/beleggers, ondernemers en corporatiesgestart met een scenariostudie. In de eerste helft van 2012 worden conclusies getrokken overde haalbaarheid van een eindmodel voor beide winkelcentra. Doel is om met marktpartijeningrepen te doen ten behoeve van de vitaliteit van beide winkelcentra in de toekomst.Veilig@BredaVooral de veiligheid in de zuidelijke rand van de Haagse Beemden is een aandachtspunt. Hetgaat hierbij hoofdzakelijk om de subjectieve beleving. Bewoners ervaren onveiligheidsgevoelens,overlast en soms ook dreiging. De belangrijkste problemen zijn hard rijden, onveiligeplekken, de verlichting, inbraak in de woning en overlast van rondhangende jongeren (drugsen samenscholen). De afgelopen twee jaar is hier op basis van het Wijkimpulsplan stevig opingezet met de actieve aanpak van buurtpreventie. In de Haagse Beemden zijn maar liefs 97zeer betrokken straatcontactpersonen actief geworden. Dit heeft er toe bijgedragen dat hetaantal inbraken is teruggebracht en dat bewoners aangeven zich weer veiliger kunnen gaanvoelen in hun wijk. Het project buurtpreventie wordt definitief verankerd in de wijk en ooknieuwe bewonersinitiatieven worden uitgenodigd zich aan te sluiten bij de zes reedsbestaande buurtpreventiegroepen.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201246

Het college heeft in januari 2012 het Wijkveiligheidsplan Haagse Beemden2012-2014vastgesteld.Uitgangspunt is dat ‘veiligheid van ons allemaal is…’: van de overheid maar ook van debewoners in de stad. Bewoners in de buurtpreventiegebieden werken samen met politie,woningcorporaties, welzijn en gemeente aan verbetering van de buurtveiligheid. Niet zeldenkomt daarbij ook de wijze van samen-leven in de buurt op de agenda: meer aandacht voorelkaar, letten op elkaars eigendommen, verbetering van de openbare ruimte in de buurt,organisatie van buurtactiviteiten met elkaar enz.Het wijkveiligheidsplan heeft een aantal thema’s uitgewerkt die nog steeds actueel zijn voorde Haagse Beemden: veilige wijken, jongeren en bedrijvigheid. Deze thema’s komen ookvoort uit de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor en Wijkmonitor 2011, het wijkforum en destraatinterview die in de periode juni tot en met september 2011 zijn gehouden. Op basis vande thema’s is een aantal maatregelen uitgewerkt (zie schema).Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201247

3. Hoe gaan we dat doen?Haagse BeemdenMeedoen@BredaDoelstelling Activiteiten ResultatenBevorderen participatie, stimuleren eigenverantwoordelijkheid.Verbeteren arbeids- en maatschappelijkeparticipatieBevorderen maatschappelijk participatieJong@BredaIedere jongere is klaar voor dearbeidsmarktJeugd ontwikkelt ook in vrije tijd haarcompetenties en maakt actief kennis metsport en cultuurCJG dichtbijJeugd kan talenten ontwikkelen via deBrede School als hart van de buurt/wijkExterne partijen onderzoeken demogelijkheden voor het toekomstiggebruik van de Loper, middels een combinatievan commerciële en maatschappelijkeactiviteitenInzet Leerwerkbedrijf(WadW))Mensen met een grote afstand tot dearbeidsmarkt begeleiden naar werk en/ofvrijwilligerswerk.Business Coach BredaInzet wijknetwerkerIn het kader van GWI;- het voorlichting geven aan (oudere)eigenaar-bewoners over de mogelijkhedenvan woningaanpassing;-Inzet “Zichtbare schakels ‘;wijkverpleegkundigen en verzorgendenmet een verbindende functie in de wijk.Intensieve begeleiding naar werk- danwel naar een startkwalificatie middelshet project Get Started voor jongerenwoonachtig in de wijk in de leeftijd16-27 jaar.Inzet 4 combinatiefunctionarissenInzet 4 jeugdwerkers en (vrijwilligers van)andere organisatiesInzet 2 Kwartiermakers in 2012CJG Breda onderzoekt wat vragen enproblemen zijn en biedt gerichteondersteuningOmbouwen brede schoolactiviteitenOlympia naar nieuwe brede schoolbeleiden samenwerking tussen alle scholen enkinderopvang in het gebied.Samenwerking rond doorgaande lijnOlympia uitbouwen naar alle scholen inhet gebied.In 2013 is er een gedragen en instandgehouden voorziening in de wijk (DeLoper)Jaarlijks stijgen ca. 100 wijkbewonersmet een uitkering op de participatieladder.Afname uitkeringsgerechtigden. Minderondernemers, ZZP’ers die het niet‘redden’ na het 1ste jaar.Wijkbewoners met een zwak sociaalnetwerk zijn geïnformeerd engeadviseerd en doen actief mee aanandere bewonersinitiatieven/buurt- ofwijkevenementenWijkbewoners blijven zolang mogelijkzelfstandig wonen.Jaarlijks halen 20 jongeren eenstartkwalificatie of zijn doorgestroomdnaar een reguliere baanIn 2014 besteedt 70% van de jongerenten minst één uur aan actieve sport/kunstbeoefeningDe competenties van de jeugd in deHaagse Beemden zijn optimaalontwikkeld en waar nodig en wenselijk,gestimuleerd door jeugdwerkerIn 2012 een advies over vernieuwingjongerenwerk;In 2012 is er een interactiefinformatie-netwerk over activiteiten dooren voor jongerenJeugd en ouders ervaren toename inopvoed en opgroeicompetenties.Samenhangend aanbod vandagarrangementen voor alle kinderen insamenhang met de combinatiefunctionarissen,kinderboerderij en overigevoorzieningen in het gebied.Hanteren van het overdrachtsprotocol encollectieve afspraken over warmeoverdracht.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201248

Goed onderhouden en bruikbare leefomgevingInstandhouding en waar nodigverbetering van de kwaliteit van deopenbare ruimte in termen van goedonderhouden en bruikbare leefomgevingVeilig@BredaVerbetering van de sociale veiligheid envermindering van de overlastHaagse Beemden is het stront zatOpgeruimd Haagse BeemdenVerbetering bewegwijzering (wijkraadi.s.m. Avans)BuurtpreventieVerlichting achterpadenBuurtbemiddeling bij burenruziesKeurmerk Veilig Ondernemen inHeksenwiel, de Berg en de DonkMinder overlast hondenpoepMeer betrokkenheid bewoners bijwoonomgeving; meer bewoners-participatie;buurten wijkactiviteitenEen duidelijke bewegwijzering naarbuurten en voorzieningen in de wijkHet aantal woninginbraken en/ofoverlastsituaties is teruggebracht totonder het Bredase gemiddeldeMinder gevoelens van onveiligheid;verbetering veiligheid; minder inbrakenMeer buurtbemiddelingszaken om ergerte voorkomenGecertificeerde aanpak om met allepartijen betrokken bij het winkelcentrumde veiligheid op en rondom het centrumte verbeteren en daarmee de economischvitaliteit te versterkenBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201249


De Driesprong 31. InleidingDe wijkontwikkeling in de Driesprong startte in 2004. Begin 2006 werd de visie Driesprongvastgesteld, waarin de fysieke herontwikkeling van de Driesprong centraal stond. Tevenswerden afspraken gemaakt over het fysiek en sociaal beheer.De Driesprong blijft de komende jaren nog het predicaat wijkontwikkelingswijk dragen. Wedoelen dan vooral op de ingrijpende herstructurering die volgend jaar echt van start zal gaan,de geconstateerde achterstand van jongeren op het terrein van onderwijs en werk en tot slot debehoefte en noodzaak om de verhouding tussen gemeente en de Molukse gemeenschapopnieuw te bezien.De beperkte omvang van de gemeenschap maakt dat we wel moeten zoeken naar eenevenwicht tussen inspanningen en investeringen en het bereiken van resultaten.Over de Driesprong zijn geen gegevens van de Wijkmonitor 2010 beschikbaar, omdat dewijkmonitor alleen op het schaalniveau ‘Brabantpark’ gegevens levert. Wel zijn gegevensbeschikbaar over de onderwijssituatie en werkloosheid. In 2011 is intensief met mensen uit degemeenschap gesproken in het kader van het wijkbrandingstraject, dat WonenBreburg insamenwerking met gemeente heeft laten uitvoeren door de Holland Branding Group.De analyse van de wijk die voortkomt uit het brandingstraject geeft een mooi beeld van deDriesprong.De Molukse wijk gaat door de herstructurering onderdeel uitmaken van een geïntegreerde,levendige en diverse stadswijk, waarin allerlei mensen een thuis kunnen vinden. Met naast huurook koop en naast rijtjeswoningen ook appartementen en starterswoningen.Mede door de mogelijkheid om zelf een huis te kunnen bouwen, bijvoorbeeld in collectiefparticulier opdrachtgeverschap (CPO) zullen nieuwe bewoners instromen. Daarvoor hebben zichal belangstellenden aangemeld, die echt enthousiast zijn en open staan voor het karakter vande wijk. Met deze nieuwe instroom zullen jonge kinderen meekomen, wat vraagt om eenveilige kindvriendelijke leefomgeving.Verantwoordelijkheid speelt een grote rol, de Driesprong is een gemeenschap waarin mensenoog hebben voor ontwikkeling, opvoeding en emancipatie.De buurt is gastvrij, kent een lange en bijzondere traditie van ontmoeting, eten, muziek enrituelen. Er is voor iedereen de mogelijkheid om deel te nemen aan gemeenschapsleven, zonderer toe verplicht te zijn. In het samenspel tussen de verschillende bewoners en de verschillendegeneraties speelt tolerantie een grote rol. Hieruit kan een meer open minded intercultuurontstaan, waarin de Molukse traditie en de nieuwe stedelijkheid elkaar wederzijds inspireren.Respect en zorgzaamheid, naar ouderen en ook naar kinderen zijn hier vanzelfsprekend.Mantelzorg en gemeenschapszin zijn sterk ontwikkeld in de Molukse cultuur. De Nederlandseen de Molukse ondersteuningsstructuur lijken niet altijd op elkaar aan te sluiten.2. Wat gaan we doen?Meedoen@BredaWerkEr wordt door de bewoners van de Driesprong een hoge werkeloosheid geconstateerd ondermet name de categorie Molukse jongeren van 18 tot 27 jaar.Deze categorie is niet volledig in kaart te brengen middels de reguliere instanties In onvoldoendemate is de achtergrond, etniciteit te achterhalen. Daarnaast ‘hoppen’ deze jongeren veelalvan tijdelijke baan naar tijdelijke baan- of vallen ze terug in de veilige/ traditionele familiesfeer.Molukse jongeren volgen ook elkaars voorbeeld. Hoger opgeleide jongeren zullen veelalinstromen op banen die lager gekwalificeerd zijn omdat hun vrienden dit ook doen.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201251

Ingezet wordt binnen het sociaal economisch programma om het negatief voorbeeldgedrag tedoorbreken, door de instanties in te zetten binnen de leefwereld van de jongeren zelf (spreekuurop locatie) en vooral ook om door het zelfregulerend vermogen van de wijk te gebruikenom de eigen verantwoordelijkheid van de jongeren te bevorderen.De fysieke herontwikkeling van de Driesprong in de komende jaren brengt veel werkgelegenheidmet zich mee. Met de partijen die uit de aanbesteding komen voor de bouw van dewoningen en de aanleg van de openbare ruimte wordt gekeken in hoeverre mensen uit de wijk(tijdelijk) aan het werk kunnen in de Driesprong.Business Coach BredaBusiness Coach Breda is (de komende twee jaar als stedelijk project) ook actief in de Driesprong.De ondernemers worden voor begeleiding onder gebracht bij de Business coach. Ook isaandacht voor ondernemers die reeds een bedrijf in de wijk gevestigd hebben. De afgelopentwee jaar is positieve ervaring opgedaan met het houden van netwerkbijeenkomsten. De inzetvan de businesscoach wordt gecontinueerdMantelzorgHet college heeft extra middelen vrijgemaakt voor de ondersteuning van vrijwilligers enmantelzorgers. Aan het maatschappelijk veld (de professionele organisaties) is middels deuitvraag 2012 gevraagd instrumenten te ontwikkelen om het matchen van bewoners aanvrijwilligerswerk, en mensen toe leiden naar mantelzorgondersteuning. Via buurtgerichtecommunicatiemiddelen kunnen we mensen informeren over de mogelijkheden. In de Driesprongis de relatie tussen mantelzorg en professionele zorg een belangrijk aandachtspunt.De herstructurering biedt ons de kans om achter de voordeur in gesprek te gaan met ouderebewoners over hun woon en leefsituatie, en de behoefte aan ondersteuningVerzelfstandiging buurthuis TomaDe Driesprong is een kansrijke plek voor experimenten met meer zelfsturing en eigen verantwoordelijkheidvoor de wijk. De gemeenschap pakt de handschoen op door te werken aan eenvoorstel voor de overname van het buurthuis Toma. Steun vanuit de gemeente wordt geboden.Jong@BredaAlle partijen die in de wijk actief zijn, werken constructief samen aan een prettig opgroeiklimaat.Ook voor de jeugd in De Driesprong is het van belang dat zij haar competenties entalenten kan ontwikkelen. Bewoners van De Driesprong kunnen veel zelf en doen ook veel zelfal. Dat geeft alle vertrouwen voor de toekomst van de jeugd. Daar waar het even niet lukt, ishet CJG dichtbij. Om de kracht in het gezin terug te vinden. Ook in het onderwijs is er extraaandacht voor het versterken van kansen. De jongste kinderen maken een goede start in devoorschool. Het Boemeltje heeft bij het Inspectieonderzoek op een aantal onderdelen eengoede score behaald voor de kwaliteit van de voorschoolse educatie.Jeugdwerkers en partners in de brede school zetten zich extra in om kinderen en jongerenactief aan sportactiviteiten te laten meedoen. Ook spannen ouders, scholen en partners zich inom alle jongeren op school binnenboord te houden. De Molukse Wijkraad speelt een belangrijkerol bij de specifieke aandacht die in De Driesprong nodig is.Landelijk en provinciaal onderzoek toont aan dat in toenemende mate Molukse kinderen geenstartkwalificatie halen. Dit zie je al in de overgang van basisschool naar voortgezet onderwijs,waarbij kinderen beneden hun niveau kiezen of elkaar volgen ongeacht hun eigen kunnen.Vanaf 2011 tot en met 2013 wordt de huidige onderwijssituatie onder Molukse jongerenonderzocht door het Landelijk Steunpunt Educatie Molukkers (LSEM) in samenwerking met deMolukse wijkraad en de gemeente. Ook wordt historisch onderzoek uitgevoerd naar deonderwijssituatie van de afgelopen 10 jaar. Het biedt de mogelijkheid om scholen te wijzen opeventuele onderadvisering. En het biedt mogelijkheden om ouders te wijzen op de consequentiesvan (bewuste) onderinstroom van hun kinderen en hen te stimuleren een actievere rol tespelen bij de advisering. Instrumenten die kunnen worden ingezet zijn o.a. schoolcoaches ofouderparticipatieprojecten.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201252

De Molukse wijkraad heeft in samenwerking met Surplus Welzijn, gemeente, LSEM enstadsmarinier een methodiek ontwikkeld om in gezamenlijkheid en middels het zelfregulerendvermogen van de bewoners te werken aan het voorkomen van overlast in de wijk en hetverbeteren van het toekomstperspectief van de jeugd. Binnen het sociaal maatschappelijkprogramma wordt- samen met WonenBreburg- een budget vrijgemaakt om deze activiteiten tefaciliteren.De basis op orde (schoon, heel en veilig)VeiligheidDe Driesprong is een rustige, gesloten buurt. Aangezien in de huidige Driesprong met nameMolukse huishouden wonen, is er sprake van zelfregulering bij (kleine) problemen in de wijk. Inde afgelopen tijd zijn er incidenten geweest met Molukse jongeren.De stadsmarinier heeft samen met de Molukse gemeenschap en betrokken collega’s afsprakengemaakt over een korte termijn aanpak. Binnen het sociaal programma Driesprong wordtruimte gemaakt om tot een duurzame aanpak te komenTransitiebeheer openbare ruimteNa de sloop van de woningen in de Driesprong vanaf 2008 ligt de grond braak. De Moluksewijk grenst aan deze braakliggende grond, en ook aan een bedrijventerrein. Aanvankelijk waser een herontwikkeling van dit bedrijventerrein voorzien. Inmiddels is dit plan uitgesteld, zekertot na 2020. De komende jaren wordt blijvend ingezet op sociaal en fysiek transitiebeheer; metaandacht voor de aanpak van de ‘vrijplaatsen’, in samenwerking met de bewoners.ImagoHet image van Driesprong is niet altijd positief. Doelstelling van de herontwikkeling van deDriesprong is mede om differentiatie aan te brengen en daarmee andere doelgroepen tekunnen aantrekken. Daarvoor zal eerst inzet gepleegd moeten worden om het imago teverbeteren. De ‘brandsheet’ die voor de Driesprong in 2011 is gemaakt, vormt de basis voormaatregelen op sociaal, fysiek en economisch terrein.Vervolgens zal er specifieke aandacht moeten zijn voor de relatie tussen de ‘nieuwe en de oudebewoners’.BouwprogrammaIn de periode 2012-2014 wordt gewerkt aan de herontwikkeling van de Driesprong. In detweede helft van 2012 wordt daadwerkelijk met de bouw gestart. De ontwikkeling is in tweefases gesplitst. Fase 1a betreft de braakliggende gronden in de Driesprong. 2012 wordt eenintensief jaar, waarin gewerkt wordt aan de wijziging van het bestemmingsplan, aan debouwplannen zelf, aan afspraken met nutsbedrijven en de riolering, aan de uitwerking van deplannen voor de openbare ruimte etc. Dit alles in nauw overleg en met betrokkenheid van deoude en nieuwe bewoners van de Driesprong.Fase 1b betreft het Hollandia terrein en de Ameland en Terschellingstraat. Nu is sloop ennieuwbouw voorzien voor de woningen aan de Ameland en Terschellingstraat. In 2012 wordtbeoordeeld of aan de eisen die verbonden zijn aan de sloop kan worden voldoen. De genoemdeeisen betreffen afspraken die tussen WonenBreburg, gemeente en de bewoners van deAmeland en Terschellingstraat zijn gemaakt en vastgelegd. Ook voor fase 1b is de betrokkenheidvan bewoners dus cruciaal.Gezamenlijke verklaringDe gezamenlijke verklaring is in 1996 vastgesteld. In de structuurvisie Driesprong uit 2009 is hetbelang van de herijking ervan aangegeven. Wethouder en wijkraad hebben eind 2010afgesproken dat er een nieuwe gezamenlijke verklaring wordt gemaakt, die aansluit bij deDriesprong anno 2012 en het huidige gemeentelijke beleid. De gemeente zal hierin eenfaciliterende rol innemen.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201253

De gezamenlijke verklaring erkent de bijzondere situatie van de Molukse gemeenschap. Overerkenning en herkenning van de geschiedenis van de gemeenschap is geen discussie. Deuitwerking zal zich dit keer echter richten op eigen initiatief en trots, en niet op kwetsbaarheiden broze relaties.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201254

3. Hoe gaan we dat doen?DriesprongMeedoen@BredaDoelstelling Activiteiten ResultatenBevorderen participatie, stimuleren eigenverantwoordelijkheid.Een initiatiefgroep bestaande uitinwoners van de wijk - ondersteund doorAvans- ontwikkelt een alternatieveIn 2013 is er een door de gemeenschapgedragen en instand gehoudenvoorziening in de wijk (Toma)functionaliteit voor het voormaligebuurthuis Toma uiterlijk in het 4ekwartaal van 2012Activiteiten (transitiebeheer) gericht opsport- spel en cultuur bedacht engeorganiseerd door bewoners zelf in hettransitiegebied. (bijvoorbeeld crossbaan)-Beheer van de openbare ruimte door envoor bewoners zelf.-Een schonere, veilige buitenruimte.-Meer bewoners doen mee aan door henzelf georganiseerde activiteitenInzet wijknetwerkerWijkbewoners met een zwak sociaalnetwerk zijn geïnformeerd engeadviseerd en doen actief mee aanandere bewonersinitiatieven /buurt- ofwijkevenementenDe Molukse gemeenschap (wijkraad)wordt gevraagd het initiatief te nemenom de gezamenlijke verklaring uit 1996te herijken.Een overeenkomst tussen de Moluksegemeenschap en de gemeente dieaansluit bij de onderlinge verhoudinganno 2012.Verbeteren positie kwetsbare Bredanaars Aan huidige- en oudbewoners van dewijk Driesprong wordt, met hun akkoorden na aanmelding door de woonconsulentenvan WB , door SMO BredaadditioneleDoor SMO zijn trajecten ZOM vervuldwaarin concreet is benoemd welkhulpverlenings-aanbod is verstrekt enhoe de positie van deze kwetsbare (oud-)bewoners is verbeterd.(im-)materiële hulpverlening verstrekt in devorm van Zorg op Maat trajecten (ZOM).Verbeteren arbeids- en maatschappelijkeparticipatieBusiness Coach BredaAfname uitkeringsgerechtigden. Minderondernemers, ZZP’ers die het niet‘redden’ na het 1ste jaar.Jong@bredaDoelstelling Activiteiten ResultatenIedere jongere is klaar voor dearbeidsmarktMiddels twee “retraite” weekendenbuiten de wijk begin 2012 wordt dedialoog tussen jong en oud hervat.Middels het zelfregulerende karakter vande Molukse gemeenschap wordenjongeren opgeroepen hun bijdrage teEen door de (Molukse) gemeenschapgedragen plan van aanpak met concreteactiviteiten ter verbetering van de relatietussen jong en oud, de leefbaarheid enveiligheid in de wijk en hettoekomstperspectief van de jeugd.leveren voor de gemeenschap en huneigen toekomst. (bevorderen van hunzelfwerkzaamheid)Onderzoek onderwijs- en werk positie Een wetenschappelijk onderbouwdMolukse kinderen en jongeren door het rapportage over de onderwijs-positie enLSEM, Molukse Wijkraad, Surplus Welzijn economische participatie van Molukse, gemeente en onderwijsveld Dit kinderen/ jongeren over de periodeonderzoek kan aanleiding zijn voor het 2000-2013 .inzetten van additionele ondersteuning inde doorgaande (onderwijs-)lijnGoed onderhouden en bruikbare leefomgevingInstandhouding en waar nodigverbetering van de kwaliteit van deopenbare ruimte in termen van goedonderhouden en bruikbare leefomgevingIn 2012 wordt een andere functionaliteitaan het voormalig buurthuis DriespronggegevenHet voormalige buurthuis Driesprongkent een andere functionaliteit wataansluit bij de vraag van de bewoners.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201255


Hoge Vucht Doornbos Linie41. InleidingSinds 2000 werken gemeente en partners gezamenlijk aan de wijkontwikkeling van HogeVucht, Doornbos en Linie. In 2001 werd een wijkontwikkelingsvisie vastgesteld; in 2004 werdeen uitvoeringsprogramma vastgesteld, dat zich met name richtte op fysieke herontwikkelingsopgaven.In 2009 is n.a.v. de resultaten van de wijkmonitor meer aandacht gekomen voor de sociaaleconomische opgave in het gebied. Extra investeringen in de wijkontwikkeling zijn in 2010vastgelegd in de Alliantie. Corporaties investeren gezamenlijk een extra bedrag van 8 miljoen,de gemeente heeft hier 8 miljoen naast gezet (afspraken 8+8). Bijna de helft van dit bedragwas bestemd voor de Hoge Vucht, Doornbos en Linie (HVDL).Hoge Vucht, Doornbos en Linie is een grote wijk met een grote diversiteit tussen de subbuurten.Op vrijwel alle belangrijke thema’s scoort deze wijk sterk benedengemiddeld. De urgentieom de wijk aan te pakken wordt dan ook breed gevoeld. Daarbij is de notie dat de sociaaleconomische situatie van de bewoners een sleutelrol speelt de afgelopen jaren sterk toegenomen.Dit beeld wordt ondersteund door de resultaten uit de wijkmonitor 2010.2. Wat gaan we doen?Meedoen@BredaLeerwerkbedrijf(WadW)Mensen met een te grote afstand tot de arbeidsmarkt kunnen in de wijk via‘Leerwerkbedrijf(WadW)’ op laagdrempelige wijze actief worden. Zo ontplooit WADW deZwerfvuilbrigade, de Buurtservicedienst en de Formulierenbrigader. De wijk biedt activiteitenen werk dat aansluit bij veel verschillende vaardigheden en interesses. De ontvangers van degeleverde diensten zijn de bewoners uit de wijk, die op hun beurt dankbaar gebruik makenvan deze diensten. De vraag naar diensten is momenteel groter dan het aanbod van medewerkersvan Leerwerkbedrijf(WadW). Dit gat willen we dichten. Leerwerkbedrijf(WadW)wordt de komende jaren gecontinueerd.Get startedVoor veel jongeren in Hoge Vucht is de weg naar werk moeilijk. Ze hebben een laagopleidingniveau,schulden, een problematische thuissituatie en dreigen werkloos te worden.Er is weinig zicht op succes. De verlokkingen van de criminaliteit zijn daarentegen dichtbij.(Probleem)jongeren met een grote afstand naar de arbeidsmarkt worden op succesvolle wijzebegeleid door Get Started. Het succes van Get Started zit ‘m in de persoonlijke en onorthodoxeaanpak van coaches met lef. Het lef uit zich in het contact met de jongeren zelf, maarook in de benadering van een netwerk van organisaties en bedrijven in de stad. Voor dekomende periode 2012 – 2014 wordt Get Started gecontinueerd.De vrouwenstudio’s , Grote Broer projectGemeente en de corporaties hebben gezamenlijk de opdrachten aanDe vrouwenstudio’s en het Grote Broer project leveren een bijdrage aan het aantoonbaarstijgen op de participatieladder, van jongeren en vrouwen. Uiteindelijk is het hebben van werkof een startkwalificatie het hoogst haalbare resultaat. Voor de komende periode 2012 – 2014worden deze projecten gecontinueerdBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201257

WijkeconomieHet potentieel aan arbeidskrachten in HVDL is groot, maar het ontbreekt deze mensen vaakaan kennis, competenties en een netwerk om hun weg te vinden naar de arbeidsmarkt.Daarnaast worden bedrijven in en rondom de wijk niet gewezen op dit arbeidspotentieel, enhun verantwoordelijkheid voor de wijk. In die aanpak moet het gesprek met deze werkgeversworden aangegaan. Zoals al eerder aangegeven neemt het college deze uitdaging aan enkomt medio 2012 met een plan van aanpak.Uit onderzoek in HVDL blijkt dat er veel behoefte is aan fysieke ruimte voor startendeondernemers. Met het project DNA (Deprived Neighbourhood Approach) in de Hoge Vught iseen van de activiteiten waarmee we starten het realiseren van bedrijfsruimte voor startendeondernemers in leegstaande gebouwen.Verzelfstandiging van de buurtcentraIn HVDL handhaven we de buurtcentra ‘de Wegwijzer’ en het Noorderlicht. De Wegwijzerheeft aangegeven te willen onderzoeken of een zelfstandige en meer commerciële invullingmogelijk is. De gemeente zal de Wegwijzer faciliteren in hun zoektocht. Met het buurthuisGeeren Noord is in het kader van de ontwikkeling van de Brede School Noorderlicht eenconvenant gesloten. Wel wordt nader onderzocht wat de mogelijkheden zijn tot verdereverzelfstandiging. Ook hier zal de gemeente daar waar nodig begeleiden.De gemeente stelt zich actief op bij het nadenken over de nieuwe invulling van het buurthuisGeeren Zuid. Er komt een haalbaarheidsonderzoek of het huidige buurthuis omgezet kanworden naar een paramedisch centrum, met een wijkrestaurant en enkele multifunctioneleruimtes voor buurtactiviteiten. Een belangrijke rol is weggelegd voor SingelvesteAlleeWonen.Jong@BredaJeugd en onderwijsHet basisonderwijs in HVDL heeft een uitstekende reputatie. Volgens de visitatiecommissiestaat de integrale samenwerking redelijk in de steigers. De samenwerking tussen basisscholen,jeugdzorg, maatschappelijk werk en het welzijnswerk kan beter. De brede schoolontwikkeling is in volle gang. Het Noorderlicht is in gebruik genomen en alle gebruikershebben afspraken vastgelegd over zowel beheer als de inhoudelijke samenwerking. De bredeschoolontwikkeling staat daarin centraal. In het Uuitvoeringsplan Brede scholen 2012-2014wordt ingezet op de bevordering ketensamenwerking en versterking aanbod basisonderwijs.Extra aandacht zal er de komende jaren moeten zijn voor de preventieve aanpak van 12 tot18 jarigen. Deze leeftijdscategorie mogen we beslist niet uit het oog verliezen. moeten Opdeze leeftijd is de verleiding groot. Juist nu ze moeten kiezen tussen ‘makkelijk geld verdienen’en de moeilijkere weg van school en werk. Goede samenwerking tussen het voortgezetonderwijs en instanties in de wijk is een grote uitdaging. In het voortgezet onderwijs is hetnormaal dat jongeren buiten de eigen wijk naar school gaan. Daardoor heeft wijkgerichtwerken voor de scholen in het voortgezet onderwijs een andere invulling dan in het primaironderwijs. Een impuls aan het realiseren van stages in de wijk is nodig. Heel belangrijk is deontwikkeling van een aanpak gericht op potentiële probleemjongeren tussen de 12 en de 23jaar. Wat moet er extra gebeuren in probleembuurten om grip te houden op deze jongeren?Het CJG krijgt een centrale rol.We willen het CJG ondersteunen bij het realiseren van bovenstaande ambities. Dit doen wedoor de innovatie samenwerking tussen CJG, school en de buurt (en instellingen in de buurt)in het basisonderwijs ook mogelijk te maken in het voortgezet onderwijs.Daarnaast is het van belang om de krachten tussen de bestaande initiatieven die eennoodzakelijke bijdrage leveren aan de situatie van jongeren en de wijk te bundelen. Het gaatdan bijvoorbeeld om de jeugdwerkers (Surplus en Social Work, TOS) en de buurtvaders enGrote BroersBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201258

Jeugd & gezondheid:In 2012 start de gemeente met JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) in Hoge Vucht. JOGGis een landelijk initiatief, waarbij iedereen zich inzet om gezond eten en bewegen voorjongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. Het percentage jongeren met overgewichtligt in Hoge Vucht veel hoger dan het gemiddelde Bredase percentage.In deze wijk zijn al eerder activiteiten uitgevoerd. Eind 2011 is een netwerkbijeenkomstgehouden met partners waarin het thema ‘Voeding&Beweging’ verkend is. Bij JOGG HogeVucht werken we in Europees verband samen met de Belgische steden Kortrijk en Antwerpenen de Engelse stad Medway. Hiermee kunnen we een impuls geven aan JOGG in deze wijk. Inde komende maanden gaan de plannen verder uitgewerkt worden.De ‘basis op orde’ (schoon-heel-veilig)VeiligheidHet wijkveiligheidsplan voor de Geeren, dat grotendeels ook van toepassing is op de rest vande wijk, is volledig afgestemd op het uitvoeringsprogramma wijkontwikkeling. We zijn op degoede weg, en dat wordt gezien. Met Europese subsidie mogen we onze ervaringen t.a.v.veiligheid de komende periode verdiepen, en delen we onze kennis met andere Europesesteden.In de wijken Biesdonk, Wisselaar en Doornbos-Linie zijn buurtpreventieteams actief. Doel vande buurtpreventie is om de betrokkenheid van bewoners bij het tegengaan van woninginbrakente verbeteren. Inmiddels heeft de buurtpreventie een breder karakter gekregen enworden allerlei onderwerpen die betrekking hebben op veiligheid en leefbaarheid besproken.De aanpak van jongerenoverlast en drugshandel blijft een belangrijk thema. Door eengerichte inzet van politie, toezichthouders, jeugdwerkers, buurtvaders en grote broers zijn albelangrijke stappen gezet in vermindering van de overlast. De komende periode zullen oudersvaker op hun verantwoordelijkheid worden aangesproken en zal de persoonsgerichte aanpakin samenspraak met het veiligheidshuis worden versterkt.De leefbaarheid wordt versterkt door gerichte handhaving van wetten en regels, zoalsvastgelegd in de Algemene Plaatselijke Verordening (o.a. ten aanzien van voertuigen op deopenbare weg, kliko’s, winkelwagens etc.). De inzet van Stadstoezicht zal verder wordengeprofessionaliseerd.Herijking Masterplan openbare ruimteMet het masterplan openbare ruimte wil de gemeente een bovengemiddeld kwaliteitsniveauvan de openbare ruimte in HVDL creëren. De hoeveelheid groen en openbare ruimte is eenkernkwaliteit van het gebied; door deze kwaliteit te versterken wordt het gebied veel aantrekkelijker.Duidelijk is dat we in deze tijd van bezuinigingen ook binnen het masterplan moetenfocussen.We kiezen ervoor om de inzet te concentreren op gebieden waar partners samen met degemeente fors investeren. Het gaat dan vooral om Geeren Zuid en Liniekwartier Noord. Totslot kiezen we voor Geeren Noord. Geeren Noord onderscheid zich van andere wijken doorexcellente voorzieningen op het terrein van natuur, educatie en recreatie. Dit willen wegezamenlijk versterken door te investeren in kinderboerderij, park Hoge Vucht en de HogeVucht polder.Beheer van de openbare ruimteRondom het beheer van de openbare ruimte zijn initiatieven gaande om bewoners daadwerkelijkzeggenschap te geven. Er zal actief worden gezocht naar mogelijkheden om activiteitenin het kader van de wijkontwikkeling te verbinden met investeringen en onderhoud in debuitenruimte, en bijvoorbeeld het beleid rondom speelplaatsen. Het resultaat zal wordenopgenomen in het uitvoeringsprogramma.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201259

ImagoDe bewoners in HVDL zijn bovengemiddeld tevreden over de fysieke staat en de toekomstvan hun wijk. Voor bewoners buiten deze wijken geldt dit niet. Sterker nog: voor hen hebbendeze wijken nog steeds een slecht imago. Om deze vorm van segregatie aan te pakken is hetnodig dat de het imago van de wijkontwikkelingswijken stijgt. Belangrijke acties zijn dan:uitgeven van kleine kavels voor het bouwen van eigen woningen (al of niet in een collectief),reserveren van ruimte voor het starten en voor doorgroeien van bedrijven, ontwikkelen vaneen modern en aantrekkelijk winkelcentrum, Natuur- en milieu educatiecentrum in Noord,creëren van vrijplaatsen voor eigen initiatieven, maar ook de borging van de kwaliteit van deopenbare ruimte.In het kader van ‘Samenwerken aan leefbaarheid’ zijn afspraken gemaakt over het realiserenvan ‘wijkbrands’. Een ‘wijkbrand’ moet sturing geven aan sociale, fysieke en economischeactiviteiten en afwegingen in een gebied en moet ervoor zorgen dat al die plannen op eenoverzichtelijke, beeldende en beknopte wijze een plek krijgen. Alle neuzen dezelfde kant uit.Het traject wordt doorlopen met de Holland Branding Group, en is tegelijkertijd een scholingstraject;zodat in de toekomst een dergelijk instrument zelf kan worden toegepast.Een wijkbrand benadrukt het unieke karakter van een buurt; zaak is om het ‘bijzondere’ uit tebouwen en te benadrukken. Bijvoorbeeld door in Geeren Noord door te focussen op natuur,recreatie en educatie (kinderboerderij, park, polder en brede school).BouwprogrammaHoewel beperkt in het kader van de stedelijke herprogrammering dient alles op alles gezet teworden om het afgesproken programma in de “Herijkte Alliantie” ook daadwerkelijk volgensplanning te realiseren.We streven naar meer kwaliteit van- en variatie in woonmilieus. Hierdoor wordt de buurtaantrekkelijker en komen er meer mogelijkheden om wooncarrière te maken in de eigenbuurt.WisselaarEr wordt een nieuwe visie ontwikkeld voor het wisselslagterrein. Daarbij wordt nadrukkelijkonderzocht of het kansrijk is om particuliere opdrachtgevers de mogelijkheid te bieden kavelste kopen. Het stimuleren van particulier opdrachtgeverschap en collectief particulier opdrachtgeverschapis een doel van de gemeente Breda, en sluit aan bij de gedachte dat bewonerszelf verantwoordelijkheid kunnen nemen om hun dromen te realiseren, en dat we dit alsgemeente ondersteunen.Geeren NoordWonenBreburg werkt aan de afronding van fase B (met name garagewoningen) en deplanvorming rondom fase C.Fase C bestaat vooralsnog uit de realisatie van ongeveer 50 appartementen, waarmee deontwikkeling van de gehele B. de Wildestraat wordt doorgezet. De ontwikkeling van deoverige 100 woningen wordt tot zeker na 2020 uitgesteld. De gemeente is in overleg metWonenBreburg over een tijdelijke invulling van het terrein.BiesdonkDe Aldi in Biesdonk wil fors uitbreiden en heeft hiertoe de winkeliers in de winkelstrip aan deCharleroistraat grotendeels uitgekocht. De openbare ruimte dient te worden aangepast omdeze uitbreiding mogelijk te maken. De gemeente heeft hierover een positief principebesluitgenomen. De gemeente is in afwachting van de plannen van de Aldi.Geeren ZuidDe bewoners in Geeren-Zuid zijn trots op hun buurt, nu willen we ook dat andere bewonersvan Breda een positiever beeld krijgen van Geeren-Zuid. Naast de fysieke opgave in Geeren-Zuidinvesteren we al vanaf 2008 in een sociaal economisch programma voor en door bewoners.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201260

We stimuleren en ondersteunen bewoners uit Geeren-Zuid om vooruit te komen en metelkaar prettig te leven zodat bewoners zich thuis voelen in de wijk en betrokken zijn bij dewijk. Deze extra inzet blijven we continueren, met extra inzet op:Jeugd:• Voor kinderen in de leeftijd 2,5 – 12 jaar is er een goed onderwijsprogramma. Derealisatie van de Brede school, met o.a. Basisschool de Fontein, vervult een belangrijke rolin de wijk voor het opgroeien van kinderen van 2,5 – 12 jaar• Kinderen en jongeren(zowel jongens als meisjes) kunnen veilig buitenspelen en gebruikmaken van voldoende sporten spelactiviteiten door inzet van oa. TOS, Grote broers.• Minder jongeren stoppen voortijdig met een opleiding en meer jongeren hebben eenarbeidsplaats. Er wordt voldoende ondersteuning geboden aan jongeren, die dreigen uitde boot te vallen. Er wordt weer positief over jongeren gepraat. Dit wordt bereikt door deinzet van jongeren zelf en ondersteuning van Get Started, Grote Broers, CJG,Leerwerkbedrijf(WadW) en onderwijsinstellingen.• Minder jong volwassenen houden zich bezig met criminele activiteiten en criminelenetwerken worden opgespoord. Hierbij wordt samengewerkt met CJG, Politie, stadsmarinier,Buurtvaders, Grote Broers.• Kinderen en jongeren beschikken over een divers sociaal netwerk. De Brede SchoolGeeren Zuid vervult hier een rol in door o.a. het aanbieden van een ‘plusprogramma’ BSO.Werk• Meer bewoners van Geeren-Zuid zijn economisch en maatschappelijk zelfredzaam. Deeconomische mogelijkheden voor de wijk worden ondersteund en gestimuleerd.• Het bedrijfsleven is meer betrokken bij de wijk.Veiligheid• Het veiligheidsgevoel onder bewoners neemt toe, door onder andere de inzet vanbuurtbemiddeling, buurtpreventie, buurtvaders en integrale handhavingacties achter devoordeur.Gezondheid• Samen met bewoners wordt bekeken hoe de gezondheid van bewoners bevorderd kanworden. We gaan onderzoek doen naar de gezondheid van bewoners en leren in eenEuropese samenwerking van de gezondheidsaanpak van België en Engeland.Voor Geeren-Zuid geldt eveneens dat de aandacht uitgaat naar fysieke verbetering van dewijk. Om deze ambities vast te stellen wordt het integraal wijkontwikkelingsprogramma uit2008 herijkt in 2012. In de periode tot 2020 liggen de volgende fysieke opgaven voor de wijk:• Realisatie van de 150 nieuwbouw woningen en de herinrichting van het openbare gebiedin het noord-oostelijke deel van Geeren-Zuid (C. Persoonsstraat e.o.);• Herijking van de realisatie van sloop- nieuwbouw van 80 sociale huurwoningen in hetgedeelte ten zuiden van het park en ten westen van de basisschool en bepalen van deambitie en realisatiemogelijkheden van locatie ten noorden van het G. Rietveldhuis (IWOPfase 2B);• Realisatie van een Brede school op de locatie van de huidige basisschool de Fontein.Momenteel loopt een haalbaarheidsstudie naar renovatie dan wel nieuwbouw van deschool;• Bepalen ambitie voor heraanleg van het centrale park;• Bepalen nieuwe invulling van het voormalige buurthuis Geeren-Zuid. De haalbaarheidsstudiegeeft aan dat er een kansrijk profiel bestaat voor een gezondheidscentrum,aangevuld met een wijkrestaurant en enkele multifunctionele ruimten die door debewoners kunnen worden benut ten bate van buurtactiviteiten.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201261

LinieIn Linie concentreren de inspanningen zich tm 2014 op de herontwikkeling van LiniekwartierNoord. De aanpak die Singelveste AlleeWonen kiest in Linie is nieuw en speelt in op actueleinzichten over gebiedsontwikkeling in deze tijd. Het is een organische aanpak, waarbijstempelgewijs wordt gekeken naar de ideale invulling. Singelveste AlleeWonen maakt daarbijgebruik van een mix van instrumenten, zoals renovatie, verkoop, sloop en nieuwbouw, o.a.met particuliere opdrachtgevers. In deze aanpak is veel aandacht en inzet voor de sociaaleconomische en culturele ontwikkeling van Linie, met speciale aandacht voor het Edisonplein.Dit laatste wordt uitgewerkt in een sociaal programma.Naast het Liniekwartier ligt het voormalig Euretcoterrein aan de Archimedestraat. In 2010vond een haalbaarheidsonderzoek plaats naar de herontwikkeling van dit grote terrein. In deAlliantie zijn afspraken gemaakt over de fasering; de start van de bouw is voorzien voor2015. In 2012 willen de marktpartijen starten met de voorbereidingen.In de eerste fase van de herontwikkelingen in Linie heeft de gemeente een belangrijke rol; desamenwerking moet leiden tot het optimaliseren van de kwaliteit van de herontwikkeling,een gedeelde visie op de toekomstige ‘brand’ van Linie en omgeving, en tot snelheid in hetontwikkelproces.DoornbosMet name de flatblokken in Doornbos hebben een impuls nodig. WonenBreburg wil in 2012starten met de aanpak van 11 flatblokken (208 woningen), waarvan er 8 worden gerenoveerdwaarbij tevens aandacht zal zijn voor de energiemaatregelen. Daarnaast worden drieblokken herontwikkeld, waarvan een blok voor intramurale zorg. Uitgangspunt is dat gewerktwordt aan de gewenste differentiatie in Doornbos; starters kunnen terecht in de wijk; zekunnen daarna doorstromen naar een grondgebonden woning, terwijl ouderen de grondgebondenwoning kunnen verwisselen voor een seniorenappartement. In de wijk is eenveiligheidsoverleg georganiseerd, waarin de politie gemeente corporatie en de bewonersparticiperen. In het kader van schoon heel veilig is het terrein aan de Balieendijk eenaandachtspunt. De wijk wordt met veel zwerfvuil geconfronteerd. Daarnaast zetten we doorop een aantal sociale programma onderdelen, zoals Thuis op straat. In het kader vanbewonersparticipatie worden wijktafels georganiseerd.Pilot BuurtondernemingHet rekenkamer rapport adviseert ons tot slot over de organisatie van de wijkontwikkeling.Het gaat om het verbeteren van de regie op wijkontwikkeling, zorgen voor minder overleg enmeer clustering van initiatieven, meer doorzettingsmacht in de wijk en het creëren van meermogelijkheden voor bewoners om verantwoordelijkheid te nemen.Op initiatief van de CDA raadsfractie en de corporaties Singelveste AlleeWonen en Wonen-Breburg krijgen deze ambities een plek in een pilot ‘buurtonderneming’. Deze pilot geefttevens invulling aan de afspraak in de herijkte alliantie om nieuwe vormen van samenwerkingin de wijk uit te bouwen.De buurtonderneming wordt verantwoordelijk voor de uitvoering van een wijkplan. Bewonersparticipatiewordt vanuit deze plek verder gestimuleerd en ondersteund. Succesvolleprojecten in HVDL (zoals vrouwenstudio’s, Leerwerkbedrijf(WadW) met bijvoorbeeld formulierenbrigade,zwervuilbrigade en opruimtroepers) worden ondergebracht in de buurtonderneming.Werkzaamheden in de wijk worden zoveel mogelijk door mensen zonder werkuitgevoerd.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201262

Het idee van een buurtonderneming is dat betrokken organisaties hun (beste) mensen (deels)erin onderbrengen; die mensen krijgen veel mandaat om het wijkplan uit te voeren. Hetbudget van het sociale programma wordt zoveel mogelijk samengevoegd. De mensen diewerken in de buurtonderneming kennen de wijk en hebben de benodigde instelling: mensenmet lef, die niet bang zijn voor bijvoorbeeld probleemjongeren, zo bij een potentiëlewerkgever binnenstappen, en direct weten wie een ingewikkeld probleem van een gezin kanoppakken als ze het zelf niet kunnen. De afspraken die we in het kader van de Alliantie (8+8)al hebben gemaakt over het sociaal economisch programma kunnen worden uitgevoerd doorde buurtonderneming. In 2012 wordt een opdracht geformuleerd en een kwartiermakeraangesteld voor de realisatie van de buurtonderneming.Een voorwaarde voor succes is dat gekozen wordt voor een vorm waarin bewoners alsgelijkwaardige partner met medezeggenschap meedoen.3. Hoe gaan we dat doen?Hoge Vucht Doornbos LinieMeedoen@BredaDoelstelling Activiteiten ResultatenBevorderen participatie, stimuleren eigen Inzet wijknetwerker Wijkbewoners met een zwak sociaalverantwoordelijkheid.netwerk zijn geïnformeerd engeadviseerd en doen actief mee aanandere bewonersinitiatieven/buurt- ofwijkevenementenIngebruikname van de Schatkamer. Een fysiek en digitaal wijkinformatiepuntgedragendoor- en uitgevoerd doororganisaties en bewoners uit de wijk.Meer bewoners zijn economisch enmaatschappelijk zelfredzaam.Inzet Leerwerkbedrijf(WadW)Mensen met een grote afstand tot dearbeidsmarkt begeleiden naar werk en/ofElk jaar stijgen ca. 90 wijkbewoners meteen uitkering stijgen op de participatieladder.vrijwilligerswerk.De activiteiten geïnitieerd en uitgevoerd Jaarlijks worden ten minste 220 vrouwendoor de Vrouwenstudio’sbereikt waarbij 43 contracten wordenafgesloten.Verbeteren positie kwetsbare Bredanaars Aan bewoners van de wijk HVDBL wordt,met hun akkoord en na aanmelding doorde woonconsulenten van de corporaties,door SMOhulpverlening verstrekt in de vorm vanDoor SMO zijn trajecten ZOM vervuldwaarin concreet is benoemd welkhulpverleningsaanbod is verstrekt en hoede positie van deze kwetsbare bewonersvan HVDBL is verbeterd.Zorg op Maat trajecten (ZOM).Trajecten kunnen worden aangebodenaan bewoners die te maken gaan krijgenmet herstructurering, bewoners waarvande woonconsulenten additionele zorgnodig achten en bewoners die middelshet netwerk worden ingebracht.Versterken van wijkeconomie Starten met het realiseren van Meer startende ondernemersbedrijfsruimte voor startendeondernemersJong@bredaDoelstelling Activiteiten ResultatenIedere jongere is klaar voor dearbeidsmarktIntensieve begeleiding naar werk- danwel naar een startkwalificatie middelshet project Get Started voor jongerenwoonachtig in de wijk in de leeftijd16-27 jaar.Jaarlijks hebben 30 jongeren eenstartkwalificatie gehaald of zijndoorgestroomd naar een reguliere baanBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201263

Activiteiten middels het Grote broerproject. (zoals stages, straattoezicht ,jong-oud activiteiten, onderwijs).Het Grote broer project bereikt minimaalelk jaar 20 jongeren waarmee afsprakenworden gemaakt het behalen van eenstartkwalificatie.Het project begeleidt ook elk jaarminimaal 5 maatschappelijke stagesJeugd krijgt ook buiten volop ruimte om Thuis op straat organiseert spel activiteiten Kinderen zijn in 2014 meer tevreden overte spelen en elkaar te ontmoeten voor kinderen op straat in de wijk de openbare speelruimte dan in 2010Jeugd kan talenten ontwikkelen via debrede school als hart van de wijkBasisscholen en kinderopvang werkennauw met elkaar samen omEen verrijkend aanbod aan dagarrangementenvoor alle kinderen in het gebied.dagarrangementen voor alle kinderen teontwikkelen. Daarbij wordt gebruikgemaakt van combinatiefuncties en vande vele mogelijkheden in het gebied aanlocaties en worden programma’s opelkaar afgestemd, zodat zoveel mogelijkkinderen van een divers verrijkendaanbod gebruik kunnen maken.Specifieke aandacht voor de kwaliteit enhet aanbod van tussenschoolse opvang.Kinderen en jongeren beschikken over In Geeren Zuid start een plusprogramma Het sociale netwerk van 15% van deeen divers sociaal netwerk. voor een weekend BSO leerlingen in groep 7 en 8 wordt vergrootmet relevante nieuwe duurzamecontacten die gericht zijn om hetverstevigen van hun maatschappelijkepositie.Bevorderen van meer bewegen door dejeugd en stimuleren van gezondeetgedragUitvoering van de JOGG-aanpak in HogeVucht via de inzet van 2 werkgroepen:- Werkgroep Beweeg je Buurt- Werkgroep Gezonde VoedingHet gezonde gewicht van jongeren enhun ouders wordt de komende 3 jaarmet 10% verbeterd.Activiteiten gericht op:- In beeld brengen van de vraag achterde vraag van ouders/kinderen t.a.v.overgewicht;- Uitvoeren van een nulmeting;- Mobiliseren van eigen kracht bewoners;bewoners kiezen voor een gezondereleefstijl;- met activiteiten aansluiten op de vraag/behoefte van bewoners (met het oog optegengaan van overgewicht)- bewoners betrekken bij keuze vanactiviteiten;- vanuit de wijk Geeren wordt eensamenwerking opgestart met 3 anderesteden (Medway, Antwerpen en Kortrijk)om ervaringen uit te wisselen in deaanpak van gezondheid.Goed onderhouden en bruikbare leefomgevingDoelstelling Activiteiten ResultatenInstandhouding en waar nodigRealisatie herijkte masterplan openbare Het kwaliteitsniveau van de openbareverbetering van de kwaliteit van de ruimteruimte in Geeren Zuid en Liniekwartieropenbare ruimte in termen van goedNoord is ten minste op het Breda’seonderhouden en bruikbare leefomgevinggemiddeldeEr is een extra impuls gegeven aannatuur, educatie en recreatie in GeerenNoordBeheer openbare ruimteHet beheer openbare ruimte blijft in deontwikkelingswijken tenminste op hetniveau 2011Inzet opgeruimd BredaToename leefbaarheid, woonomgevingen afname verloederingBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201264

HVDL kent een goed en gevarieerd Afronding haalbaarheidsonderzoek Hart Er wordt een impuls gegeven aan hetwoningaanbod van de wijk, samenwerking overeen winkelcentrum Hoge Vucht doorkomst en start herontwikkelingrenovatie en nieuwbouw van woningen,winkels en voorzieningenStart herontwikkeling Liniekwartier Liniekwartier transformeert in eenNoordbruisende stadswijk,met kwalitatiefgoede woningen, met mogelijkheden omwooncarriere te maken in de wijk en eennette openbare ruimteAfronding ’ik blijf in mijn wijk wonen’ Woningen en voorzieningen in Wisselaar(Wisselaar)zijn op orde; er is sprake van eenkwalitatief en gedifferentieerd woning envoorzieningen aanbod.Herontwikkeling B. de Wilde fase C Er zijn 50 woningen toegevoegd aan deB. de Wilde straatRealisatie Claas PersoonsstraatDe herontwikkeling van de ClaasPersoonsstraat is in uitvoeringIWOP Geeren ZuidEr is een duurzame visie op deherontwikkeling van Geeren Zuid op dekorte en lange termijnVeiligheid@BredaBurgers voelen zich thuis en veilig in de Uitvoering van het wijkveiligheidsplan, Objectieve en subjectieve veiligheidwijk dat zich focussed op de Geeren. neemt toe.Uitvoering DNA Geeren (met Europesesubsidie) de inzet van buurtpreventie, hetopleiden van buurtbemiddelaars en eenversterkte inzet van groepen bewonersom de leefbaarheid in de wijk tebevorderenVoortzetting en uitbreiding buurtpreventieals middel om betrokkenheidbewoners bij veiligheid te versterkenwaardoor criminaliteit (o.a. inbraken) enoverlast wordt tegengegaanTegengaan van jongerenoverlast endrugshandel door inzet van politie,stadstoezicht, jeugdwerk, buurtvaders engrote broers onder regie vanstadsmarinier; betrokkenheid van oudersvergroten, versterking persoonsgerichteaanpak in samenwerking metVeiligheidshuisObjectieve en subjectieve veiligheidneemt toe.Objectieve en subjectieve veiligheidneemt toe.Objectieve en subjectieve veiligheidneemt toe.Tegengaan van verloedering door versterkinghandhaving o.a. AlgemenePlaatselijke Verordening; hiervoorprofessionalisering StadstoezichtVersterking veiligheidsgevoel bewoners.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201265


Heuvel 51. InleidingHeuvel staat al sinds 1990 hoog op de agenda van de gemeente. Met de slogan “Heuvel op”zijn de eerste stappen gezet in de herstructurering. In de jaren daarna ging er veel aandachtuit naar de sociale kant de wijk. Na een wijkconferentie en een wijkmanifestatie in 2000 iseen vernieuwde fysieke- en sociale aanpak uitgewerkt in ontwikkelingsvisie 2001-2015. Dezevisie is aangescherpt (“Ontwikkelingsvisie 2010-2015”), mede vanwege de andere leefstijlendie aangetrokken worden door de ontwikkelingen in de wijk.Doel van de wijkontwikkeling is de revitalisering van Heuvel door middel van een veranderproces,waarbij de belangrijkste uitgangspunten zijn: behoud van het sterke karakter van dewijk, verbeteren van perspectief voor wonen, onderwijs en welzijn, werk voor huidigebewoners en aantrekken van nieuwe bewoners.Op basis van de Wijkmonitor 2010 wordt geconstateerd dat wijkontwikkeling successenheeft geboekt en dat de wijk in de toekomst het predicaat wijkontwikkelingswijk mogelijkniet meer nodig heeft. Voor de fysieke ontwikkelingen geldt dat, op één nieuwbouwprojectna, alle nieuwbouwprojecten zijn gestart. Deze ontwikkelingen hebben er mede voor gezorgddat Heuvel op een aantal aspecten een duidelijke stijger is, hoewel op een aantal anderedoelen nog slecht wordt gescoord. De Heuvel is duidelijk in opmars!Ook de overige participanten in de wijk zijn van mening dat ondanks het feit dat de wijk opsociaal en economisch gebied een impuls heeft gehad er voor zijn kwetsbare bewoners tochaltijd bijzondere aandacht dient te blijven.Ook de overige participanten in de wijk zijn van mening dat ondanks het feit dat de wijk opsociaal en economisch gebied een impuls heeft gehad er voor zijn kwetsbare bewoners tochaltijd bijzondere aandacht dient te blijven.Zo heeft de herstructurering wel opgeleverd dat het aandeel werkenden is toegenomen,ondanks dat de werkloosheid en het percentage bijstandsgerechtigden nog ruim boven hetBredase gemiddelde ligt. Ook zijn de bewoners positief gestemd over hun wijk en zien zij detoekomst positief tegemoet. Aandachtspunt blijft wel de sociaaleconomische situatie van dewijk en haar bewoners. Door de nieuwbouw en nieuwe bevolkingsgroepen verdunt deproblematiek, maar er zit nog wel een harde kern met problemen in de wijk. De wijkmonitorkleurt nog rood (‘sterk beneden gemiddeld tov het Bredaas gemiddelde) op: onderhoudopenbare ruimte, ontwikkeling jeugd en sociale- en economische participatie. Heuvel is duseen wijk in opmars, maar op straat- en buurtniveau vraagt de wijk nog wel bijzondereaandacht op eerder genoemde onderwerpen.De participanten in de wijk zijn van mening er een stijgende lijn valt op te merken in deHeuvel en dat ondanks het feit dat de wijk op sociaal en economisch gebied een impuls heeftgehad er voor zijn kwetsbare bewoners toch altijd bijzondere aandacht dient te blijven.Dit was een onderliggende voorwaarde voor het besluit om het predicaat wijkontwikkelingvan de wijk af te halen op het moment dat het Huis van de Heuvel is opgeleverd (medio2012). Onder het motto ‘Heuvel in opmars’ wordt nog wel een sociaal-economisch programmaontwikkeld.2. Wat gaan we doen?Meedoen@BredaBusiness Coach BredaBusiness Coach Breda is de komende twee jaar ook actief in de Heuvel. Starters zullengeïnteresseerd zijn in de wijk, omdat er veel commerciële ruimtes worden gebouwd en in dehuidige bouwplannen ook veel oog is voor de combinatie werken en wonen. Ook ondernemersdie reeds een bedrijf in een woonwijk hebben gevestigd kunnen bij de coaches terecht.Eén van de coaches houdt kantoor op het Mgr. Nolensplein.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201267

Welzijn ouderenDe Heuvel kent een grote groep kwetsbare (oudere) mensen die geïsoleerd leven en veelmoeite hebben zichzelf te kunnen redden, nauwelijks buitenkomen en niet in staat zijn deelte nemen aan activiteiten zoals bijvoorbeeld ouderengym. Via de reguliere lijn wordt hieropingesprongen door stichting WIJ, maar ook het nieuwe zorgcentrum Thebe in de Talmazonewil meer betekenen voor de wijk (restaurantfunctie). En Careyn heeft plannen om weer terugte gaan naar ‘één gezicht, één adres’, is zodat maatwerk sterker terugkomt. Natuurlijk is ditsignaal ook bekend bij GWI.Voor deze doelgroep is het van belang dat de instellingen die actief zijn op het terrein vanwelzijn en zorg zich gezamenlijk buigen over de vraag wat de oudere bewoner van Heuvelnodig heeft om zijn zelfstandigheid te blijven behouden en zich goed te voelen in zijnwoonomgeving. Wonen, zorg en welzijnspartijen dienen te streven naar een integralesamenwerking waarin zelfwerkzaamheid van de wijkbewoners voorop staat. De woningcorporatieskunnen hierbij een faciliterende rol spelen, denk aan initiatieriten als Wikiwijk,Brabant Connect, Buurtbuzz, bewegen met de stichting&toen&nu.The Colour KitchenVoor een groot deel van de jeugd in de Heuvel geldt dat ze veel hulp nodig hebben omklaargestoomd te worden voor de arbeidsmarkt. Ondersteuning in het behalen van startkwalificatiesis nodig. Eén initiatief die tot nu toe voor een kleine groep jongeren bereikbaar is, isde stichting ‘The Colour Kitchen’. Zij hebben hun standplaats in de Satelliet (bedrijfsverzamelgebouw)en begeleiden jongeren die uit reguliere opleidings- en werktrajecten gevallen zijnmet het behalen van een startkwalificatie in de horeca. Dit project vindt zijn oorsprong in dewijkontwikkeling loopt door de komende jaren. Via een initiatief van het leerwerkbedrijfzouden er soortgelijke projecten op andere werkgebieden als horeca zich moeten kunnenontplooien. Het leerwerkbedrijf gaat in 2012 naar werkgevers zoeken die ‘uitgevallen’jongeren helpen de weg naar werk te behalen.Er zou nadrukkelijk inzet gepleegd moeten worden om ook jongeren met andere interessesop de arbeidsmarkt te triggeren een bepaalde richting van vakbekwaamheid te zoeken die bijhen past. Denk aan de automonteur, de kapster, de bouwvakker.Dus meer zelfbewustzijn creëren waar de jongeren goed in is en waar zijn/haar interesse ligt.Jong@BredaJeugd & gezondheid:In 2011 is de gemeente gestart met JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) in Heuvel. JOGG iseen landelijk initiatief, waarbij iedereen zich inzet om gezond eten en bewegen voor jongerengemakkelijk en aantrekkelijk te maken. Het percentage jeugdigen met overgewicht in de wijkligt ruim boven het gemiddelde Bredase percentage. In goede samenwerking zorgen degemeente, scholen in de wijk, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven voor eengecoördineerde aanpak van activiteiten die gezondheid bevorderen en in het bijzonderjeugdigen stimuleren meer te bewegen en een gezond voedingspatroon te ontwikkelen. Dezeaanpak worden de activiteiten op elkaar afgestemd en ontstaan er gezondheidsprogramma’sin de wijk voor jongeren. Qua leeftijd ligt in Heuvel de nadruk op de categorie 4 – 12 jaar.Ook gaat aandacht uit naar het vergroten van de betrokkenheid van ouders. Voorlopig looptJOGG tot eind 2013.Jeugd in opleidingVoor alle Bredase jeugd is er een prettig opgroeiklimaat met goede basisvoorzieningen. In de Heuvel is de inzet hiervoor de komst van de brede school ‘Huis van de Heuvel’ aan het Mgr. Nolensplein. Na school moet de jeugd de ook de mogelijkheid hebben om haar competenties te ontwikkelen en actief kennis te maken met sport en cultuur. Hiervoor is een rol weggelegd voor de aangestelde combinatiefunctionaris.Deze combinatiefunctionaris zet zich op het gebied van sport en onderwijs voor kinderen -12 in op: ondersteuning van de reguliere gymles, aanbod sportkennismaking speciaal onderwijs, kennismakingstrajecten sportverenigingen, sport in de wijk/anders georganiseerde sport. Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201268

In het voortgezet onderwijs (12 +) zet de combinatiefunctionaris zich in op: sport in de wijk/anders georganiseerde sport, talent ontwikkeling en –ondersteuning en leefstijl- of sportcoachvoor inactieve/minderactieve jongeren. Bij sportverenigingen zetten zij zich in voor hetverbeteren aanbod sportverenigingen voor kinderen met een beperking. In totaal zijn er 24combinatiefunctionarissen actief in Breda (zie verder: Samenspel; Uitvoeringsplan combinatiefunctiesBreda 2012-2014).De ‘basis op orde’ (schoon-heel-veilig)VeiligheidOm het sociale en fysieke klimaat in de wijk te verbeteren is het ‘sociaal en fysiek beheerplanHeuvel’ ontwikkeld. Hieruit is een samenwerkingsverband tussen bewoners, gemeente,corporatie(s) en maatschappelijk betrokken organisaties opgezet, die in de afgelopen jarenveel heeft bereikt. Eén van de speerpunten is veiligheid. Hiervoor ligt een nadrukkelijke taakvoor de stadsmarinier, de wijkagent, de huismeester en woonconsulent van de corporatie enmaatschappelijke (steun)organisaties. De wijkmonitor laat zien dat Heuvel voor het grootstedeel van de indicatoren van het subdoel veiligheid gemiddeld scoort. Lagere scores komenvoor in specifieke buurten, die de aandacht hebben van bovengenoemde organisaties.Heuvel heeft nog geen kennisgemaakt met buurtpreventie, daar wordt in 2012 wel opingezet. Bijvoorbeeld door aan te sluiten bij andere buurtprojecten die opgestart worden viade sociaal- en fysieke werkgroep of via de buurtpanels die actief zijn in de Struyckenwijk ende Talmazone.Openbare ruimteOnderhoud openbare ruimte scoort slecht in de wijkmonitor. De oorzaak hiervan ligtgrotendeels in de vele nieuwbouwprojecten die ervoor zorgen dat de openbare ruimte‘overhoop’ gehaald wordt. Er is veel bouwverkeer, wegen worden nog niet aangepakt inafwachting op nieuwbouw, sommige plekken zijn onbereikbaar voor onderhoud en dat isreeds enkele jaren zo en zal de komende jaren nog deels blijven. Uiteraard worden er ookprojecten opgeleverd en zal in die buurten de beleving en ervaring van een slecht onderhoudenopenbare ruimte positiever worden. Daar waar mogelijk zijn buurtpanels gestart omprocessen in bouwen realisatie openbare ruimte goed te laten verlopen. En de werkgroepsociaal- en fysiekbeheer blijft actief om buiten de grote projecten de openbare ruimteleefbaarder te maken.Kijk samen met de burger wat de grootste nood ledigt om een acceptabele woonomgevingte creëren in afwachting van de “grote” plannen. B.v. de Talmazone verdient inmiddels eenvolledig aangelegde woonomgeving waar de nieuwe bewoners van de wijk Heuvel zich goedbij voelen. Blijf steeds aandringen op een correcte opvolging in tijd bij het realiseren van eennieuwbouwproject en de daarop volgende aanleg van de infrastructuur in de wijk. Geefspeciale aandacht aan de toegankelijkheid van de meest essentiële plaatsen in de wijk.ImagoDe Wijkmonitor 2010 laat zien dat het beeld van de inwoners van Heuvel positiever is dangemiddeld, terwijl Heuvel op ‘imago’ juist sterk beneden gemiddeld scoort. Dit signaal isopgepakt door de wijkraad, die in samenwerking met de studenten van Avans Hogeschooleen aanpak voor verbetering opmaakt. Daarnaast is de verwachting dat de verbetering vanhet negatieve imago verandert als de projecten in de Heuvel zijn opgeleverd. Bepaal doormiddel van wijkbranding wat de bewoners van Heuvel willen uitstralen, waar zij voor staan,waar zij trots op zijn, wat zij willen uitstralen. Zij willen geen Ginneken of Zandberg zijn maarzij willen wel zichzelf zijn. Zoek naar www.heuvelverhalen.nl dan zie je wat een geweldigegeschiedenis de wijk Heuvel heeft.BouwprogrammaIn de Heuvel loopt een groot aantal bouwprojecten die moeten leiden tot een verbetering vanhet woningaanbod én verbetering van de leefbaarheid van de wijk. Naast de grote gebiedsprojectenzoals Struyckenplein, F1 en F2, Spring wordt er ook geïnvesteerd in (kleinere)Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201269

pleinen en buurten, zoals het Mgr. Nolensplein, het dr. Ariënspleinen het woon-werkmilieudat rondom het VOS-terrein wordt gecreëerd.Het Mgr. Nolenplein ligt in het hart van De Heuvel. De primaire doelstelling van de revitaliseringvan het Mgr. Nolensplein is het verbeteren van de sfeer, levendigheid en de socialeveiligheid op en rond het plein. Kernwoorden voor de pleinvisie zijn sfeer, kleinschaligheid,intimiteit alsmede van en voor de buurt. De revitalisering van het Mgr. Nolensplein past in debredere herontwikkeling van de Heuvel, waarin grootschalige vastgoedinvesteringenplaatsvinden, maar waarin tevens alle pleinen herontwikkeld worden. Belangrijkste aandachtspuntvoor het Nolensplein is thans de gevelrenovatie, alsmede de kwalitatieve invullingvan leegstaande / leegkomende panden.Project Spring kenmerkt zich door wonen en werken op dezelfde plek. De gemeente enWonenBreburg bieden met dit plan de mogelijkheid aan huis of dicht bij huis te werken,d.m.v. het huren van een commerciële ruimte onder de appartementen. Dit project moetzorgen voor bedrijvigheid in de wijk. Hiermee wordt het aantrekkelijk voor jonge mensen engezinnen en daarmee voor kleine zelfstandig ondernemers. De ontwikkeling van Spring sluitaan op de ontwikkeling van dit deel van de Heuvel. Zie Kronenburgwergwerf en Dr. Struyckenplein.De bewonerssamenstelling verandert door al deze projecten. In de komende jaren zal oogmoeten blijven voor het verbinden van groepen bewoners in de wijk.Hieronder een schematische weergave van het bouwprogramma voor de komende jaren:Project Inhoud Startdatum OpleverdatumSPRINGHet project omvat ruim 100 appartementen, 32 woningenwaarvan er 14 bestemd zijn voor mensen met een beperking,2011 Vanaf voorjaar2012kantoorruimte en commerciële ruimten.6 deelplannen/2 deelgebiedenTalmazone Het project omvat: de Bosenclave (35 grondgebondenwoningen), de Eilanden (3 wooncomplexen met elk 22woningen en 1 zorgcomplex van waaruit zorg en dienstverleninggeboden wordt aan alle wijkbewoners) en de Sculpturen(3 woontorens van 20 verdiepingen met in totaal 248Reeds gestart Derde wooneilanden derde torenworden in tweedekwartaal 2012opgeleverd.appartementen).Reconstructie Rioleringswerkzaamheden en herinrichting straat. Aug 2012 Eind 2013TalmastraatDr. Struyckenplein Het plan voorziet in een groot plein met drie bouwwerken, Start bouw sept. Eind 2015respectievelijk 20, 30 en 50 meter hoog, met in totaal 200appartementen.2011Dr. Struycken- Het plan voorziet in 97 appartementen 2012 Eind 2013straat 100F1 – F2 Sloop +/- 520 woningen, bouw +/- 330 eengezinswoningen en Gewenste Eind 2015,appartementen. startdatum begin afhankelijk van2012 startdatumMgr. Nolensplein Revitalisering Mgr. Nolensplein waarbij vooral nadruk gelegdwordt op de maatschappelijke functies die op het pleingevestigd worden.Vanaf 2009 Eind 2011(uitvoering aanpakeind 2012)3.Hoe gaan we dat doen?HeuvelMeedoen@BredaDoelstelling Activiteiten ResultatenBevorderen economische participatie Human Capital in de Wijk (business Toename starters in de wijk, hetcoach actief in Heuvel) + pleinmanager verminderen van uitval starters in deMr. Nolensplein 2012 ter bevordering wijk.ondernemerschap NolenspleinBurgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201270

Business Coach BredaAfname uitkeringsgerechtigden. Minderondernemers, ZZP’ers die het niet‘redden’ na het 1ste jaar.Bevorderen maatschappelijk participatie Voortzetten sociale- en fysiekewerkgroepInzet bemoeizorgteam (samenwerking Afname aantal kwetsbare ouderen.politie, imw, ggz, corporatie engemeente)Inzet sociale wijkteam door IMW, WIJ en Afname aantal kwetsbare ouderen.MEEJong@BredaIedere jongere is klaar voor de Doorzetten en uitbouwen mogelijkheden Toename jeugdigen met startkwalificatie.arbeidsmarktColour Kitchen.Via leerwerkbedrijf en economischezaken ook soortgelijke initiatieven opander werkterrein opzetten.Jeugd ontwikkelt ook in vrije tijd haarcompetenties en maakt actief kennis metsport en cultuurCombinatiefunctionarisIn 2014 besteedt 70% van de jongerenten minst één uur aan actieve sport/kunstbeoefeningInzet jeugdwerkers en (vrijwilligers van) De jeugd in de Heuvel is optimaalandere organisatiesondersteund bij het zo veel mogelijkzelfstandig organiseren van gewensteactiviteitenCJG dichtbij Inzet CJG’er bij de Keysermolen en Toename opvoeden opgroeicompeten-Piramide (Huis van de Heuvel).ties jeugd en ouders.Jeugd kan talenten ontwikkelen via de Brede schoolprogramma met activiteiten Toename competenties en inzet daarvanbrede school als hart in de wijk rondom thema’s als sport, muziek, spel, bij jeugd in de Heuvel.gezondheid en taal in samenhang met demogelijkheden die geboden worden doorJOGG, combinatiefuncties, jeugdwerkersetc, zodat een rijk en aanvullend aanbodontstaa..Bevorderen van meer bewegen door de Uitvoering JOGG-programma in Heuvel Afname van het percentage jeugdigen injeugd en stimuleren van gezond via werkgroep op wijkniveau met nadruk Heuvel met overgewichteetgedragop bewegen.Goed onderhouden en bruikbare leefomgevingInstandhouding en waar nodigVoortzetten werkgroep sociaal en Toename leefbaarheid, woonomgevingverbetering van de kwaliteit van de fysiekbeheer, waarin de invloed van en afname verloederingopenbare ruimte in termen van goedonderhouden en bruikbare leefomgevingbewoners en gebruikers van de openbareruimte groot is.Opnieuw inrichten Van Duijnstraaten Maasdamstraat insamenwerking metvoortuinenproject corporatie.Inzet opgeruimd BredaToename leefbaarheid, woonomgevingen afname verloederingGoed en gevarieerd woningaanbod Opleveren nieuwbouwprojecten volgens Verbeterd woonaanbod.afgesproken planning en aantallen.Nakomen afspraken gemaakt in (herijkte)alliantie.Veilig@BredaVerhogen sociaal veiligheidsgevoel Buurtpreventie Het aantal woninginbraken en/ofoverlastsituaties is teruggebracht totonder het Bredase gemiddeldeVerminderen overlast in de buurt Onderzoeken mogelijkheden Afname jeugdoverlast.buurtvaderproject Heuvel.Inzet op overlastgevende panden Mgr. Afname overlast MgrNolensplein.Nolensplein door stadsmarinier ennetwerkpartners.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201271


Overzicht reguliere gemeentelijkeinzet/activiteitenB1Overzicht reguliere gemeentelijke inzet/activiteiten binnen de wijkontwikkelingswijken gerichtop het sociale en economische terrein:Vanuit Sociaal en Arbeidsmarktbeleid:• Reguliere inzet van wat veel bijstandsklanten in de wijken helpt richting werk/ maatschappelijkeactivering• De directies Ontwikkeling en Dienstverlening werken samen met diverse (maatschappelijke)organisaties ter uitvoering van haar beleid. Enkele opdrachtnemers van re-integratietrajectenwerken ook wijkgericht. Dit zijn o.a. :• Leerwerkbedrijf(WadW),• Samen naar Werk• Teamplac@Nac• Reguliere inzet schuldhulpverlening /armoedebeleid dat ook in wijken landt (kredietbank/bijzondere bijstand)Het Bredase participatiebeleid heeft een individuele klantbenadering. Maatwerk staat voorop!Het beleid wordt stedelijk vormgegeven. Hierdoor heeft het beleid ook indirect te maken metde wijkaanpak, aangezien veel klanten van het werkplein en het activeringsplein in deontwikkelingswijken wonen.Vanuit Economie:• Business Coach Breda (en eerder Ondernemerscoach Haagse Beemden en Noordoost, enBuurteconomie Heuvel)• Detailhandel: diverse KVO trajecten (Keurmerk Veilig Ondernemen), project Berg en deDonk, project Hart van de Wijk (winkelcentrum Hoge Vught), pilot transformatieleegstaande winkelruimte naar bedrijfsruimte.• Kleinschalige bedrijfshuisvesting: onderzoek Noordoost, overleg met corporaties overdiverse initiatieven (buurthuis Geeren-Zuid, school Meerhoutstraat, ruimtes in bredeschool, etc.) bedrijfsruimtes bij Werk aan de Wijk reeds beschikbaar. En we werken zoveelmogelijk mee aan initiatieven uit de markt voor behoud en ontwikkeling van bedrijfsruimteVanuit Onderwijs:• In alle wijkontwikkelingswijken bevinden zich Voorscholen. Kinderen in de leeftijd van 2,5tot 4 jaar kunnen hier terecht voor een educatief programma (VVE) dat hen onder anderedoor taalbevordering voorbereidt op de basisschool. Ouders worden actief betrokken.Voorscholen maken deel uit van de samenwerking in brede-schoolverband.• Combifuncties voor Haagse Beemden (3), nu nog 2 gekoppeld aan 1 brede school,volgend jaar breder ingezet op onderwijs/sport en onderwijs/cultuur in de verbinding metde wijk (voor alle kinderen).• Alle scholen ontwikkelen zich verder tot brede scholen. Maken per deelgebied onderlingafspraken waar prioriteiten liggen op het gebied van visie en doorgaande lijn enerzijds endagarrangementen anderzijds. Daarbij wordt gestreefd naar programma’s die aanvullendzijn op elkaar, aansluiten op de vraag van kinderen en ouders en die zo breed mogelijktoegankelijk zijn.Vanuit Jeugd• SchoolCJG’er• Op de Cruijffcourt en andere buitenspeelgelegenheden worden regelmatig toernooitjesgeorganiseerd vanuit jongerenwerk/combifuncties/buurtverenigingen. Wordt sowiesointensief gebruik van gemaakt.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201273

• De Kinderboerderij is gericht op jeugd en wordt ook veel bezocht buiten, maar ook onderschooltijd (brede school heeft een jaarprogramma met de Sik).• Kwartiermakers Haagse BeemdenVanuit Cultuur:• Rockstation van Nieuwe Veste in ‘t Kraaienest / Haagse Beemden: muziek- en danslessen+ workshopband voor jeugd van 8-18 jaar• Bibliotheekvestiging in Haagse Beemden• Projecten van culturele instellingen in de wijk: o.a. KOP, Electron• Festivals in de wijk: o.a. ‘En Plein Public’: jaarlijks podiumkunstenfestival op locatie metonderdeel ‘Buurcultuur’: zomerworkshop programma voor kinderen• Amateurkunstverenigingen in de wijk: o.a. muziekvereniging (orkest + slagwerkgroep)Fidelis in ’t Kraaienest• Kunstmenu De Ontdekking voor en op alle scholen primair onderwijs + extra educatiefaanbod van culturele instellingen voor PO en VOAantal fte inzet sport/cultuur en onderwijs ten behoeve van verhogen participatie in dewijken en dan met name in de wijkontwikkelingswijken:• Inzet van 21,5 fte combinatiefuncties sport en onderwijs (per 1-1-2012, nu ca 14 fte)• Inzet van 2,5 fte combinatiefuncties cultuur en onderwijs (per 1-1-2012, nu ca 2 fte)• Inzet sportstimulering (o.a. Breda-Actief, NAC Street League, Surplus Welzijn, Sportverenigingen,etc).• Ondersteuning vrijwilligers / vrijwilligersorganisaties en activering door Breda-Actief.Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 201274

Uitvoeringsprogramma wijkontwikeling 3.0B2UITVOERINGSPROGRAMMA WIJKONTWIKKELING 3.0 - versie 23.03.2012 (cijfers 9/3/2012) bedragen x € 1000KOSTENEKKINGSBRONNENProject-nummer Project / Activiteit THEMA Totaalbegroot2012 2013 2014 TotaaldekkingWOF 8+8 WOF excl8+8WOF cashflow Heuvelcorpora ties8+8Corpora tiesoverigOverig (regulierbudg/subsidie)Subsidieinterreg 2seasIPSV HVDL Directiebudget ISVIIIDirectieBudget progmanPROGRAMMA ALGEMEEN350001 Programmamanagement basis op orde 300 100 100 100 300 300350002 Communicatie programma basis op orde 75 25 25 25 75 75350003 Flexibel Budget Wethouder basis op orde 75 25 25 25 75 75350004 Wijkmonitor (miv 2011; incl 8+8) basis op orde 130 60 10 60 130 30 100350101 Projectmanagement Heuvel basis op orde 40 40 40 40350201 Projectmanagement Hoge Vucht Doornbos en Linie basis op orde 240 80 80 80 240 240350301 Projectmanagement Driesprong basis op orde 90 30 30 30 90 90350501 Projectmanagement Haagpoort / Tuinzigt basis op orde 300 100 100 100 300 140 100 60350601 Pprojectmanagement Haagse Beemden basis op orde 210 70 70 70 210 65 145tzt nw nr Bewonersparticipatie meedoen 280 95 95 90 280 20 260SUBTOTAAL PROGRAMMA ALGEMEEN 1.740 625 535 580 1.740 50 465 0 0 0 0 0 0 100 1.125BudgetoverhevelingHBHEUVEL350107 Revitalisering Mgr. Nolensplein basis op orde 538 538 538 538350114 Verbeteren communicatie (Heuveldag, wijktafels, etc) basis op orde 50 50 50 35 15350117 Sociaal en fysiek beheer (miv 2011) basis op orde 30 30 30 30350118 Flexibel budget Heuvel (8+8) (incl reserveringbasis op orde 65 65 65 65kunstwerk)350119 Verbeteren onderwijssituatie (om promotiebudget jeugd 27 27 27 27taalvaardigheid)350120 Onderwijs: continueren brede School projecten jeugd 46 46 46 46350126 Bijdrage huis vd heuvel (cash flow heuvel) jeugd 2.378 2.378 2.378 2.378SUBTOTAAL HEUVEL 3.134 3.134 0 0 3.134 203 553 2.378 0 0 0 0 0 0 0HOGE VUCHT, DOORNBOS EN LINIE350202 Herijken (SAL) contract (onderdeel Alliantie) basis op orde 5 5 5 5350226 Wisselaar: Ik blijf in mijn wijk wonen basis op orde 3 3 3 3350228 IWOP Geeren Zuid basis op orde 141 141 141 141350229 Hart van de Wijk (fase SOK 2011) basis op orde 65 65 65 44 21350230 Structuurvisie Doornbos en Linie basis op orde 10 10 10 10350235 Herontwikkeling Liniekwartier Noord fase 1 basis op orde 71 71 71 71350236 B de Wilde fase C (SOK / garagewoningen / kunstwerk) basis op orde 40 40 40 20 20350239 Netwerk/Imago/Communicatie HVDL (8+8) incl IPSV meedoen 145 55 45 45 145 73 61 12350240 Wijktafels / bewonersbetrokkenheid meedoen 75 25 25 25 75 29 47350241 Schatkamer (incl bijdr corpo 8+8) meedoen 120 40 40 40 120 45 75350242 Flexibel budget Hoge Vucht, Doornbos en Linie (8+8) basis op orde 230 80 75 75 230 230350244 Haalbaarheidsonderzoek Brede school Geeren Zuid jeugd 40 40 40 40350247 Wijknetwerker (HVDL) tm 2011 Sociaal Makelaars meedoen 195 65 65 65 195 165 30350248 Bevordering ketensamenwerking en versterking aanbod jeugd 68 68 68 68basisonderwijs350249 Get Started HVDL meedoen 325 125 100 100 325 229 96350250 Voortzetting Grote broer project meedoen 250 150 50 50 250 250350251 Ondernemerscoach (restantverplichtingen 2011) meedoen 8 8 8 6 2Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 2012 75

350254 Werk aan de wijk HVDL meedoen 195 65 65 65 195 195350255 Vrouwenstudio’s (miv 2011) voor de hele wijk meedoen 249 70 88 91 249 136 113350257 Baliëndijk (Klein Doornbos, project WBB) basis op orde 0 0350259 Archimedesstraat basis op orde 0 0350260 Bijdrage Brede School Geeren Zuid jeugd 1.375 1.375 1.375 1.375350261 Masterplan vervolg (3.0) excl Cl P straat basis op orde 2.346 746 800 800 2.346 1.699 647350262 Herontwikkeling Claas Persoonsstraat basis op orde 2.259 2.259 2.259 500 1.759350263 bijdrage Thuis op Straat (extra vanuit gemeente) jeugd 250 50 100 100 250 250350264 Centrum Jeugd en Gezin en Voortgezet Onderwijs jeugd 150 50 50 50 150 150350265 Netwerkvorming werkzoekenden meedoen 45 20 15 10 45 45350266 Pilot buuronderneming meedoen 150 70 40 40 150 60 15 60 15350267 Herinrichting Openbare ruimte Linie/Doornbos basis op orde 1.500 300 200 1.000 1.500 1.500350701/707 subsidieproject interreg 2 seas Geeren (netto) meedoen 607 205 352 50 607 200 407SUBTOTAAL HOGE VUCHT, DOORNBOS & LINIE 10.917 6.201 2.110 2.606 10.917 3.260 4.325 0 451 1.794 21 407 12 647 0 0DRIESPRONG350305 Samenwerkingsovereenkomst Wonen Breburg basis op orde 11 11 11 5 6350307 Sociaal Economisch Programma (5 onderdelen) meedoen/jeugd 105 105 105 100 5350308 Bijdrage herinrichting openbare ruimte Driesprong (CO 34741) basis op orde 1.417 417 1.000 1.417 1.417350309 herontwikkeling Driesprong algemeen basis op orde 40 29 6 6 40 10 30350310 Wijkcentra Toma (4e kw 2012) en driesprong incl Proj meedoen 63 63 63 63man urentzt nw nr Wijknetwerker (Dr) meedoen 0 0SUBTOTAAL DRIESPRONG 1.637 625 1.006 6 1.637 1.517 83 0 0 37 0 0 0 0 0 0HAAGPOORT / TUINZIGT350502 Revitalisering Ingenhouszplein (NB: alleen middelen basis op orde 200 100 100 200 100 100WOF= 2 ton)350503 Aanpak jeugdwerkloosheid door Get Started (Haagpoort jeugd 225 75 75 75 225 195 30/Tuinzigt)350504 Bijdrage exploitatie wijkcentrum scheldestraat meedoen 56 56 56 56350505 Buurtmeester Haagpoort /Tuinzigt meedoen 263 88 88 88 263 218 45350506 Herinrichitng Ijsselplein/Dijkplein/Kolfbaanstraat basis op orde 150 50 100 150 150350507 Inrichting speelzone ism Jantje Beton basis op orde 50 50 50 50350508 Bijdrage TOS H/T jeugd 100 0 50 50 100 100350509 Verhalen ophalen (narratieve methode) meedoen 30 30 30 6 24350510 Werk aan de wijk (H/T) meedoen 100 40 35 25 100 100SUBTOTAAL HAAGPOORT / TUINZIGT 1.173 488 448 238 1.174 0 769 0 0 30 69 0 0 306 0 0HAAGSE BEEMDEN (ZUIDRAND)350602 Bijdrage wijkcentrum de loper (4e kw 2012) basis op orde 47 47 47 47350603 Werk aan de wijk (Haagse Beemden) meedoen 195 65 65 65 195 195350604 Get Started (Haage Beemden) jeugd 240 80 80 80 240 240350605 Wijknetwerker (Haagse Beemden) meedoen 195 65 65 65 195 195350606 Inzet kwartiermakers jeugd 125 125 125 125350607 Talentenscan jeugd jeugd 30 30 30 30350608 Activiteitenbudget OJHB jeugd 15 5 5 5 15 10 5tzt nw nrs restant verplichting aanleg kunstgrasveld/drainage jeugd 26 26 26 26tzt nw nrs Politiekeurmerk veilig wonen 4 wijken (restantverplichtingbasis op orde 113 113 113 1132011)SUBTOTAAL HAAGSE BEEMDEN (ZUIDRAND) 986 556 215 215 986 0 447 0 0 0 0 0 0 0 0 539TOTAAL UITVOERINGSPROGRAMMA WIJKONTWIKKELING 2012-2014 19.587 11.630 4.313 3.644 19.587 5.030 6.642 2.378 451 1.861 90 407 12 1.053 1.125 539Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 2012 76

Dekkingsbron OmschijvingWOF 8+8Wijkontwikkelingsfonds (onderdeel 8+8 afspraken)WOF excl 8+8 Wijkontwikkeingsfonds (onderdeel overige projecten)WOF CFHWijkontwikkeingsfonds (onderdeel cash flow Heuvel)Corporaties 8+8 Bijdrage corporaties in het kader van de 8+8 afsprakenCorporaties overig Overige bijdragen corporatiesDerden overig Overige bijdragen derden (regulier budget, subsdies, etc)subs interreg Subisidie 2 seas (interreg tbv DNA Geeren)IPSV HVDLrestant IPSV subsidie HVDLBudget ISV III ISV III subsidie tbv WijkontwikkelingDirectiebudget Budget tbv programma en projectmanagementBudget HBBudgetoverheveling Haags Beemden (restant Wijkimpulsplan)TotaaldekkingWOF8+8WOFexcl 8+8WOF cashflow HeuvelCorpora ties8+8WOF14.361 beschikbare middelen per 1/1/2011 5.766 7.345 1.2503.438 inzet 2011 755 683 2.000Corpora tiesoverigOverig(regulierbudg/subsidie)SubsidieinterregIPSV HVDL Directie Directie Budgetrestant budget ISV Budget overh HB alsIIIakk10.923 beschikbare middelen per 1/1/2012 5.010 6.663 -750 451 1.861 90 407 12 1.053 1.125 539inzet 2012 11.630 2.879 2.571 2.378 143 1.829 90 130 12 844 375 379inzet 2013 4.313 1.555 1.649 -2.800 153 16 0 277 0 209 375 80inzet 2014 3.645 576 2.443 -1.250 155 16 0 0 0 0 375 80afwikkeling CF 2015 ev 922saldo eind 2014 -0 -0 1 0 0 -0 0 -0 0 -0 0 0Burgerkracht Wijkontwikkeling 3.0 Raadsversie 17 april 2012 77

BURGERKRACHT wijkontwikkeling 3.0 - Gemeente Breda

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?